«[Ստորադաս] դատարանը թույլ չի տվել որևէ դատավարական սխալ, սակայն, հաշվի առնելով այն, որ [դիմողը] ունի բնակության մշտական վայր, չունի քրեական անցյալ, հիվանդ է և ունի հասարակությունից չմեկուսանալու պայմաններում բուժում ստանալու կարիք, և որ չկա որևէ տեղեկություն առ այն, որ նա կարող է խուսափել քրեական հետապնդման մարմիններից, [դատարանը] գտնում է, որ տվյալ գործում քրեական վարույթի բնականոն ընթացքը կապահովվի, եթե կասկածյալի նկատմամբ կիրառվի տնային կալանքի հարկադրանքի միջոց: [Դատարանը] նաև նշում է, որ քրեական գործը հարուցվել է 2004թ. հոկտեմբերի 8- ին, և որ 2004թ. նոյեմբերի 13-ին և 16-ին [քրեական հետապնդման մարմինների կողմից] դիմողին որպես վկա հարցաքննվելու ծանուցագիր է ուղարկվել, սակայն 2004թ. նոյեմբերի 12-ին նրան կալանավորել են, և նրա կալանքը պայմանավորող որևէ նոր բացահայտված հանգամանք ի հայտ չի եկել: Բացի դրանից, անհրաժեշտ է հաշվի առնել Քրեական դատավարության օրենսգրքի 8-րդ հոդվածով նախատեսված անմեղության կանխավարկածը և այն, որ դիմողին մեղսագրվող հանցագործությունը պատժվում է նաև տուգանքով»:

10. 2004թ. նոյեմբերի 19-ին դիմողին կրկին ձերբակալել են հանրային գործունեություն իրականացնելիս՝ իր պաշտոնեական լիազորությունները սահմանազանցելու կասկածանքով, որը նախատեսված է Քրեական օրենսգրքի 328-րդ հոդվածի 1-ին կետով՝ 7-րդ կետում նշված շտապ օգնության նույն ավտոմեքենաների առուվաճառքի կապակցությամբ: Ձերբակալումը պատճառաբանվում էր նրանով, որ «ականատեսները կարող են հաստատել, որ այդ անձը կատարել է հանցագործություն»:

11. 2004թ. նոյեմբերի 22-ին Բույուկանիի շրջանային դատարանի նախագահը որոշում է կայացրել դիմողին տասն օրով կալանավորելու մասին: Այդ որոշումը դատարանը պատճառաբանել է հետևյալ կերպ.

«[Դիմողը] կասկածվում է ծանր հանցագործություն կատարելու մեջ, որի համար օրենքը նախատեսում է ազատազրկում երկու տարուց ավելի ժամկետով, դատարանին ներկայացված ապացույցները ձեռք են բերվել օրենքով սահմանված կարգով, կասկածյալին հասարակությունից մեկուսացնելն անհրաժեշտ է, նա կարող է խուսափել քրեական հետապնդման մարմիններից կամ դատարանից; նա կարող է խոչընդոտել քրեական դատավարությունում ճշմարտության բացահայտմանը, կատարել նոր իրավախախտում»:

12. Դիմողը փաստարկներ է ներկայացրել կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու դեմ և ուշադրություն է հրավիրել իր վատ առողջական վիճակի վրա: Նա վկայակոչել է կոնկրետ փաստեր. օրինակ՝ իր առաջին ձերբակալումից ի վեր նա երբևէ ոչ մի կերպ չի խոչընդոտել քննությանը և ներկայացել է վարույթն իրականացնող մարմնի ցանկացած կանչով, քննության առնչությամբ իր վարքագիծը միշտ եղել է անթերի, ինքն ընտանիք և սեփականություն ունի Մոլդովայում և ոչինչ չունի արտասահմանում, մի շարք թերթեր պատրաստ են, Քրեական դատավարության օրենսգրքի դրույթներին համապատասխան, երաշխավորել իր ազատությունը, ինքը պատրաստ է հանձնել իր անձնագիրը՝ որպես երկիրը չլքելու երաշխիք:

13. 2004թ. նոյեմբերի 25-ին Քիշնևի վերաքննիչ դատարանն անփոփոխ է թողել Բույուկանիի շրջանային դատարանի 2004թ. նոյեմբերի 22-ի որոշումը: Դատարանը որևէ հատուկ կերպով չի պատճառաբանել իր որոշումը՝ լոկ հաստատելով ստորին ատյանի դատարանի որոշման օրինականությունը:

14. 2004թ. նոյեմբերի 26-ին Բույուկանիի շրջանային դատարանի նախագահը դիմողի կալանքի ժամկետը երկարացրել է ևս 30 օրով` մինչև 2004թ. դեկտեմբերի 29-ը: Դատարանը պատճառաբանել է, որ կալանքն անհրաժեշտ է եղել, որովհետև՝

«[դիմողը] կասկածվում է ծանր հանցագործության համար; կա կասկած, որ նա կարող է ճնշում գործադրել վկաների վրա կամ անհասանելի դառնալ վարույթն իրականացնող մարմինների համար, և առկա է նրան հասարակությունից մեկուսացնելու շարունակվող անհրաժեշտություն»:

15. 2004թ. դեկտեմբերի 2-ին Քիշնևի վերաքննիչ դատարանը մերժել է դիմողի բողոքը՝ չբերելով որևէ նոր հիմնավորում:

16. 2004թ. դեկտեմբերի 14-ին Բույուկանի շրջանային դատարանը մերժել է դիմողի կողմից ներկայացված habeas corpus–ի միջնորդությունը, նշելով, որ՝

«քրեական գործի նյութերի հիման վրա` [դիմողը] մեղադրվում է միջին ծանրության հանցագործության մեջ, որի համար օրենքը նախատեսում է ազատազրկում՝ ավելի, քան երկու տարի ժամկետով»:

17. 2004թ. դեկտեմբերի 20-ին Քիշնևի վերաքննիչ դատարանը մերժել է դիմողի՝ 2004թ. դեկտեմբերի 14-ի որոշման դեմ բողոքը:

18. Նույն օրը` 2004թ. դեկտեմբերի 20-ին, քննիչ Գ.Գ.-ն՝ նա, ով ձերբակալել էր դիմողին, և ով վարում էր գործը սկսած՝ 2004թ. սեպտեմբերի 10-ից, մամլո ասուլիսում հանդես է եկել հայտարարությամբ: Նա վճռականությամբ հայտարարել է, որ պարոն Ուրեչեանուի և «շտապ օգնության ավտոմեքենաների գործով» մյուս մեղադրյալների դեմ հարուցված գործը կրել է քաղաքական պատվերի բնույթ և հետապնդել է քաղաքական հակառակորդներին մեկուսացնելու նպատակ: Համաձայն Գ.Գ.-ի՝ գործում չեն եղել քրեական գործի հարուցումը կամ դիմողի ձերբակալումն արդարացնող հիմքեր:

19. 2004թ. դեկտեմբերի 21-ին գործի քննությունն ավարտվել է, և քրեական գործը փոխանցվել է Ցենտրուի շրջանային դատարան: Ներպետական օրենսդրությանը համապատասխան՝ դրանից հետո չի եղել կալանքի ժամկետը երկարացնելու անհրաժեշտություն, և դիմողը մնացել է կալանքի տակ՝ սպասելով իր նկատմամբ դատարանի կողմից վերջնական որոշման կայացմանը կամ իր կալանքը վերացնող դատական ակտի ընդունմանը:

20. 2005թ. հունվարի 13-ին տվյալ քրեական գործով առաջին դատական նիստի ընթացքում դիմողը ներկայացրել է մեկ այլ habeas corpus միջնորդություն և պատրաստակամություն է հայտնել դատաքննությունից չխուսափելու այլ երաշխիքներ: Ի թիվս այլոց` նա իր միջնորդությունը հիմնավորել է իր վատ առողջական վիճակով և 2004թ. դեկտեմբերի 20-ին քննիչ Գ.Գ.-ի կողմից արված հայտարարության վրա: Դատախազի միջնորդությամբ դատարանը նիստը հետաձգել է մինչև 2005թ. հունվարի 20-ը՝ դիմողի գործը մյուս մեղադրյալների գործին միացնելու հարցը լուծելու նպատակով:

21. 2005թ. հունվարի 20-ին դատարանը բավարարել է դիմողի գործը Քիշնևի քաղաքապետարանում աշխատող անձանց վերաբերյալ երեք այլ քրեական գործերին միացնելու դատախազի միջնորդությունը: Ի պատասխան դիմողի habeas corpus միջնորդության՝ դատարանը նշել է, որ միացված քրեական գործը քննող դատարանն ինքը կորոշի, թե արդյոք կալանքի ժամկետը երկարացնելն անհրաժե՞շտ է, թե՝ ոչ: Դիմողը բողոքել է իր միջնորդությանը դատարանի կողմից պատշաճ կերպով չպատասխանելու դեմ:

22. 2005թ. հունվարի 27-ին դատական նիստը հետաձգվել է:

23. 2005թ. փետրվարի 2-ին դատարանը վերջնական որոշմամբ մերժել է դիմողի habeas corpus միջնորդությունը՝ գտնելով, որ.

«...[Դիմողին արգելանքի տակ են պահել], որովհետև նա կասկածվում է ծանր հանցագործության համար; նա կարող է խուսափել վարույթն իրականացնող մարմիններից, և կարող է խոչընդոտել քրեական դատավարությունում ճշմարտության բացահայտմանը:

Կալանավորման հիմքերը շարունակում են մնալ բավարար»:

24. 2005թ. փետրվարի 16-ին Ցենտրուի շրջանային դատարանը մերժել է դիմողի ներկայացրած մեկ այլ habeas corpus միջնորդությունը` գտնելով, որ «դիմողին կալանքի տակ պահելու հիմքերը դեռևս առկա են»:

B. Կալանքի տակ գտնվելու ժամանակ դիմողին ցուցաբերված բժշկական օգնությունը

25. Դիմողը տառապել է «զարգացող ծոծրակային ոսկրահոդաբորբով (միելոպատիա)` ողնաշարի C5-C6-C7 տեղաշարժմամբ և անկանոն ցավերով» և ստիպված է եղել կրել վզի դիրքն անշարժացնող հատուկ սարք՝ ողնուղեղի անդառնալի վնասվածքների ռիսկը նվազագույնի հասցնելու նպատակով: Նա նաև տառապել է հոդատապով (պոդագրայով) և երկրորդ աստիճանի զարկերակային (արտերիալ) ճնշումով` սրտանոթային բարդացումների աճող վտանգով՝ բոլորը հաստատված բժշկական եզրակացություններով:

26. Բավարար բժշկական օգնություն չցուցաբերելու վերաբերյալ նրա բողոքն առնչվել է CFECC կալանավայրում կալանքի տակ գտնվելիս 2004թ. նոյեմբերի 12-ից մինչև 2005թ. հունվարի 18-ն ընկած ժամանակաշրջանին:

27. 2004թ. նոյեմբերի 12-29-նն ընկած ժամանակահատվածում (ըստ Կառավարության՝ նոյեմբերի 19-29-նն ընկած ժամանակահատվածում) դիմողը հացադուլ է արել: 2004թ. նոյեմբերի 19-ին (դիմողի երկրորդ ձերբակալման օրը) նրան զննել է բժիշկ Ա.Ե.-ն, ով նշում է կատարել մեջքի շրջանում ցավերից տառապելու վերաբերյալ դիմողի գանգատի մասին, և ախտորոշել է, որ վերջինս տառապում է լուրջ զարկերակային (արտերիալ) ճնշումով (hipertensiune arteriala esentiala)` նշանակելով դեղամիջոցներ՝ արյան բարձր ճնշումն իջեցնելու համար:

