ԳԱՖԳԵՆՆ ԸՆԴԴԵՄ ԳԵՐՄԱՆԻԱՅԻ ԳՈՐԾՈՎ

2010թ. հունիսի 1-ի վճիռը

ՍՏՐԱՍԲՈՒՐԳ

ՓԱՍՏԵՐ

I. ԳՈՐԾԻ ՀԱՆԳԱՄԱՆՔՆԵՐԸ

9. Դիմողը ծնվել է 1975թ. և այժմ գտնվում է Շվոլմսդատի (Գերմանիա) բանտում:

A. Ջ-ի առևանգումը և ոստիկանության հետաքննությունը

10. Ջ.-ն Ֆրանկֆուրտի (Մայնի) բանկիրների ընտանիքի կրտսեր որդին էր: Նա ծանոթ էր դիմողի հետ որպես իրավաբանական ֆակուլտետի ուսանողի, ով իր քրոջ ծանոթն էր:

11. 2002թ. սեպտեմբերի 27-ին դիմողը Ջ.-ին, ով տասնմեկ տարեկան էր, կանչել էր Ֆրանկֆուրտի իր բնակարան՝ ձևացնելով, թե երեխայի քույրն իր բաճկոնը թողել էր այնտեղ: Նա սպանել էր տղային՝ խեղդելով նրան:

12. Այնուհետև, դիմողը Ջ.-ի ծնողների բնակարան նամակ էր ուղարկել առ այն, որ Ջ.-ին առևանգել են, և պահանջել էր մեկ միլիոն եվրո: Նամակում նաև նշված էր, որ եթե առևանգողները ստանան փրկագինը և նրանց հաջողվի լքել երկիրը, ապա երեխայի ծնողները կրկին կտեսնեն իրենց որդուն: Դիմողն այնուհետև մեքենայով գնացել էր Բիրշթայնի (Ֆրանկֆուրտից մոտ մեկ ժամվա ճանապարհ) մասնավոր սեփականություն հանդիսացող խրճիթի մոտակայքում գտնվող լիճ մոտ և թաքցրել Ջ.-ի դին նավահանգստի մոտ:

13. 2002թ. սեպտեմբերի 30-ին՝ ժամը 1-ի սահմաններում դիմողը վերցրել էր փրկագինը տրամվայի կանգառի մոտակայքից: Այդ պահից սկսած նա գտնվում էր ոստիկանության հսկողության ներքո:

Նա փրկագնի գումարի մի մասը փոխանցել էր իր բանկային հաշվին և գումարի մնացած մասը թաքցրել իր բնակարանում: Այդ կեսօրին նա ձերբակալվել էր Ֆրանկֆուրտի օդանավակայանում` ոստիկանության կողմից վայր գցվելով:

14. Հարված և մաշկի վնասվածք ստանալու հետևանքով օդանավակայանի հիվանդանոցում բժշկի կողմից զննվելուց հետո դիմողը տեղափոխվել էր Ֆրանկֆուրտի ոստիկանության բաժանմունք: Նա ոստիկանության աշխատակից Մ.-ի կողմից տեղեկացվել էր, որ կասկածվում է Ջ.-ի առևանգման մեջ և ծանուցվել լռություն պահպանելու և փաստաբանի հետ խորհրդակցելու իր իրավունքի մասին:

Դրանից հետո նա հարցաքննվել էր Մ.-ի կողմից` Ջ.-ին հայտնաբերելու նպատակով: Ընդ որում, ոստիկանության աշխատակիցները խուզարկել էին դիմողի բնակարանը՝ հայտնաբերելով գումարի մի մասը և հանցագործության պլանավորման վերաբերյալ նշումները: Դիմողը հայտնել էր, որ երեխան պահվում է այլ առևանգչի մոտ: Ժամը 11.30-ի սահմաններում նրան` իր խնդրանքով, թույլատրվել էր երեսուն րոպե խորհրդակցել փաստաբան Զ.-ի հետ:

Հետագայում նա նշել էր, որ Ֆ.Ր.-ն և Մ.Ր.-ն առևանգել էին տղային ու թաքցրել լճի մոտ գտնվող խրճիթում:

15. 2002թ. հոկտեմբերի 1-ի վաղ առավոտյան, մինչև Մ.-ի աշխատավայր ժամանելը, պրն Դեշները (Դ.-ն)՝ Ֆրանկֆուրտի ոստիկանության պետի տեղակալը կարգադրել էր մեկ այլ ոստիկան պրն Ինիգեյթին (Ի.-ն) սպառնալ դիմողին ֆիզիկական ցավ պատճառելով, և, անհրաժեշտության դեպքում, ենթարկել նրան նման բռնության տղայի գտնվելու վայրը պարզելու նպատակով: Դ.-ն, բաժնի ենթակաների հետ մեկտեղ, նախկինում բազմիցս դեմ է եղել նման միջոցառումներին (տես ստորև` կետ 47): Այնուհետև, ոստիկան Ի.-ն սպառնացել էր դիմողին՝ պատճառելով զգալի ցավ նրա ձեռքերին, այդ կարգի այլ միջոցների գործադրում երեխայի գտնվելու վայրը բացահայտելու համար: Ըստ դիմողի` ոստիկանը հետագայում սպառնացել էր նրան պահել երկու հսկա սևամորթ տղամարդկանց հետ միևնույն խցում, ովքեր սեռական ոտնձգություն կկատարեն նրա նկատմամբ: Սպան նաև ձեռքով մի քանի անգամ հարվածել էր նրա կրծքավանդակին և սեղմել նրան այնքան, որ նա գլուխը հարվածել էր պատին: Կառավարությունը վիճարկել է այն, որ դիմողին սպառնացել են սեռական բռնությամբ կամ արդեն ֆիզիկական ուժի կիրառմամբ հարցաքննության ընթացքում:

16. Վախենալով նշված միջոցառումներին ենթարկվելու սպառնալիքից` դիմողը մոտ տասը րոպե անց բացահայտել էր Ջ.-ի գտնվելու վայրը:

17. Այնուհետև, դիմողին տարել էին դեպքի վայր` Մ.-ի և Բիրշթայնի ոստիկանության մեծաթիվ այլ աշխատակիցների հետ: Նա հրաժարվել էր գնալ ոստիկան Ի.-ի հետ:

Ոստիկանները սպասում էին դեպքի վայր տեսախցիկ բերելուն: Այնուհետև, դիմողը` ոստիկանության սպայի գլխավորությամբ և միևնույն ժամանակ տեսագրվելով՝ մատնանշել էր դիակի գտնվելու ստույգ տեղը: Ոստիկանությունը հայտնաբերել էր Ջ.-ի դին Բիրշթայնի մոտակայքում գտնվող լճի նավահանգստի մոտ, ինչպես նշվել էր դիմողի կողմից: Դիմողը պնդել էր, որ իրեն պարտադրել էին բոկոտն՝ առանց կոշիկի քայլել անտառի միջով, որտեղ նա թողել էր դիակը, և ոստիկանության հրամանով նա ստիպված էր մատնանշել ստույգ տեղը: Կառավարությունը վիճարկել է այն, որ դիմողին պարտադրվել էր քայլել առանց կոշիկների:

18. Դեպքի վայրի զննումից հետո ոստիկանները Բիրշթայնի լճի մոտակայքում հայտնաբերել էին դիմողի մեքենայի անվադողերի հետքերը: Բիրշթայնից վերադառնալու ճանապարհին դիմողը խոստովանել էր ոստիկանության աշխատակից Մ.-ին, որ նա առևանգել և սպանել Ջ.-ին: Դրանից հետո ոստիկանությունը նրան կողմից տարել էր նրա կողմից նշված տարբեր վայրեր, որտեղ նա թաքցրել էր Ջ.-ի դպրոցական տետրերը, պայուսակը, հագուստը և նենգաշորթության (շանտաժի) նամակը պատրաստելու գրամեքենան: Ջ.-ի դիահերձումն իրականացվել էր 2002թ. հոկտեմբերի 2-ին, որով հաստատվել էր, որ Ջ.-ն մահացել էր շնչահեղձության հետևանքով:

19. Ոստիկանության բաժանմունք վերադառնալուն պես դիմողին թույլատրվել էր խորհրդակցել իր փաստաբան Ին.-ի հետ:

20. 2002թ. հոկտեմբերի 1-ին Ոստիկանությանն ուղղված հաղորդագրությամբ Ֆրանկֆուրտի ոստիկանության պետի տեղակալ Դ.-ն հայտարարել էր` որ կարծում է, որ առավոտյան Ջ.-ի կյանքը կարող էր մեծ վտանգի տակ լինել, եթե նա դեռ ողջ լիներ, հաշվի առնելով նրա մոտ սննդի պակասը և օդի ջերմաստիճանը: Երեխայի կյանքը փրկելու նպատակով նա հրամայել էր ոստիկանության աշխատակից Ի.-ին սպառնալ դիմողին ֆիզիկական ցավ պատճառմամբ, որը չի թողնի որևէ հետք: Նա հաստատել էր, որ վատ վերաբերմունքը պետք է իրականացվեր բժշկական հսկողության ներքո: Դ.-ն նաև խոստովանել էր, որ ինքը հանձնարարել էր ոստիկանության մեկ այլ աշխատակցի ձեռք բերել «ճշմարտության շիճուկ» դիմողի նկատմամբ կիրառելու նպատակով: Ըստ հաղորդագրության` դիմողին սպառնալն ուղղված էր բացառապես երեխայի կյանքը փրկելուն, ոչ թե առևանգման առնչությամբ հետագա քրեական վարույթին: Քանի որ դիմողը բացահայտել էր Ջ.-ի դիակի գտնվելու վայրը` ուժ գործադրելու սպառնալիքից հետո, ուստի ոչ մի միջոց փաստացի չի գործադրվել:

21. 2002թ. հոկտեմբերի 4-ին ոստիկանության բժշկի եզրակացության համաձայն` դիմողն ունեցել է արյունազեղ ուռուցք (հեմոտոմա`(7 սմ x 5 սմ)` ձախ անրակի ստորին մասում, ձախ թևի և ծնկների մաշկի քերծվածք ու կապտուկներ և ոտքերի վրա այտուցներ: 2002թ. հոկտեմբերի 7-ի հետագա բժշկական եզրակացությունում նշվել էր, որ դիմողի` 2002թ. հոկտեմբերի 2-ի զննությունից հետո դիմողի մոտ արձանագրվել են ձախ կրծքավանդակի 5 սմ և 4 սմ տրամագծով երկու արյունազեղ ուռուցքներ, ինչպես նաև մակերեսային մաշկի քերծվածքներ և ձախ թևի կապտուկներ նրա ծնկների ու աջ ոտքի վրա և փակ բշտիկներ` ոտքերի վրա: Ըստ եզրակացության՝ այս վնասվածքները պատճառվել էին զննությունից մի քանի օր առաջ:

Վնասվածքներ ստանալու ստույգ պատճառը չի կարող ախտորոշվել:

22. Հետագա հարցաքննությունների ընթացքում` ոստիկանության կողմից 2002թ. հոկտեմբերի 4-ին, դատախազի կողմից` 2002թ. հոկտեմբերի 4-ին, 14-ին և 17-ին և Շրջանային դատարանի դատավորի կողմից` 2003թ. հունվարի 30-ին, դիմողը հաստատել էր 2002թ. հոկտեմբերի 1-ին իր կողմից արված խոստովանությունը:

23. 2003թ. հունվարին Ֆրանկֆուրտի Գլխավոր դատախազությունը քրեական վարույթ էր հարուցել Ֆրանկֆուրտի ոստիկանության պետի տեղակալ Դ.-ի և ոստիկանության աշխատակից Ի.-ի դեմ` 2002թ. հոկտեմբերի 1-ին դիմողին սպառնալու վերաբերյալ նրա պնդումների հիման վրա:

B. Դիմողի դեմ հարուցված քրեական վարույթը

1. Ֆրանկֆուրտի շրջանային դատարանի վարույթը

(a) վարույթը կարճելու վերաբերյալ նախնական դիմումները և ապացույցների անթույլատրելիությունը

24. 2003թ. ապրիլի 9-ին` լսումների առաջին օրը դիմողը, ում ներկայացնում էր նրա փաստաբանը, նախնական հայտ էր ներկայացրել վարույթը կարճելու վերաբերյալ: Նրա պահանջի հիմքում ընկած էր այն, որ հարցաքննության ընթացքում, նախքան իր խոստովանությունը ոստիկան Ի.-ն նրան սպառնացել էր ֆիզիկական ցավի պատճառմամբ և սեռական բռնության ենթարկմամբ: Նա պնդել էր, որ այդ վերաբերմունքը եղել էր Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի (տես ստորև` կետ 61) և Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում, որը երաշխավորում է նրա դեմ վարույթի կարճումը:

25. Դիմողը նաև ներկայացրել էր այլընտրանքային նախնական հայտարարություն, ըստ որի` հաշվի առնելով սպառնալիքի շարունակական ազդեցությունը (Fortwirkung)՝ քննչական մարմիններին կատարված 2002թ. հոկտեմբերի 1-ին իր կողմից արված բոլոր հայտարարությունները չպետք է հիմք հանդիսանան քրեական վարույթի ընթացքում: Ավելին, դիմողը հայտարարություն էր արել այն մասին, որ հաշվի առնելով Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի խախտումը՝ քրեական վարույթի ընթացքում բոլոր ապացույցների օգտագործումը, ինչպիսիք են՝ երեխայի դիակը, որը հայտնի էր դարձել քննչական մարմիններին խոստովանություն կատարելուց հետո, չեն կարող օգտագործվել, որպես, այսպես կոչված` «թունավոր ծառի պտուղը» արգելված է («Fernwirkung»):

26. Ի պատասխան առաջին դիմումի, Ֆրանկֆուրտի շրջանային դատարանը 2003թ. ապրիլի 9-ին մերժել էր դիմողի դեմ հարուցված քրեական վարույթը կարճելու վերաբերյալ դիմումը: Դատարանը նշել է, որ դիմողի ներկայացմամբ` ոստիկանության սպա Ի.-ն սպառնացել էր, որ մասնագետն ուղղաթիռով ոստիկանության բաժանմունք գալու ճանապարհին է, ով առանց որևէ հետք թողնելու պատճառելու է նրան խիստ ցավ, ինչպիսին նա երբեք չի զգացել, եթե նա շարունակի հրաժարվել հայտնելու Ջ.-ի գտնվելու վայրը: Սպառնալիքն առավել տպավորիչ դարձնելու համար Ի.-ն արտաբերել էր ուղղաթիռի ձայնը: Նա նաև սպառնացել էր, որ դիմողին կփակի երկու խոշոր «սևամորթների» հետ միևնույն խցում, ովքեր սեռական բռնություն կգործադրեն նրա նկատմամբ, որ նա կփոշմանի, որ ծնվել է: Դատարանը գտել է, որ դիմողին սպառնացել են պատճառել խիստ ցավ, եթե նա հրաժարվի հայտնել զոհի գտնվելու վայրը: Սակայն Դատարանը չի գտնում, որ դիմողին նաև սպառնացել էին սեռական բռնությամբ:

Դիմողին ցավ պատճառելու սպառնալիքներն անօրինական էին Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի և Հիմնական օրենքի 1-ին հոդվածի և 104-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն (տես ստորև` կետեր 59-60), ինչպես նաև այն Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում է:

27. Սակայն, չնայած դիմողի սահմանադրական իրավունքների խախտման Դատարանը գտել է, որ քրեական գործը չպետք է կարճվի, այլ այն պետք է շարունակվի: Այն գտնում է, որ թեև կիրառված քննչական մեթոդները արգելված են օրենքով, սակայն այն աստիճանի չեն սահմանափակում պաշտպանության իրավունքները, որպեսզի քրեական գործի վարույթը կարճվի: Հաշվի առնելով դիմողի դեմ մեղադրանքների լրջությունը մի կողմից, և քննության ընթացքում անօրինական վարքագծի աստիճանը` մյուս կողմից, չի եղել բացառիկ և անհանդուրժելի օրենքի գերակայության խախտում` քրեական գործի վարույթը շարունակելն արգելելու համար:

28. Ի պատասխան դիմողի երկրորդ դիմումի Ֆրանկֆուրտի շրջանային դատարանը գտել էր, որ Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն` ոստիկանությանը, դատախազին և շրջանային դատարանի դատավորին դիմողի կողմից մինչ այժմ արված բոլոր խոստովանություններն ու հայտարարություններն անթույլատրելի են և չեն կարող քրեական վարույթի ընթացքում օգտագործվել որպես ապացույց, քանի որ դրանք ստացվել էին հարցաքննության ընթացքում արգելված մեթոդների գործադրման միջոցով:

29. Դատարանը գտնում է, որ 2002թ. հոկտեմբերի 1-ին ոստիկանության սպա Ի.-ն հարցաքննության ընթացքում օգտագործել էր օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի 1-ին կետով արգելված մեթոդներ՝ սպառնալով դիմողին պատճառել խիստ ցավ, եթե նա չհայտնի երեխայի գտնվելու վայրը: Հետևաբար, դրա հետևանքով դիմողի կողմից արված ցանկացած հայտարարություն արգելված ապացույց է: Ապացույցների նման բացառումը (Beweisverwertungsverbot) չի վերաբերում միայն ապօրինի սպառնալիքից անմիջապես հետո արված հայտարարություններին: Այն ընդգրկում է բոլոր հետագա հայտարարությունները, որոնք դիմողը արել էր քննչական մարմիններին, օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի շարունակական խախտման տեսանկյունից:

30. Քննության արգելված մեթոդներով պայմանավորված դատավարական խախտումները կարող էին շտկվել, եթե դիմողն իր հետագա հարցաքննության ընթացքում տեղեկացվեր առ այն, որ իր նախկին հայտարարությունները, որոնք արվել էին ցավ պատճառելու սպառնալիքի հետևանքով, կարող էին օգտագործվել որպես ապացույց նրա դեմ: Այնուամենայնիվ, դիմողը միայն տեղեկացվել էր իր` ցուցմունք չտալու իրավունքի մասին, առանց տեղեկացվելու արգելված եղանակով ստացված ապացույցների անթույլատրելիության մասին: Նա, հետևաբար, չի ստացել անհրաժեշտ «որակյալ ծանուցում» (qualifizierte Belehrung) նախքան հետագա հայտարարություններն անելը:

31. Սակայն դատարանը սահմանափակվել էր անընդունելի ապացույցների վերաբերյալ վերոհիշյալ հայտարարություններով: Այն մերժել էր դիմողի հայցն առ այն, որ քննության արգելված մեթոդների հետևանքով քրեական վարույթի ընթացքում բոլոր ապացույցների օգտագործումը, ինչպիսիք են` երեխայի դիակը, որը հայտնի է դարձել քննչական մարմիններին այդ եղանակով ստացված հայտարարությունների արդյունքում, պետք է բացառվեն («Fernwirkung»): Դատարանը գտել էր.

«... չկա Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի շարունակական խախտում, եթե ապացույցները, որոնք հայտնի են դարձել հայտարարության հետևանքով, նույնպես չեն կարող օգտագործվել [որպես ապացույց]: Պալատը համաձայնել էր այս առումով հաշտարարի դատական պրակտիկայից վերցրած տեսակետի հետ (Mittelmeinung) ... ըստ որի` [շահերի] հավասարակշռությունը գործի որոշակի հանգամանքներում պետք է իրականացվի` հաշվի առնելով, մասնավորապես, թե արդյոք եղել է իրավական կարգի` հատկապես հիմնական իրավունքների վերաբերյալ դրույթների կոպիտ խախտում, որին համապատասխան նաև պետք է դիտարկվի հանցագործության քննության լրջությունը: Մեղադրյալի հիմնական իրավունքներին միջամտության ծանրության հավասարակշռումը՝ սույն գործում ֆիզիկական բռնության սպառնալիքը ու հանցագործության լրջությունը, որի կատարման մեջ նա մեղադրվում էր, բացառում է այն ապացույցները, որոնք հայտնի էին դարձել ամբաստանյալի հայտարարության հետևանքով, մասնավորապես՝ երեխայի մահվան բացահայտումը և դիահերձման արդյունքներն անհամաչափ են»:

(b) Շրջանային դատարանի որոշումը

32. Դատավարության առաջին օրը դիմողի վերը նշված նախնական հայտարարությունների կապակցությամբ որոշում կայացնելուց հետո դատավարությունը շարունակվել էր: Հաջորդ օրը մեղադրանքների վերաբերյալ իր հայտարարության մեջ դիմողը խոստովանել էր, որ սպանել է Ջ.-ին, սակայն հայտարարել էր, որ ինքն ի սկզբանե դա անելու նպատակ չէր ունեցել: Նրա փաստաբանը հայտնել էր, որ դիմողը ցանկանում է ստանձնել իր արարքի պատասխանատվությունը` չնայած 2002թ. հոկտեմբերի 1-ին կիրառված հարցաքննության մեթոդներին: Վարույթի ընթացքում հետագայում ներկայացված բոլոր ապացույցները հանդիսացել էին դիմողի նախնական հայտարարության հետևանք, որոնք դիմողը փորձել էր բացառել: 2003թ. հուլիսի 28-ին` դատավարության ավարտին, դիմողը խոստովանել էր, որ ինքն ի սկզբանե մտադրված էր սպանել երեխային: Նա բացատրել էր իր երկրորդ խոստովանությունը որպես «իր մեծ մեղքն ընդունելու միակ եղանակ» և որպես «հնարավոր ներողություն երեխայի սպանության համար»:

33. 2003թ. հուլիսի 28-ին Ֆրանկֆուրտի շրջանային դատարանը մեղավոր էր ճանաչել դիմողին, inter alia, սպանության, առևանգման և շորթման համար, որը հանգեցրել էր զոհի մահվան: Այն դատապարտել էր նրան ցմահ ազատազրկման և հայտարարել էր, որ նրա մեղքը առանձնահատուկ ծանրության է, որը պահանջում է առավելագույն պատիժ (տես` կետ 63):

34. Դատարանը գտել է, որ նիստի ընթացքում դիմողը կրկին տեղեկացվել էր իր լռություն պահպանելու իրավունքի մասին և այն մասին, որ իր նախկին հայտարարությունները չեն կարող օգտագործվել որպես ապացույց նրա դեմ, և որ նրան տրվել էր անհրաժեշտ պարզաբանում: Սակայն ծանուցվելուց հետո դիմողը խոստովանել էր, որ ինքն էր առևանգել և սպանել Ջ.-ին: Վարույթի ընթացքում նրա հայտարարությունները` հանցագործության ծրագրման վերաբերյալ, կարևոր, եթե ոչ միակ, հիմքն էին դատարանի եզրակացության համար: Դրանք հաստատվել էին Ջ.-ի քրոջ ցուցմունքներով և նենգաշորթության նամակով, ինչպես նաև դիմողի բնակարանում հայտնաբերված հանցագործության ծրագրման նշումներով: Հանցանքի կատարման վերաբերյալ փաստերի հայտնաբերումը հիմնված էր բացառապես դատավարության ընթացքում դիմողի խոստովանության վրա: Ապացույցների լրացուցիչ նյութերից, որ նա ասել էր ճշմարտությունը նաև այս առումով: Դրանք ներառում էին դիահերձման եզրակացությունները երեխայի մահվան պատճառների կապակցությամբ, լճի մոտ դիմողի մեքենայի անվադողերի հետքերը, որտեղ հայտնաբերվել էր երեխայի դիակը, և իր բնակարանում և իր բանկային հաշիվներում վրա հայտնաբերված գումարը:

35. Դիմողի մեղավորության ծանրությունը գնահատելիս Դատարանը նկատում է, որ նա սպանել էր տասնմեկ տարեկան զոհին և պահանջել մեկ միլիոն եվրո փրկագին իր ստեղծած հարուստ և հաջողակ երիտասարդ իրավաբանի կերպարը պահպանելու նպատակով: Այն չի կիսում Գլխավոր դատախազության այն տեսակետը, որ դիմողի խոստովանությունը «արժեքավոր չէ», քանի որ դիմողը խոստովանել էր միայն այն, ինչ արդեն ապացուցված էր: Այն փաստը, որ դիմողը կամավոր խոստովանել էր դատավարության ընթացքում, չնայած որ նրա բոլոր նախկին հայտարարությունները չէին կարող օգտագործվել որպես ապացույց` Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն, հանդիսանում էր մեղմացնող հանգամանք: Այնուամենայնիվ, նույնիսկ առանց նրա խոստովանության, դիմողը մեղավոր կճանաչվեր առևանգման, շորթման և զոհին մահ պատճառելու կապակցությամբ: Դիմողը գտնվում էր ոստիկանության հսկողության ներքո փրկագինը վերցնելու պահից, որը հետագայում հայտնաբերվել էր նրա բնակարանում և նրա բանկային հաշիվներում: Բացի դրանից, դիահերձման արդյունքները վկայում են, որ Ջ.-ն խեղդամահ էր արվել:

36. Դատարանը նաև դիտարկել էր, որ դիմողի հարցաքննության ընթացքում կիրառվել էին Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածով արգելված մեթոդներ: Թե արդյոք ոստիկանության սպա Ի.-ն և Ֆրանկֆուրտի ոստիկանության պետի տեղակալ Դ.-ն էին մեղավոր էին սպառնալիքներ հնչեցնելու համար` պետք է որոշվի նրանց դեմ հարուցված քրեական վարույթի ընթացքում: Սակայն նրանց ենթադրյալ ապօրինի գործողությունները չեն մեղմել դիմողի մեղքը: Ոստիկանության աշխատակիցների ոչ իրավաչափ գործողությունները չեն խանգարում փաստերի` օրենքի համաձայն դատական գնահատմանը:

2. Իրավունքի դաշնային դատարանի վարույթը

37. Դատապարտվելու հաջորդ օրը դիմողը բողոք էր ներկայացրել Իրավունքի դաշնային դատարան իրավունքի հարցերի կապակցությամբ: Նա բողոքել է, որ շրջանային դատարանն, իր` 2003թ. ապրիլի 9-ի որոշմամբ մերժել էր իր նախնական պահանջը` իր դեմ հարուցված քրեական վարույթը կարճելու վերաբերյալ: Այն հետագայում հրաժարվել էր հայտարարել, որ քրեական վարույթի ընթացքում օգտագործվող բոլոր մյուս ապացույցները, ինչպիսիք են երեխայի դիակը, որի գտնվելու վայրը հայտնի էր դարձել քննչական մարմիններին ապօրինի գործողությունների արդյունքում, արգելված է: Դիմողը 2003թ. ապրիլի 9-ին ներկայացրել էր այդ դիմումների ամբողջական պատճենները:

Այնուհետև նա ավելացրել էր Շրջանային դատարանի 2003թ. ապրիլի 9-ի որոշման պատճենը, ըստ որի` մերժվել էր նրա նկատմամբ ոստիկանության սպառնալիքների և խոշտանգումների պատճառով վարույթը կարճելու վերաբերյալ դիմումը: Ըստ Իրավունքի դաշնային դատարանի նախադեպային իրավունքի` նման վերաբերմունքը «սահմաններից դուրս է» ապացույցները բացառելու և վարույթը դադարեցնելու համար ("dass ein derartiges Verhalten das Verwertungsverbot 'Ֆberspringt' und ein Verfahrenshindernis begrՖndet”):

38. 2004թ. մարտի 9-ի իր դիտարկումներում Դաշնային դատախազն առարկել էր, որ իրավունքի վերաբերյալ դիմողի բողոքն ակնհայտ անհիմն է: Նա պնդել էր, որ հարցաքննության ընթացքում արգելված մեթոդների օգտագործումը չի հանգեցրել քրեական վարույթի որևէ խոչընդոտի: Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածը հստակորեն նախատեսում է, որ արգելված մեթոդների կիրառումը հանգեցնում է միայն ապացույցների բացառմանը: Դիմողը չէր բողոքել Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի 3-րդ կետի խախտման վերաբերյալ: Ամեն դեպքում, այդպիսի բողոքի հիմք չէր կարող լինել, քանի որ Շրջանային դատարանն օգտագործել էր միայն դիմողի խոստովանությունը դատավարության ընթացքում, որը նա արել էր տեղեկացվելուց հետո, որ իր նախկին հայտարարությունները չեն ընդունվել որպես ապացույց:

39. 2004թ. մայիսի 21-ին Իրավունքի դաշնային դատարանը, առանց հետագա պատճառաբանությունների, մերժել էր դիմողի` իրավունքի հետ կապված բողոքը` այն որակելով անհիմն:

3. Դաշնային սահմանադրական դատարանի վարույթը

40. 2004թ. հունիսի 23-ին դիմողը բողոք էր ներկայացրել Դաշնային սահմանադրական դատարան: Ընդհանրացնելով գործի հիմքում ընկած փաստերը և վիճարկվող որոշումների բովանդակությունը՝ նա բողոքել էր 1-ին հոդվածի 1-ին կետի և 104-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտման վերաբերյալ և Հիմնական օրենքի ներքո` 2002թ. հոկտեմբերի 1-ին հարցաքննության ընթացքում ոստիկանության կողմից ենթարկված վերաբերմունքի կապակցությամբ:

Նա պնդել էր, որ իրեն սպառնացել էին ենթարկել խոշտանգումների և սեռական բռնության, եթե նա չբացահայտի երեխայի գտնվելու վայրը: Գործի հանգամանքներում այս վերաբերմունքը հավասարազոր է խոշտանգումների` Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի իմաստով, և համարվում է Հիմնական օրենքի 104-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտում: Այն նաև խախտել էր Հիմնական օրենքի 1-ին հոդվածով երաշխավորված իր մարդկային արժանապատվության բացարձակ իրավունքը, որն ընկած է այդ դրույթների հիմքում: Մարդու իրավունքների` այս անարդարացի խախտումները պետք է որ խոչընդոտ հանդիսանային սպանության վերաբերյալ քրեական վարույթի ընթացքում, ինչպես նաև արգելված միջոցների կիրառման արդյունքում ձեռք բերված խոստովանության հետևանքով ստացված ապացույցների օգտագործման արգելք:

41. 2004թ. դեկտեմբերի 14-ին Դաշնային սահմանադրական դատարանը, երեք դատավորի կազմով, վճռել էր, որ դիմողի սահմանադրական բողոքն անընդունելի է:

42. Նախ` դիմողի բողոքի առնչությամբ առ այն, որ քրեական դատարանները հրաժարվել էին կարճել նրա դեմ հարուցված վարույթը, դատարանը գտել էր, որ նա բավականաչափ չէր հիմնավորել այն: Այն նշել էր, որ Շրջանային դատարանն արդեն հայտարարել էր, որ ոստիկանության սպառնալիքը` դիմողին ֆիզիկական ցավ պատճառելու վերաբերյալ, հանդիսանում է Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի, ինչպես նաև Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում, և որ դիմողի իրավունքները Հիմնական օրենքի 1-ին հոդվածի 1-ին կետի և 104-րդ հոդվածի 1-ին կետի ներքո անտեսվել էին:

43. Այնուամենայնիվ, հիմնական իրավունքների խախտումը պարտադիր կերպով չի երաշխավորում այն եզրակացությունը, որ քրեական դատարանի կողմից կայացված վճիռը, որը հիմնված է վարույթի ընթացքում կատարված եզրակացությունների վրա, խախտում է սահմանադրական իրավունքը: Սույն գործում քրեական դատարանները գտել են, որ ոստիկանության կողմից քննության ընթացքում կիրառված մեթոդներն արգելված էին, սակայն տարբերվում են իրավական հետևանքներից, որոնք առաջանում են այդ հայտնաբերումից: Նրանք արտահայտել էին այն տեսակետը, որ միջոցների կիրառման հետևանքով կորզված հայտարարությունները չեն կարող օգտագործվել, սակայն դա խոչընդոտ չէ քննվող կոնկրետ քրեական գործի վարույթի ընթացքում:

44. Ըստ Դաշնային սահմանադրական դատարանի` քննության արգելված միջոցներ կիրառելու դատավարական սխալը կարելի է համարել քրեական դատարանների կողմից շտկված, քանի որ նրան արգելել էին նման եղանակով ստացված ապացույցների ընդունելությունը: Նման արգելքը նախատեսված է Քրեական դատավարության օրենսգրքի 136a-րդ հոդվածի 3-րդ կետով, նման կերպ փոխհատուցելու համար անձի իրավունքների խախտումը: Այնուամենայնիվ, հանգամանքները, որոնց ընթացքում տեղի են ունեցել էական ընթացակարգային խախտումներ, կարող են քրեական վարույթի համար առաջացնել խոչընդոտներ:

Այս պայմաններում, դիմողը չի ներկայացրել պատշաճ բացատրություն առ այն, թե ինչու քննության վիճարկվող մեթոդների արգելքը չի վերաբերում միայն հայտարարությունների արդյունքում ստացված ապացույցների օգտագործմանը, այլ պետք է նաև հանգեցնի նրա դեմ հարուցված քրեական վարույթի կարճմանը:

45. Երկրորդ՝ Դաշնային սահմանադրական դատարանը գտել էր, քանի որ դիմողը պնդել էր, որ Շրջանային դատարանը հրաժարվել էր բացառել սպառնալիքի տակ խոստովանության հետևանքով կորզված բոլոր ապացույցների օգտագործումը վարույթի ընթացքում՝ նրա սահմանադրական բողոքը նույնպես անընդունելի է: Այն գտել էր, որ դիմողը չէր բարձրացրել այդ հարցը Իրավունքի դաշնային դատարանում վարույթի ընթացքում:

46. Որոշումը ներկայացվել էր դիմողի փաստաբանին 2004թ. դեկտեմբերի 22-ին:

C. Հետագա իրադարձությունները

1. Քրեական վարույթը ոստիկանության աշխատակիցների դեմ

47. 2004թ. դեկտեմբերի 20-ին Շրջանային դատարանը վճիռ էր կայացրել Ֆրանկֆուրտի ոստիկանության պետի տեղակալ Դ.-ի և ոստիկանության սպա Ի.-ի դեմ: Դատարանը գտել էր, որ 2002թ. հոկտեմբերի 1-ի առավոտյան Դ.-ն հրամայել էր հարցաքննել դիմողին ֆիզիկական ուժի գործադրմամբ, ինչպես նշված էր ոստիկանության հաղորդագրության մեջ (տես վերը` կետ 20): Դրանով նա բաժնի բոլոր ստորադաս ղեկավարների խորհրդին դեմ էր գործում: Վարչության ղեկավարները դեմ էին նման գործողություններին, որոնց կատարումը կարգադրվել էր 2002թ. սեպտեմբերի 30-ի երեկոյան: Վարչության ղեկավարները դեմ էին արտահայտվել այդ կարգադրությանը՝ փոխարենն առաջարկելով կրկին անցկացնել հարցաքննություն և առերեսում դիմողի հետ` Ջ.-ի ընտանիքի մասնակցությամբ: Դ.-ն այնուհետև հրամայել էր ոստիկանության սպա Ի.-ին կատարել իր հանձնարարությունը՝ դիմողին սպառնալ խոշտանգումով և անհրաժեշտության դեպքում՝ դրան ենթարկելով: Ֆիզիկական ցավի ենթարկելը պետք է իրականացվեր բժշկական վերահսկողության ներքո, առանց հետք թողնելու, հատուկ պատրաստված ոստիկանի կողմից, ով պետք է ժամաներ ոստիկանություն ուղղաթիռով: Ոստիկանության բժիշկը համաձայնել էր վերահսկել Դ.-ի հրամանի կատարումը: Դատարանը նշել է, որ այդ միջոցառման նպատակն էր պարզել, թե որտեղ էր դիմողը թաքցրել երեխային, ում կյանքը, Դ.-ի կարծիքով, մեծ վտանգի մեջ էր: Հետևաբար, Ին.-ն սպառնացել էր դիմողին Դ.-ի կողմից հրամայված եղանակով, նաև տեղեկացրել էր նրան, որ «ճշմարտության շիճուկը» պետք է կիրառվի: Մոտ տասը րոպե անց դիմողը խոստովանել էր, որ նա Ջ.-ի դիակը թաքցրել էր Բիրշթայնի լճի նավահանգստի մոտ:

48. Շրջանային դատարանը նշել էր, որ քննության մեթոդներն արդարացված չէին: Այն մերժել էր «անհրաժեշտության» պաշտպանությունը, քանի որ այդ մեթոդը խախտել էր մարդու արժանապատվությունը, որն ամրագրված է Հիմնական օրենքի 1-ին հոդվածում: Անձի արժանապատվության նկատմամբ հարգանքը նաև ամրագրված է Հիմնական օրենքի 104-րդ հոդվածի 1-ին կետում և Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածում:

Անձի արժանապատվության պաշտպանությունը բացարձակ է` առանց բացառությունների կամ շահերի հավասարակշռման:

49. Ֆրանկֆուրտի շրջանային դատարանը մեղավոր էր ճանաչել ոստիկանության սպա Ի.-ին: Ամբաստանյալի նկատմամբ կիրառվել էր պայմանական տուգանք` օրական վաթսուն եվրոյի (EUR) չափով, վաթսուն օրվա ընթացքում, որը մեղադրյալը պետք է վճարեր, եթե նա չկատարեր մեկ այլ հանցագործություն փորձաշրջանի ընթացքում: Ավելին, դատարանը դատապարտել էր Ֆրանկֆուրտի ոստիկանության պետի տեղակալ Դ.-ին` Ի.-ին իր պարտականությունները կատարելու ընթացքում հրահրելու համար: Այն նաև զգուշացում էր հայտարարել Դ.-ին և պարտադրել նրան վճարել տուգանք` օրական 120 եվրոյի չափով, 90 օրվա ընթացքում: Դիմողն այդ վարույթի ընթացքում հանդես էր եկել որպես վկա:

50. Վճիռ կայացնելիս Շրջանային դատարանը գտել էր, որ եղել են էական մեղմացնող հանգամանքներ, որոնք պետք է հաշվի առնվեն: Այն հաշվի էր առել, որ ամբաստանյալների «միակ մտահոգությունը» Ջ.-ի կյանքը փրկելն էր, որ նրանք եղել էին ծայրահեղ ճնշման տակ վերադաս մարմինների և հասարակության առջև` կապված իրենց պարտականությունների հետ: Նրանք սպառել էին համապատասխան ժամանակը և գործում էին չափազանց լարված ու անկանոն իրավիճակում: Նրանք նախկինում դատված չեն եղել: Ավելին, Դ.-ն ստանձնել էր գործողությունների պատասխանատվությունը և տվել էր բացատրություն, որը գրառվել էր ոստիկանական գրանցամատյանում` նույն օրը: Դատավարությունը եղել էր երկարատև և գրավել էր լրատվամիջոցների ուշադրությունը: Ամբաստանյալներն իրենց մասնագիտական կարիերայի առումով վնաս էին կրել՝ Դ.-ն տեղափոխվել էր Հեսսեի ներքին գործերի նախարարություն, իսկ Ի.-ին արգելվել էր զբաղվել քրեական գործերի քննությամբ: Բացի դրանից, սա առաջին դեպքն էր, որ նմանատիպ կոնֆլիկտային իրավիճակը գնահատվել էր գերմանական քրեական դատարանի կողմից: Դատարանը հաշվի էր առել նաև ծանրացուցիչ գործոնն առ այն, որ Դ.-ն չէր գործել ինքնաբերաբար, քանի որ նա հրամայել էր ուժ կիրառել երեկոյան` մինչև Ի.-ին հրահանգներ տալը: Մեղադրյալների դատապարտումից հետևում է, որ պետական գործակալի` ուժ կիրառելու հրամանն ապօրինի էր:

51. Վճիռը վերջնական էր դարձել 2004թ. դեկտեմբերի 20-ին:

52. Հետագայում, Դ.-ն նշանակվել էր ոստիկանության տեխնոլոգիաների, տեղեկացման և կառավարման բաժնի պետ:

2. Դիմողի պահանջը` պաշտոնեական պատասխանատվության վարույթ հարուցելու վերաբերյալ

53. 2005թ. դեկտեմբերի 28-ին դիմողը դիմել էր Ֆրանկֆուրտի շրջանային դատարան պաշտոնեական պատասխանատվության վարույթ հարուցելու պահանջով` փոխհատուցում վճարելու կապակցությամբ: Նա հայտարարել էր, որ ինքը ենթարկվել էր հոգեկան տրավմայի և հոգեբանական բուժման կարիք ուներ ոստիկանության քննության ընթացքում կիրառված մեթոդների պատճառով:

54. 2006թ. մարտի 27-ին Ֆրանկֆուրտի ոստիկանությունը վիճարկել էր, որ Ի.-ի վարքագիծը 2002թ. հոկտեմբերի 1-ի առավոտյան կասկածյալին հարցաքննելիս` որակվել էր որպես պարտադրանք և հանդիսանում էր պաշտոնեական պարտականությունների խախտում:

55. 2006թ. օգոստոսի 28-ին Ֆրանկֆուրտի շրջանային դատարանը մերժել էր դիմողի` իրավական օգնության վերաբերյալ պահանջը:

56. 2007թ. փետրվարի 28-ին Ֆրանկֆուրտի վերաքննիչ դատարանը մերժել էր դիմողի բողոքը: Հաստատելով Շրջանային դատարանի պատճառաբանությունները, մասնավորապես, որ ոստիկաններ Դ.-ն և Ի.-ն դիմողին սպառնալով` ոտնահարել էին մարդու արժանապատվությունը, որն անձեռնմխելի է, և որը այդպիսով, նրանց պաշտոնեական պարտականությունների խախտում էր: Այնուամենայնիվ, դիմողը դժվարացել էր սահմանել պատճառահետևանքային կապ խոշտանգումների սպառնալիքների և ենթադրյալ հոգեկան տրավմայի միջև, ինչը պահանջում էր հոգեբանական բուժում: Ոստիկանների սպառնալիքներն աննշան էին երեխային սպանելու հետևանքով առաջացած տրավմայի համեմատ: Ավելին, նույնիսկ ենթադրելով, որ դիմողը կկարողանար ապացուցել, որ ոստիկան Ի.-ն թափահարել էր նրան, ինչի հետևանքով նա հարվածել էր գլուխը պատին, կամ մեկ անգամ հարվածել էր նրա կրծքավանդակին, ինչի հետևանքով առաջացել էր արյունազեղ ուռուցք` նման ֆիզիկական վնասվածքը խիստ փոքր է, փոխհատուցում վճարելու համար: Բացի դրանից, իր մարդկային արժանապատվության խախտումը` խոշտանգման սպառնալիքի կապակցությամբ, չի երաշխավորում փոխհատուցման վճարումը, քանի որ դիմողի հայտարարությունները չեն ընդունվել որպես ապացույց, և ոստիկանության աշխատակիցները դատապարտվել էին:

57. 2008թ. հունվարի 19-ին Դաշնային սահմանադրական դատարանն ընդունել էր դիմողի սահմանադրական բողոքը և կարճել Վերաքննիչ դատարանի որոշումը` գործն այդ դատարան ուղարկելով: Այն գտել էր, որ դիմողին հրաժարվելով տրամադրել իրավական օգնություն` Վերաքննիչ դատարանը խախտել էր դատարանի մատչելիության հավասարության սկզբունքը: Մասնավորապես, դատարանը ենթադրել է, որ դիմողը չէր կարող ապացուցել, որ խոշտանգումների սպառնալիքը հանգեցրել էր հոգեկան տրավմայի: Բացի դրանից, ակնհայտ չէր այն, որ ֆիզիկական վնասվածքները, որոնք, ըստ դիմողի, նա ստացել էր հարցաքննության ընթացքում, որի ընթացքում նա ձեռնաշղթայված էր, ունի երկրորդական նշանակություն: Ավելին, հարցն այն է, թե արդյոք դիմողի մարդկային արժանապատվության խախտումը պահանջում է նրան վճարել փոխհատուցում, չնայած իրավական հայցը բավարարվել էր, որը չուներ Գերագույն ատյանի վճռի որևէ նախադեպ: Այն, հետևաբար, չի կարող սահմանվել իրավական օգնության վարույթի բողոքով:

58. Վարույթը դեռ շարունակվում է Ֆրանկֆուրտի շրջանային դատարանում:

II. ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆ ՆԵՐՊԵՏԱԿԱՆ, ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԵՎ ՀԱՄԵՄԱՏԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԸ ԵՎ ՊՐԱԿՏԻԿԱՆ

A. Ներպետական օրենսդրության դրույթներ

1. Հիմնական օրենք

59. Մարդու արժանապատվության պաշտպանության մասին Հիմնական օրենքի 1-ին հոդվածի 1-ին կետը նախատեսում է`

«Մարդու արժանապատվությունն անձեռնմխելի է: Դրա նկատմամբ հարգանքը և պաշտպանությունը պետք է լինի բոլոր պետական իշխանությունների պարտականությունը»:

60. Հիմնական օրենքի 104-րդ հոդվածի 1-ին կետի երկրորդ նախադասությունը կալանքի տակ գտնվող անձանց վերաբերյալ նախատեսում է`

«Կալանքի տակ գտնվող անձինք չպետք է ենթարկվեն հոգեկան կամ ֆիզիկական վատ վերաբերմունքի»:

2. Քրեական դատավարության օրենսգիրք

61. Կառավարությունը պնդել է, որ Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի խախտման մասին գանգատի մնացյալ մասով Դիմողը չի սպառել Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 1-ին կետին համապատասխան չի սպառել ներպետական պաշտպանության միջոցները: Նա ներպետական դատարանների առջև բավարար չափով չէր ներկայացրել գործի վարույթը կարճելու և դատավարության ժամանակ հետաքննության արգելված միջոցների օգնությամբ կորզված ապացույցներն օգտագործելն արգելելու մասին իր բողոքները:

1. Պալատի վճիռը

62. Պալատն անհրաժեշտ չի համարել Կառավարության նախնական առարկության վերաբերյալ վճռի կայացումը և այն միացրել էր 6-րդ հոդվածի վերաբերյալ գանգատի ըստ էության քննությանը` չարձանագրելով 6-րդ հոդվածի խախտում (տես` Պալատի վճռի կետ 86):