28. Ըստ դիմողի՝ իրեն կալանքի տակ պահելու ժամանակ, մինչև Կառավարությանն իր բողոքը հանձնելը, ո՛չ իր ընտանեկան բժիշկ Գ.-ին, ո՛չ էլ մեկ այլ բժշկի չի թույլատրվել իրեն հետազոտել: Նա ներկայացրել է իր ընտանեկան բժշկի կողմից 2004թ. նոյեմբերի 22- ին և 29-ին հարուցված երկու միջնորդությունների պատճենները, համաձայն որոնց` վերջինս խնդրել է իրեն թույլ տալ հետազոտել դիմողին կամ թույլ տալ, որպեսզի մեկ այլ մասնագիտացված բժիշկ հետազոտի նրան: Միջնորդություններից ոչ մեկը չի բավարարվել, նույնիսկ չի ընդունվել:

29. Ըստ Կառավարության՝ կալանքի տակ գտնվելիս դիմողն անձամբ ոչ մի անգամ չի ներկայացրել որևէ միջնորդություն բժիշկ Գ.-ին տեսակցելու մասին:

30. 2004թ. նոյեմբերի 29-ին դատական նիստի ժամանակ դիմողն ուշագնաց է եղել և տարվել է կալանավայրի հիվանդանոց, որտեղ բուժում է ստացել մինչև 2004թ. դեկտեմբերի 20-ը:

31. Ըստ դիմողի՝ հիվանդանոցում գտնվելու ընթացքում որևէ նյարդաբան իրեն չի հետազոտել: Իր անձնական բժշկական գործը ցույց է տալիս, որ շատ անգամ նա գանգատվել է ողնուղեղի վզակոթային մասում ցավերից և մատների ու ձեռքերի շրջանում՝ փայտացումից (2004թ. դեկտեմբերի 2-ին, 7-ին, 13-ին և 15-ին): Միայն 2004թ. դեկտեմբերի 15-ին նրան նյարդաբան է այցելել, որը եզրակացրել է. «նյարդավիրաբույժի կողմից հետազոտություն անցնելը ցանկալի է՝ պատշաճ բուժում նշանակելու նպատակով»: Նման հետազոտություն չի կատարվել:

32. 2004թ. դեկտեմբերի 20-ին նրան դուրս են գրել հիվանդանոցից և վերադարձրել կալանավայր: Դիմողի դուրսգրման ձևաթղթի համաձայն՝ նրա վիճակը եղել է «բավարար. առաջարկվում է իրականացնել հսկողություն ընդհանուր բժշկի և նյարդաբանի կողմից, ստուգել արյան զարկերակային (արտերիալ) ճնշումը և հաբԵրի ընԴունումը…»:

33. 2004թ. դեկտեմբերի 20-ին բավարարվել է դիմողի կնոջ միջնորդությունը՝ կալանավայրում նյարդաբանի կողմից նրան հետազոտելու մասին: Այդուհանդերձ, CFECC-ի վարչակազմի մերժման պատճառով բժշկին չեն թույլատրել այցելել դիմողին:

34. Ըստ դիմողի՝ կալանավայրում բժշկական անձնակազմ չի եղել:

35. Ըստ Կառավարության՝ այնտեղ բժիշկ կար` Ռ.Վ.-ն, ով եղել է ընդհանուր բժիշկ, և կալանքի ընթացքում դիմողին ցույց է տվել կանոնավոր բժշկական օգնություն: Շտապ բուժօգնության անհրաժեշտություն առաջանալու դեպքում կալանավորները կարող էին տեղափոխվել կալանավայրի հարևանությամբ գտնվող հիվանդանոց:

36. Ըստ դիմողի՝ բուժօգնության բացակայության պատճառով նա ստիպված է եղել իր արյան ճնշումը չափելու միջոցներն օգտագործել վանդակաճաղերի արանքներից, որում նա գտնվել է դատական նիստի ժամանակ:

37. Կառավարությունը չի առարկել դրա դեմ, բայց հայտարարել է, որ կալանավայրի ընդհանուր բժիշկը դիմողին բուժօգնություն է ցույց տվել ցանկացած ժամանակ, երբ դիմողը խնդրել է:

38. Համաձայն կալանավայրի բժշկական մատյանի, որը ներկայացրել էր Կառավարությունը, ամբողջ այն ժամանակահատվածի ընթացքում, որին առնչվում է բողոքը, դիմողը հետազոտվել է միայն 2004թ. նոյեմբերի 19-ին: Դիմողին վերաբերող մյուս գրառումը կատարվել է 2005թ. հունվարի 19-ին: Կառավարության ներկայացրած փաստաթղթերում բժիշկ Ռ.Վ.-ի անունն առաջին անգամ ի հայտ է եկել 2005թ. փետրվարի 11-ին:

39. Դիմողի կինը մի քանի անգամ (2004թ. նոյեմբերի 16-ին, 17-ին, 20-ին, 22-ին, 26-ին, 27-ին, ինչպես նաև 2004թ. դեկտեմբերի 20-ին և 21-ին) անհաջող փորձեր է արել նրա առողջական վիճակը ստուգելու թույլտվություն ստանալու և նրան տարբեր իրեր բերելու համար: Ե՛վ դիմողը, և՛ նրա կինը խնդրել են, որպեսզի բերվի զարկերակային (արտերիալ) արյան մոնիտոր, և որպեսզի բժիշկ Գ.- ն պարզաբանի դրա պատշաճ օգտագործման հրահանգները: Ի վերջո, նրան թույլ են տվել դիմողին հանձնել գործիքները:

C. 2005 թ. հունվարի 18-ից հետո կազմված բժշկական եզրակացությունները

40. 2005թ. հունվարի 19-ին Ցենտրուի շրջանային դատարանը բավարարել է բժշկի կողմից հետազոտվելու մասին դիմողի միջնորդությունը: Նույն օրը նա հետազոտվել է Պրունկուլի հիվանդանոցի բուժական (թերապևտիկ) բաժանմունքի գլխավոր բժշկի կողմից, ով բժշկական մատյանում նշել էր (տե՛ս վերը՝ կետ 38), որ դիմողը չի գանգատվել իր առողջական վիճակից:

41. Բժիշկ Գ.-ն, ով 2005թ. հունվարի 26-ին հետազոտել էր դիմողին, եզրակացրել է, որ նրա վիճակն էականորեն վատթարացել է երեք հիվանդությունների համակցության պատճառով (տե՛ս վերը՝ կետ 25): Բժշկական օգնության բացակայության պատճառով դիմողը կանգնել է իր առողջությանը և կյանքին սպառնացող լուրջ վտանգի առջև: Նրա զարկերակային (արտերիալ) ճնշման տատանումները մշտապես և ճշտորեն ստուգելու և դրանց արձագանքելու անհնարինությունը, միզային թթուների մակարդակը և այլ նշաններ կարող էին հանգեցնել լուրջ հետևանքների՝ ներառյալ սրտամկանի ինֆարկտի և սերեբրալ-վասկուլյար պատահարների, նույնիսկ հանկարծակի մահվան:

42. «Նիկոլայ Թիստիմիտեանուի» հիվանդանոցի նյարդաբանական բաժանմունքի վարիչ Զ.-ին 2005թ. հունվարի 25-ին թույլատրել են բանտում այցելել դիմողին: Դիմողը գանգատվել է ձեռքերի շրջանում ցավից և փայտացումից, գլխացավերից և մասնագիտացված բժշկի կողմից մշտական հսկողության բացակայությունից: Իր եզրակացությունում պրոֆեսոր Զ.-ն վկայակոչել է միայն դիմողի ծոծրակային հոդաբորբը, և հոսպիտալացում չի առաջարկել: Նա նշանակել է բուժում ախտանշանական (սիմպտոմատիկ) հաբերով, ֆիզիկական շարժման սահմանափակում և պարանոցն անշարժացնող սարքի մշտական կրում: Չնայած բժիշկը չի արձանագրել դիմողի կյանքին սպառնացող մեծ վտանգ ոսկրահոդաբորբի պատճառով, նա ընդունել է, որ առկա է մշտական վտանգ, որ դիմողի նյարդային համակարգի վիճակը կարող է վատթարանալ: Նա հանգել է այն եզրակացությանը, դիմողի առողջական վիճակի վատթարացման դեպքում վերջինս կունենա հատուկ կլինիկայում նյարդավիրաբուժական բուժման կարիք:

43. Երկու այլ բժիշկներ՝ բժիշկ Ս.Գ.-ն և բժիշկ Մ.Գ.-ն, որոնք դիմողի բժշկական քարտերը հետազոտել են 2005թ. հունվարին, անդրադառնալով դիմողի ծոծրակային ոսկրահոդաբորբին, նշել են, որ այդ հիվանդությունը չի կարող անխուսափելիորեն հանգեցնել շարժման մշտական կորստի և սրտանոթային համակարգի համար բացասական հետևանքների: Բժիշկ Ս.Գ.-ն նշանակել է բուժում, հատուկ մարզումներ և նյարդավիրաբույժի կողմից խորհրդատվություն` միկրոնյարդավիրաբուժության ենթարկելու անհրաժեշտությունը պարզելու համար: Նա նաև խորհուրդ է տվել վզի անշարժ վիճակն ապահովող սարքի կրում: Բժիշկ Մ.Գ.-ն հայտարարել է, որ առկա է դիմողի առողջությանը սպառնացող լուրջ վտանգ՝ կապված նրա ոսկրահոդաբորբի հետ, ներառյալ տետրապարեզիսը: Նա խորհուրդ է տվել դիմողին ենթարկել հոսպիտալացման:

44. Իրավիճակը Կառավարությանը ներկայացնելուց հետո ձևավորված պետական բժշկական հանձնաժողովը գտել է, որ ծոծրակային օստեոարտրիտը վտանգ է ստեղծել դիմողի առողջության համար, և որ առկա է ցավի ուժեղացման հավանականություն: Հիվանդն ունեցել է «համապատասխան բժշկական հսկողության և արտահիվանդանոցային բուժման կարիք (տանը, աշխատավայրում, բանտում)»: 2005թ. փետրվարի 9-ին առողջապահության նախարարության ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ զարկերակային արյան բարձր ճնշումը և հոդատապը (պոդագրան) պահանջել են «համապատասխան հոգեկան-հուզական ռեժիմ և բժշկի կողմից նշանակված բուժման ընդունում»:

D. Դիմողի կալանքին առնչվող այլ հարցեր

45. Ըստ դիմողի, բացառությամբ մի դեպքի, նրան մշտապես դատարան են տարել ձեռնաշղթաներով և նիստի ամբողջ ընթացքում նստեցրել են երկաթե վանդակի մեջ: Կառավարությունը չի առարկել դրա դեմ:

46. Ըստ դիմողի՝ բանտախուցը, որտեղ նրան պահել են կալանավայրում, եղել է գերլեցուն, քանի որ այն զբաղեցրել է ընդամենը տասնմեկ քառակուսի մետր տարածք` չորս հոգու համար, և ջերմաստիճանն անչափ բարձր է եղել:

47. Ըստ Կառավարության՝ կալանքի տակ եղած ժամանակ դիմողի բանտախցում պահվել է ևս մեկ կալանավոր, իսկ ջերմաստիճանը և մյուս պայմանները եղել են թույլատրելի սահմաններում: Ի պաշտպանություն իր հայտարարությունների՝ Կառավարությունը Դատարանին է ուղարկել 2005թ. փետրվարի 11-ի հաշվետվության պատճենը, որը ներկայացված է եղել սանիտարահակահամաճարակային ծառայության կողմից, ինչպես նաև նկարներ և տեսաժապավեն, որոնցում պատկերված է եղել դիմողի բանտախուցը:

E. Իր փաստաբանի հետ դիմողի խորհրդատվությանը ենթադրյալ միջամտությունը

51. Սահմանադրության համապատասխան դրույթները նախատեսում են.

«Հոդված 53. Անձի իրավունքը, ում իրավունքները խախտվել են պետական մարմնի կողմից:

(1) Անձը, ում իրավունքները խախտվել են պետական մարմնի կողմից վարչական ակտի կամ օրենքով նախատեսված ժամանակաշրջանում միջնորդությունը չքննելու հետևանքով, ունի վիճարկվող իրավունքի ճանաչման, ակտի անվավեր ճանաչման և վնասի փոխհատուցման իրավունք:

(2) Օրենքով սահմանված կարգով պետությունը կրում է նյութական պատասխանատվություն քրեական դատավարությունում նախնական քննության մարմինների և դատարանների թույլ տված սխալների հետևանքով առաջացած վնասի համար»:

52. Քրեական դատավարության օրենսգրքի համապատասխան դրույթների համաձայն`

«Հոդված 29. Քրեական արդարադատություն իրականացնող դատարանը

(3) Քրեական հետապնդման փուլում դատարաններում գործող քննիչ-դատավորները քրեական դատավարության ընթացքում հանդես են գալիս իբրև սեփական իրավասությամբ դատական մարմիններ:

Հոդված 41. Քննիչ-դատավորի իրավասությունը

Քրեական հետապնդման ընթացքում քննիչ-դատավորը իրականացնում է դատական վերահսկողություն`

1) նշանակելով, փոխելով, վերացնելով կամ վերականգնելով կալանքը կամ տնային կալանքը՝ որպես խափանման միջոցներ,

2) որոշում կայացնելով կալանավորված կամ ձերբակալված անձին ազատ արձակԵլու մասին,…»:

Հոդված 176.

(1) Քրեական հետապնդման մարմինների կողմից կարող են խափանման միջոցներ կիրառվել միայն այն դեպքերում, երբ առկա Են լուրջ հիմքԵր ԵնթաԴրԵլու, որ մԵղաԴրյալը … կդիմի փախուստի, կխոչընդոտի քրեական դատավարությունում ճշմարտության բացահայտմանը կամ կկատարի նոր իրավախախտում, կամ դրանք կարող են կիրառվել դատարանի կողմից՝ դատավճռի կատարումն ապահովելու նպատակով:

(2) Կալանավորումը և խափանման այլընտրանքային միջոցները կարող են կիրառվել միայն այնպիսի հանցագործությունների դեպքում, որոնց առնչությամբ օրենքով նախատեսվում է ազատազրկում երկու տարուց ավելի ժամկետով: Այնպիսի հանցագործությունների դեպքում, որոնց համար օրենքով նախատեսվում է ազատազրկում երկու տարուց պակաս ժամկետով, դրանք կարող են կիրառվԵլ, ԵթԵ…կասկածյալն արԴԵն կատարԵլ է սույն հոդվածի առաջին մասում նշված գործողությունները:

(3) Խափանման միջոց կիրառելու անհրաժեշտության հարցը լուծելիս քրեական հետապնդում իրականացնող մարմինը և դատարանը հաշվի են առնում հետևյալ լրացուցիչ չափանիշները.

1) հանցագործությամբ պատճառված վնասի բնույթը և աստիճանը,

2) … մեղադրյալի անձը,

3) նրա տարիքը և առողջական վիճակը,

4) նրա զբաղմունքը,

5) նրա ընտանեկան դրությունը և խնամքի տակ անձանց առկայությունը,

6) նրա տնտեսական վիճակը,

7) բնակության մշտական վայրի առկայությունը,

8) այլ կարևոր հանգամանքներ,

…:»

Հոդված 190.

185-րդ հոդվածին համապատասխան կալանավորված անձը քրեական գործի քննության ցանկացած պահի կարող է միջնորդություն ներկայացնել դատական վերահսկողության ներքո կամ գրավով ազատվելու մասին:

Հոդված 195.

Մաս 1

Կիրառված խափանման միջոցը կարող է փոխարինվել ավելի խիստով, եթե դրա անհրաժեշտությունն ապացույցներով հիմնավորված է, կամ ավելի մեղմով, եթե այն կիրառելու

Դեպքում… մեղադրյալի կողմից կապահովվի պատշաճ վարքագիծ՝ քրեական գործի քննության նորմալ ընթացքը և դատավճռի կատարումն ապահովելու նպատակով:

Հոդված 308. Կալանքի կամ տնային կալանքի մասին միջնորդությունների քննությունը

…(2) Կալանքի կամ տնային կալանքի խափանման միջոցի կիրառման միջնորդությունը քննիչ-դատավորի կողմից անհապաղ քննվում է դռնփակ դատական նիստում` քրեական հետապնդման մարմնի ներկայացուցչի, պաշտպանի և մեղադրյալի մասնակցությամբ:

…

(4) Միջնորդությունը քննության առնելուց հետո քննիչ-դատավորը պետք է կայացնի պատճառաբանված որոշում կալանք կամ տնային կալանք նշանակելու կամ միջնորդությունը մերժելու մասին: Այդ որոշման հիման վրա քննիչ-դատավորը պետք է տա կալանավորման թույլտվություն, որը հանձնվում է քրեական հետապնդման մարմնի ներկայացուցչին և մեղադրյալին, և որը կատարվում է անհապաղ:

…

(6) Քննիչ-դատավորն իրավունք ունի որոշում կայացնելու ավելի մեղմ խափանման միջոցի կիրառման մասին …

Հոդված 310. Պայմանով ազատ արձակելու մասին միջնորդության ընդունելիությունը և դատարանի որոշումը

(1) Քննիչ-դատավորը ստուգում է պայմանով ազատ արձակելու մասին միջնորդության համապատասխանությունը 191-րդ և 192-րդ հոդվածների դրույթներին: Եթե միջնորդությունը չի համապատասխանում այդ պահանջներին, ապա քննիչ-դատավորը, առանց կողմերին հրավիրելու, իր որոշմամբ մերժում է միջնորդությունը՝ որպես անընդունելի:

(2) Եթե միջնորդությունը համապատասխանում է 1-ին կետով նախատեսված պահանջներին, և ներկայացվել է մեղադրյալի կողմից, ապա քննիչ-դատավորը որոշում է կայացնում միջնորդությունն ընդունելի համարելու մասին, և կողմերին ծանուցելով՝ որոշի միջնորդությունը քննության առնելու օրը:

…

(5) Նշանակված օրը քննիչ-դատավորը քննության է առնում միջնորդությունը՝ դատախազի, մեղադրյալի, նրա պաշտպանի կամ օրինական ներկայացուցչի, ինչպես նաև միջնորդություն ներկայացրած անձի մասնակցությամբ: Որոշումը կայացվում է ներկաների բացատրություններն ունկնդրելուց հետո:

(6) Եթե միջնորդությունը հիմնավորված է և համապատասխանում է օրենքի պահանջներին, քննիչ- դատավորը պատճառաբանված որոշում է կայացնում մեղադրյալին ազատ արձակելու մասին՝ անհրաժեշտության դեպքում սահմանելով պայմաններ»:

53. Քաղաքացիական օրենսգրքի համապատասխան դրույթների համաձայն.

«Հոդված 1405. Պետության պատասխանատվությունը քրեական գործով նախնական քննության, քրեական հետապնդման մարմինների և դատարանների գործողությունների հետևանքով պատճառված վնասի համար

(1) Ապօրինի դատապարտման, անօրինական հետապնդման, կալանավորման կամ չհեռանալու մասին ստորագրության խափանման միջոցների ապօրինի կիրառման, կալանքի կամ հանրային աշխատանքների ձևով վարչական տույժի ապօրինի ենթարկելու միջոցով ֆիզիկական անձին պատճառված վնասն ամբողջությամբ հատուցվում է պետության կողմից՝ անկախ այն հանգամանքից, թե արդյո՞ք դա տեղի է ունեցել քրեական գործով նախնական քննության, քրեական հետապնդման մարմինների կամ Դատավորների մեղքով, թե՝ ոչ:…»

54. Քրեական գործով նախնական քննության, քրեական հետապնդման մարմինների և դատարանների ապօրինի գործողությունների հետևանքով պատճառված վնասի փոխհատուցման մասին թիվ 1545 օրենքի համապատասխան դրույթները նախատեսում են.

«Հոդված 1.

(1) Տվյալ օրենքին համապատասխան՝ ֆիզիկական և իրավաբանական անձինք ունեն այն բարոյական և նյութական վնասի հատուցման իրավունք, որն առաջացել է.

a) ապօրինի կալանավորման, ապօրինի ձերբակալման, ապօրինի մեղադրանքի, ապօրինի դատապարտման հետևանքով,

b) նախնական քննության կամ դատական քննության փուլում կատարված ապօրինի խուզարկության, առգրավման, գույքի վրա կալանք դնելու, պաշտոնավարման ապօրինի դադարեցման, ինչպես նաև այլ դատավարական գործողությունների հետևանքով, որոնցով սահմանափակվել են անձի իրավունքները,

c) ապօրինի վարչական կալանքի կամ հանրային աշխատանքների, գույքի ապօրինի բռնագրավման, ապօրինի տուգանքի հետևանքով,

d) ապօրինի քննչական գործողությունների կատարման հետևանքով,

e) հաշվապահական փաստաթղթերի, այլ փաստաթղթերի, դրամի կամ արժույթի ապօրինի առգրավման, ինչպես նաև բանկային հաշվի վրա արգելանք դնելու հետևանքով:

(2) Պատճառված վնասն ամբողջությամբ փոխհատուցվում է՝ անկախ նախնական քննության մարմինների, քրեական հետապնդման մարմնի և դատարանների մեղքի աստիճանից:

Հոդված 4.

Տվյալ օրենքին համապատասխան` փոխհատուցման իրավունքն առաջանում է, երբ ի հայտ է գալիս հետևյալ հիմքերից մեկը.

a) արդարացման դատավճռի հրապարակում,

b) արդարացման հիմքով մեղադրանքից հրաժարում կամ վարույթի կարճում,

c) որոշման ընդունում, համաձայն որի` վարչական կալանքը դադարեցվում է արդարացման հիմքով,

63. Գործի հանգամանքների առնչությամբ իր դիտարկումներում դիմողը պնդել է, որ իր նկատմամբ քրեական գործն ունեցել է քաղաքական աստառ, և որ Կառավարության կողմից ի պաշտպանություն սեփական դիրքորոշման օգտագործված որոշ փաստարկներ հիշեցնում են Ստալինյան ռեժիմը:

64. Դիմողի հայտարարությունները Կառավարությունը համարել է վիրավորական, և միջնորդել է գանգատը հանել գործերի ցանկից:

65. Դատարանը հիշեցնում է, որ Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 3-րդ կետի ներքո գանգատը սովորաբար չի կարող մերժվել այն հիմքով, որ այն «վիրավորական է» կամ «զրպարտող», եթե այն ակնհայտորեն հիմնված չէ կեղծ փաստերի վրա (տե՛ս Popov v. Moldova, 2005թ. հունվարի 18-ի վճիռը, թիվ 74153/01, կետ 49):

66. Հաշվի առնելով այս գործով դիմողի արած հայտարարությունները և նրա կողմից օգտագործված ոճը՝ Դատարանը չի գտնում, որ նրա հայտարարությունները հանդիսանում են գանգատ ներկայացնելու իրավունքի չարաշահում: Համապատասխանաբար, այս առարկությունը ևս մերժվում է:

C. Ընդունելիության առնչությամբ եզրահանգումը

67. Դատարանը գտնում է, որ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի, 5-րդ հոդվածի 3-րդ և 4-րդ կետերի և 8-րդ հոդվածի ներքո դիմողի արած հայտարարություններն առաջացնում են իրավունքի հարցեր, որոնք բավականին լուրջ են, և դրանց լուծումը պահանջում է ըստ էության գործի քննություն, և դրանք անընդունելի ճանաչելու որևէ հիմք հաստատված չէ: Այդ իսկ պատճառով այս գանգատները Դատարանը ընդունելի է ճանաչում: Կոնվենցիայի 29-րդ հոդվածի 3-րդ կետը կիրառելու իր որոշմանը համապատասխան (տե՛ս վերը՝ 4-րդ կետ)՝ Դատարանն այս գանգատներով անմիջապես ըստ էության որոշում է կայացնելու:

II. Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ենթադրյալ խախտումը

68. Դիմողը պնդել է, որ 2004թ. նոյեմբերի 12-ից մինչև 2005թ. հունվարի 19-նն ընկած ժամանակահատվածում CFECC կալանավայրում իրեն բավարար բժշկական օգնություն չտրամադրելը եղել է անմարդկային և արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունք՝ արգելված Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածով: Այն սահմանում է.