2. Կողմերի փաստարկները

(ա) Կառավարությունը

63. Կառավարությունը Մեծ պալատում պնդել է, որ Դիմողը չի սպառել ներպետական պաշտպանության միջոցները` որպես հիմնավորում ներկայացնելով նույն փաստարկները, որ ներկայացրել էր Պալատին: Դիմողի այն պնդման վերաբերյալ, թե քրեական գործի վարույթն անաչառ չի եղել, քանի որ այն չի կարճվել, Կառավարությունը նշել է, որ Դաշնային սահմանադրական դատարանն անընդունելի էր համարել Դիմողի սահմանադրական բողոքը` բավարար հիմնավորման բացակայության պատճառով: Դիմողը պարտավոր էր բացատրել, թե ինչու սահմանադրական օրենքը ոչ միայն պահանջում է բացառել ոստիկանության հարցաքննության ժամանակ կորզված ցուցմունքները, այլ նաև` կարճել գործի վարույթը:

64. Երկրորդ` իրեղեն ապացույցների որոշ մասը դատաքննության ժամանակ ներկայացնելը բացառելու մերժման մասին գանգատի մասով Դիմողը չէր սպառել ներպետական պաշտպանության միջոցները: Ինչպես հաստատել էր Դաշնային արդարադատության դատարանը, Դիմողը կիրառելի ընթացակարգային կանոններին համապատասխան Դաշնային արդարադատության դատարանի առջև մանրամասն չէր հիմնավորել, որ նաև դեմ է Բիրշթայնում հայտնաբերված ապացույցների օգտագործմանը, որում գործի վարույթը կարճելու հայցի համեմատ բոլորովին այլ բնույթի էր: Դիմողը, մասնավորապես, չէր առարկել Դաշնային պետական դատախազի 2004թ. մարտի 9-ի հայտարարությանը, որտեղ ներկայացված էր բողոքի վերաբերյալ իրավական գնահատականն ու որտեղ նշված էր, որ Դիմողը չի բողոքարկել քրեական օրենսգրքի 136-րդ հոդվածի «ա» կետի 3-րդ ենթակետի ենթադրյալ խախտումը:

(բ) Դիմողը

65. Դիմողը համաձայն չէր այդ տեսակետին և պնդել է, որ ինքն սպառել է իրավական պաշտպանության ներպետական միջոցները: Դաշնային արդարադատության դատարանին ներկայացրած բողոքում Դիմողը հնարավորինս ընդգրկուն հայց էր ներկայացրել` ձգտելով քրեական գործի վարույթի կարճման` իրենից ցուցմունքների կորզման ձևի պատճառով: Ընդգրկուն հայցի ներքո նա ներկայացրել էր առանձին բողոք` իրենից կորզված խոստովանության արդյունքում ձեռք բերված իրեղեն ապացույցներն օգտագործելու անթույլատրելիության վերաբերյալ: Բողոքին Դիմողը կցել էր 2003թ. ապրիլի 9-ին իր կողմից ներկայացված նախնական բողոքների ամբողջական պատճենները: Դաշնային արդարադատության դատարանը մերժել էր իրավունքի հարցերով նրա բողոքը` առանց որևէ հիմնավորման:

66. Դիմողը նաև ընդգծել է, որ Դաշնային սահմանադրական դատարան ներկայացրած իր հաջորդ բողոքում ինքն ամբողջությամբ պարզաբանել էր իր գանգատը` վկայակոչելով դատարանի այլ առանցքային որոշումները և հանգամանալից ապացուցելով, որ վարույթը չկարճելն ու վիճարկվող իրեղեն ապացույցները չբացառելը խախտում են Հիմնական օրենքի 1-ին և 104-րդ հոդվածներով երաշխավորված իր իրավունքները:

3. Դատարանի գնահատականը

67. Մեծ պալատն իրավասու է քննել Կառավարության նախնական առարկությունը, քանի որ գանգատի ընդունելիության մասին Կառավարությունը մինչ այդ նույն փաստարկները ներկայացրել էր Պալատին (տես` Պալատի վճռի կետ 84), Դատարանի կանոնակարգի 55-րդ և 54-րդ կանոններին համապատասխան (տես` Ն.Ս.-ն ընդդեմ Իտալիայի [GC], գանգատ թիվ 24952/94, կետ 44, ՄԻԵԴ 2002-X, Ազինասն ընդդեմ Կիպրոսի [GC], գանգատ թիվ 56679/00, կետեր 32 և 37, ՄԻԵԴ 2004 III, Սեյդովիչն ընդդեմ Իտալիայի [GC], գանգատ թիվ 56581/00, կետ 41, ՄԻԵԴ 2006-II):

68. Դատարանը վերստին ընդգծում է, որ 35-րդ հոդվածի իմաստը կայանում է նրանում, որպեսզի մինչ իրենց ենթադրյալ խախտումների մասին որևէ բողոք ներկայացնելը` Պայմանավորվող կողմերը հնարավորություն ունենան կանխելու կամ շտկելու այդ խախտումները (տես, մասնավորապես, Civet ընդդեմ Ֆրանսիայի [GC], գանգատ թիվ 29340/95, կետ 41, ՄԻԵԴ 1999 VI): Մինչդեռ Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 1-ին կետը կիրառվում է որոշ աստիճանի ճկունությամբ և առանց ավելորդ ֆորմալիզմի, այն չի պահանջում միայն, որ գանգատներում հղում կատարվեն համապատասխան ներպետական դատարաններին, և որ արդեն իսկ կայացված որոշումները բողոքարկելու համար կիրառվեն իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցներ: Որպես կանոն, պահանջվում է, որ Դատարան ներկայացվելիք գանգատներում, մինչ այդ հղում կատարվեն այն նույն դատարանին, որը քննել է գործը` առնվազն ըստ էության, և ներպետական օրենքով սահմանված պաշտոնական պահանջներին ու ժամանակային սահմանափակումներին համապատասխան (տես` այլ աղբյուրների թվում Կարդոն ընդդեմ Ֆրանսիայի, 19 մարտի 1991թ., կետ 34, Series A, գանգատ թիվ 200, և Իլջին և այլոք ընդդեմ Թուրքիայի, թիվ 23145/93 և 25091/94 գանգատներ, կետեր 604 և 605, 13 նոյեմբերի 2003թ.):

69. Հետևաբար, ներպետական իրավական պաշտպանության միջոցներն սպառված չեն, եթե բողոքի քննությունը մերժվում է Դիմողի ընթացակարգային սխալի պատճառով: Սակայն այն դեպքերում, երբ չնայած Դիմողը չի պահպանել օրենքով սահմանված ձևը, իրավասու մարմինը, այնուամենայնիվ, բողոքն ըստ էության քննության է առնում, չի կարելի պնդել, որ Դիմողը չի սպառել ներպետական իրավական պաշտպանության միջոցները (համեմատության համար տես, inter alia, Միտրոպոլիա Բասարաբի Սի Իքսարաթուլ Փլայուրիլոն և այլոք ընդդեմ Մոլդովայի (ըստ էության), գանգատ թիվ 45701/99, 7 հունիսի 2001թ., Ստալկան ընդդեմ Լեհաստանի (ըստ էության), գանգատ թիվ 43425/98, 2002թ. հոկտեմբերի 3, Յալոհն ընդդեմ Գերմանիայի (ըստ էության), գանգատ թիվ 54810/00, 26 հոկտեմբերի 2004թ., և վերոհիշյալ Վլադիմիր Ռոմանովի գործը, կետ 52):

70. Դատարանն արձանագրում է, որ Դիմողը գանգատ է ներկայացրել այն մասին, որ իրենից կորզված խոստովանության արդյունքում ձեռք բերված իրեղեն ապացույցները դատավարության ընթացքում որպես ապացույց օգտագործելու հետևանքով քրեական դատավարությունն արդար չի ընթացել: Այդ բողոքը նա բարձրացրել էր, մասնավորապես, 2003թ. ապրիլի 9-ին Շրջանային դատարան ուղարկած սկզբնական դիմումում` պահանջելով, որպեսզի դատարանը հայտարարի, որ նրանից անօրինական ճանապարհով կորզված ցուցմունքների շնորհիվ քննչական մարմիններին հայտնի դարձած բոլոր իրեղեն ապացույցների օգտագործումը դատաքննության ժամանակ արգելված է (տես` կետ 25): Դատարանը նշում է, որ Դաշնային արդարադատության դատարանին իրավունքի հարցերով ներկայացրած իր բողոքում Դիմողը վկայակոչել է այդ հայցը և ներկայացրել վերջինիս ամբողջական պատճենը (տես` կետ 37): Դաշնային արդարադատության դատարանը մերժել է այդ բողոքը` որպես վատ հիմնավորված` որևէ բացատրություն չտալով իր որոշմանը: Նման հանգամանքներում Դատարանը համոզված է, որ վարույթի ընթացքում Դիմողը Դաշնային արդարադատության դատարանին ներկայացրել է 6-րդ հոդվածի խախտման էության վերաբերյալ բողոք` իր նախադեպային իրավունքին համապատասխան: Մասնավորապես, նա չի կարող ենթադրություններ անել այն մասին, որ Դաշնային արդարադատության դատարանը կարող էր ուղղորդվել Դաշնային պետական դատախազի դիտողություններում Դիմողի բողոքի շրջանակն այլ կերպ մեկնաբանելու հանգամանքով: Քանի որ Դիմողը նոր բողոք էր ներկայացրել Դաշնային սահմանադրական դատարան այն մասին, որ հակասահմանադրական հետաքննության մեթոդների կիրառումը պետք է հանգեցներ դատաքննության ժամանակ վիճարկվող իրեղեն ապացույցների օգտագործման արգելքին (տես` կետ 40), Դատարանը գտնում է, որ ներպետական դատարաններում դատավարության ամբողջ ընթացքում Դիմողը ներկայացրել է 6-րդ հոդվածի ներքո իր բողոքի էությունը:

71. Դատարանն այնուհետև արձանագրում է, որ Շրջանային դատարանում, Դաշնային արդարադատության դատարանում և Դաշնային սահմանադրական դատարանում Դիմողը պահանջել է հետաքննության ընթացքում հակասահմանադրական մեթոդների կիրառման պատճառով կարճել իր նկատմամբ ընթացող քրեական վարույթը (տես` կետեր 24, 37 և 40): Ինչպես որ վերը նշված դիմումում` (տես` կետ 144), այդ պահանջը վերաբերել է մինչ դատաքննությունը քննչական մարմինների կողմից հարցաքննության արգելված միջոցների շնորհիվ ձեռք բերված ապացույցները քրեական վարույթում օգտագործելու իրավական հետևանքներին: Դաշնային սահմանադրական դատարանը բավարար հիմնավորված չլինելու պատճառաբանությամբ այդ բողոքն անընդունելի է համարել: Դատարանը, սակայն, նշել է, որ իր որոշման մեջ Դաշնային սահմանադրական դատարանը հաստատել էր, որ հետաքննության ժամանակ ոստիկանության աշխատակիցների կողմից կատարված Դիմողին ցավ պատճառելու սպառնալիքը վիրավորել է նրա մարդկային արժանապատվությունն ու խախտել դաժան վերաբերմունքի արգելքը, որն ամրագրված է Հիմնական օրենքում: Դատարանն այնուհետև նշել էր, որ հետաքննության հակասահմանադրական մեթոդների կիրառման ընթացակարգային խախտումը բավարար կերպով շտկվել է քրեական դատարանների կողմից շնորհիվ այն բանի, որ վերջիններս արգելել են վարույթի ընթացքում օգտագործել սպառնալիքի միջոցով կորզված ապացույցները, ուստի վարույթը կարճելու անհրաժեշտություն առկա չի եղել (տես` կետեր 42-44): Դատարանը գտնում է, որ Սահմանադրական դատարանի արտահայտած դիրքորոշումը վկայում է, որ վերջինս առնվազն մասամբ քննության է առել քրեական վարույթը կարճելու մասին Դիմողի սահմանադրական բողոքի էությունը: Հետևաբար, այդ տեսանկյունից նույնպես չի կարելի պնդել, որ Դիմողը չի սպառել ներպետական իրավական պաշտպանության միջոցները:

72. Դատարանը գտնում է, որ Դիմողը ներպետական դատարաններին հնարավորություն էր ընձեռել շտկելու ենթադրյալ խախտումը, և եզրահանգում է, որ ներպետական իրավական պաշտպանության միջոցները չսպառելու մասին պետության փաստարկը պետք է մերժվի:

Գ. Համապատասխանությունը Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածին

1. Պալատի վճիռը

73. Պալատն արձանագրել է, որ 6-րդ հոդվածի 1-ին և 3-րդ կետերի խախտում տեղի չի ունեցել: Այն նշել է, որ, ելնելով քննչական մարմինների կողմից հարցաքննության ժամանակ կիրառված անթույլատրելի մեթոդների շարունակական ազդեցության հանգամանքից, Շրջանային դատարանը բացառել է հետաքննության ժամանակ Դիմողի կողմից ներկայացված բոլոր ապացույցների օգտագործումը: Սակայն ներպետական դատարաններն օգտագործել են Դիմողից կորզված ցուցմունքների անուղղակի արդյունքում ձեռք բերված որոշ իրեղեն ապացույցներ: Պալատը գտել է, որ 3-րդ հոդվածին հակասող մեթոդներով կորզված խոստովանության շնորհիվ ձեռք բերված իրեղեն ապացույցների օգտագործումը նույնքան մեծ կասկածի տակ է դնում դատավարության ընդհանուր անաչառության կանխավարկածը, որքան որ կորզված խոստովանության օգտագործումը: Սակայն սույն գործի առանձնահատկություններից կարելի է համարել, որ մեղադրական դատավճռի հիմքում ընկած է եղել Դիմողի կողմից դատավարության ժամանակ արված նոր խոստովանությունը: Մյուս իրեղեն ապացույցները, այդ թվում` վիճարկվող գլխավոր ապացույցը, սոսկ օժանդակ բնույթ են կրել և հաշվի են առնվել սոսկ խոստովանության ճշմարտացիությունն ապացուցելու համար:

74. Պալատը համամիտ չէր այն փաստարկի հետ, որ վիճարկվող իրեղեն ապացույցները դատարանում օգտագործել թույլ տալու պատճառով Դիմողը պաշտպանվելու որևէ տարբերակ այլևս չի ունեցել, ուստի դատավարության ժամանակ ստիպված է եղել խոստովանել իր մեղքը: Ներպետական դատավարության ժամանակ, որտեղ նրան օգնում էր դատապաշտպանը, Դիմողը հաստատել էր, որ խոստովանական ցուցմունք է տվել խղճի խայթ զգալով: Այն փաստը, որ դատավարության ժամանակ նրա խոստովանությունները տարբեր են եղել, կարող է վկայել Դիմողի պաշտպանվելու ռազմավարության փոփոխության մասին: Դիմողը նաև օգտվել է հնարավորությունից դատավարության ժամանակ վիճարկելու ներկայացված իրեղեն ապացույցներն իր դեմ օգտագործելու փաստը, որի կապակցությամբ Պալատը գտնում է, որ Շրջանային դատարանն այդ ապացույցների օգտագործումը թույլատրելով հավասարակշռել է կողմերի շահերը:

75. Հաշվի առնելով վերոհիշյալը` Պալատը հանգել է այն եզրակացությանը, որ վիճարկվող իրեղեն ապացույցների օգտագործման արդյունքում դատավարության անաչառությունը չի տուժել:

2. Կողմերի դիրքորոշումները

(ա) Դիմողը

76. Ըստ Դիմողի` 3-րդ հոդվածի խախտմամբ ձեռք բերված իրեղեն ապացույցներն օգտագործելու արդյունքում քրեական դատավարությունը կորցրել է անաչառությունը` հակասելով 6-րդ հոդվածին: Ապացույցներն օգտագործելու թույլտվության հետևանքով Դիմողն ամբողջությամբ զրկվել է պաշտպանվելու հնարավորությունից: Նա նաև զրկվել է իր դեմ վկայություն չտալու իրավունքն օգտագործելու միջոցով պաշտպանվելու հնարավորությունից: Դիմողը հայտարարել է, որ Բիրշթայնում և այնտեղից վերադառնալուց հետո ապացույցը ձեռք է բերվել ոստիկանության թելադրանքով, որն ուղղակիորեն ստիպել էր նրան մատնանշել տղայի դիակի գտնվելու վայրը: Նրան ստիպել են ոտաբոբիկ քայլել դեպի այն վայրը, որտեղ նա թաքցրել էր Ջ.-ի դին: Այն փաստը, որ ոստիկանությունը տեսագրել է, թե ինչպես է Դիմողն ուղղություն ցույց տալիս դեպի Ջ.-ի մարմնի գտնվելու վայրը և այնուհետև հայտնաբերում դիակը, վկայում էր, որ Բիրշթայնում տեղի ունեցած իրադարձությունների նպատակը ոչ թե երեխայի կյանքը փրկելն էր, այլ այնպիսի եղանակով ցուցմունքներ կորզելը, որը կապահովեր Դիմողի մեղադրական դատավճռի կայացումը:

77. Դիմողը պնդել է, որ կորզված գլխավոր ապացույցը որոշիչ, այլ ոչ թե օժանդակ դեր է կատարել իր մեղադրական դատավճռի ապահովման հարցում: Թեև Դիմողը չի բացառել, որ ցուցմունքներ չտալու դեպքում իրեն կարող էին ներկայացվել այլ մեղադրանքներ, սակայն կորզված խոստովանության արդյունքում մեղքը խոստովանող ցուցմունքները միանշանակ անհրաժեշտ էին մարդասպանության համար մեղադրանք ներկայացնելու և պատիժ սահմանելու համար: Այն պահին ոստիկանությունը չուներ որևէ այլ հստակ ճանապարհ, որը թույլ կտար ձեռք բերել այդ ապացույցը: Կարելի էր միայն ենթադրել, թե ոստիկանությունը արդյոք երբևէ կգտնի դին, թե` ոչ:

78. Այն բանից հետո, երբ գործը քննող դատարանը դատավարության սկզբում մերժել էր 3-րդ հոդվածի խախտմամբ կորզված ապացույցը բացառելու իր դիմումը, դատավարության ելքն այդ պահին, ըստ էության, կանխորոշված էր: Ցանկացած հնարավոր պաշտպանական ռազմավարություն, օրինակ` լռություն պահպանելու իրավունքը կամ Ջ.-ի սպանությունը որպես պատահականություն ներկայացնելը կամ դատավճռի մեղմացման հույսով դատավարության սկզբնական փուլում մեղքն ամբողջությամբ իր վրա վերցնելը, կորցրել էր իմաստը: Դատավարության երկրորդ օրը Դիմողը մասնակի խոստովանություն էր արել, իսկ Ջ.-ի միտումնավոր սպանության մասին խոստովանել էր միայն դատավարության վերջում, այն բանից հետո, երբ դատավարության ընթացքում իր դեմ օգտագործվել էին բոլոր ապացույցները, որոնք ինքը փորձել էր բացառել: Իրականում նույնիսկ մեղադրող կողմը և բոլոր օժանդակող դատախազները, պատժի մեղմացման որևէ հնարավորության դեմ լինելով հանդերձ, նշել էին, որ Դիմողը խոստովանել էր միայն այն ամենը, ինչն արդեն իսկ ապացուցված էր:

79. Դիմողն այնուհետև ներկայացրել է, որ անկախ նրանից, թե հարցաքննության ձևը կորակվի որպես խոշտանգում կամ անմարդկային վերաբերմունք, Կոնվենցիան (նա վկայակոչել է, մասնավորապես, Դատարանի վճիռը վերոհիշյալ Jalloh գործով) և միջազգային իրավունքի նորմերը (Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրի 14-րդ հոդված, Խոշտանգումների դեմ ՄԱԿ-ի կոնվենցիայի 15-րդ և 16-րդ հոդվածներ) երաշխավորում են խոշտանգումների և անմարդկային վերաբերմունքի ամբողջական արգելքի խախտմամբ ձեռք բերված բոլոր ապացույցների բացառումը: Հակառակ ներպետական դատարանների և Պալատի կողմից արտահայտված դիրքորոշման Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածով երաշխավորված բացարձակ իրավունքի պաշտպանությունը չի կարող և չպետք է հակադրվի այլ շահերի, ինչպիսին է մեղադրանքի ապահովման բավարարումը: Խնդրո առարկա հանդիսացող ապացույցի բացառումն սկզբունքորեն կարևոր էր խոշտանգման և դաժան վերաբերմունքի բոլոր լծակները վերացնելու համար և դրանով իսկ կանխարգելելու նման վարքագծի հետագա գործնական դրսևորումը:

(բ) Կառավարությունը

80. Կառավարությունը Մեծ պալատին կոչ է արել հաստատել Պալատի այն եզրակացությունը, որ Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին և 3-րդ կետերի խախտում տեղի չի ունեցել: Ինչ վերաբերում է վիճարկվող ապացույցի ձեռքբերման ճանապարհին, Կառավարությունը հերքել է այն, որ Դիմողին ստիպել են ոտաբոբիկ քայլել, ինչպես նաև նրա նկատմամբ նոր սպառնալիքներ են հնչեցվել Բիրշթայնում կամ այնտեղից վերադառնալիս:

81. Կառավարությունն ընդունել է, որ Շրջանային դատարանը դատավարության սկզբում որոշում էր կայացրել դատավարության ժամանակ գործի ապացույցներին կցել Բիրշթայնում ձեռք բերված իրեղեն ապացույցները: Այնուամենայնիվ, Դիմողը ներպետական դատարանների առջև հաստատել էր, որ խղճմտանքից և ամբողջ պատասխանատվությունն իր վրա վերցնելու ցանկությունից դրդված, նա կամավոր խոստովանել էր դատարանի առջև, թեև կարող էր լռություն պահպանել կամ ստել դատարանին: Հնարավոր է, որ նա փորձել էր փոխել իր ռազմավարությունը` հուսալով, որ ավելի մեղմ պատիժ կստանա, սակայն դա չի վերաբերել ապացույցը դատարանում օգտագործելուն, որին նա դեմ էր: Ճիշտ չէ, որ դատարանի առջև խոստովանելուց բացի, Դիմողը որևէ այլընտրանք չուներ, քանի որ, ինչպես հաստատել էր վարույթն իրականացնող դատարանը, նոր խոստովանություն չտալու դեպքում հնարավոր էր, որ Դիմողին մարդասպանության մեջ մեղավոր չճանաչվեր: Դատարանի կողմից պատշաճ ձևով ծանուցվելուց հետո Դիմողը դատավարության երկրորդ օրը խոստովանական ցուցմունք էր տվել, որից պարզ էր դարձել, որ նա դիտավորությամբ էր սպանել Ջ.-ին: Դատավարության ժամանակ արված առաջին և երկրորդ խոստովանությունների միջև տարբերությունն այնքան էլ մեծ չէր և կայանում էր նրանում, որ առաջին անգամ խոստովանելիս Դիմողը չէր նշել, որ նա ի սկզբանե նախատեսել էր սպանել Ջ.-ին: Այդ լրացուցիչ խոստովանությունն այլևս անհրաժեշտ չէր մարդասպանությունն ապացուցելու համար:

82. Կառավարությունն ընդգծել է, որ դատարանը Դիմողին մեղավոր էր ճանաչել` հիմնվելով դատարանի առջև վերջինիս խոստովանության վրա: Բիրշթայնում ձեռք բերված իրեղեն ապացույցները, այդ թվում` Ջ.-ի դին և դիահերձման վերաբերյալ զեկույցը, ինչպես նաև լճակի մոտ հայտնաբերված` Դիմողի ավտոմեքենայի անվադողերի հետքերը սոսկ օժանդակ դեր էին կատարում և օգտագործվել էին միայն որպես դատարանում Դիմողի արած խոստովանության ապացույց: Այդ փաստը հստակ նշվել էր Շրջանային դատարանի մեղադրական դատավճռում:

83. Կառավարությունը նշել է, որ Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածն ապացույցի ընդունելիության վերաբերյալ որևէ կանոն, որպես այդպիսին, չի ներառում, և այդ հարցը հիմնականում կարգավորվում է ներպետական օրենսդրությամբ: Կառավարությունը նշել է, որ Կոնվենցիան պահանջում է մարդասպանի նկատմամբ կիրառել քրեական օրենքը: Առևանգված երեխայի մարդասպանին պատժելու հանրային շահը չափազանց մեծ էր: Կառավարությունը նաև հայտնել է այն կարծիքը, որ Միացյալ Նահանգների Գերագույն դատարանի նախադեպային իրավունքը, որն առավել սկզբունքորեն էր արգելում «թունավոր ծառի պտուղների» օգտագործումը, լուրջ վերլուծության կարիք ունի: Օրինակ` նախադեպային նշանակություն ունեցող Nix v. Williams գործով (11 հունիսի 1984թ. (467 U.S. 431), տես` կետ 73) Գերագույն դատարանը գտել էր, որ խախտումներով կատարված հետաքննության արդյունքում հայտնաբերված դիակը կարող է ծառայել որպես ապացույց, եթե ակնհայտ է, որ այն ցանկացած դեպքում հայտնաբերվելու է: Հավանականությունը մեծ է, որ ներկա գործում Ջ.-ի դին, որը Դիմողը թաքցրել էր այնպիսի վայրում, ուր նա մինչ այդ այցելել էր, վաղ թե ուշ գտնվելու էր:

(գ) Երրորդ կողմերի փաստարկները

(i) Ջ.-ի ծնողները

84. Ջ.-ի ծնողների ներկայացմամբ Դիմողի դատավարությունը բավարարել է 6-րդ հոդվածի պահանջները: Դատարանում Դիմողը երբեք չէր նշել, որ իրեն հարկադրել են խոստովանել, փոխարենը պարբերաբար կրկնել էր, որ խոստովանություններն անում էր կամավոր և ի հարգանք զոհի ընտանիքի անդամների: Նրանք նշել են, որ Դիմողի դատավարության երկրորդ օրն արդեն նա խոստովանել էր Ջ.-ին խեղդամահ անելու մասին, թեև այդ պահին ժխտել էր, որ մինչ նրան առևանգելն էր ծրագրել նրա սպանությունը: Դատավարության հետագա ընթացքում նա խոստովանել էր, որ ի սկզբանե նախատեսել էր երեխայի սպանությունը:

85. Ջ.-ի ծնողներն այնուհետև նշել են, որ դատավարության վերջում Դիմողը հաստատել էր, որ գործի հետաքննության ընթացքում իր կողմից արված խոստովանությունները դատարանում որպես ապացույց օգտագործելու արգելքի արդյունքում նա կանգնել էր լռություն պահպանելու կամ խոստովանելու երկընտրանքի առջև և չի կարող ասել, որ ամեն ինչ կանխորոշված է եղել: Նա հայտարարել էր, որ սեփական կամքով հիմնովին խոստովանում է հանցագործություն կատարելը` գիտակցելով նույնիսկ այն վտանգը, որ դա որևէ մեղմացուցիչ ազդեցություն չի ունենալու իր դատավճռի վրա: Հետագայում Դիմողի կողմից հրապարակված գրքում (որը կոչվում էր Allein mit Gott – der Weg zurՖck («Աստծո հետ միայնակ` վերադարձի ճանապարհը») որևէ նշում չկար, որ դատարանում նա խոստովանել էր ոստիկանության հարցաքննության ազդեցության տակ: Գրքում խոստովանության դրդապատճառները ներկայացնելիս Դիմողը հաստատել էր, որ ցանկացել էր ցույց տալ, որ զղջում է արածի համար և այդ պատճառով մանրամասն նկարագրել էր իր գործողությունները` վտանգ առաջացնելով, որ խոստովանությունը դատավճռի վրա որևէ հետևանք չի թողնի (տես` էջեր 225 26): Ուստի նրա վարքագիծը դատարանում պայմանավորված չէր վիճարկվող ապացույցները դատարանում օգտագործելու մասին ենթադրյալ որոշմամբ:

(ii) Redress Trust-ը

86. Redress Trust-ը նշել է, որ խոշտանգման կամ դաժան վերաբերմունքի միջոցով կորզված տեղեկատվությունն արգելելու կանոնի հիմքում ընկած են հետևյալ նկատառումները. (i) խոշտանգման միջոցով ձեռք բերված տեղեկատվության անհուսալիությունը, (ii) խոշտանգման` քաղաքակրթության արժեքների ոտնահարումը, (iii) հանրային քաղաքականության նպատակը` վերացնել խոշտանգում կիրառելու բոլոր լծակներն աշխարհի ցանկացած երկրում, (iv) անհրաժեշտությունն ապահովելու այն կողմի հիմնական շահերը (պատշաճ դատավարության և արդարության), որի դեմ օգտագործվել է ապացույցը, և (v) դատական գործընթացի անաչառության պահպանման անհրաժեշտությունը:

87. Խոշտանգման կամ անմարդկային վերաբերմունքի միջոցով կորզված ապացույցները դատարանում օգտագործելու արգելքը սահմանված է բազմաթիվ միջազգային հռչակագրերով, կանոններով, բանաձևերով և կոնվենցիաներով: Redress Trust-ն արտահայտել է այն տեսակետը, որ բացառողական կանոնը վերաբերում է ոչ միայն խոշտանգման հետևանքով արված խոստովանություններին, այլ նաև դրանց միջոցով ձեռք բերված ապացույցներին, թեև Խոշտանգման դեմ ՄԱԿ-ի կոնվենցիայի 15-րդ հոդվածը (տես` կետ 64), մասնավորապես, ավելի նեղ իմաստով է սահմանված: Օրինակ՝ ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների հանձնաժողովի 1982թ. մայիսի 30-ի թիվ 7 Ընդհանուր մեկնաբանությունում (տես` կետ 70) նշված է, որ խոշտանգման արգելքի նկատմամբ արդյունավետ հսկողություն սահմանելու համար անհրաժեշտ է, որպեսզի դատարանում բացառվի ինչպես խոշտանգման կամ անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի միջոցով կորզված խոստովանության, այնպես էլ այլ ապացույցների օգտագործումը: Հարավային Աֆրիկայի Հանրապետության Գերագույն վճռաբեկ դատարանը 2008թ. ապրիլի 10-ի Mthembu-ն ընդդեմ պետության գործում (տես` կետ 74), նույնպես արձանագրել էր, որ խոշտանգմամբ կորզված ցանկացած ապացույցի, այդ թվում` իրեղեն ապացույցի օգտագործման դեպքում դատավարությունը կորցնում է անաչառությունը: Դա հավասար չափով վերաբերում է դաժան վերաբերմունքի այլ դրսևորումներին: Դատարանի եզրակացությունները Jalloh (վերոհիշյալ, կետեր 99 և 104-07) և Հարությունյանն ընդդեմ Հայաստանի (գանգատ թիվ 36549/03, կետ 63, ՄԻԵԴ 2007 VIII) գործերով վկայում են հօգուտ այդ մոտեցմանը:

3. Դատարանի գնահատականը

(ա) Կիրառելի սկզբունքների ամփոփ շարադրանքը

88. Դատարանը վերստին նշում է, որ Կոնվենցիայի 19-րդ հոդվածի համաձայն` իր դերը կայանում է Պայմանավորվող կողմերի ստանձնած պարտավորությունների կատարումն ապահովելու խնդրում: Մասնավորապես, Դատարանի պարտականությունների մեջ չի մտնում ներպետական դատարանի կողմից թույլ տրված փաստային կամ իրավական ենթադրյալ սխալների շտկումը, եթե այդ սխալները չեն հանգեցնում Կոնվենցիայով պաշտպանվող իրավունքների կամ ազատությունների խախտմանը: Թեև 6-րդ հոդվածը երաշխավորում է ազատ լսումների իրավունքը, ապացույցն ընդունելի լինելու հարցում այն որևէ ուղղակի կանոն չի սահմանում, և այդ հարցը հիմնականում կարգավորվում է ներպետական օրենսդրության ներքո (տես` Շինքն ընդդեմ Շվեյցարիայի, 12 հուլիսի 1988թ., կետեր 45-46, Series A, գանգատ թիվ 140, Թիքսիերա դե Կաստրոն ընդդեմ Պորտուգալիայի, 9 հունիսի 1998թ., կետ 34, Զեկույցներ 1998 IV, և Հիգլասն ընդդեմ Չեխիայի Հանրապետության, գանգատ թիվ 5935/02, կետ 84, 1 մարտի 2007թ.):

89. Հետևաբար, սկզբունքորեն Դատարանի խնդիրը չէ սկզբունքորեն որոշել, թե ապացույցի որևէ ձև, օրինակ` ներպետական օրենքին չհամապատասխանող ձևով կորզված, արդյոք կարող է ընդունելի լինել: Հարցը, որին պետք է պատասխան տրվի, կայանում է նրանում, թե գործի վարույթը, այդ թվում` ապացույցի ձեռք բերման եղանակը, արդյոք արդար է եղել: Այդ նպատակով անհրաժեշտ է նաև վիճարկվող անօրինականության ուսումնասիրությունը և, Կոնվենցիայի որևէ այլ իրավունքի խախտում բացահայտելու դեպքում, խախտման բնույթի վերլուծությունը (տես, մասնավորապես, Խանն ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, գանգատ թիվ 35394/97, կետ 34, ՄԻԵԴ 2000 V, P.G. և J.H. ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, գանգատ թիվ 44787/98, կետ 76, ՄԻԵԴ 2001-IX, և Ալանն ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, գանգատ թիվ 48539/99, կետ 42, ՄԻԵԴ 2002 IX):

90. Որոշելիս, թե արդյոք վարույթն ընդհանուր առմամբ եղել է արդարացի, հաշվի պետք է առնել նաև այն, թե հարգվել են, արդյոք, պաշտպանվելու իրավունքները: Մասնավորապես, պետք է ուսումնասիրել, թե Դիմողին արդյոք հնարավորություն ընձեռվել է վիճարկելու ապացույցի իսկությունն ու առարկել այն օգտագործելու դեմ: Բացի դրանից, պետք է հաշվի առնել ապացույցի որակը, ինչպես նաև այն հանգամանքները, որոնցում այն ձեռք է բերվել, և այն, թե այդ հանգամանքներն արդյոք կասկածի տակ են դրել ապացույցի հուսալիությունը կամ իսկությունը: Թեև ապացույցի` այլ օժանդակող նյութերով հաստատված չլինելը ոչ միշտ է նշանակում, որ այն անվստահելի է, սակայն, այն դեպքերում, երբ ապացույցը համոզիչ է և բացակայում է վերջինիս հուսալիության վերաբերյալ որևէ կասկած, ապացույցը հաստատելու կարիքն ավելի նվազ է (տես, մասնավորապես, վերոհիշյալ Khan, կետեր 35 և 37, վերոհիշյալ Allan, կետ 43, և վերոհիշյալ Jalloh, կետ 96): Այդ կապակցությամբ Դատարանը լրացուցիչ ուշադրություն է դարձնում այն հանգամանքին, թե ապացույցը վարույթի ելքի համար արդյոք որոշիչ դեր ունեցել է, թե` ոչ (համեմատության համար տես, մասնավորապես, Khan, վերոհիշյալ, կետեր 35 և 37):

91. Ինչ վերաբերում է Կոնվենցիայի բացահայտված խախտման բնույթի ուսումնասիրությանը, Դատարանը վերստին կրկնում է, որ այն հարցը, թե 8-րդ հոդվածի խախտմամբ ձեռք բերված ապացույցի օգտագործման արդյունքում արդյոք դատավարությունը 6-րդ հոդվածի իմաստով կորցրել է իր անաչառությունը, պետք է որոշվի հաշվի առնելով գործի բոլոր հանգամանքները, այդ թվում` Դիմողի պաշտպանության իրավունքները հարգելը և խնդրո առարկա հանդիսացող ապացույցի որակն ու կարևորությունը (տես, մասնավորապես, վերոհիշյալ Խանն, կետեր 35-40, P.G. և վերոհիշյալ Ջ.Հ.-ն ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, կետեր 77-79, և Բիկովն ընդդեմ Ռուսաստանի [GC], գանգատ թիվ 4378/02, կետեր 94-98, ՄԻԵԴ 2009-..., որում բացահայտվել էր 6-րդ հոդվածի խախտում): Սակայն 3-րդ հոդվածի խախտմամբ ձեռք բերված ապացույցը քրեական դատավարությունում օգտագործելու դեպքում հաշվի են առնվում հատուկ նկատառումները: Նման ապացույցի օգտագործումը, որը կորզվել է Կոնվենցիայով երաշխավորված առանցքային և բացարձակ իրավունքներից մեկի խախտումով, միշտ լուրջ խնդիրներ է առաջացնում դատավարության անաչառության առումով, եթե նույնիսկ նման ապացույցի օգտագործումը որոշիչ դեր չի կատարվել Դիմողին մեղավոր ճանաչելու համար (տես Իչոսն ընդդեմ Թուրքիայի (ըստ էության), գանգատ թիվ 54919/00, 9 հունվարի 2003թ., վերոհիշյալ Jalloh, կետեր 99 և 104, Գյոքմինն ընդդեմ Թուրքիայի, գանգատ թիվ 72000/01, կետեր 73-74, 17 հոկտեմբերի 2006թ., և վերոհիշյալ Հարությունյանն ընդդեմ Հայաստանի, կետ 63):

91. Խոստովանությունների էության հարցում Դատարանը, հետևաբար, հանգել է այն եզրակացությանը, որ դատական վարույթում համապատասխան փաստերը պարզելու համար խոշտանգման (համեմատության համար տես` Ճrs և այլոք ընդդեմ Թուրքիայի, գանգատ թիվ 46213/99, կետ 60, 20 հունիսի 2006, վերոհիշյալ Հարությունյանն ընդդեմ Հայաստանի, կետեր 63, 64 և 66, և Լիվինթան ընդդեմ Մոլդովայի, գանգատ թիվ 17332/03, կետեր 101 և 104-05, 16 դեկտեմբերի 2008) կամ 3-րդ հոդվածին հակասող այլ դաժան վերաբերմունքի միջոցով կորզված ապացույցի ընդունելիության արդյունքում (համեմատության համար տես` Սյոյլիմիզն ընդդեմ Թուրքիայի, գանգատ թիվ 46661/99, կետեր 107 և 122-124, 21 սեպտեմբերի 2006թ., և վերոհիշյալ Գյոքմինի գործը, կետեր 73-74) դատավարությունն ամբողջությամբ կորցնում է անաչառությունը: Այդ եզրակացությունը կիրառելի է անկախ ապացույցների իրական արժեքից և անկախ նրանից, թե դրանց օգտագործումն արդյոք որոշիչ դեր է կատարել մեղադրյալին մեղավոր ճանաչելու համար (ibid.):

93. Ինչ վերաբերում է 3-րդ հոդվածին հակասող դաժան վերաբերմունքի ուղղակի արդյունքում ձեռք բերված իրեղեն ապացույցը դատարանում օգտագործելուն, Դատարանը գտնում է, որ իրեղեն ապացույցը, որը ձեռք է բերվել բռնության գործադրման միջոցով, առնվազն այն դեպքերում, երբ այդ բռնությունը կարելի է որակել որպես խոշտանգում, երբեք չի կարող մեղադրյալի մեղքի ապացույց հանդիսանալ` անկախ դրա իրական արժեքից: Ցանկացած այլ կարծիք ծառայելու է հօգուտ բարոյապես անթույլատրելի վարքագծի անուղղակի օրինականացմանը, որը 3-րդ հոդվածի հեղինակները ձգտել են արգելել կամ բառացիորեն` «օրենքի պատնեշ կանգնեցնել բռնության առջև» (տես` վերոհիշյալ Jalloh, կետ 105): Jalloh գործով վճռում Դատարանն անպատասխան էր թողել այն հարցը, թե անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող, սակայն խոշտանգում չհանդիսացող գործողության միջոցով ձեռք բերված իրեղեն ապացույցի օգտագործման արդյունքում արդյոք դատավարությունն անվերապահորեն կորցնում է անաչառությունը` անկախ ապացույցի կարևորությունից, իրական արժեքից և մեղադրյալին այն դատարանում օգտագործելը վիճարկելու ընձեռվող հնարավորություններից (ibid., կետեր 106-107): Դատարանն այդ գործում արձանագրել էր 6-րդ հոդվածի խախտում (ibid., կետեր 107-108):

94. Ինչ վերաբերում է այն ապացույցների օգտագործմանը, որոնք ձեռք են բերվել լռություն պահպանելու և իր դեմ ցուցմունք չտալու իրավունքի խախտմամբ, Դատարանը վերստին հիշեցնում է, որ վերջիններս միջազգայնորեն ճանաչված սկզբունքներ են, որոնք հանդիսանում են 6-րդ հոդվածով երաշխավորված արդար դատաքննության իրավունքի անկյունաքարը: Դրանց իմաստը կայանում է, մասնավորապես, իշխանությունների կողմից կիրառվող անօրինական հարկադրանքից մեղադրյալին պաշտպանելու մեջ` թույլ տալով խուսափել դատական սխալներից և երաշխավորել 6-րդ հոդվածի պահանջների կատարումը: Իր դեմ ցուցմունք չտալու իրավունքը, մասնավորապես, նախատեսում է, որ դատախազությունը մեղադրյալի դեմ հարուցված քրեական գործն ապացուցելիս չպետք է դիմի այնպիսի ապացույցների օգնությանը, որոնք ձեռք են բերվել հարկադրանքի և մեղադրյալի կամքն անտեսելու ճանապարհով (տես, մասնավորապես, Saunders ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, 17 դեկտեմբերի 1996թ., կետ 68, Զեկույցներ 1996-VI, Հինին և ՄաքԳինսն ընդդեմ Իռլանդիայի, գանգատ թիվ 34720/97, կետ 40, ՄԻԵԴ 2000-XII, և վերոհիշյալ Ջալոհի գործը, կետ 100):

(բ) Սույն սկզբունքների կիրառումը տվյալ գործով

95. Քանի որ 6-րդ հոդվածի 3-րդ կետի` պաշտպանվելու և իր դեմ ցուցմունք չտալու իրավունքի վերաբերյալ պահանջները հանդիսանում են 6-րդ հոդվածի 1-ին կետով երաշխավորված արդար դատաքննության իրավունքի առանձին բաղադրիչները, Դատարանը համատեղ կքննի բողոքների համապատասխանությունն այդ երկու պայմաններին (այլ աղբյուրների շարքում տես, indisch ընդդեմ Ավստրիայի, 27 սեպտեմբերի 1990թ., կետ 23, Series A, գանգատ թիվ 186, Լյուդին ընդդեմ Շվեյցարիայի, 15 հունիսի 1992թ., կետ 43, Series A գանգատ թիվ 238, Funke ընդդեմ Ֆրանսիայի», 25 փետրվարի 1993թ., կետ 44, Series A գանգատ թիվ 256 A, և վերոհիշյալ Սոնդերսի գործը, կետ 68):

96. Դիտարկելիս վերոհիշյալ սկզբունքների լույսի ներքո այն հարցը, թե Դիմողի քրեական դատաքննությունը, որը դատավարության առաջին օրվանից առարկել էր Կոնվենցիայով երաշխավորված իր իրավունքների խախտմամբ կորզված ապացույցներն օգտագործելու դեմ, արդյոք կարող է ամբողջությամբ արդարացի համարվել, Դատարանն առաջին հերթին պետք է հաշվի առնի դիտարկվող խախտման բնույթը և այն, թե որքանով է այն նպաստել վիճարկվող ապացույցի ձեռք բերմանը: Դատարանն անդրադառնում է իր նախորդ հետևությանը, որի համաձայն` 2002թ. հոկտեմբերի 1-ին Ե.-ի կողմից անցկացված հարցաքննության ժամանակ Դիմողի տված ցուցմունքները կորզվել էին Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտմամբ (տես` կետ 108): Դատարանն այնուհետև հանգել էր այն եզրակացությանը, որ չկար որևէ ապացույց, որ Բիրշթայնում գտնվելիս կամ այնտեղ ժամանելու կամ մեկնելու ժամանակ Դիմողին կրկին սպառնացել էին` իրեղեն ապացույցներ կորզելու համար (տես` կետ 99):

97. Դատարանը հաշվի է առնում, որ Շրջանային դատարանը հանգել էր հետևությանը, որ սպառնալիքի ներքո Դիմողից կորզված ցուցմունքները, այդ թվում` Բիրշթայնում և այնտեղից վերադառնալիս ոստիկանության բաժանմունքում ձեռք բերված տվյալները, հարցաքննության ժամանակ արված սպառնալիքների շարունակական ազդեցության արդյունք էին, և այդ պատճառով անընդունելի էին (տես` կետ 29), սակայն ընդունելի էր համարել այդ ցուցմունքների շնորհիվ ձեռք բերված իրեղեն ապացույցները: Դատարանը նշել է, որ ներպետական դատարաններում դատաքննության ժամանակ վիճարկվող իրեղեն ապացույցը որակվել էր որպես ապացույց, որը հայտնի էր դարձել քննչական մարմիններին Դիմողից կորզված ցուցմունքների շնորհիվ (շարունակական ազդեցություն (Fernwirkung) – տես` կետ 31): Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի ներքո սեփական գնահատման նպատակների համար Դատարանը որոշիչ է համարում այն, որ 3-րդ հոդվածի խախտմամբ Դիմողի հարցաքննության և վերջինիս ցուցմունքների շնորհիվ իշխանությունների կողմից ձեռք բերված իրեղեն ապացույցների, այդ թվում` Ջ.-ի դիակի հայտնաբերման և դրան հետևած դիահերձման վերաբերյալ զեկույցի, լճակի մոտ Դիմողի ավտոմեքենայի հետքերի, ինչպես նաև Ջ.-ի ուսապարկի, հագուստի և Դիմողի գրամեքենայի հայտնաբերման միջև առկա էր պատճառահետևանքային կապ:

98. Բացի դրանից, 3-րդ հոդվածի խախտմամբ ձեռք բերված ապացույցի վերաբերյալ 6-րդ հոդվածի իմաստով խնդիր է առաջանում միայն այն դեպքում, եթե այդ ապացույցը դատավարության ժամանակ օգտագործման համար պիտանի է ճանաչվել: Դատարանը նշում է, որ դատավարության ժամանակ Շրջանային դատարանն ընդունելի չի համարել հետաքննության գործընթացում Դիմողի կողմից արված բոլոր խոստովանությունները, որոնք արվել են սպառնալիքի կամ դրա շարունակական ազդեցության տակ (տես սույն վճռի 28-30 կետերը): Սակայն, դատավարության սկզբում մերժելով Դիմողի միջնորդությունը` դատարանը հրաժարվեց արգելել 3-րդ հոդվածի խախտմամբ Դիմողի նկատմամբ ցուցաբերված վերաբերմունքի շարունակական ազդեցության տակ Դիմողի կողմից տրված ցուցմունքների շնորհիվ իշխանությունների կողմից ձեռք բերված իրական ապացույցների օգտագործումը (տես սույն վճռի կետ 31):

99. Դատարանը հետևաբար պետք է գնահատի դատավարության անաչառությունը, հաշվի առնելով 3-րդ հոդվածին հակասող ճանապարհով ձեռք բերված իրական ապացույցի օգտագործման թույլտվությունը, որը կորզվել էր ոչ թե խոշտանգման, այլ անմարդկային վերաբերմունքի արդյունքում: Ինչպես նշվել էր վերը (տես սույն վճռի 166-167 կետերը), Եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքով մինչ օրս որոշված չէ թե արդյոք նման ապացույցի օգտագործման յուրաքանչյուր դեպքում դատավարությունը կորցնում է անաչառությունը, անկախ գործի հանգամանքներից: Դատարանը, սակայն, գտել է, որ ինչպես 3-րդ հոդվածի խախտում հանդիսացող վերաբերմունքի արդյունքում ձեռք բերված ապացույցների, անկախ նրանից, թե այդ վերաբերմունքը որակվում է որպես խոշտանգում, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող, այնպես էլ խոշտանգման արդյունքում ձեռք բերված իրական ապացույցների օգտագործման դեպքում դատավարությունն ինքնաբերաբար կորցնում է անաչառությունը և տեղի է ունենում 6-րդ հոդվածի խախտում (տես սույն վճռի կետեր 166-167):

100. Դատարանը նշում է, որ բացառող կանոնի կիրառման ճշգրիտ շրջանակի վերաբերյալ Կոնվենցիայի Մասնակից պետությունների, այլ պետությունների դատարանների և մարդու իրավունքները պաշտպանող այլ միջազգային կառույցների միջև հստակ կոնսենսուս առկա չէ (տես` կետեր 69-74): Մասնավորապես, խնդրո առարկա է հանդիսանում այն, թե այն հանգամանքը, որ վիճարկվող ապացույցը, հետաքննության արգելված եղանակից անկախ, հետագայում ամեն դեպքում ձեռք էր բերվելու, արդյոք կարող է ազդեցություն թողնել այդ ապացույցը դատարանում օգտագործելու թույլտվության վրա:

101. Դատարանը նաև լավատեղյակ է այդ հարցում առկա տարբեր հակադիր իրավունքների և շահերի մասին: Մի կողմից, արժանահավատ և համոզիչ ապացույցի բացառումը քրեական դատավարությունում կարող է խոչընդոտել կատարված հանցագործության արդյունավետ քննությանը: Կասկած չի հարուցում, որ հանցագործության զոհերը և նրանց ընտանիքները, ինչպես նաև հանրությունը, շահագրգռված են հանցագործներին դատելու և պատժելու հարցում, ընդորում սույն գործում այդ շահը չափազանց մեծ դեր էր կատարում: Ավելին, ներկա գործն առանձնահատուկ է նաև այն տեսակետից, որ վիճարկվող իրեղեն ապացույցը ձեռք էր բերվել անօրինական հարցաքննության արդյունքում, որի բուն նպատակը ոչ թե նախաքննության առաջխաղացման ապահովումն էր, այլ կանխարգելիչ նպատակը, այսինքն` երեխայի կյանքը փրկելը, ուստի` Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածով երաշխավորված մեկ այլ հիմնարար իրավունքի պաշտպանությունը: Մյուս կողմից` քրեական դատավարությունում մեղադրյալն ունի արդար դատաքննության իրավունք, որը կարող է վտանգվել, եթե ներպետական դատարաններն օգտագործեն անմարդկային վերաբերմունքի միջոցով կորզված ապացույցը, այդպիսով` խախտելով Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածով երաշխավորված առանցքային և բացարձակ իրավունքը: Իրոք, դատավարության անաչառության և օրենքի գերակայությամբ քաղաքակիրթ հասարակության արժեքների պաշտպանության հարցում նույնպես առկա է մեծ հասարակական շահագրգռվածություն:

102. 6-րդ հոդվածի համատեքստում հաշվի առնելով վերոհիշյալ հակադիր շահերը` Դատարանը միաժամանակ չի կարող անտեսել այն փաստը, որ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածով ամրագրված իրավունքը բացարձակ է: Վերջինիս բացարձակ բնույթը չի ենթադրում որևէ այլ շահի հակադրում, ինչպիսիք են քննվող հանցագործության ծանրությունը կամ քրեական գործի արդյունավետ քննության հանրային շահը, քանի որ հակառակ դեպքում կխարխլվի այդ իրավունքի բացարձակ բնույթը (տես, mutatis mutandis, վերոհիշյալ Saadi ընդդեմ Իտալիայի, կետեր 138-39): Դատարանի տեսակետից` ոչ մարդու կյանքի պաշտպանությունը, ոչ էլ քրեական մեղադրանքի ապահովումը չի կարող ապահովվել 3-րդ հոդվածով ամրագրված խոշտանգման չենթարկվելու բացարձակ իրավունքի ոտնահարման հաշվին, քանի որ արդյունքում կզոհաբերվեն վերոհիշյալ արժեքներն ու կվարկաբեկվի արդարադատության գործընթացը:

103. Այդ կապակցությամբ դատարանը նաև ի գիտություն է ընդունում Կառավարության այն փաստարկը, որ Կոնվենցիայի համաձայն` այն պարտավոր էր մարդասպանի դեմ կիրառել քրեական օրենսգրքի պահանջները և, հետևաբար, պաշտպանել մարդու կյանքի իրավունքը: Իսկապես, Պայմանավորվող պետությունների կողմից մարդու կյանքի իրավունքի պաշտպանությունը Կոնվենցիայի պահանջ է (մի շարք այլ աղբյուրների թվում տես` Օսմանն ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, 28 հոկտեմբերի 1998թ., կետեր 115-16, Զեկույցներ 1998 VIII): Սակայն Կոնվենցիան չի պահանջում, որպեսզի պետություններն այն ապահովելիս դրսևորեն այնպիսի վարքագիծ, որը խախտում է 3-րդ հոդվածով ամրագրված անմարդկային վերաբերմունքի բացարձակ արգելքը կամ 6-րդ հոդվածով յուրաքանչյուր մեղադրյալի համար երաշխավորված արդար դատաքննության իրավունքը (տես, mutatis mutandis, վերոհիշյալ Osman, կետ 116): Դատարանն ընդունում է, որ հանրային ծառայողներն այս դեպքում գործել են գտնվելով ծանր և լարված իրավիճակում և ձգտել են փրկել երեխայի կյանքը: Սակայն դա չի անդրադառնում այն փաստի վրա, որ իրեղեն ապացույցը նրանք ձեռք են բերել խախտելով 3-րդ հոդվածը: Ավելին, առավելագույն պատժի սահմանման հավանականության դեպքում է, որ արդար դատաքննության իրավունքը հարգելը պետք է անվերապահորեն ապահովվի ժողովրդավարական հասարակություններում (տես` Salduz ընդդեմ Թուրքիայի [GC], գանգատ թիվ 36391/02, կետ 54, ՄԻԵԴ 2008-...):

104. Ի տարբերություն 3-րդ հոդվածի, 6-րդ հոդվածը, այնուամենայնիվ, բացարձակ իրավունք չի ամրագրում: Հետևաբար, Դատարանը պետք է որոշի, թե 3-րդ հոդվածի խախտմամբ ձեռք բերված ապացույցը դատավարության ժամանակ օգտագործելու հարցում որ միջոցառումները պետք է համարվեն անհրաժեշտ և բավարար, որպեսզի ապահովվի 6-րդ հոդվածով երաշխավորված իրավունքների արդյունավետ պաշտպանությունը: Դատարանի նախադեպային իրավունքի համաձայն (տես` կետեր 165-167)` նման ձևով կորզված ապացույցի օգտագործումը լուրջ մտահոգություն է առաջացնում դատավարության անաչառության առումով: Ակնհայտ է, որ 6-րդ հոդվածի ենթատեքստում 3-ր հոդվածով կտրականապես արգելված ճանապարհով ձեռք բերված ապացույցները դատարանում օգտագործելու թույլտվությունը կարող է իրավապահ մարմինների կողմից բացարձակ արգելքն անտեսելով նման մեթոդների կիրառման լծակ դառնալ: Ուստի` 3-րդ հոդվածով արգելված հետաքննության մեթոդների կիրառմամբ պատժելը և անձանց արդյունավետ պաշտպանությունը, որպես կանոն, պահանջում են նաև 3-րդ հոդվածի որևէ խախտմամբ կորզված ապացույցները դատարանում օգտագործելու արգելքը, եթե նույնիսկ այդ ապացույցներն այնքան ակնհայտորեն չեն բխում 3-րդ հոդվածի խախտումից, որքան այդ հոդվածի խախտման արդյունքում անմիջականորեն կորզված ապացույցները: Հակառակ դեպքում դատավարությունն այլևս անաչառ չի կարող համարվել: Սակայն Դատարանը գտնում է, որ այդ համատեքստում ինչպես դատավարության անաչառության, այնպես էլ 3-րդ հոդվածով սահմանված բացարձակ արգելքի վերաբերյալ հարց կարող է ծագել միայն այն դեպքում, եթե ապացուցվել է, որ 3-րդ հոդվածի խախտումն անդրադարձել է դատավարության ելքի վրա, այսինքն` ազդել է Դիմողի հանդեպ կայացրած դատավճռի կամ սահմանված պատժի վրա:

105. Դատարանն արձանագրում է, որ ներկա գործում Շրջանային դատարանը Դիմողի կողմից կատարված հանցագործության փաստի և, հետևաբար, մարդասպանության ու դրամաշորթության նպատակով երեխայի առևանգման դատավճռի կայացման համար որոշիչ դեր ունեցող հետևությունները հստակ հիմնավորել են Դիմողի կողմից դատարանի առջև արված նոր լիարժեք խոստովանությամբ (տես` կետ 34): Շրջանային դատարանը նաև նոր խոստովանությունը համարել է կարևորագույն, եթե ոչ միակ գործոնը հանցագործության նախապես ծրագրված լինելու վերաբերյալ որոշում կայացնելու համար, որը նույնպես կարևոր դեր է կատարել Դիմողի դատավճռի և պատժի հարցում (ibid): Դատավարությունում օգտագործելու համար թույլատրված լրացուցիչ ապացույցը ներպետական դատարանի կողմից չի օգտագործվել Դիմողի մեղքն ապացուցելու համար, այլ միայն, որպեսզի վերահաստատվի վերջինիս խոստովանությունը: Այդ ապացույցն ընդգրկել է դիահերձման եզրակացությունը` Ջ.-ի մահվան պատճառների մասին, և Դիմողի ավտոմեքենայի անվադողերի հետքերը լճակի մոտ, որտեղ հայտնաբերվել էր երեխայի դին: Ներպետական դատարանը նաև հաշվի է առել լրացուցիչ օժանդակ ապացույցները, որոնք ձեռք էին բերվել հետաքննության կողմից Դիմողից սպառնալիքով կորզված առաջին խոստովանությունից անկախ, շնորհիվ այն բանի, որ փրկագինն ստանալու պահից ի վեր ոստիկանությունը գաղտնի հետապնդել է Դիմողին և ձերբակալելուց անմիջապես հետո խուզարկել նրա բնակարանը: Այդ ապացույցների թվում, որոնք անթույլատրելի չէին ճանաչվել 3-րդ հոդվածի խախտմամբ, Ջ.-ի քրոջ ցուցմունքներն էին, «շանտաժ» նամակի բովանդակությունը, Դիմողի սենյակում հայտնաբերված գրությունը, որը վկայում էր հանցագործության ծրագրման մասին, ինչպես նաև փրկագնի գումարը, որը մասամբ հայտնաբերվել էր Դիմողի բնակարանում, մասամբ էլ Դիմողի կողմից փոխանցվել իր բանկային հաշիվներին (ibid.):

106. Հաշվի առնելով վերոգրյալը` Դատարանը համարում է, որ դատարանում Դիմողի կողմից արված երկրորդ խոստովանությունն էր, որ, լրացուցիչ անթույլատրելի չճանաչված ապացույցների հետ մեկտեղ կամ առանց դրանց, ընկած մարդասպանության և դրամաշորթության նպատակով առևանգման մասին դատավճռի և սահմանված պատժի հիմքում: Վիճարկվող գլխավոր իրեղեն ապացույցն անհրաժեշտ չէր և չէր օգտագործվել Դիմողի մեղքն ապացուցելու կամ դատավճիռ կայացնելու համար: Ուստի վիճարկվող իրեղեն ապացույցի հարցում կարելի է արձանագրել պատճառահետևանքային կապի խզում` հետաքննության արգելված մեթոդների և Դիմողի նկատմամբ կայացված վճռի ու սահմանված պատժի միջև:

107. Վերոհիշյալ եզրահանգումների լույսի ներքո Դատարանը պետք է նաև քննության առնի, թե գործի քննության ժամանակ 3-րդ հոդվածի խախտումն ազդել էր, արդյոք, դատարանում Դիմողի կողմից արված խոստովանության վրա: Դատարանը նշում է, որ ներկայացրած բողոքում Դիմողը նշել էր այդ ազդեցության մասին: Նա պնդել էր, որ այն բանից հետո, երբ Շրջանային դատարանը դատավարության սկզբում մերժել էր 3-րդ հոդվածի խախտմամբ ձեռք բերված ապացույցն արգելելու մասին իր միջնորդությունը, ինքը, խոստովանական ցուցմունք տալուց բացի, դատավարության ժամանակ պաշտպանության որևէ այլընտրանք այլևս չուներ:

108. Դատարանն առաջին հերթին նշում է, որ մինչ դատավարության երկրորդ օրը խոստովանական ցուցմունք տալը` Դիմողը ծանուցվել էր ցուցմունքներ չտալու իր իրավունքի և մեղադրանքի վերաբերյալ իր նախորդ ցուցմունքների` իր դեմ ապացույց չհանդիսանալու մասին (տես` կետ 34): Ուստի Դատարանը բավարարված է այն հանգամանքով, որ ներպետական օրենսդրությունն ու պրակտիկան, այնուամենայնիվ, չեն անտեսում խոստովանական ցուցմունքի` արգելված, դաժան վերաբերմունքի ճանապարհով կորզելը (տես` Hulki GՖneş ընդդեմ Թուրքիայի, գանգատ թիվ 28490/95, կետ 91, ՄԻԵԴ 2003-VII, և վերոհիշյալ GՓջmen, կետ 73), և որ վերականգնվել էր Դիմողի status quo ante կարգավիճակը, այսինքն` այն իրավիճակը, որում նա գտնվել էր մինչ 3-րդ հոդվածի խախտում տեղի ունենալը:

109. Բացի դրանից, Դիմողի փաստաբանը դատավարության երկրորդ օրը և եզրափակիչ նիստում նրա անունից շեշտել էր, որ չնայած 2002թ. հոկտեմբերի 1-ի դեպքերին, Դիմողը, ելնելով խղճահարությունից, կամավոր խոստովանել է իր կողմից կատարված հանցագործության մասին, իր վրա վերցնելով ամբողջ պատասխանատվությունը (տես` կետ 32): Նա դա արել է ի հեճուկս այն հանգամանքի, որ նրան այդպես էլ չէր հաջողվել հասնել վիճարկվող իրեղեն ապացույցի բացառմանը դատավարությունում: Ուստի չկա որևէ պատճառ, որը Դատարանին կստիպի եզրակացնել, որ Դիմողն ստել է, և որ նա չէր խոստովանի, եթե Շրջանային դատարանը դատավարության սկզբում որոշեր բացառել վիճարկվող իրեղեն ապացույցը, հետևաբար, այդ պատճառով Դիմողի խոստովանությունը պետք է դիտվի որպես նրա պաշտպանվելու իրավունքի կասեցման հետևանք:

110. Այդուհանդերձ, Շրջանային դատարանի հիմնավորումից ակնհայտ երևում է, որ դատավարության երկրորդ օրը Դիմողի կողմից արված խոստովանությունն առանցքային դեր է կատարել սպանության համար դատավճռի կայացման համար, որն այլ պարագայում կարող էր չկայացվել (տես` կետեր 34-35): Դիմողի խոստովանության մեջ նշվել էին բազմաթիվ լրացուցիչ փաստեր, որոնք չէին կարող ապացուցվել վիճարկվող իրեղեն ապացույցի միջոցով: Մինչդեռ իրեղեն ապացույցը վկայում էր այն մասին, որ Ջ.-ին խեղդամահ են արել, և որ Դիմողը ներկա է եղել Բիրշթայնի լճակի մոտ: Դիմողի կամավոր խոստովանությունը գործնականում ապացուցեց, որ նա նախապես ծրագրվել էր Ջ.-ի սպանությունը, ինչպես նաև ի հայտ բերեց սպանության դրդապատճառները: Նման հանգամանքներում Դատարանը համոզված չէ, որ այն բանից հետո, երբ Դիմողին չհաջողվեց դատավարության սկզբում հասնել վիճարկվող ապացույցի օգտագործումը դատարանում արգելելուն, Դիմողն այլևս չէր կարող ցուցմունք չտալ և հանցագործությունը խոստովանելուց բացի պաշտպանության այլընտրանք չուներ: Հետևաբար, Դատարանը համաձայն չէ նաև, որ քննության ժամանակ 3-րդ հոդվածի խախտումն ազդեցություն է ունեցել դատարանում Դիմողի կողմից արված խոստովանության վրա:

111. Ինչ վերաբերում է Դիմող պաշտպանվելու իրավունքներին, Դատարանը նաև գտնում է, որ Դիմողն ունեցել և օգտվել է դատարանում վիճարկվող իրեղեն ապացույցի օգտագործման դեմ հանդես գալու հնարավորությունից, և որ Շրջանային դատարանն իրավասու էր արգելել ապացույցի օգտագործումը: Հետևաբար, Դիմողի իրավունքներն այդ առումով նույնպես չէին խախտվել:

112. Դատարանը նշում է, որ Դիմողը հայտարարել է, որ դատավարության ընթացքում նրան զրկել են իր դեմ ցուցմունքներ չտալու իրավունքից: Ինչպես նշվել էր վերը (տես` կետ 168), իր դեմ ցուցմունք չտալու իրավունքը նախատեսում է, որ մեղադրող կողմն ապացուցում է մեղադրյալին մեղսագրված հանցագործությունը` չդիմելով հարկադրանքի կամ վերջինիս կամքին հակառակ կորզված ցուցմունքների օգնությանը: Դատարանը վկայակոչում է իր նախորդ հետևություններն այն մասին, որ ներպետական դատարանները Դիմողի մեղքն ապացուցելու համար դատավճիռը հիմնավորել էին դատարանում նրա կողմից արված երկրորդ խոստովանությամբ` չապավինելով վիճարկվող իրեղեն ապացույցին: Դատարանը, ըստ այդմ, եզրահանգում է, որ Դիմողի դատաքննության ժամանակ պահպանվել է վերջինիս` իր դեմ ցուցմունքներ չտալու իրավունքը:

113. Դատարանը հանգում է այն եզրակացությանը, որ Դիմողի գործի հանգամանքներում, անմարդկային վերաբերմունքի միջոցով կորզված ցուցմունքների հիման վրա ձեռք բերված վիճարկվող իրեղեն ապացույցը դատարանում օգտագործելու թույլտվությունը չի ազդել Դիմողի նկատմամբ կայացված դատավճռի և սահմանված պատժի վրա: Քանի որ պահպանվել են նաև Դիմողի պաշտպանվելու իրավունքն ու իր դեմ ցուցմունք չտալու իրավունքը: Հետևաբար, դատավարությունն ընդհանուր առմամբ պետք է անաչառ համարել:

114. Ուստի Դատարանը Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին և 3-րդ կետերի խախտում չի արձանագրում:

III. ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ 41-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ

115. Կոնվենցիայի 41-րդ հոդվածը սահմանում է.

«Եթե Դատարանը գտնում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի կամ դրան կից Արձանագրությունների խախտում, իսկ համապատասխան Բարձր պայմանավորվող կողմի ներպետական իրավունքն ընձեռում է միայն մասնակի հատուցման հնարավորություն, ապա Դատարանը որոշում է, անհրաժեշտության դեպքում, տուժած կողմին արդարացի փոխհատուցում տրամադրել»:

Ա. Վնաս

116. Դիմողը նյութական կամ բարոյական վնասի փոխհատուցում չի պահանջել` ընդգծելով, որ իր դիմումի նպատակն է եղել հասնելու ներպետական դատարաններում գործի վերանայմանը: Կառավարությունն այդ հարցի վերաբերյալ որևէ մեկնաբանություն չի ներկայացրել:

117. Դատարանը, հետևաբար, կրած վնասի հատուցում չի նշանակում: Ինչ վերաբերում է Դիմողի կողմից որպես հատուցում հայցվող հատուկ միջոցին, Դատարանը գտնում է, որ, հաշվի առնելով 6-րդ հոդվածի հիման վրա արված հետևությանը, Դիմողը ներպետական դատարաններում գործի վերանայում կամ նոր գործի հարուցում պահանջելու որևէ հիմք չունի:

Բ. Ծախսեր և ծախքեր

118. Ներկայացնելով փաստաթղթային վկայություն` Դիմողը կրկնել էր Պալատին ներկայացրած հայցը և պահանջել էր իրեն հատուցել քրեական դատավարության ընթացքում առաջացած ծախսերը, որոնք դատավճիռը կայացնելուց հետո Շրջանային դատարանի որոշմամբ գանձվել էին իրենից: Այդ գումարը կազմել էր 72 855.60 եվրո: Դիմողը Դատարանի հայեցողությանն էր թողել որոշելու, թե այդ ծախսերի որ մասը (որոնց թվում էին, մասնավորապես, փորձագետների, վկաների մասով կրած ծախսերն ու փաստաբանի վարձատրությունը) կարող է համարվել իր կոնվենցիոն իրավունքների խախտման արդյունքում առաջացած: Նրա պնդմամբ իրավունքի հարցերով բողոքի և Դաշնային սահմանադրական դատարան հղած սահմանադրական բողոքի գծով ծախսերը (որոնց գումարները նշված չէին) սոսկ նպատակ են հետապնդել վերացնելու Կոնվենցիայի խախտումները:

119. Դիմողը, ում տրամադրվել էր իրավական օգնություն, նաև ներկայացրել էր 22 647.85 եվրոյի հատուցման պահանջ` Դատարանում անցկացված դատավարության արդյունքում կրած ծախսերի և ծախքերի համար: Այդ ծախսերը, որոնց հիմնավորման համար Դիմողը համապատասխան հաշիվ-ապրանքագրեր և անդորրագրեր էր ներկայացրել, ներառում էին իրավաբանական ծառայությունների համար վարձատրությունը, ներպետական դատարաններում դատավարության հետ կապված գործի նյութերի և տեղական փորձագետների զեկույցների հետ ծանոթանալու համար վճարները, ճանապարհածախսերը, հյուրանոցային և սննդի ծախսերը, ինչպես նաև ներպետական դատարաններում գործի հետագա դատաքննության համար ծախսերը:

120. Կառավարությունը Մեծ պալատում չի մեկնաբանել Դիմողի հատուցման հայցը: Պալատում Կառավարությունը պնդել է, որ Շրջանային դատարանի որոշմամբ Դիմողից գանձված գումարը կոնվենցիոն իրավունքի խախտումը կանխարգելելու կամ վերացնելու համար չէր եղել: Դիմողը չէր նշել Դաշնային արդարադատության դատարանում և Դաշնային սահմանադրական դատարանում կրած ծախսերի գումարը: Դիմողի կոնվենցիոն իրավունքների խախտման մասին եզրակացություն կայացնելու և դրա հիման վրա գործը ներպետական դատարաններում վերանայելու և Դիմողին արդարացնելու դեպքում կվերանայվեր նաև Շրջանային դատարանում դատավարության համար կրած ծախսերի մասին որոշումը:

121. Կառավարությունը Դատարանի հայեցողությանն է թողել իրավաբանական ծառայությունների վարձատրության համար հայցված գումարի ողջամիտ լինելու հարցի լուծումը:

122. Դատարանը վերստին հիշեցնում է, որ Կոնվենցիայի 41-րդ հոդվածի համաձայն` հատուցման են ենթակա միայն այն դատական ծախսերն ու ծախքերը, որոնք իրականում կատարվել են, եղել են անհրաժեշտ և չեն գերազանցել ողջամտության սահմանը: Բացի դրանից, իրավաբանական ծառայությունների համար կրած ծախսերը կարող են փոխհատուցվել միայն այնքանով, որքանով դրանք վերաբերում են բացահայտված խախտմանը (տես` Բիյիլիրն ընդդեմ Իտալիայի (արդարացի հատուցում) [GC], գանգատ թիվ 33202/96, կետ 27, 28 մայիսի 2002, Կաֆկարիսն ընդդեմ Կիպրոսի, [GC], գանգատ թիվ 21906/04, կետ 176, ՄԻԵԴ 2008 ..., և Սահինն ընդդեմ Գերմանիայի [GC], գանգատ թիվ 30943/96, կետ 105, ՄԻԵԴ 2003 VIII):

123. Ինչ վերաբերում է ներպետական դատարաններում դատավարության համար կրած ծախսերին ու ծախքերին, Դատարանը նշում է, որ Դիմողը Դատարանի հայեցողությանն է թողել որոշելու, թե Շրջանային դատարանում իր դեմ հարուցած քրեական վարույթի ընթացքում կրած ծախսերի որ մասը կարելի է վերագրել Կոնվենցիայի խախտումը շտկելու առումով իր կողմից ձեռնարկված քայլերի համար: Այդ կապակցությամբ Դատարանը նշում է, որ թեև նա գտել է, որ նախաքննության ժամանակ 3-րդ հոդվածի խախտում էր տեղի ունեցել, սակայն հանգել է այն եզրակացությանը, որ Դիմողի նկատմամբ քրեական վարույթը համապատասխանել է Կոնվենցիայի պահանջներին: Հաշվի առնելով, որ Դիմողը չի նշել 3-րդ հոդվածի խախտման համար ներպետական մարմինների դեմ իր նախաձեռնած բոլոր դատավարություններում կրած ծախսերի առանձին գումարները, Դատարանը չի կարող փոխհատուցում տրամադրել դրանց համար:

124. Ինչ վերաբերում է Եվրոպական դատարանում կրած ծախսերին ու ծախքերին, Դատարանը գտնում է, որ Դիմողի կողմից հայցված գումարների մի մասն անհրաժեշտաբար չի ծախսվել, իսկ ընդհանուր հայցված գումարը չափազանցված է: Բացի դրանից, Դատարանը բավարարել է Դիմողի գանգատների միայն մի մասը: Ուստի Դատարանը նպատակահարմար է գտնում Դիմողին այդ ծախսերի և ծախքերի դիմաց տրամադրել 4 000 եվրո` հանելով այդ գումարից 2 276.60 եվրո, որը, որպես իրավաբանական օգնություն, արդեն իսկ տրամադրվել էր Եվրոպայի խորհրդի կողմից, որի արդյունքում փոխհատուցման զուտ գումարը կազմում է 1 723.40 եվրո` գումարած այդ գումարից գանձման ենթակա բոլոր հարկերը:

Գ. Չկատարման դեպքում հաշվարկվող տոկոսադրույքը

125. Դատարանը նպատակահարմար է գտնում չկատարման դեպքում հաշվարկվող տոկոսադրույքը հաշվել Եվրոպական կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված փոխառության տրամադրման առավելագույն տոկոսադրույքով, որին պետք է գումարվի երեք տոկոս:

ՎԵՐՈԳՐՅԱԼԻ ՀԻՄԱՆ ՎՐԱ ԴԱՏԱՐԱՆԸ ՄԻԱՁԱՅՆ

1. Միաձայն մերժում է Կառավարության նախնական առարկությունը Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի ներքո Դիմողի գանգատի վերաբերյալ:

2. Ձայների` տասնմեկը վեց դեմ հարաբերակցությամբ վճռում է, որ Դիմողը կարող է շարունակել հայտարարել, որ նա հանդիսանում է Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտման «զոհ»` Կոնվենցիայի 34-րդ հոդվածով նախատեսված նպատակների համար:

3. Ձայների` տասնմեկը վեց դեմ հարաբերակցությամբ վճռում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում:

4. Ձայների` տասնմեկը վեց դեմ հարաբերակցությամբ վճռում է, որ Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին և 3-րդ կետերի խախտում տեղի չի ունեցել:

5. Ձայների` տասը յոթի դեմ հարաբերակցությամբ վճռում է, որ.

(ա) Պատասխանող պետությունը երեք ամսվա ընթացքում պարտավոր է Դիմողին վճարել 1 723.40 եվրո (մեկ հազար յոթ հարյուր քսաներեք եվրո, քառասուն ցենտ)` կրած դատական ծախսերի և ծախքերի համար` գումարած այդ գումարից գանձման ենթակա բոլոր հարկերը,

(բ) վճարումը վերոհիշյալ եռամսյա ժամկետի ավարտից հետո կատարելու դեպքում, մինչև վճարման օրը ներառյալ, գանձվում է տուգանք` Եվրոպական կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված փոխառության առավելագույն տոկոսադրույքի չափով` հավելած երեք տոկոս:

6. Միաձայն մերժում է Դիմողի` արդարացի փոխհատուցման պահանջի մնացած մասը:

Կատարված է անգլերենով և ֆրանսերենով, ծանուցված է 2010թ. հունիսի 1-ին հրապարակային նիստի ընթացքում` Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի շենքում` Ստրասբուրգում:

Էրիկ Ֆրիբերգ Քարտուղար

Ժան-Պոլ Կոստա   Նախագահ