«Ոչ ոք չպետք է ենթարկվի խոշտանգումների կամ անմարդկային և արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի»

A. Կողմերի փաստարկները

1. Դիմողը

69. Դիմողը հայտարարել է, որ իր առողջական վիճակն այնքան վատ է եղել, որ այն անհամատեղելի էր կալանավայրում երկարացված ժամկետով պահվելու հետ, որտեղ չի եղել որևէ բուժանձնակազմ: Չնայած իշխանությունները լիովին տեղյակ են եղել իր առողջական վիճակի մասին, նրանք չեն թույլատրել, որպեսզի ինքը հետազոտություն անցնի իր ընտանեկան բժշկի կամ մեկ այլ մասնագիտացված բժշկի կողմից` մինչև Դատարան գանգատ ներկայացնելը: Մասնավորապես, նա բողոքել է, որ չնայած իր պարանոցի անշարժ վիճակին` նա չի հետազոտվել նյարդաբանի կողմից երկու ամսից ավելի՝ 2004թ. նոյեմբերի 12-ից մինչև 2005թ. հունվարի 25-ը: Նա բողոքել է, որ բժշկական հսկողության բացակայությունը հակասում է նաև Կալանքի մասին օրենքի 32-րդ հոդվածի 4-րդ կետին, որը պահանջում է, որպեսզի հացադուլ հայտարարած անձինք լինեն բուժանձնակազմի հսկողության ներքո:

70. Նա բողոքել է, որ Կառավարությունը չի ներկայացրել որևէ ապացույց առ այն, որ մինչև 2005թ. փետրվարի 11-ը կալանավայրում որևէ բժիշկ է աշխատել (օրինակ՝ աշխատավարձի վճարման ցուցակ կամ կալանավայրում աշխատող անձնակազմի ցուցակ):

71. Ըստ նրա` իր բանտախուցը գերլեցուն էր, և իրեն հրապարակայնորեն նվաստացրել են` դատական նիստերի ընթացքում ձեռնաշղթաներով և վանդակում պահելով: Ի պաշտպանություն դատավարության հրապարակային բնույթի վերաբերյալ իր հայտարարությունների` դիմողը ներկայացրել է թերթերի հոդվածներ:

2. Կառավարությունը

72. Կառավարությունը հայտարարել է, որ դիմողի նկատմամբ վերաբերմունքը չի համապատասխանում Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի և ոչ մի կետի: Նրա կողմից կրած զրկանքները բնորոշ են եղել կալանքին: Կալանավայրի պայմանները եղել են պատշաճ, ինչը երևում է Դատարանին ներկայացված փաստաթղթերից (տե՛ս վերը՝ կետ 47): Շտապ օգնության կարիք առաջանալու դեպքում նա կարող էր տեղափոխվել անմիջական հարևանությամբ գտնվող հիվանդանոց:

73. Կառավարությունը հայտարարել է, որ դիմողի կալանքի ընթացքում վերջինս բուժում է անցել հիվանդանոցում՝ իր հայտարարած հացադուլից անմիջապես հետո (2004թ. նոյեմբերի 29-ից դեկտեմբերի 20-ը), և նրան բժիշկներ են այցելել 2005թ. հունվարի 19-ին, 25-ին (նյարդավիրաբույժն այցելել է վերջինը նշված օրը և դրանից հետո), 2005թ. փետրվարի 4-ին և 9-ին և դրանից հետո՝ պարբերաբար: Բավարար առողջական վիճակով 2004թ. դեկտեմբերի 20-ին դիմողին հիվանդանոցից դուրս գրելու հաջորդ օրը բժշկի կողմից նրա առողջական վիճակի հետազոտություն չիրականացնելն անհիմն չի եղել:

74. Պետական բժշկական հանձնաժողովը հաստատել է, որ դիմողը կարող էր բուժվել բանտում: Բժիշկ Գ.-ի կողմից դիմողին հետազոտելը չէր կարող թույլատրվել, քանի որ նրանք ընկերներ էին, և բժիշկը կարող էր դիմողին օգնել վնաս հասցնելու իր առողջությանը՝ հետագայում 3-րդ հոդվածի խախտում վկայակոչելու նպատակով:

B. Դատարանի գնահատականը

1. Ընդհանուր դրույթներ

75. Դատարանը հիշեցնում է, որ համաձայն իր նախադեպային իրավունքի՝ 3-րդ հոդվածի գործողության ներքո ընկնելու համար վատ վերաբերմունքը պետք է պարունակի դաժանության նվազագույն աստիճան: Նվազագույն աստիճանի գնահատումը, առարկայի բնույթից կախված, հարաբերական է: Դա պայմանավորված է գործի հանգամանքներից՝ վերաբերմունքի տևողությունից, դրա ֆիզիկական և հոգեկան ազդեցությունից, իսկ որոշ դեպքերում՝ տուժողի սեռից, տարիքից և առողջական վիճակից (տե՛ս Kudła v. Poland գործով վճիռը [Մեծ պալատ], թիվ 30210/96, կետ 91, ECHR 2000-XI, և Peers v. Greece գործով վճիռը, թիվ 28524/95, կետ 67, ECHR 2001-III): Թեև նման վերաբերմունքի նպատակը պետք է հաշվի առնվի, մասնավորապես՝ թե արդյո՞ք այն նպատակ է ունեցել տուժողին նվաստացնել կամ նրա վիճակը վատթարացնել, թե՝ ոչ, այնուհանդերձ, նման նպատակի բացակայությունն անխուսափելիորեն չի հանգեցնում այն եզրակացության, որ 3-րդ հոդվածի խախտում թույլ չի տրվել (տե՛ս վերը նշված Peers-ի վճիռը, կետ 74):

76. Ավելին, չի կարելի եզրակացնել, որ հիվանդ անձի կալանքը պետք է անհրաժեշտաբար դիտարկել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ներքո (տե՛ս Mouisel v. France վճիռը, 67263/01, կետ 37, ECHR 2002- IX):

77. Չնայած Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածը չի կարող մեկնաբանվել որպես կալանավորածին առողջական վիճակի հիման վրա ազատ արձակելու պարտականություն ստեղծող, այնուամենայնիվ, այն Պետության վրա պարտականություն է դնում պահպանելու ազատությունից զրկված անձանց առողջությունը՝ օրինակ, նրանց տրամադրելով համապատասխան բժշկական օգնություն (տե՛ս Hurtado v. Switzerland 1994թ. հունվարի 28-ի վճիռը, Շարք A, թիվ 280-A, Հանձնաժողովի կարծիքը, 15-14 էջեր, կետ 79): Դատարանը նաև ընդգծում է, որ բոլոր կալանավորված անձինք ունեն կալանքի այնպիսի պայմանների իրավունք, որոնք համապատասխանում են մարդու արժանապատվությանը. այսպես, ընտրված միջոցների կիրառման ձևը և մեթոդը չպետք է նրանց այնպիսի տառապանք կամ զրկանքներ պատճառեն, որոնք անցնում են կալանքին անխուսափելիորեն բնորոշ տառապանքի սահմանները: Ի հավելումն, կալանավորված անձանց առողջության հետ մեկտեղ նրանց բարօրությունը ևս պետք է համաչափորեն երաշխավորված լինի՝ կալանավորման գործնական պահանջների հաշվառմամբ (տե՛ս վերը հիշատակված Kudła–ի վճիռը, կետ 94):

2. Այս սկզբունքների կիրառումը տվյալ գործում

78. Հաշվի առնելով դիմողի կալանքի նյութական պայմանների առնչությամբ կողմերի դիրքորոշումները (տե՛ս վերը՝ 46 և 47 կետեր)՝ Դատարանը համոզված չէ, որ դրանք սահմանազանցել են ծանրության աստիճանը, որը բավարար է Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ներքո հարց ծագելու համար: Անհրաժեշտ է պարզել, թե արդյո՞ք դիմողն ունեցել է մշտական բժշկական օգնության կարիք, արդյո՞ք իր հայտարարածի պես նրան մերժել են տրամադրել այդ օգնությունը, և եթե՝ այո, ապա արդյո՞ք դա հանգեցրել է Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածով արգելված անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի, թե՝ ոչ (տե՛ս Farbtuhs v. Latvia, 2004թ. դեկտեմբերի 2-ի վճիռը, թիվ 4672/02, կետ 53):

79. Երկու կողմերի ներկայացրած տարբեր բժշկական աղբյուրներից բխող ապացույցները հաստատում են, որ դիմողն ունեցել է երեք լուրջ հիվանդություն, որոնք պահանջել են մշտական բժշկական հսկողություն (տե՛ս վերը՝ 27 և 41-44 կետեր):

80. Դատարանը նկատում է, որ Կառավարության ներկայացրած բժշկական մատյանը, որը վերաբերում է կալանավայրում դիմողի կալանքի տակ գտնվելու այն ընթացքին, որին վերաբերում է բողոքը, այն է՝ 2004թ. դեկտեմբերի 20-ից մինչև 2005թ. հունվարի 19-նն ընկած ժամանակահատվածին, դիմողը կալանավայրի բժշկի կողմից հետազոտվել է միայն մեկ անգամ` իր երկրորդ ձերբակալման օրը՝ 2004թ. նոյեմբերի 19-ին (տե՛ս վերը՝ կետ 38):

81. Կառավարության այն փաստարկը, որ դիմողի` կալանքի տակ գտնվելու ընթացքում բժիշկ Ռ.Վ.-ն նրան ամենօրյա բժշկական օգնություն է տրամադրել, չի կարող ընդունվել, որովհետև այդ կապակցությամբ որևէ գրառում բժշկական մատյանը չի պարունակում: Ավելին, Կառավարության կողմից ներկայացված փաստաթղթերում բժիշկ Ռ.Վ.-ի անունն առաջին անգամ հայտնվում է միայն 2005թ. փետրվարի 11-ին, ինչը համապատասխանում է դիմողի այն պնդմանը, որ բժիշկը սկսել է աշխատել միայն Կառավարությանն իր գործը ներկայացնելուց հետո:

82. Այնուհետև, Դատարանը նշում է, որ կալանավայրի իշխանությունները ոչ միայն մերժել են դիմողին տրամադրել բժշկական օգնություն, այլև նա չի ունեցել այլ աղբյուրներից նման օգնություն ստանալու հնարավորություն, ինչպես, օրինակ, իր ընտանեկան բժշկի կամ այլ մասնագիտացված բժիշկների կողմից (տե՛ս վերը՝ 28 և 33 կետեր):

Կառավարությունն առարկել է, որ բժիշկ Գ.-ի կողմից այցելությունները սահմանափակելն արդարացվել է անվտանգության նկատառումներով: Դատարանը նկատում է, որ այս հիմնավորումն առաջին անգամ բերվել է իր կողմից սույն գանգատի քննության ընթացքում, ուստի այդ հիմնավորմանը պետք է վերապահումով մոտենալ՝ հատկապես որևէ նյութական հիմնավորման բացակայության պայմաններում (տե՛ս Nikolov v. Bulgaria, 2003թ. հունվարի 30-ի վճիռը, թիվ 38884/97, կետ 74):

Ամեն դեպքում, որևէ բացատրություն չի տրվել բժիշկ Գ.-ից բացի այլ բժիշկների այցելությունը մերժելու կապակցությամբ (տե՛ս վերը՝ 28, 29 կետեր):

83. Համապատասխանաբար, Դատարանը գտնում է, որ դիմողին պատշաճ բժշկական օգնություն ցույց չի տրվել, և Կառավարությունը համոզիչ բացատրություն չի ներկայացրել կալանավայրում առաջնային բուժօգնության բացակայության և արտակալանավայրային միջոցներից բուժօգնությունը մերժելու կապակցությամբ: Դատարանը հանգում է այն եզրակացությանը, որ կալանավայրում գտնվելու ընթացքում դիմողին բավարար բժշկական օգնություն չի տրամադրվել:

84. Ինչպես նշվել է, 2004թ. նոյեմբերի 29-ից դեկտեմբերի 20-նն ընկած ժամանակահատվածում դիմողը երեք շաբաթ անցկացրել է կալանավայրի հիվանդանոցում: Այնտեղ գտնվելու ընթացքում նա բազմիցս բողոքել է, որ ունի ցավեր ողնաշարի գանգային մասում և տեղի է ունենում մատների ու ձեռքերի փայտացում (տե՛ս վերը՝ կետ 31): Այդուհանդերձ, նրան նյարդաբան այցելել է միայն մեկ անգամ (2004թ. դեկտեմբերի 15-ին), և նյարդավիրաբույժի կողմից հետազոտվելու առնչությամբ նյարդաբանի խորհուրդը չի կատարվել:

85. Դրանից հետևում է, որ դիմողին հիվանդանոցում ևս պատշաճ բժշկական օգնություն չի տրամադրվել:

86. Գանգատ չի ներկայացվել առ այն, որ համապատասխան ժամանակահատվածում դիմողն ունեցել է շտապ օգնության կարիք կամ ունեցել է դաժան կամ երկարատև ցավեր պատշաճ բժշկական օգնության բացակայության պատճառով: Համապատասխանաբար, Դատարանը գտնում է, որ նրա կրած հնարավոր տառապանքը կապված չի եղել անմարդկային վերաբերմունքի հետ: Դատարանը, այդուհանդերձ, պարզելու է` արդյո՞ք դա հանգեցրել է նվաստացնող վերաբերմունքի` Կոնվեկցիայի 3-րդ հոդվածի իմաստով, թե՝ ոչ:

87. Դիմողն ակնհայտորեն տառապել է իր առողջական վիճակի պատճառով նույնիսկ հիվանդանոցում գտնվելու ընթացքում (տե՛ս վերը՝ կետ 31): Ի սկզբանե նա տեղեկացված է եղել իր առողջական վիճակի և դրան ուղեկցող վտանգների, ինչպես նաև՝ հոգեբանական կայուն վիճակ ունենալու անհրաժեշտության մասին, որը ծանր հանցագործության համար մեղադրվելու կապակցությամբ արդեն իսկ պետք է որ որոշակիորեն խարխլված լիներ: Նա պետք է իմացած լիներ, որ ինքը կարող էր ցանկացած պահի շտապ օգնության կարիք ունենալ` բավականին լուրջ հետևանքներով, և որ շուտափույթ բժշկական օգնությունն իրեն անհասանելի է: Դա պետք է որ նրա համար մեծ անհանգստություն առաջացրած լիներ:

Այն փաստը, որ նա կարող էր տեղափոխվել հիվանդանոց, իրերի վիճակը չի փոխում, քանի որ շտապ օգնություն զանգելու համար անհրաժեշտ է CFECC-ի թույլտվությունը՝ բարդ որոշում, որն ընդունվում է առանց պրոֆեսիոնալ բժշկական խորհրդի:

88. Դատարանը նշում է մի շարք լրացուցիչ գործոններ. դիմողին դատարան են բերել ձեռնաշղթաներով և նիստի ընթացքում պահել վանդակի մեջ, չնայած որ նա եղել է հսկողության տակ և վզին կրել է վիրաբուժական օղակ, նրա բժիշկն արյան ճնշումը ստիպված է եղել չափել վանդակի անցքերի արանքից` բոլորի ներկայությամբ (տե՛ս վերը՝ 36, 37 և 45 կետեր):

89. Դատարանը նաև նկատում է, որ նյութեր կամ ապացույցներ չեն եղել, որոնք լուրջ հիմքեր կտային վախենալու, որ նիստերի ընթացքում նա կարող էր բռնություն կիրառել (տե՛ս վերը՝ կետ 9): Դատարանը գտնում է, որ վերը նշված անվտանգության միջոցները չեն արդարացվել գործի հանգամանքներով, և դրանք հանգեցրել են դիմողի նկատմամբ նվաստացուցիչ վերաբերմունքի: Համապատասխան գնահատական է տրվել նաև այն փաստին, որ գործը մեծ ուշադրություն է գրավել (տե՛ս վերը՝ կետ 71), և վերը նշված գործողությունները, ինչպես և սպասվում էր, եղել են հանրության և լրատվության միջոցների ուշադրության կենտրոնում (տե՛ս Mouisel v. France–ի գործով վճիռը, թիվ 67263/01, կետ 47, ECHR, 2002-IX):

90. Դատարանի կարծիքով` դիմողին առաջնային բժշկական օգնություն ցույց չտալը, երբ նա իրոք ուներ դրա կարիքը և միջնորդել էր դրա համար, ինչպես նաև մասնագիտացված անկախ բժշկի կողմից հետազոտվելն արգելելը՝ զուգորդված 88-րդ կետում ներկայացված նվաստացման այլ ձևերի հետ, հանգեցրել են նվաստացուցիչ վերաբերմունքի` Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի իմաստով (տե՛ս Kudła-ի վերը նշված վճիռը, կետ 94, Farbtuhs-ի վերը նշված վճիռը, կետ 51, Nevmerzhitsky v. Ukraine-ի գործով 2005թ. ապրիլի 5-ի վճիռը, թիվ 54825/00, կետ 106):

91. Հետևաբար՝ այս կապակցությամբ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում:

III. Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի ենթադրյալ խախտումներ

92. Դիմողը պնդել է, որ թույլ են տրվել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի մի շարք խախտումներ: Այդ հոդվածի համապատասխան մասը սահմանում է.

«Յուրաքանչյուր ոք, ով ձերբակալվել կամ կալանավորվել է սույն հոդվածի 1-c կետին համապատասխան, անհապաղ տարվում է դատավորի կամ այլ պաշտոնատար անձի մոտ, որն օրենքով լիազորված է իրականացնելու դատական իշխանություն, և ունի ողջամիտ ժամկետում դատաքննության իրավունք կամ մինչև դատաքննությունն ազատ արձակվելու իրավունք»:

A. Որոշումների անբավարար հիմնավորվածությունը

1. Կողմերի փաստարկները

93. Դիմողը պնդել է, որ իրեն կալանավորելու մասին 2004թ. նոյեմբերի 22-ի և կալանքի ժամկետը երկարացնելու մասին 2004թ. նոյեմբերի 26-ի որոշումները, ինչպես նաև 2004թ. դեկտեմբերի 14-ին և 20-ին իր habeas corpus միջնորդությունների կապակցությամբ կայացված որոշումները չեն եղել պատշաճ և բավարար հիմնավորված: Դատարանները իրենց որոշումները մեծ մասամբ հիմնավորել են` պարզապես օրենքի դրույթները վկայակոչելով: Ինչպես ներպետական դատարաններին, այնպես էլ այս Դատարանին ներկայացրած իր դիրքորոշման մեջ դիմողը փաստարկներ է ներկայացնում կալանքի յուրաքանչյուր հիմքի դեմ: Նա ընդգծել է, որ դատարանները չեն ներկայացրել որևէ մանրամասն հիմնավորում առ այն, թե ինչու են սույն գործով վկայակոչված կալանքի հիմքերը համարել առկա:

94. Կառավարությունն առարկել է, որ ներպետական դատարանները կայացրել են բավականաչափ պատճառաբանված որոշումներ: Մասնավորապես, Կառավարությունը հայտարարել է, որ դատարանների որոշումները հիմնված են եղել քրեական գործի նյութերի վրա, օրինակ՝ վկաների ցուցմունքների, Քիշնևի մունիցիպալ խորհրդի որոշումների, պայմանագրի, կազմակերպության հաշվեքննության (աուդիտի) արդյունքների և այլ ապացույցների վրա:

2. Դատարանի գնահատականը

95. Դատարանը հիշեցնում է, որ 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի երկրորդ պարբերության ներքո՝ քրեական հանցագործության համար մեղադրվող անձը պետք է ազատ արձակվի Yagci մինչև դատաքննությունը, եթե Պետությունը չի ապացուցում, որ կան «հիմնավոր և բավարար» պատճառներ արդարացնելու նրա կալանքը երկարացնելը (տե՛ս Yağcı and Sargın v. Turkey, 1995թ. հունիսի 8-ի վճիռը, Շարք A, թիվ 319-A, կետ 52):

96. Ավելին, ներպետական դատարանները «պետք է քննեն բոլոր փաստերը, որոնք հաստատում կամ հերքում են հանրային շահի կենսական պահանջների առկայությունը, որոնք, հաշվի առնելով անմեղության կանխավարկածի սկզբունքը, արդարացնում են անձի ազատությունը հարգելու կանոնից շեղումը, և պետք է անդրադառնան դրանց՝ դիմողին ազատ արձակելու միջնորդություններով կայացվող իրենց որոշումներում» (տե՛ս Letellier v. France, 1991թ. հունիսի 26-ի վճիռը, Շարք A, թիվ 207, կետ 35):

97. Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետը չի կարող մեկնաբանվել որպես առանց հիմնավորման պահանջի մինչդատական կալանք թույլատրող, եթե այն տևում է որոշակի ժամանակահատվածից ոչ ավելի: Անկախ նրանից, թե որքան կարճ է կալանքի տևողությունը, իշխանությունները պետք է համոզիչ կերպով ներկայացնեն այն արդարացնող հանգամանքները (տե՛ս Belchev v. Bulgaria, 2004թ. ապրիլի 8-ի վճիռը, թիվ 39270/98, կետ 82):

98. Հիմնավորված որոշման հաջորդ գործառույթն այն է, որ այն պետք է կողմերին ցույց տա, որ նրանք լսվել են: Ավելին, որոշման հիմնավորվածությունը կողմին տալիս է դրա բողոքարկման և վերադաս ատյանում վերանայման հնարավորություն: Միայն որոշման հիմնավորվածության շնորհիվ կարող է արդարադատության նկատմամբ իրականացվել հանրային հսկողություն (տե՛ս Suominen v. Finland, 2003թ. հուլիսի 1-ի վճիռը, թիվ 37801/97, կետ 37):

99. Չնայած Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածը «կալանքի դեմ բերված բողոքը քննող դատավորին չի պարտավորեցնում անդրադառնալ բողոք բերած անձի յուրաքանչյուր փաստարկի, դրա երաշխիքները կլինեին անհիմն, եթե դատավորը, հիմնվելով ներպետական օրենքի և պրակտիկայի վրա, կարողանար գործել անհամապատասխանորեն կամ անտեսեր կալանավորվածի կողմից վեր հանված կոնկրետ փաստերը, որոնք կարող են կասկածի տակ դնել Կոնվենցիայի իմաստով ազատությունից զրկելու օրինականության համար անհրաժեշտ հիմքերը»: (տե՛ս Nikolova v. Bulgaria, [Մեծ պալատ], թիվ 31195/96, կետ 61, ECHR 1999-II): Այս համատեքստում «ազատ արձակելուն կողմ կամ դեմ փաստարկնԵրը չԵն կարող þընԴհանուր և վԵրացական’ լինԵլ» (տԵ՛ս Smirnova v. Russia, թիվ 46133/99 և 48183/99, կետ 63, ECHR 2003-IX (հատվածներ)):

100. Դատարանը նշում է, որ դիմողը ներպետական դատարաններին ներկայացրել է հիմնավորված փաստարկներ՝ վիճարկելով իր կալանավորման յուրաքանչյուր հիմքը: Նա հղում է կատարել, օրինակ, այն փաստին, որ առաջին ձերբակալման մասին որոշումն ընդունվելուց առաջ ինքը որևէ կերպ չի խոչընդոտել քննությանը և ամեն անգամ ծանուցվելիս ներկայացել է համապատասխան մարմիններին: Քննության նկատմամբ իր վարքագիծը միշտ եղել է անթերի: Մոլդովայում նա ունեցել է ընտանիք, սեփականություն, իսկ արտասահմանում ոչինչ չի ունեցել, մամուլի մի շարք միջոցներ պատրաստ են եղել, Քրեական դատավարության օրենսգրքի դրույթներին համապատասխան, երաշխիքներ տրամադրել նրան կալանքից ազատելու դիմաց: Դիմողը նաև պատրաստ է եղել հանձնելու իր անձնագիրը` որպես երկիրը չլքելու երաշխիք (տե՛ս վերը՝ կետ 12):

101. Այնուհետև, Դատարանը նշում է, որ ներպետական դատարաններն իրենց համապատասխան որոշումներում որևէ ուշադրություն չեն դարձրել այս փաստարկներից որևէ մեկին՝ ընդամենը համարելով, որ դրանք կապ չունեն դիմողի կալանքի օրինականության հարցի հետ, մինչդեռ Քրեական դատավարության օրենսգրքի 176-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն` նրանք պարտավոր էին հաշվի առնել դրանք (տե՛ս վերը՝ կետ 52): Զարմանք է հարուցում այն փաստը, որ 2004թ. նոյեմբերի 18-ին Վերաքննիչ դատարանը գտել է, որ այդ գործոններից մի քանիսը վկայում են դիմողի կալանքին դեմ: Իսկ մյուս դատարանները կա՛մ չեն արձագանքել դիմողի ներկայացրած փաստարկներին, կա՛մ հակիրճ նշել են դրանք` որևէ կերպ վերլուծության չենթարկելով: Իրենց որոշումներում նրանք միայն սահմանափակվել են օրենքով նախատեսված կալանքի ձևական հիմքերը վերացական և ընդունված ձևով կրկնելով: Այդ հիմքերը ներկայացվել են՝ առանց փորձելու ցույց տալ, թե ինչպես են դրանք առնչվել դիմողի գործին:

102. 2005թ. մարտի իր դիրքորոշման մեջ Կառավարությունը փորձել է արդարացնել դիմողի կալանքի անհրաժեշտությունը՝ վեր հանելով նոր պատճառներ, որոնց հղում չէին կատարել ներպետական դատարանները (տե՛ս վերը՝ կետ 94): Եվրոպական դատարանը վերահաստատում է, որ ինքն իրավասու չէ գործել դիմողի կալանքի վերաբերյալ որոշումներ կայացրած ներպետական մարմինների փոխարեն: Կալանքին կողմ կամ դեմ առկա փաստերը քննելու և իրենց որոշումներում դրանք ներկայացնելու իրավասությունը վերապահված է ներպետական դատարաններին: Համապատասխանաբար, Կառավարության նոր հիմնավորումները, որոնք առաջին անգամ ներկայացվել են Դատարանում նիստի ժամանակ, վերաբերելի չեն (տե՛ս Nikolov v. Bulgaria, 2003թ. հունվարի 30-ի վճիռը, թիվ 38884/97, 74 և հետագա կետեր):

103. Հաշվի առնելով վերը նշվածը՝ Դատարանը գտնում է, որ Բույուկանիի շրջանային դատարանի և Քիշնևի վերաքննիչ դատարանի կողմից իրենց որոշումներում ներկայացված պատճառաբանությունները դիմողի կալանքի և այն երկարացնելու առնչությամբ, չեն եղել «վերաբերելի և բավարար»:

104. Հետևաբար՝ այս առումով թույլ է տրվել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի խախտում:

B. Դիմողին ազատելու վերաբերյալ որոշում կայացնելու համապատասխան դատավորների իրավասության ենթադրյալ բացակայությունը

1. Կողմերի փաստարկները

105. Դիմողը Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի ներքո նաև բողոքել է, որ դատավորները, որոնք կայացրել են իրեն կալանավորելու (2004թ. նոյեմբերի 15-ին և 22-ին) և ապա կալանքի ժամկետը երկարացնելու (2004թ. նոյեմբերի 26-ին և 2004թ. դեկտեմբերի 14-ին) որոշումները և մերժել են habeas corpus–ի կարգով իրեն ազատ արձակելու մասին իր միջնորդությունները (2004թ. դեկտեմբերի 14-ին), քննիչ-դատավորներ (judecător de instrucţie) չեն եղել և իրավասու չեն եղել որոշում կայացնելու իրեն ազատ արձակելու մասին:

106. Դիմողը մատնանշել է այն փաստը, որ Կառավարությունը չի ներկայացրել որևէ ապացույց առ այն, որ քննիչ-դատավորը բացակայել է համապատասխան օրերին, և որ Բույուկանիի շրջանային դատարանի նախագահը չի կայացրել որևէ ձևական որոշում քննիչ-դատավորին փոխարինելու համար:

107. Կառավարությունը նշել է, որ բոլոր համապատասխան որոշումներն ընդունվել են այն դատավորների կողմից, որոնք օժտված են եղել լիակատար իրավասությամբ և բավարարել են անկախության և անկողմնակալության պահանջները: Իրենց որոշումներն ընդունելիս այդ դատավորներն անձամբ լսել են դիմողին: Վերջապես, այդ դատավորներն իրավասու են եղել ազատել դիմողին մինչև դատաքննությունը: Այս առնչությամբ Կառավարությունը հետագայում հայտարարել է, որ Դատարանակազմության մասին օրենքի 27-րդ հոդվածի 1-«h» կետին համապատասխան՝ այնպիսի գործով, որում հարգելի պատճառով քննիչ-դատավորը բացակայում է, դատարանի նախագահը կարող էր որպես բացառություն, նշանակել մեկ այլ փորձառու դատավորի` նույն գործառույթներն իրականացնելու համար (տե՛ս վերը՝ կետ 56):

Քանի որ պարոն Թ.-ն՝ Բույուկանիի շրջանային դատարանի քննիչ-դատավորը, բացակայել է 2004թ. նոյեմբերի 22-ին և 25-ին, դատարանի նախագահը վարվել է օրենքի պահանջներին համապատասխան և ինքն է քննել գործը: Կառավարությունը ներկայացրել է ապացույց առ այն, որ 2004թ. դեկտեմբերի 3-ին Բույուկանիի շրջանային դատարանի քննիչ-դատավորը տեղափոխվել է մեկ այլ դատարան, ուստի նախագահը ստիպված է եղել անձամբ քննել գործը:

2. Դատարանի գնահատականը

108. Դատարանը հիշեցնում է, որ 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետով նախատեսված պաշտոնատար անձի առաքելությունն է քննել կալանքին կողմ և դեմ վկայող հանգամանքները, և հղում կատարելով իրավական չափանիշներին` որոշել անձին կալանավորել, եթե կան համապատասխան հիմքեր, իսկ դրանց բացակայության դեպքում՝ որոշել անձին ազատ արձակել: Նախքան «պաշտոնատար անձը» կարողանա այս դրույթներին համապատասխան «դատական իշխանություն» գործադրել, նա պետք է բավարարի որոշակի պահանջների, որոնք երաշխիք են անձին ազատությունից կամայականորեն կամ չարդարացված զրկելու դեմ (տե՛ս Schiesser v. Switzerland, 1979թ. դեկտեմբերի 4-ի վճիռը, Շարք A, թիվ 34, էջ 13-14, կետ 31):

109. Այսպիսով, «պաշտոնատար անձը» պետք է անկախ լինի գործադիր մարմնից և կողմերից: «Պաշտոնատար անձը» պետք է անձամբ լսի իր մոտ բերված անձին և ստուգի, թե արդյո՞ք կալանքն արդարացված է, թե՝ ոչ: Եթե այն արդարացված չէ, «պաշտոնատար անձը» պետք է լիազորված լինի ընդունելու պարտադիր կատարման ենթակա որոշում կալանավորվածին ազատ արձակելու մասին (տե՛ս վերը նշված Schiesser-ի վճիռը, 13-14 էջեր, կետ 31 և Ireland v. the United Kingdom,Niedbala 1978թ. հունվարի 18-ի վճիռը, Շարք A, թիվ 25, էջ 75-76, կետ 199, Niedbała v. Poland, 2000թ. հուլիսի 4-ի վճիռը, թիվ 27915/95, 49-50 կետեր):

110. Նախևառաջ, Դատարանը նկատում է, որ որևէ ապացույց չի ներկայացվել ի պաշտպանություն այն տեսակետի, որ համապատասխան որոշումներ կայացրած դատավորներից որևէ մեկը չի եղել անկախ կամ անկողմնակալ: Դատավորներն անձամբ լսել են դիմողին և որոշումներ են կայացրել երկու կողմերի փաստարկները լսելուց հետո:

111. Չնայած ներպետական օրենսդրությունը պահանջում է, որպեսզի կալանավորման որոշումները կայացվեն քննիչ- դատավորի կողմից, այն նաև թույլ է տալիս, որ տվյալ դատավորի բացակայության դեպքում նրան փոխարինի մեկ այլ դատավոր: Թեպետ դատավարությունը չի եղել այնքան թափանցիկ, որքան որ այն կարող էր լինել (օրինակ, կարող էին ներկայացվել քննիչ- դատավորի տեղափոխման վերաբերյալ և նրա բացակայությունը հիմնավորող՝ Բույուկանիի շրջանային դատարանի նախագահի որոշումների պատճենները), այդուհանդերձ, ներպետական դատարանների գործունեության նմանաբնույթ հարցերի պարագայում ներպետական իշխանություններն ունեն գնահատման որոշակի հայեցողություն, և Դատարանի դերը միայն սահմանափակվում է այն հարցին պատասխանելով՝ արդյունքում տրամադրվե՞լ են արդյոք բավարար երաշխիքներ կամայական կալանքի դեմ, թե՝ ոչ:

112. Ուստի Դատարանը գտնում է, որ տվյալ գործում այն դատավորները, որոնք որոշում են կայացրել դիմողի կալանավորման մասին, կարող են համարվել վերջինիս մինչև դատաքննությունը կալանքից ազատելու մասին որոշում ընդունելու համար իրավասու:

113. Հետևաբար՝ այս կապակցությամբ 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի խախտում թույլ չի տրվել:

C. Վկայի հարցաքննության ենթադրյալ մերժումը

114. Իր նախնական գանգատում դիմողը Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի ներքո բողոք է ներկայացրել կալանավորման հարցը լուծելիս վկայի հարցաքննությունը ներպետական դատարանների կողմից մերժելու մասին: Այդուհանդերձ, 2005թ. ապրիլի 15-ի դիտարկումներում նա ցանկություն է հայտնել այս կապակցությամբ իր բողոքը հետ վերցնել: Համապատասխանաբար, Դատարանը չի քննի այն:

IV. Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 4–րդ կետի ենթադրյալ խախտումը

115. Դիմողը նաև պնդել է, որ իր habeas corpus միջնորդությունը քննելու տևողության պատճառով պատասխանող Պետությունը խախտել է Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետը, համաձայն որի՝

«Յուրաքանչյուր ոք, ով ձերբակալման կամ կալանավորման պատճառով զրկված է ազատությունից, իրավունք ունի վիճարկելու իր կալանավորման օրինականությունը, որի կապակցությամբ դատարանն անհապաղ որոշում է կայացնում և կարգադրում է նրան ազատ արձակել, եթե կալանավորումն անօրինական է»:

A. Կողմերի փաստարկները

116. Դիմողը բողոքել է, որ 2005թ. հունվարի 13-ին ներկայացրած իր երկրորդ habeas corpus միջնորդությունը 2005թ. հունվարի 13-ի, 20-ի և 27-ի նիստերի ընթացքում Ցենտրուի շրջանային դատարանի կողմից քննության չի առնվել, քանի որ դատարանն ամեն անգամ հետաձգել է նիստը՝ առանց իր միջնորդությունը քննելու: Դա գերազանցել է երկարացված կալանքի օրինականության ստուգման տևողությունը, ինչը չի կարող դիտվել պատշաճ ստուգում` Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետի ներքո:

117. Կառավարությունն առարկել է, որ դատարանը չէր կարող habeas corpus միջնորդությունը քննել ավելի վաղ, քան քննել է: Նախ, դատավորը պետք է որոշեր, թե արդյո՞ք պետք է դիմողի գործն այլ գործերի միացնել, և պետք է ուսումնասիրեր գործերի բոլոր նյութերը: Այնուհետև միացված գործերը քննող մեկ այլ դատավոր քննելու էր միջնորդությունը: 2005թ. հունվարի 24-ին այդ դատավորն ընտրվել է: Դիմողի՝ դատավորին ուղղված միջնորդությունը մերժվել է 2005թ. հունվարի 27-ին, սակայն դատարանը չի կարողացել հետազոտել habeas corpus միջնորդությունը՝ անձնական հանգամանքների պատճառով (մահացել էր դատավորի մայրը), և միջնորդությունը քննվել է հնարավոր ամենավաղ ժամկետում` 2005թ. փետրվարի 2-ին: Այսպիսով, ստուգման տևողությունը մասամբ պայմանավորված է եղել արտակարգ հանգամանքներով, մասամբ էլ՝ դիմողի վարքագծով:

Կառավարությունը նաև առարկել է, որ դիմողի կալանքի հարցը ներառվել է նախորդ դատական որոշման մեջ, և միջնորդությունը կրկին քննելու կարիք չի եղել (վկայակոչվել է De Wilde, Ooms and Versyp v. Belgium, 1971թ. հունիսի 18-ի վճիռը, Շարք A, թիվ 12):

B. Դատարանի գնահատականը

118. Դատարանը հիշեցնում է, որ 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետը, կալանավորված անձի համար երաշխավորելով ազատությունից զրկելու օրինականության վիճարկման իրավունքը, նաև ամրագրում է նման վիճարկումից հետո կալանքի օրինականության վերաբերյալ դատական որոշման անհապաղ ընդունման, իսկ կալանքն անօրինական լինելու դեպքում՝ դրա վերացման իրավունք (տե՛ս Musiał v. Poland [Մեծ պալատ], թիվ 24557/94, կետ 43, ECHR 1991- II): Այն հարցը, թե պահպանվե՞լ է արդյոք 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետով ամրագրված իրավունքը, պետք է պարզել յուրաքանչյուր գործի հանգամանքների հաշվառմամբ (տե՛ս, mutatis mutandis, R.M.D. v. Switzerland, 1997թ. սեպտեմբերի 26-ի վճիռը, Հաշվետվություններ 1997-VI, էջ 2013, կետ 42):

119. Տվյալ գործում habeas corpus միջնորդությունը ներկայացվել է 2005թ. հունվարի 13-ին և մերժվել 2005թ. փետրվարի 2-ին: Այդ ընթացքում դատարանում գումարվել է երեք նիստ՝ 2005թ. հունվարի 13-ին, 20-ին և 27-ին:

120. Դատարանը գտնում է, որ 21 օրը, որն անցել է մինչև դիմողի 2005թ. հունվարի 13-ի habeas corpus միջնորդությունը դատարանի կողմից քննելը, չի համապատասխանում Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետի իմաստով դատական որոշման արագ ընդունման պահանջին (Kadem v. Malta, 2003թ. հունվարի 9-ի վճիռը, թիվ 55263/00, կետ 45 և Rehbock v. Slovenia, թիվ 29462/95, 82 և հետագա կետեր, ECHR 2000-XIII):

121. Ուշագրավ է այն փաստը, որ դատարանները ստիպված են եղել լուծել այնպիսի վարչական հարցեր, ինչպիսիք են միանման գործերը միացնելը և նոր դատական կազմ ձևավորելը՝ միացված գործերը, ինչպես նաև դատարանին ուղղված միջնորդությունը քննելու համար: Նման որոշումները չպետք է առավելություն ունենան դիմողի կալանքի օրինականության ստուգման նկատմամբ, հաշվի առնելով այն, թե ինչ է առաջնային դիմողի համար:

122. Դատարանը հատուկ ուշադրություն է դարձնում այն փաստին, որ դիմողը ներկայացրել է իր habeas corpus միջնորդությունն այնպիսի հանգամանքների առնչությամբ, ինչպիսիք են իր վատ առողջական վիճակը և կալանավայրում բժշկական խնամքի բացակայությունը` հանգամանքներ, որոնք Դատարանը ճշմարիտ է համարել (տե՛ս վերը՝ 78-91 կետեր): Նա նաև հղում է կատարել մի նոր և վերաբերելի փաստի` նախկինում իր գործով քննիչ Գ.Գ.-ի հայտարարությունը (տե՛ս վերը՝ կետ 18): Այս երկու տարրերը մեծացրել են միջնորդության հրատապությանը, ինչը ներպետական դատարանի կողմից պետք է հաշվի առնվեր: Սա նաև դատարանի համար եղել է առաջին հնարավորությունը քննելու դիմողի habeas corpus միջնորդությունն այն բանից հետո, երբ այն ստացել է ողջ քրեական գործը և ունակ է եղել ձևավորելու նախկինից ավելի փաստարկված դիրքորոշում՝ ինչպես կալանքի օրինականության, այնպես էլ դիմողին մինչև դատաքննությունն ազատ արձակելու դեպքում ենթադրյալ վտանգի կապակցությամբ: Այդուհանդերձ, մինչ այդ հնարավորությունն օգտագործելը դատարանը սպասել է երեք շաբաթ:

123. Ինչ վերաբերում է Կառավարության առարկությանն առ այն, որ դիմողի կալանքը ներառվել է նախորդ դատական որոշման մեջ, ապա Դատարանը նշում է, որ դիմողի կալանքի ժամկետը վերջին անգամ երկարացվել է մինչև 2004թ. դեկտեմբերի 19-ը. դրանից հետո այն չի երկարացվել (տե՛ս վերը՝ 14 և 19 կետեր): Այստեղից հետևում է, որ 2005թ. հունվարի 13-ին կալանքի օրինականության ստուգումը որևէ դատական որոշման մեջ չի արտացոլվել:

2005թ. հունվարի 27-ին դիմողի ներկայացրած habeas corpus միջնորդության վերաբերյալ որոշման կայացմանը խոչընդոտող` Կառավարության ներկայացրած անձնական հանգամանքների կապակցությամբ Դատարանը նշում է, որ դրանք առաջին անգամ վկայակոչվել են գործը Դատարանում քննելու ընթացքում, և դրանք չեն կարող արդարացնել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետի պահանջները չպահպանելը (տե՛ս վերը՝ 102 և 117 կետեր):

124. Համապատասխանաբար, տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետի խախտում:

V. Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի 1-ին կետի ենթադրյալ խախտումը

125. Դիմողը նաև բողոքել է, որ իր և իր փաստաբանի միջև խոսակցությունները լսվել են կամ ձայնագրվել, և որ իշխանությունները չեն տրամադրել պատշաճ պայմաններ իր փաստաբանի հետ առանձին զրույցների համար՝ խախտելով Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի 1-ին կետը, համաձայն որի՝

«Յուրաքանչյուր ոք ունի իր անձնական և ընտանեկան կյանքի, բնակարանի և նամակագրության նկատմամբ հարգանքի իրավունք»:

A. Կողմերի փաստարկները

126. Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի ներքո դիմողը բողոքել է առ այն, որ իշխանությունները խոչընդոտել են փաստաբանի հետ առանձին հաղորդակցվելու իր իրավունքի իրականացմանը: Իր փաստաբանի հետ նա կարողացել է խոսել միայն ապակե պատնեշի անցքերի միջով, ինչը խոչընդոտել է բնականոն հաղորդակցմանը: Նրա կարծիքով` որևէ երաշխիքներ չեն եղել, որ կալանավայրի աշխատակիցներն իրենց խոսակցությունները չեն լսել կամ ձայնագրել, ինչը, նրա կարծիքով, տեղի է ունեցել: Ավելին, ինքը և իր փաստաբանը չեն կարողացել միասին աշխատել որևէ փաստաթղթի վրա կամ փոխանակել դրանք: Նա նշել է, որ Դատարանին ուղղված իր գանգատը ստորագրել է իր փաստաբանը, և միայն հետո է նա դատական նիստի ընթացքում ստորագրել փաստաբանի լիազորագիրը:

Դիմողը ներկայացրել է Մոլդովայի փաստաբանների միության որոշումը 2004թ. դեկտեմբերի 1-3-ը գործադուլ հայտարարելու մասին՝ հրաժարվելով մասնակցել CFECC-ի կալանավայրում պահվող անձանց վերաբերյալ որևէ դատավարության, մինչև վարչակազմը չհամաձայնի փաստաբաններին տրամադրել սենյակներ պաշտպանյալների հետ առանձին հանդիպումների համար:

127. Կառավարությունն առարկել է, որ ներպետական իրավունքը ապահովում է ինչպես իր փաստաբանի հետ առանձին հանդիպումների իրավունքը՝ առանց սահմանափակելու դրանց քանակը և տևողությունը, այնպես էլ դիմողի և նրա փաստաբանի անվտանգությունը: CFECC-ի հետ կապված հանցագործությունների վտանգավոր բնույթի պատճառով դրա կալանավայրը հարկադրաբար ունեցել է հանդիպումների սենյակ, որտեղ փաստաբանները և նրանց պաշտպանյալները միմյանցից բաժանված են եղել անցքեր ունեցող ապակյա պատնեշով, որոնք թույլ են տվել բնականոն կերպով հաղորդակցվել: Կառավարությունն ընդգծել է, որ սենյակը երբևէ չի ունեցել ձայնագրման կամ լսման տեխնիկական միջոցներ, ինչպես ցույց է տրվել Դատարանին ներկայացված տեսաֆիլմում և լուսանկարներում: Ավելին, Քիշնևի տարածքային դատարանը 2004թ. դեկտեմբերի 3-ի որոշմամբ հաստատել է դա:

128. Դատարանը հիշեցնում է, որ փաստաբանի հետ առանձին հաղորդակցվելը երաշխավորված է Կոնվենցիայով՝ որպես մեղադրյալի պաշտպանության իրավունքի կարևոր երաշխիք, և դրա խախտումն ապարդյուն է դարձնում փաստաբանի օգնությունը (տե՛ս Öcalan v. Turkey [Մեծ պալատ], թիվ 46221/99, 132 և 133 կետեր, ECHR 2005-…): Չնայած այս բողոքը կարող էր բնականոն քննվել Կոնվենցիայի 5-րդ կամ 6-րդ հոդվածների ներքո, ինչը դիմողն այս համատեքստում չի պահանջել, չի կարելի բացառել, որ կարող է հարց առաջանալ 8-րդ հոդվածի ներքո՝ հատկապես, երբ ենթադրվում է իշխանությունների կողմից խոսակցությունը լսելու փաստը:

129. Այդուհանդերձ, տվյալ գործում դիմողը չի ներկայացրել որևէ ապացույց ի պաշտպանություն իր հայտարարությունների: Ուստի բողոքի այս մասն անհիմն է:

130. Դիմողը նաև բողոքել է, որ ապակյա պատնեշը խոչընդոտ է ստեղծել իր փաստաբանի հետ պաշտպանությունը նախապատրաստելիս: Չնայած պատը կարող էր ստեղծել որոշակի խոչընդոտներ իր փաստաբանի հետ արդյունավետ հաղորդակցվելու համար (այդ մասին նշվում է Մոլդովայի փաստաբանների միության գործադուլի մասին որոշման մեջ), սույն գործում նշված բարդությունները, ինչպես երևում է, չեն խոչընդոտել ներպետական մարմինների առջև դիմողի արդյունավետ պաշտպանությունը կազմակերպելուն:

131 Վերը նշվածի հիման վրա Դատարանը գտնում է, որ Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի խախտում տեղի չի ունեցել:

VI. Կոնվենցիայի 41-րդ հոդվածի կիրառումը

132. Կոնվենցիայի 41-րդ հոդվածի համաձայն.

«Եթե Դատարանը գտնում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի կամ դրան կից արձանագրությունների խախտում, իuկ համապատաuխան Բարձր պայմանավորվող կողմի ներպետական իրավունքն ընձեռում է միայն մաuնակի հատուցման հնարավորություն, ապա Դատարանը որոշում է, անհրաժեշտության դեպքում, տուժած կողմին արդարացի փոխհատուցում տրամադրել»:

A. Ոչ նյութական վնաս

133. Դիմողը պահանջել է 55 000 եվրո ոչ նյութական վնասի համար, որը նա կրել է Կոնվենցիայով նախատեսված իր իրավունքների խախտման հետևանքով. 20 000 եվրո՝ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի, 30 000 եվրո՝ 5-րդ հոդվածի և 5 000 եվրո՝ 8-րդ հոդվածի խախտման համար: Նա վկայակոչել է Դատարանի պրակտիկան ի հիմնավորումն նրա, որ համեմատելի հետևանքներ են առաջացել այս հոդվածների խախտումներն արձանագրելու արդյունքում:

134. Կառավարությունը չի համաձայնել դիմողի պահանջին՝ առարկելով, որ Դատարանի նախադեպային իրավունքի հիման վրա այն չափազանց մեծ է: Այն հայտարարել է, որ 3-րդ հոդվածի առնչությամբ դիմողի վկայակոչած պրակտիկան կապ ունի այնպիսի իրավիճակների հետ, որոնք որևէ ընդհանրություն չունեն դիմողի գործի հետ՝ ենթադրյալ խախտումների բնույթի և լրջության, դիմողի վրա դրանց ներազդեցության և պետական մարմինների դրսևորած վարքագծի առումով:

Իշխանությունները ձեռնարկել են բոլոր միջոցները դիմողի առողջական վիճակը պահպանելու համար, և նրա նկատմամբ դրսևորված վարքագիծը չի հասել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի նվազագույն սահմանագծին: Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի որևէ խախտման հաստատում ինքնին պետք է համարվի արդարացի փոխհատուցում, քանի որ չկա որևէ ապացույց, որ դիմողն ազատ կարձակվեր, եթե որևէ խախտում տեղի ունեցած չլիներ: Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի ցանկացած խախտում պետք է ունենա միևնույն հետևանքը՝ հաշվի առնելով դիմողի կողմից այդ հոդվածի ներքո իր գանգատը մասամբ հետ վերցնելը, ինչպես նաև նրա կողմից այս կապակցությամբ որևէ մանրամասն չներկայացնելը կամ նախադեպ չվկայակոչելը:

135. Դատարանը գտնում է, որ դիմողը պետք է որ կրած լինի որոշակի ընկճախտ (սթրես) և անհանգստություն՝ մասնավորապես այն պատճառով, որ իշխանություններն անտեսել են նրա բժշկական օգնության կարիքը, և չեն եղել բավարար հիմքեր նրան կալանավորելու համար: Ընդհանուր առմամբ, Դատարանը դիմողին տրամադրում է 4 000 եվրո՝ ոչ նյութական վնասի համար:

B. Ծախսեր և ծախքեր

136. Դիմողը պահանջել է 7 808 եվրո՝ դատական ծախսերի և ծախքերի համար: Նա ներկայացրել է իր փաստաբանի հետ կնքած իրավաբանական օգնության պայմանագիրը, համաձայն որի` վերջինս պետք է ստանար «60-100 եվրո յուրաքանչյուր ժամի համար՝ արդյունավետ աշխատանքի օրացույցի հիման վրա»: Նա նաև ավելացրել է գործի պատրաստման համար ծախսված ժամերի ցուցակը (մոտավորապես՝ 69 ժամ) և յուրաքանչյուր տեսակի գործունեության համար ժամավճարները: Նա վկայակոչել է այն փաստը, որ մարդու իրավունքների բնագավառում իր փաստաբանը մեծ փորձ է ունեցել, հաղթանակ է տարել Դատարանում այնպիսի բարդ գործերով, ինչպիսին է Ilaşcu and Others v. Moldova and Russia գործը ([Մեծ պալատ], թիվ 48787/99, ECHR 2004-…): Նա նԵրառԵլ է նաև փոստային ծախսերը՝ իր համար կատարված փոստային շտապ ծառայությունների համար:

137. Կառավարությունը գտել է, որ այս պահանջներն արդարացված չեն: Այն փաստարկել է, որ դիմողի ներկայացուցիչը չի ներկայացրել որևէ պատճառաբանված բացատրություն իր պաշտպանյալին մատուցված ծառայությունների բնույթի կամ յուրաքանչյուր ծառայության արժեքի մասին: Չնայած նրանք ընդունել են, որ գործը «ունեցել է բարդ փաստական և իրավական հանգամանքներ», այնուհանդերձ, հարցականի տակ են դրել Դատարանի պրակտիկայի ուսումնասիրության համար ծախսված 15 ժամը և դիմողի դիրքորոշումները մշակելու համար ծախսված ժամերը: Կառավարությունը նաև ցույց է տվել, որ փաստաթղթերն արագ փոստով ուղարկելու արժեքն ավելի ցածր է եղել, քան դիմողի պահանջած գումարը, և որ դիմողը հետ է վերցրել ժամանակավոր միջոցների կիրառման պահանջը, ինչը կատարված աշխատանքի համար ծախսված ժամանակի մասին պահանջը դարձրել է անհամապատասխան: Կառավարությունը խնդրել է Դատարանին մերժել ծախսերի և ծախքերի փոխհատուցման վերաբերյալ դիմողի պահանջը, ինչպես տեղի է ունեցել ավելի վաղ քննված մի շարք գործերով:

138. Դատարանը հիշեցնում է, որ 41-րդ հոդվածի ներքո ծախսերն ու ծախքերը փոխհատուցելու համար պետք է հաստատել, որ դրանք փաստացի և անհրաժեշտաբար կատարվել են և եղել են ողջամիտ (տե՛ս Croitoru v. Moldova, 2004թ. հուլիսի 20-ի վճիռը, թիվ 18882/02, կետ 35): Համաձայն Դատարանի կանոնակարգի 60-րդ կանոնի 2-րդ կետի՝ կետառկետ պետք է ներկայացվեն բոլոր պահանջները, ինչը չկատարելը հանգեցնում է պահանջի լրիվ կամ մասնակի մերժման:

139. Տվյալ գործով հաշվի առնելով դիմողի կողմից կետառկետ ներկայացված պահանջները և դրանց հետ կապված հանգամանքների քանակն ու բարդությունը, ինչպես նաև երկու հայտարարությունների առնչությամբ որևէ խախտում չհայտնաբերելու փաստը՝ Դատարանը դիմողին տրամադրում է 3 000 եվրո՝ դատական ծախսերի և ծախքերի համար:

C. Տուգանային տոկոսները

140. Դատարանը նպատակահարմար է համարում, որպեսզի տուգանային տոկոսը գանձվի Եվրոպական կենտրոնական բանկի սահմանած փոխառության միջին տոկոսադրույքի հիման վրա` հավելած երեք տոկոս:

ՎԵՐՈԳՐՅԱԼԻ ՀԻՄԱՆ ՎՐԱ՝ ԴԱՏԱՐԱՆԸ ՄԻԱՁԱՅՆ

1. մերժում է Կառավարության նախնական առարկությունները,

2. վճռում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում,

3. վճռում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի խախտում՝ կալանավորման համար բավարար հիմքեր չլինելու կապակցությամբ,

4. վճռում է, որ Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի խախտում տեղի չի ունեցել՝ դիմողին մինչև դատական վարույթն ազատ արձակելու իրավասություն ունեցող

դատավորների ընդունած որոշումների կապակցությամբ,

5. վճռում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետի խախտում դիմողի habeas corpus միջնորդությունը քննելու տևողության կապակցությամբ,

6. վճռում է, որ Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի խախտում տեղի չի ունեցել՝ պաշտպանի և պաշտպանյալի հաղորդակցության խորհրդապահության (կոնֆիդենցիալության)

բացակայության կապակցությամբ,

7. վճռում է.

(a) որ պատասխանող պետությունը, Կոնվենցիայի 44-րդ հոդվածի 2-րդ մասին համապատասխան, վճիռն ուժի մեջ մտնելուց հետո երեք ամսվա ընթացքում դիմողին պետք է վճարի 4000 (չորս հազար) եվրո՝ ոչ նյութական վնասի համար, և 3000 (երեք հազար) եվրո՝ ծախսերի ու ծախքերի համար՝ փոխարկված Պատասխանող պետության ազգային արժույթի՝ վճարման օրվա փոխարժեքով, հավելած դրա հետ կապված բոլոր հարկային պարտավորությունների գումարը.

(b) որ վճարումը վերոհիշյալ եռամսյա ժամկետը լրանալուց հետո կատարելու դեպքում այդ ժամանակահատվածի համար պետք է վճարվի տուգանային տոկոս, որը հավասար է չկատարված պարտավորության ժամանակահատվածում Եվրոպական կենտրոնական բանկի սահմանած փոխառության միջին տոկոսադրույքին` հավելած երեք տոկոս,

8. մերժում է արդարացի փոխհատուցման վերաբերյալ դիմողի մնացյալ պահանջները: