Վ Ճ Ի Ռ

ՍՏՐԱՍԲՈՒՐԳ

11 հոկտեմբերի 2011թ.

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի Պալատը (Չորրորդ բաժին)` հետևյալ կազմով.

Նիկոլաս Բրացա, նախագահ,

Լեխ Գարլիքի,

Լիլիանա Միջովիչ,

Ջորջ Նիկոլաու,

Զդրավկա Կալայդիևա,

Նեբոժսա Վուչինիչ,

Վինսենթ Ա. Դե Գայետանո, դատավորներ,

և Լորենսե Էրլի, բաժնի քարտուղար,

2011թ. սեպտեմբերի 20-ի դռնփակ խորհրդակցության արդյունքում կայացրել են հետևյալ վճիռը, որն ընդունվել է նույն օրը:

ԸՆԹԱՑԱԿԱՐԳԸ

1. Գործը հարուցվել է ընդդեմ Բուլղարիայի Հանրապետության` Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին Կոնվենցիայի («Կոնվենցիա») 34-րդ հոդվածի համաձայն, 2010թ. օգոստոսի 13-ին` քաղաքացիություն չունեցող պաղեստինցի` պրն Ահմեդ Ջամալ Օդի («դիմող») կողմից ներկայացված գանգատի (թիվ 46390/10) հիման վրա:

2. Դիմողի շահերը ներկայացրել է տկն Դ. Դասկալովան` գործող փաստաբան Բուլղարիայի մայրաքաղաք Սոֆիայում: Բուլղարիայի կառավարությունը («Կառավարություն») ներկայացրել են Արդարադատության նախարարության գործակալները` տկն Ն. Նիկոլովան և տկն Մ. Կոցեվան:

3. Դիմողը պնդել է, մասնավորապես, որ իր արտաքսումը Լիբանան կհանգեցնի վատ վերաբերմունքի կիրառման կամ մահվան, որ նրան չի տրամադրվի իր պահանջի արդյունավետ միջոց այդ առումով, և, որ իր կալանքը նախքան նրան տեղափոխելը եղել է չափազանց երկարատև և չարդարացված:

4. 2010թ. օգոստոսի 13-ին դիմողը դիմել է Դատարան, որպեսզի այն պահանջի Կառավարությունից զերծ մնալ նրան Լիբանան տեղափոխելուց և անմիջապես ազատ արձակի կալանքի տակ գտնվելուց: 2010թ. օգոստոսի 17-ին Դատարանի հինգերորդ բաժինը որոշել է տվյալ հանգամանքներում չկիրառել դիմողի կողմից նշված միջանկյալ միջոցը:

5. 2010թ. սեպտեմբերի 23-ին հինգերորդ բաժնի նախագահը որոշել է Դատարանի Կանոնակարգի 41-րդ կանոնի համաձայն նախապատվություն տալ դիմումին և ծանուցել այդ մասին Կառավարությանը: Որոշվել է նաև քննել բողոքի ընդունելիության հարցը (Կոնվենցիայի 29-րդ հոդվածի 1-ին կետ):

6. 2011թ. փետրվարի 1-ին Դատարանի բաժինների վերակազմավորումից հետո դիմումը տեղափոխվել է չորրորդ բաժին:

ՓԱՍՏԵՐԸ

 I. ԳՈՐԾԻ ՀԱՆԳԱՄԱՆՔՆԵՐԸ

7. Դիմողը ծնվել է 1989թ. Այն Ալ Հիլվեհում, Պաղեստինի փախստականների ճամբարում, որը գտնվում է Սաիդայի ծայրամասում, Լիբանան (տե՛ս ստորև` կետեր 52-55): Նա այժմ բնակվում է Բուլղարիայի մայրաքաղաք Սոֆիայում:

A. Դիմողի ժամանումը Բուլղարիա և նրա ապաստանի հայցը

8. 2009թ. մայիսի 24-ին դիմողն ապօրինաբար ժամանել է Բուլղարիա և 2009թ. հուլիսի 7-ին դիմել է ապաստան ստանալու համար` վկայակոչելով իր վախը, որ, եթե ինքը վերադարձվի Լիբանան, Ջանդ Ալ Շամ իսլամական զինյալների խմբի անդամները նրան կսպանեն կամ կենթարկեն վատ վերաբերմունքի (տե՛ս ստորև` կետեր 59, 60, 62, 78, 80 և 81): Նրա ինքնությունը հաստատվել է Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպության կողմից ներկայացված 2008թ. նոյեմբերի 26-ի վկայականի շնորհիվ:

9. Դիմողի պատմությունը կայանում էր նրանում, որ նա, ինչպես իր հայրը, ով մահացել է 1991թ. եղել է ՖԱԹՀ-ի անդամ ​​(տե՛ս ստորև` կետեր 59 և 60): Նա նշանակվել է Այն Ալ Հիլվեհի անվտանգության շարժման ղեկավարի պաշտոնում, գնդապետ Մաքդահ (տե՛ս ստորև` կետեր 54, 55 և 84): Նրա գործը կայանում էր ի օգուտ տարբեր պաղեստինյան կազմակերպությունների հանրահավաքներ, պաղեստինյան հեղափոխության ոգեկոչող միջոցառումներ և Իսրայելի հիմնադրման դեմ բողոքի ակցիաներ կազմակերպելու մեջ: 2009թ. սկզբին նրա հարևանը, ով Ջանդ Ալ Շամի անդամ էր, սպանվել է: Վրեժխնդիր լինելով` Ջանդ Ալ Շամի անդամները սպանել են դիմողի ընկերոջը: Ինքնապաշտպանության նկատառումներով դիմողը տեղափոխվել էր իր քրոջ տուն, որը գտնվում է ՖԱԹՀ-ի վերահսկողության տակ գտնվող ճամբարում: 2009թ. հուլիսին զինված տղամարդիկ կրակ են բացել իր քրոջ տան վրա` բղավելով իր անունը: Հետագայում գնդապետ Մաքդահադը հայտնել է դիմողին, որ այդ մարդիկ եղել են Ջանդ Ալ Շամի անդամներ, ովքեր ցանկացել են վրեժխնդիր լինել իրենց ընկերոջ սպանության համար, և որ նա ի վիճակի չէ պաշտպանել ինքն իրեն նրանցից, և որ ինքը պետք է լքի Լիբանանը:

10. 2009թ. օգոստոսին դիմողը փորձել է մեկնել Բուլղարիա կեղծ փաստաթղթերով: Նա ձերբակալվել է ոստիկանության կողմից բուլղարա-հունական սահմանին: 2009թ. օգոստոսի 21-ին Պետրիչի շրջանային դատարանը հաստատել է հաշտարարագիրը, որով դիմողն իրեն մեղավոր է ճանաչել ապօրինաբար սահմանը հատելու և այլ անձին տրված պաշտոնական փաստաթուղթը ներկայացնելով սպային խաբելու մեջ: Նա դատապարտվել է վեց ամսվա ազատազրկման, որը դադարեցվել է երեք տարով, և տուգանվել 200 բուլղարական լևով:

11. 2009թ. հոկտեմբերի 29-ին որոշմամբ Փախստականների պետական գործակալությունը հրաժարվել է դիմողին տալ փախստականի կարգավիճակ, սակայն նրան տրամադրել է մարդասիրական պաշտպանություն` համաձայն 2002թ. Ապաստանի և փախստականների Ակտի 9 (1) (3)-րդ բաժնի (տ՛ես ստորև` կետ 29): Որոշման պատճառները նկարագրվել են դիմողի պատմության մեջ.

«Հաշվի առնելով Պաղեստինի [փախստականների] ճամբարում [Ain Al Hilweh] ստեղծված իրավիճակը` որը բնութագրվում է «Ֆաթհի» և «Ջանդ Ալ Շամի» զինյալների միջև լուրջ զինված բախումներով, կան հիմքեր դիմողին մարդասիրական պաշտպանություն տրամադրելու համար, քանի որ ներիշխանական զինված հակամարտության իրավիճակում առկա է իր կյանքի դեմ ուղղված անձնական սպառնալիքների իրական վտանգ: Լիբանանում Փախստականների ճամբարներն ունեն իրենց սեփական կառավարման համակարգը: Ճամբարային վարչակազմերը չեն ընտրվում համաժողովրդական քվեարկությամբ, սակայն արտացոլում են մեկ կամ ավելի խմբերի կամ կազմավորումների գերակշռությունը, որոնք անընդհատ հակամարտում են տարածքային վերահսկողության տիրապետման համար, ինչը հաճախ հանգեցնում է զինված բախումների: 2008թ. ապրիլին ԻՐԻՆ լրատվական գործակալությանը տված հարցազրույցում Լիբանանում «Ֆաթհ» անվտանգության կազմակերպության ղեկավար գնդապետ Մաքդահն ասել է, որ «Ֆաթհը» կստանձնի բոլոր պաղեստինյան ճամբարների անվտանգության ապահովումը արմատական խմբավորումների տարածումը կանխելու նպատակով...

Դիմողը նշում է, որ ինքը եղել է «Ֆաթհ-ի» անդամ 2006թ.-ից, սակայն իշխանությունների կամ քաղաքական կազմակերպությունների կողմից նրա դեմ չեն եղել հետապնդման այնպիսի գործողություններ, որոնց պետությունը ի վիճակի չլիներ հակադրել: Նա չի նշում որևէ այլ համապատասխան հիմք Ապաստանի և փախստականների ակտի 8 (1)-րդ բաժնի ներքո, որն արդարացնում է հետապնդման վախը, ինչպիսիք են ռասայի, կրոնի, ազգության, որոշակի սոցիալական խմբին պատկանելու կամ քաղաքական կարծիք կամ համոզմունք ունենալու կապակցությամբ հետապնդումը: Սա հանգեցնում է այն եզրակացության, որ չկան հիմքեր Փախստականների ակտի [2002] ներքո ապաստան տրամադրելու համար: [Դիմողը] չի վկայակոչել [Ակտի] 9 (1) (1) կամ (1) (2)-րդ բաժնի կիրառումը հիմնավորող հիմքեր:

Նյութերում առկա վկայությունը մատնանշում է մարդասիրական պաշտպանություն տրամադրելու հիմքերը: Կան այնպիսի հանգամանքների նշումներ, որոնք ներառված են [Ակտի] 9 (1) (3)-րդ բաժնում: Վերը նշված հանգամանքները ցույց են տալիս, որ կան հիմքեր հաշվի առնելու համար [դիմողի] անձնական ​​իրավիճակը Լիբանանի Պաղեստինյան ճամբարներում սոցիալական և քաղաքական ընդհանուր իրավիճակի կապակցությամբ: Վարույթի ընթացքում հավաքված ապացույցները ցույց են տալիս, որ առկա է [դիմողի] կյանքի և անձի նկատմամբ ոտնձգությունների իրական վտանգ:

Համաձայն [Ակտի] 75 (2)-րդ բաժնի [դիմողի] պնդումները, որոնք նշված են պաշտոնական հարցազրույցի արձանագրության մեջ, պետք է դիտարկվեն որպես ճշմարիտ:

...

Ինչպես պահանջվում է [Ակտի] 58 (7)-րդ բաժնով Պետական ​​ազգային անվտանգության գործակալությունը պետք է կատարեր գրավոր դիտողություններ: 2009թ. օգոստոսի 21-ի մեկնաբանությունները չեն պարունակում որևէ առարկություն [դիմողին] Բուլղարիայի Հանրապետությունում պաշտպանություն տրամադրելու կապակցությամբ»:

...

12. Դիմողը չի պահանջել իրեն փախստականի կարգավիճակ տրամադրելու մերժման վերաբերյալ դատական վերանայում:

13. Այդ ընթացքում նա այլ պաղեստինցիների հետ միասին բնակվել է Փախստականների պետական գործակալության կողմից տրամադրված բնակելի շինությունում:

B. Դիմողի արտաքսման հրամանը և նրա կալանավորումը

14. 2009թ. նոյեմբերի 17-ին Ազգային անվտանգության պետական գործակալության գործակալն առաջարկել է հանձնել դիմողին ազգային անվտանգության նկատառումներից ելնելով և նրան կալանքի տակ առնել նախքան դա: Ի աջակցություն այդ առաջարկի նա ասել է, որ դիմողն եղել է Ուսբաթ ալ Անսարի անդամ, որը նա նկարագրել է որպես Սուննի ահաբեկչական կազմակերպություն, որը սերտ համագործակցության մեջ է Համասի, Ջանդ Ալ Շամի, Անսար Ալլահի և այլ խմբավորումների հետ (տե՛ս ստորև` կետեր 54, 59 61 և 78): Դիմողին մեղադրել են Պաղեստինի քաղաքական կուսակցության ավելի քան տասը անդամների սպանության կազմակերպման և «խոնավ գործողություններում» մասնակցության մեջ, ինչի կապակցությամբ նա հետապնդվել է Լիբանանի իշխանությունների կողմից: Նա Ուսբաթ Ալ Անսարի ղեկավարներից մեկի ազգականն էր: Առկա տեղեկատվությունը ցույց է տվել, որ դիմողը խստորեն հետևել է կազմակերպության գաղափարներին, և որ վճռականորեն կկատարի իր առաջնորդների հրամանները: Դա հաստատվել է անվտանգության ծառայությունների կողմից: Նաև հաստատվել է, որ դիմողը կապ է պաշտպանել երկու ապաստան հայցողների հետ, ովքեր հավատարիմ են Այն Ալ Հիլվեհ ահաբեկչական կազմակերպությանը: Նրանցից մեկը ներգրավված է եղել Պաղեստինի քաղաքական կուսակցության անդամի սպանության գործում և սերտ կապեր է ունեցել Ուսբաթ Ալ Անսար և ՖԱԹՀ Ալ Իսլամի հետ (տե՛ս ստորև` կետեր 65, 72, 74, 78 և 81): Բոլոր այդ հանգամանքները ցույց են տվել, որ դիմողն իր նախկին և ընթացիկ գործունեությամբ լուրջ սպառնալիք է ներկայացրել Բուլղարիայի ազգային անվտանգության համար:

15. 2009թ. նոյեմբերի 17-ին Ազգային անվտանգության պետական​​ գործակալության ղեկավարը կայացրել է դիմողի արտաքսման վերաբերյալ որոշումը: Նա նաև արգելել է դիմողին մուտք գործել կամ բնակվել Բուլղարիայում տասը տարիների ընթացքում` «հաշվի առնելով [վերը նշված] առաջարկի պատճառները, և այն փաստը, որ իր ներկայությունը երկրում լուրջ սպառնալիք է ազգային անվտանգությանը»: Հրամանը կայացվել է 1998թ. Օտարերկրացիների մասին Ակտի 42 և 44 (1)-րդ բաժինների հիման վրա: Չեն տրվել փաստական ​​հիմքեր Ակտի 46 (3)-րդ բաժնի համաձայն (տե՛ս ստորև` կետ 33): Ըստ հրամանի` այն պետք է ներկայացվեր դիմողին և անմիջապես ի կատար ածվեր, ինչպես նախատեսված է Ակտի 44 (4) (3)-րդ բաժնով (տե՛ս ստորև` կետ 34):

16. Միաժամանակ այդ հրամանին զուգահեռ Ազգային անվտանգության պետական​​ գործակալության ղեկավարը հրամայել է կալանավորել դիմողին նախքան նրան արտաքսելը (տե՛ս ստորև` կետեր 42 և 43): Նա պատճառաբանել է, որ արձանագրության մեջ առկա տեղեկատվությունը ցույց է տվել, որ դիմողը կփորձի կանխել արտաքսման կիրառումը և հետևաբար վճռել է, որ կալանավորումը պետք է անհապաղ կիրառվի: Նա նաև հանձնարարել է Միգրացիոն իշխանություններին շտապ ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ քայլերն արտաքսման հրամանն իրականացնելու ուղղությամբ:

17. 2009թ. նոյեմբերի 20-ին դիմողը ձերբակալվել է և տեղափոխվել հատուկ կալանավայր` մինչև արտաքսման հրամանն ի կատար ածելը: Նա հայտնել է, որ այնտեղ տեղափոխվելուց հետո նրան տեղեկացրել են երկու հրամանների մասին, սակայն չեն տվել դրանց պատճենները:

18. 2011թ. մայիսի 19-ին, հաշվի առնելով նախքան արտաքսումը կալանքի առավելագույն թույլատրելի ժամանակահատվածի լրանալու փաստը` տասնութ ամիսները (տե՛ս ստորև` կետ 44)` Ազգային անվտանգության պետական գործակալության ղեկավարը հրամայել է ազատ արձակել դիմողին: Դիմողն ազատ է արձակվել հաջորդ օրը` 2011թ. մայիսի 20-ին: Նրա վրա պարտավորություն է դրվել ամեն օր ներկայանալ տեղական ոստիկանության բաժանմունք: Նա պնդել է, որ ինքն այժմ չունի որևէ անձը հաստատող փաստաթուղթ, որևէ աջակցություն կամ աշխատելու հնարավորություն:

C. Դիմողի արտաքսման դատական ​​վերանայումը

19. 2009թ. դեկտեմբերի 4-ին դիմողն արտաքսման վերաբերյալ դատական​​ վերանայման դիմում է ներկայացրել: Նա նաև վիճարկել է իր կալանքը: Նա պնդել է, որ այն անօրինական է, և որ ինքը, գտնվելով Բուլղարիայում, չի զբաղվել որևէ անօրինական գործողություններով:

20. 2010թ. մարտի 23-ին դիմողը, ծանոթանալով իր արտաքսման առաջարկին և այլ փաստաթղթերին, խնդրել է դատարանին ճշտել, թե ինչն է հիմք հանդիսացել, որպեսզի իրենք կարծեն, որ նրան հետապնդել են Լիբանանի իշխանությունները «Պաղեստինի քաղաքական կուսակցությունների անդամների սպանության» կապակցությամբ, ինչպես նշվել է այդ առաջարկի մեջ: Նա նաև խնդրել է դատարանին ճշտել, թե արդյոք իրենք օգտագործել են հսկողության հատուկ միջոցներ նրա մասին տեղեկություն հավաքելու համար, եթե այո` խնդրել նրանց տրամադրել սանկցիայի պատճենը և այլ փաստաթղթեր:

21. Գերագույն վարչական դատարանը լսեց գործը 2010թ. ապրիլի 27-ին:

22. Ըստ այդ օրվա արձանագրության` դիմողը պնդել է, որ տվյալները, որոնց վրա հիմնվել են իշխանություններն իր արտաքսման հրամանը կայացնելիս, սխալ էին, թերի, չստուգված և անհուսալի: Դա չի եղել ճիշտ, որ նա եղել է Ուսբաթ Ալ Անսարի անդամ, բոլորովին հակառակը, նա հետապնդվել է ահաբեկչական կազմակերպությունների կողմից և այդ պատճառով փախել է Լիբանան: Նրա ազգականը, ում դիտարկում են որպես ահաբեկիչ, ըստ էության, Միավորված ազգերի կողմից կառավարվող դպրոցի պաշտոնյա է: Չկար որևէ կոնկրետ տարր ի պաշտպանություն այն պնդմանը, որ իրեն հետապնդել են Լիբանանի իշխանությունները: Բուլղարական իշխանությունները չեն փորձել ճշտել ինչպես է կարգավորվում Բուլղարիայի և Լիբանանի միջև քրեական գործերով փոխադարձ համագործակցությունը: Այդ հարցերի վերաբերյալ կոնկրետ տեղեկատվության բացակայությունը խանգարել է նրան ապացույցներ ներկայացնել իր դեմ մեղադրանքները ցրելու համար: Նա նաև նշել է, որ Ազգային անվտանգության պետական​​ գործակալությունը չի առարկել Բուլղարիայում ապաստանի վերաբերյալ վարույթի ընթացքում իր պաշտպանությանը (տե՛ս վերը` կետ 11): Վերջապես նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ արդեն ստացել է մարդասիրական կարգավիճակ իր կյանքին սպառնացող վտանգի հիման վրա և պնդել է, որ նրա արտաքսումը կլինի Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի և «ոչ բռնի» սկզբունքի խախտում:

23. Վերջապես 2010թ. հունիսի 22-ի վճռով (реш. № 8‑10 от 22 июня 2010 г. по адм. д. № С‑4/2010 г., ВАС, VІІ о.) Գերագույն վարչական դատարանը ուժի մեջ է թողել արտաքսման հրամանը հետևյալ պայմաններով.

«Հրամանը կայացվել է թիվ 6 T 5347 / 17.11.2009 առաջարկության մեջ նշված պատճառների և Օտարերկրացիների ակտի [1998 - տե՛ս ստորև` կետ 33] 42 (1)-րդ բաժնի փաստացի հիմքերի հիման վրա. օտարերկրացիների ներկայությունը երկրում լուրջ սպառնալիք է ազգային անվտանգության համար:

Առաջարկի մեջ ուժային միջոց կիրառելու վերաբերյալ ասվում է, որ [դիմողը] ծնվել է 1989թ. նոյեմբերի 30-ին Այն Ալ Հիլվեհ փախստականների ճամբարում: Նա դարձել է Ասբաթ Ալ Անսար ահաբեկչական արմատական իսլամական կազմակերպության անդամ, որն ակտիվ է այդ ճամբարի տարածքում: Այդ կազմակերպությունը սերտ համագործակցությամբ աշխատում է նմանատիպ կազմակերպությունների, այդ թվում` ՀԱՄԱՍ-ի հետ: [Դիմողը] «wetwork» ջոկատի անդամ է, որը նաև ընդգրկում է Պաղեստինի քաղաքական կուսակցության անդամներին: Անվիճելի է, որ դիմողն ազգական կապի մեջ է [Ա]-ի հետ, ով, ըստ օպերատիվ տեղեկությունների, «Ասբաթ Ալ Անսարի» ղեկավարներից մեկն է: Նա խստորեն հետևել է կազմակերպության գաղափարներին, և առանց վարանելու պատրաստ է կատարել իր առաջնորդների հրամանները:

[Դիմողը] մուտք է գործել երկրի տարածք 2009թ. հունիսին և դիմել ապաստան ստանալու համար, սակայն, այդ տարվա օգոստոսին նա փորձել է լքել երկիրը կեղծ փաստաթղթերով` շարժվելով դեպի Արևմտյան Եվրոպա: Նա ձերբակալվել է սահմանային ոստիկանության կողմից [բուլղարա-հունական սահմանի անցակետում]: 2009թ. օգոստոսի 21-ին Պետրիչի շրջանային դատարանը ... հաստատել է մեղադրանքի ընդունումը, ըստ որի [դիմողը] իրեն մեղավոր է ճանաչել քրեական օրենսգրքի 279-րդ հոդվածի 1-ին կետի և 318-րդ հոդվածի ներքո հանցագործությունների համար [սահմանի ապօրինի հատում և հանրային պաշտոնյային խաբելու փորձ` օգտագործելով պաշտոնական փաստաթուղթ, որը տրված է եղել այլ անձին]: Նա դատապարտվել է վեց ամսվա ազատազրկման, ինչը կասեցվել է երեք տարով, և տուգանվել 200 [բուլղարական] լևով:

Ըստ օպերատիվ տեղեկությունների` նա շփման մեջ է [B]-ի և [C]-ի հետ, ովքեր գտնվում են երկրում և ապաստան հայցողների ցուցակում են: Կա տեղեկություն, որ M.I.-ն է նույնպես Ջանդ Ալ Շամի անդամ է և մասնակցել է «Ֆաթհ»-ի անդամի սպանությանը, ինչի կապակցությամբ էլ նա հետապնդվել է Լիբանանի իշխանությունների կողմից: [C]-ն Ասբաթ Ալ Անսար ահաբեկչական կազմակերպության կողմնակից է, և մասնակցում է Լիբանանից Արևմտյան Եվրոպա մարդկանց թրաֆիքինգի գործողություններում, որը վերահսկվում է Լիբանանի ահաբեկչական կազմակերպությունների անդամների կողմից: Հայտնի է, որ կան շփումներ [D]-ի և անհատների միջև, ովքեր բնակվում են Արևմտյան Եվրոպայում և ովքեր աջակցում են «Ջանդ Ալ Շամ» կազմակերպությանը: Առաջարկության մեջ պատճառաբանված էր այն ենթադրությունը, որ համաձայն իր ավելի վաղ և ներկա գործունեությանը` [դիմողը] ներկայացնում է լուրջ սպառնալիք Բուլղարիայի Հանրապետության անվտանգության նկատմամբ Ազգային անվտանգության պետական գործակալության ակտի [2007թ.] 4-րդ բաժնի իմաստով, և նրա ներկայությունը երկրում կարող է վարկաբեկել երկիրը որպես ահաբեկչության դեմ միջազգային պայքարի հուսալի գործընկեր:

Գործում գրավոր ապացույցները ներառում են բացառություններ` 2010թ. ապրիլի 12-ի թիվ. RB 202001 001 03 T6 3594, 95 և 96: Ըստ 2009թ. հոկտեմբերի 29-ի թիվ 513 որոշման` ​​Փախստականների պետական գործակալությունը հրաժարվել է տրամադրել [դիմողին] փախստականի կարգավիճակ:

Դիմումի մեջ առկա այն պնդումները, որ [դիմողը] օրինականորեն բնակվում է երկրի տարածքում, չեն ապացուցվել: Բացասական պնդումներն առ այն, որ ինքը չի մասնակցել անօրինական գործունեությանը չեն կարող դիտարկվել որպես ապացուցված, քանի որ մասնագիտացված գործակալությունն եզրակացություն է կազմել այդ առումով:

Օտարերկրացիների ակտի [1998թ.] 46 (3)-րդ բաժնի համաձայն` արտաքսման հրամանները չեն մատնանշում փաստական հիմքեր ըստ որոնց պետք է կիրառվի հարկադրական միջոց, այդ հիմքերը պարունակվում են առաջարկի մեջ: Առաջարկությունը ցույց է տալիս, որ կան ազգային անվտանգության նկատմամբ ոտնձգությունների ցուցումներ, որոնք ընկնում են Ազգային անվտանգության պետական գործակալության 4(1) (11)-րդ և Ազգային անվտանգության ակտի [2007թ.] (14)-րդ բաժինների ներքո: Միջազգային ահաբեկչությունը և անդրսահմանային կազմակերպված հանցավորությունը սպառնալիք է ստեղծում ազգային անվտանգությանը: Այդպիսի նշումների գոյությունը չի պահանջում ապացույցներ: Կան բավարար հիմքեր կիրառելու համար հարկադիր միջոց, եթե կան ցուցումներ, որոնք կարող են առաջացնել ողջամիտ ենթադրություն առ այն, որ դիմողի ներկայությունը ստեղծում է լուրջ սպառնալիք ազգային անվտանգության համար: Օպերատիվ մեթոդներով հավաքված և թիվ RB202001 001 03 T6 5347 2009թ. նոյեմբերի 17 առաջարկի մեջ սահմանված փաստական տվյալները ողջամիտ ենթադրության հիմք են հանդիսանում առ այն, որ այս դիմողի ներկայությունը լուրջ սպառնալիք է ազգային անվտանգության համար: Երկրի տարածքում դիմողի գործունեության վերաբերյալ տվյալները ցույց են տալիս հիմքերի առկայությունը, որոնք սահմանված են Օտարերկրացիների ակտի [1998թ. - տե՛ս ստորև` կետ 33] 42-րդ բաժնում:

Օտարերկրացիների ակտի 42-րդ բաժնի հարկադրանքի միջոցը կրում է կանխարգելիչ բնույթ, այն նպատակ ունի կանխարգելել գործողությունները, որոնք ուղղված են երկրի անվտանգությանը: Այն կիրառելու համար անհրաժեշտ չէ իրականացնել արդեն հավաքված տեղեկատվության լիարժեք քննություն կամ ձեռք բերել դրա ապացույցները, քանի որ վարչական տույժի կիրառման վերաբերյալ գործ չէ:

Բաց դատական նիստի ընթացքում արված դիմողի հայտարարությունն առ այն, որ նա չի ցանկանում վերադառնալ Լիբանան, որտեղ նրա կյանքը վտանգի տակ է, առնչություն չունի սույն վարույթի հետ: Համաձայն Օտարերկրացիների ակտի 42 (2)-րդ բաժնի` Բուլղարիայի Հանրապետությունում բնակվելու օտարերկրացու իրավունքի մերժումը և դրա տարածք մուտք գործելու արգելքն անխուսափելիորեն բխում է Արտաքսման 1-ին ենթաբաժնի ներքո հարկադրական միջոցի կիրառումից:

Այդ կարգը համապատասխանում է իրավական պահանջներին: Հարկադրանքի միջոցը կիրառվել է իրավասու մարմնի կողմից Օտարերկրացիների ակտի [1998թ.] 44-րդ բաժնի ներքո, պատշաճ ձևով և վարչական ընթացակարգի համապատասխան կանոնների կիրառմամբ, իրավունքի նորմերին և օրենքին համապատասխան, և այդ պատճառով դատական վերանայման դիմումը պետք է մերժվի որպես անհիմն»:

D. Նախքան արտաքսումը դիմողի կալանքի դատական վերանայումը

24. Նախքան արտաքսումը դիմողի կալանքի դատական վերանայումը (տե՛ս վերը` կետ 19) փոխանցվել է Սոֆիայի քաղաքային վարչական դատարան: Դրանից բխող վարույթի ընթացքում և դատարանին տրամադրվել է Արտաքսման առաջարկի հատվածը: 2010թ. փետրվարի 9-ի վերջնական վճռով (реш. № 2 от 9 февруари 2010г. по адм: д. № С 66 / 2009г. САС) այն ուժի մեջ է թողել դիմողի կալանքի հրամանը` գտնելով, որ այն տրվել է իրավասու մարմնի կողմից, պատշաճ կարգով, կիրառելի ընթացակարգային կանոններին համապատասխան և օրենքով սահմանված կարգով: Դրանում ասվում է, որ եղել են բավարար ապացույցներ առ այն, որ դիմողը կփորձի խոչընդոտել իր արտաքսման հրամանի կատարմանը:

25. Չպարզված ամսաթվին` 2010թ. ամռանը, Սոֆիա քաղաքի Վարչական դատարանն իր սեփական նախաձեռնությամբ, ինչպես պահանջվում է Օտարերկրացիների ակտի 1998թ. 46A (4)-րդ նոր բաժնով (տե՛ս ստորև` կետ 45), վերանայեց դիմողի շարունակական կալանքը (адм: д. №3872 / 2010г., САС). Այն թողել է կալանքն անփոփոխ ևս վեց ամսով:

26. 2010թ. դեկտեմբերի 7-ին Կրկին գործում է իր սեփական նախաձեռնությամբ, Սոֆիայի City Վարչական դատարանը հաստատել է դիմողի կալանքը հետագա վեց ամսվա ընթացքում, մինչև 2011թ. մայիսի 20-ը (опр: № 4227 от 7 декември 2010г. по адм. д. № 9061/2010 г., САС, І о): Այն նշել է, որ կալանքն արդեն տևել է գրեթե տասներկու ամիս և օրենքով կարող է երկարաձգվել առավելագույնը տասնութ ամիսների ընթացքում: Եղել են խոչընդոտներ դիմողի արտաքսման հրամանը կիրառելու կապակցությամբ: Նա չի ունեցել պահանջվող ճամփորդական փաստաթուղթ, որը հնարավորություն կտար նրան մուտք գործել Լիբանան: Չնայած թվով երեք պահանջներին` լիբանանյան դեսպանատունը չէր տրամադրել այդպիսի փաստաթուղթ: Գործն այսպիսով ընկել է Օտարերկրացիների ակտի 1998թ. 44 (8)-րդ բաժնի շրջանակներում (տե՛ս ստորև` կետ 44):

II. ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆ ՆԵՐՊԵՏԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

A. Ապաստանը և մարդասիրական պաշտպանությունը

27. 1991թ. Սահմանադրության 27-րդ հոդվածը նախատեսում է հետևյալը.

«1. Օտարերկրացիները, ովքեր օրինականորեն բնակվում են այդ երկրում, չեն կարող արտաքսվել կամ հանձնվել այլ պետությանն իրենց կամքին հակառակ, բացառությամբ օրենքով նախատեսված պայմանների և կարգի:

2. Բուլղարիայի Հանրապետությունը պարտավոր է ապաստան տրամադրել օտարերկրացիներին, ովքեր հետապնդվում են իրենց կարծիքների կամ գործունեության համար` ի աջակցություն միջազգային ճանաչված իրավունքների և ազատությունների:

3. Ապաստանի տրամադրման պայմանները և կարգը սահմանվում է օրենքով»:

28. Բուլղարիան 1993թ. մայիսի 12-ին միացել է 1951թ. Փախստականների կարգավիճակի Կոնվենցիային և 1967թ. Փախստականների կարգավիճակի մասին Արձանագրությանը, որոնք ուժի մեջ են մտել 1993թ. օգոստոսի 10-ին:

29. 2002թ. Ապաստանի և փախստականների ակտի 9 (1) (3)-րդ բաժինը նախատեսում է, որ ֆիզիկական անձինք, ովքեր ստիպված են հեռանալ կամ դուրս գալ իրենց հայրենի երկրից այն պատճառով, որ առկա է իրական վտանգ, որ նրանք կարող են ենթարկվել մահվան կամ վատ վերաբերմունքի ներպետական կամ միջազգային հակամարտության պատճառով, պետք է ստանան մարդասիրական պաշտպանություն: 9 (2)-րդ բաժինը պարզաբանում է, որ վտանգը կարող է լինել իշխանությունների կամ կազմակերպությունների կողմից, որոնց դեմ իշխանությունները չեն կարողանում կամ չեն ցանկանում գործել: 9 (5)-րդ բաժինը նախատեսում է, որ օտարերկրացիներին չի կարող տրամադրվել մարդասիրական պաշտպանություն, եթե իրենց հայրենի երկրում չկա ոտնձգությունների լուրջ և իրական վտանգ և այնտեղ նրանք կարող են անխոչընդոտ ունենալ արդյունավետ պաշտպանություն: Համաձայն 75 (2)-րդ բաժնի, երբ իշխանությունները որոշում են բավարարել ապաստան տրամադրելու վերաբերյալ դիմումը, նրանք պետք է հաշվի առնեն բոլոր համապատասխան փաստերը, որոնք վերաբերում են դիմողի անձնական իրավիճակին, հայրենի երկրին կամ այլ երկրների հետ հարաբերություններին: Բաժինը նաև նախատեսում է, որ երբ դիմողի հայտարարությունը չի վկայակոչվում ապացույցներով, ապա ենթադրվում է, որ եթե դիմողը ջանում է հիմնավորել իր դիմումը և տրամադրում է բավարար բացատրություն ապացույցների բացակայության վերաբերյալ: 58 (7)-րդ բաժինը պահանջում է, որպեսզի իշխանությունները քննեն ապաստան տրամադրելու վերաբերյալ դիմումները` ստանալով գրավոր մեկնաբանություններ Ազգային անվտանգության պետական գործակալության կողմից:

30. 4 (3)-րդ բաժինը նախատեսում է, որ անհատները, ում Ակտի ներքո տրամադրվել է պաշտպանություն կամ, ովքեր մուտք են գործել Բուլղարիա այդպիսի պաշտպանություն ստանալու նպատակով, չեն կարող վերադարձվել մի երկրի տարածք, որտեղ նրանց կյանքը կամ ազատությունը կլինեն վտանգի տակ ռասայի, կրոնի, ազգության, սոցիալական խմբի պատկանելիության, նրանց քաղաքական կարծիքների կամ տեսակետների պատճառներով կամ, որտեղ նրանք կարող են ենթարկվել խոշտանգումների կամ վատ, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի այլ ձևերի: Այնուամենայնիվ, 4 (4)-րդ բաժինը, որն արտացոլում է Կոնվենցիայի 1951թ. 33-րդ հոդվածի 2-րդ կետով սահմանված կանոնը, նախատեսում է, որ ապաստան չեն կարող ստանալ այն օտարերկրացիները, եթե կան հիմքեր, որ նրանք վտանգ են ներկայացնում ազգային անվտանգության համար: Առկա չէ արձանագրված նախադեպային իրավունք այդ դրույթի ներքո:

31. 67 (1)-րդ բաժինը նախատեսում է, որ արտաքսման հրամանները չեն կատարվում մինչև ապաստանի վերաբերյալ վարույթի եզրափակումը: 67 (2)-րդ բաժնի համաձայն` արտաքսման հրամանը կասեցվում է, եթե տվյալ անձն արդեն ստացել է ապաստան կամ մարդասիրական պաշտպանություն: Սակայն այդ երկու դրույթները կիրառելի չեն, inter alia, օտարերկրացիների նկատմամբ, որոնց ներկայությունը երկրում կարող է դիտվել որպես վտանգավոր ազգային անվտանգության համար (բաժին 67 (3)):

B. Օտարերկրացիների վտարումն ազգային անվտանգության հիմքերով

32. Ազգային անվտանգության հիմքերով արտաքսումը կարգավորող 2009թ. օրենքի մանրամասն նկարագրությունը կարելի է գտնել C.G.-ն և այլոք ընդդեմ Բուլղարիայի գործով Դատարանի վճռի 18-րդ 26-րդ կետերում (թիվ 1365/07, 2008թ. ապրիլի 24) և Ռազան ընդդեմ Բուլղարիայի գործով Դատարանի վճռի 30-36-րդ կետերում (թիվ 31465/08, 2010թ. փետրվարի 11): Համապատասխան դրույթները ներառված են Օտարերկրացիների 1998թ. ակտում, նաև փոփոխություններում և դրա կիրառման կարգավորումներում:

33. Ակտի 42 (1)-րդ բաժինը նախատեսում է, որ օտարերկրացին պետք է արտաքսվի, եթե նրա ներկայությունը երկրում առաջացնում է լուրջ սպառնալիք ազգային անվտանգության կամ հասարակական կարգի համար: Այնուամենայնիվ, ազգային անվտանգության հիմքերի վրա տրվող արտաքսման վերաբերյալ հրամանը չի մատնանշում միջոցի կիրառման փաստական հիմքերը (բաժին 46 (3)): Համաձայն 42 (2)-րդ բաժնի` օտարերկրացիների արտաքսումը պետք է ուղեկցվի օտարերկրացու կացության թույլտվությամբ և երկիր մուտք գործելու արգելքով:

34. Ազգային անվտանգության կամ հասարակական կարգի հիմքերով տրված արտաքսման հրամաններն անմիջապես ի կատար են ածվում (բաժին 44 (4) (3)): Այնուամենայնիվ, եթե արտաքսումը չի կարող իրականացվել անմիջապես կամ պետք է հետաձգվի իրավական կամ տեխնիկական պատճառներով, արտաքսման հրամանի կատարումը կարող է կասեցվել մինչև համապատասխան խոչընդոտների վերանալը (բաժին 44b (1)):

35. Արտաքսման հրամանները կարող են վիճարկվել Գերագույն վարչական դատարանում, որի վճիռը վերջնական է (բաժին 46 (2)): Դատական վերանայման համար ներկայացված դիմումը չի կասեցնում հրամանի կիրառումը (բաժին 46 (4)):

36. 2006թ. Վարչական դատավարության օրենսգրքի 166-րդ հոդվածի 2-րդ կետը նախատեսում է, որ դատարանը, որը քննում է դատական վերանայման համար ներկայացված դիմումը կարող է կասեցնել վարչական որոշման կատարումը, եթե դրա կիրառումը կարող է պատճառել դիմողին զգալի վնաս, նույնիսկ եթե վարչական մարմինը պատվիրել է, որ այն պետք է անմիջապես կատարվի: Կասեցման վերաբերյալ բողոքները քննվում են բաց դատարանում (հոդված 166, կետ 3): 2009թ. հունվարի 27-ի որոշմամբ Գերագույն վարչական վճռել է, որ ազգային անվտանգության հիմքերով արտաքսման հրամանի կատարումը չի կարող կասեցվել: Եթե դրա կատարման հրատապությունը պահանջվում է օրենքով, ապա այն կարող է կասեցվել դատարանի կողմից միայն այն դեպքում, եթե նույն օրենքը թույլ է տալիս դա, մինչդեռ 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի 46 (4)-րդ բաժինը միանգամայն բացառում է նման հնարավորությունը (опр. №1147 от 27 януари 2009г. По адм.д : №393 / 2009г., ВАС, петчленен състав):

37. 2009թ. սեպտեմբերի 8-ի մեկնաբանող որոշմամբ (Тълк: реш. № 5 от 8 септември 2009 г. по тълк: д. № 1 / 2009г., ВАС, ОСК) Գերագույն վարչական դատարանի լիագումար նիստը հայտարարել է, որ 166-րդ հոդվածի 2-րդ կետը կիրառվում է, նույնիսկ եթե վարչական որոշումների անհապաղ կատարումը պահանջվում է օրենքով այն դեպքում, եթե այդ օրենքը հստակորեն չի բացառում դատական վերանայումը: Այդ վճռի ազդեցությունն ազգային անվտանգության հիմքերի վրա տրված արտաքսման հրամանի կիրառումը կասեցնելու հնարավորության վրա պարզ չէ:

38. 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի 44a-րդ բաժինը, որ ավելացվել է 2001թ., նախատեսում է, որ օտարերկրացին, որի արտաքսումը թույլատրվել է ազգային անվտանգության և հասարակական կարգի հիմքերով, չի կարող արտաքսվել մի երկիր, որտեղ նրա կյանքին կամ ազատությանը սպառնում է վտանգ կամ եթե նա կարող է ենթարկվել խոշտանգումների կամ անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի: Այդ դրույթի շրջանակներում իր նախկին նախադեպային իրավունքի համաձայն, Գերագույն վարչական դատարանը ընդունել է, որ Փախստականների պետական գործակալությունը կարող է կիրառել դա այն ժամանակ, երբ գործ է ունենում ապաստանի վերաբերյալ դիմումների հետ (реш. №5848 от 17юни 2002 г. по адм. д. № 7864/2001 г., ВАС, ІІІ о.; реш. № 6048 от 24 юни 2002 г. по адм. д. № 1298/2002 г., ВАС, ІІІ о.; реш. № 7102 от 16 юли 2002 г. по адм. д. № 994/2002 г., ВАС, ІІІ о.; реш. № 9203 от 16октомври 2002 г. по адм. д. № 4948/2002г., ВАС, ІІІ о.; реш. №10069 от 12 ноември 2002 г. по адм. д. №996/2002 г., ВАС, ІІІ о.): Այնուամենայնիվ, 2003թ. Կայացրած վճռով (Реш. № 1400 от 18 февруари 2003 г. по адм: д. №8154 / 2002 г., ВАС, ІІІ о), դատարանը վճռել է, որ գործակալությունը չունի իրավասություն որոշելու 44a-րդ բաժնի կիրառելիության հարցը, և որ այդ հարցը պետք է որոշեն ներգաղթի իշխանությունները: Արտաքսման հրամանի դատական վերանայման վերաբերյալ 2007թ. վճռի համաձայն` դատարանը,թեև թռուցիկ, քննել է պահանջի բովանդակությունն այդ դրույթի ներքո (реш. № 9636 от 15 октомври 2007 г. по адм: д. №2222 / 2007 г., ВАС, ІІІ о.): Այնուամենայնիվ, 2008թ. երեք վճիռներում այն վճռել է, որ 44a-րդ բաժնում պարունակվող արգելքը չի վերաբերում արտաքսման հրամանի օրինականությանը որպես այդպիսին, այլ պարզապես արգելում է դրա կիրարկումը: Մինչդեռ երկու դեպքերում դատարանը, թեև թռուցիկ, քննել է բողոքի բովանդակությունը, որ անձը կարող է ենթարկվել վտանգի (реш. № 6787 от 5 юни 2008 г. по адм: д. № 11461/2007 г., ВАС, ІІІо .; реш. №6788 от 5 юни 2008 г. по адм: д. № 11456 / 2007г., ВАС, ІІІ о)` երրորդ անգամ այն հրաժարվել է այդ կարծիքից` պնդելով, որ արտաքսման հրամանը կիրառող պատասխանատու իշխանությունները միայն կատարող են կիրառել 44a-րդ բաժինը (реш. № 7054 от 12 юни 2008 г. адм: д. № 10332/2007 г., ВАС, ІІІ о.): Ներգաղթի իշխանությունների կողմից 44a-րդ բաժինը կիրառելու վերաբերյալ արձանագրված դեպքեր չկան:

39. Եթե արտաքսվող անձը չունի փաստաթուղթ, որը թույլ կտա նրան ճանապարհորդել, ապա ներգաղթի իշխանությունները պետք է ապահովեն այն` կապվելով անձի հայրենի երկրի դեսպանատան կամ հյուպատոսարանի հետ: Եթե դա հնարավոր չէ, նման փաստաթուղթը պետք է տրամադրվի Արտաքին գործերի նախարարության հյուպատոսական բաժնի միջոցով (2000թ. ընդունված 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի կիրառման համար 52 (1)-րդ կանոնակարգերի կարգավորումը և Ակտի կիրառման համար նոր 74 (1) կանոնակարգերի 2011թ. հուլիսի 5-ին փոփոխված կանոնակարգերը):

40. 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի կիրառման համար նոր կարգավորումների 71-րդ կանոնակարգը նախատեսում է (փոխարինելով հին կանոնակարգերի 48-րդ կարգավորումը) այն դեպքերում, երբ արտաքսման հրամանը կիրառվում է օդային եղանակով, անձը պետք է ուղեկցվի ներգաղթի աշխատակիցների կողմից այն երկիր, որի քաղաքացին է հանդիսանում կամ իր ընտրությամբ այլ երկիր, որտեղ նրան թույլ կտրվի մուտք գործել:

C. Կալանքը նախքան արտաքսվելը

41. 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի դրույթները, որոնք կառավարում են օտարերկրացիների կալանավորումը, կարելի է տեսնել Ռազայի գործում, վերը` 37-42 կետերում: Ներկայիս ռեժիմը հետևյալն է:

42. 44 (5)-րդ բաժինը նախատեսում է, որ եթե կան խոչընդոտներ, որպեսզի օտարերկրացին լքի Բուլղարիան կամ մուտք գործի նշանակման երկիր, ապա նրա վրա դրվում է պարտավորություն յուրաքանչյուր օր ներկայանալ տեղական ոստիկանության բաժանմունք:

43. Համաձայն 44 (6)-րդ բաժնի` օտարերկրացուն կարելի է բանտարկել Գաղթականների համար նախատեսված հատուկ կալանավայրում, եթե նրա ինքնությունը հայտնի չէ, եթե նա խոչընդոտում է վտարման կարգի կիրարկումը կամ, եթե առկա է փախուստի դիմելու վտանգ: 44(10)-րդ բաժնի համաձայն` տեղահանվածները տեղափոխվում են ձերբակալված անձանց պահելու վայրեր` համաձայն հատուկ կարգադրությունների, որոնք որ պետք է սահմանեն դրա անհրաժեշտությունը և դրա իրավական հիմքերը և պետք է ներկայացվեն հրամանների պատճենները համաձայն 44 (6)-րդ բաժնի:

44. 44 (8)-րդ բաժնի համաձայն, որը նպատակաուղղված է փոխարինելու Եվրոպական պառլամենտի 2008/115 /ԵԽ դիրեկտիվի 15-րդ հոդվածի 5 և 6-րդ կետերը և անօրինականորեն բնակվող քաղաքացիներին անդամ պետությունների կողմից երրորդ երկիր վերադարձնելու վերաբերյալ Խորհրդի 2008թ. դեկտեմբերի 16-ի ընդհանուր չափանիշները և ընթացակարգերը (տե՛ս ստորև` կետեր 46-48), կալանքը կարող է տևել, քանի դեռ 6-րդ ենթաբաժնով սահմանված պայմաններն առկա են, բայց ոչ ավելի, քան վեց ամիս: Բացառապես, եթե օտարերկրացին հրաժարվում է համագործակցել իշխանությունների հետ, կամ կան ուշացումներ անհրաժեշտ ճամփորդական փաստաթղթերը ձեռք բերելու կապակցությամբ, կամ արտաքսվող անձը վտանգ է ներկայացնում ազգային անվտանգության կամ հանրային կարգի համար, կալանքը կարող է երկարաձգվել ևս տասներկու ամսվա ընթացքում` մինչև առավելագույնը` տասնութ ամիսը:

45. 46a-րդ բաժինը նախատեսում է օտարերկրացիների կալանքի հրամանների դատական վերանայումն իրավասու վարչական դատարանների կողմից: Դիմումը պետք է ներկայացվի երեք օրվա ընթացքում (ենթաբաժին 1): Դատարանը պետք է քննի դիմումը հանրային լսումների միջոցով և վերջնական վճիռ կայացնի ոչ ուշ, քան վարույթը սկսելուց մեկ ամիս հետո (ենթաբաժին 2): Բացի դրանից, յուրաքանչյուր վեց ամիս այն հաստատության ղեկավարը, որտեղ պահվում են օտարերկրացիները, պետք է դատարան ներկայացնի բոլոր անձանց ցուցակը, ովքեր եղել են այնտեղ ավելի քան վեց ամիս և իրենց երկրից արտաքսելու խնդիրները (ենթաբաժին 3): Դատարանն այնուհետև իր սեփական նախաձեռնությամբ պետք է վճռի իրենց կալանքի շարունակության կամ ազատ արձակման հարցը (ենթաբաժին 4): Երբ դատարանը որոշում է շարունակել կալանքը կամ ազատ արձակել արտաքսման ենթակա անձին, ապա նա պետք է անհապաղ ազատ արձակի իրեն (ենթաբաժին 5):

III. ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆ ՕՐԵՆՔ

46. Եվրոպական պառլամենտի 2008/115 /ԵԽ դիրեկտիվը և անօրինականորեն բնակվող քաղաքացիներին անդամ պետությունների կողմից երրորդ երկիր վերադարձնելու վերաբերյալ Խորհրդի 2008թ. դեկտեմբերի 16-ի ընդհանուր չափանիշները և ընթացակարգերը ուժի մեջ են մտել 2009թ. հունվարի 13-ին (հոդված 22): Համաձայն 20-րդ հոդվածի` Եվրոպական Միության անդամ պետությունները պարտավոր են այդ դրույթների զգալի մասը ներառել իրենց ազգային օրենքներում:

47. Դիրեկտիվի 16-րդ մասում մասնավորապես, ասված է.

«Կալանքի կիրառումը հեռացման նպատակով պետք է սահմանափակվի և ենթարկվի համաչափության սկզբունքի կիրառվող միջոցների և հետապնդվող նպատակների առնչությամբ: Կալանավորումն արդարացվում է միայն արտաքսման նախապատրաստման կամ իրականացման գործընթացի շրջանակներում և եթե հարկադրանքի ավելի մեղմ միջոցների կիրառումը բավարար չէ»:

48. Դիրեկտիվի 15-րդ հոդվածը, որը կառավարում է արտաքսման նպատակով կալանքը, նախատեսում է հետևյալը.

«1. Եթե այլ բավարար, բայց պակաս հարկադրական միջոցներ կարող են արդյունավետ կիրառվել կոնկրետ դեպքում, ապա անդամ պետությունները կարող են կալանքի տակ պահել միայն երրորդ երկրի քաղաքացիներին, ովքեր ենթակա են արտաքսման արտաքսումն իրականացնելու գործընթացը նախապատրաստելու համար, մասնավորապես, երբ.

(ա) առկա է փախչելու վտանգ կամ

(բ) երրորդ երկրի քաղաքացին խուսափում կամ խոչընդոտում է վերադարձման կամ արտաքսման գործընթացի նախապատրաստումը:

Ցանկացած կալանք պետք է լինի հնարավորին չափ կարճատև, որը պետք է տևի միայն այնքան ժամանակ, որքան արտաքսման գործընթացն է ընթանում պատշաճ ջանասիրությամբ:

...

4. Երբ պարզվում է, որ ողջամիտ արտաքսման հեռանկարն այլևս գոյություն չունի իրավական կամ այլ նկատառումներով կամ 1-ին կետում սահմանված պայմանները այլևս գոյություն չունեն, ապա կալանքը դադարում է լինել արդարացված և անձն անհապաղ ազատ է արձակվում:

5. Կալանքի ժամկետը պետք է պահպանվի այն ժամանակահատվածով, որը սահմանված է 1-ին կետում և որն անհրաժեշտ է արտաքսման պատշաճ կերպով ապահովելու համար: Յուրաքանչյուր անդամ պետություն պետք է սահմանի կալանքի սահմանափակ ժամկետ, որը չի կարող գերազանցել վեց ամիսը:

6. Անդամ պետությունները կարող են երկարացնել 5-րդ կետում նշված ժամանակահատվածը, բացառությամբ սահմանափակ ժամկետի, որը չպետք է գերազանցի տասներկու ամսվա ժամանակահատվածը` համաձայն ազգային իրավունքի այն դեպքերում, երբ, անկախ բոլոր ողջամիտ ջանքերի, արտաքսումը, ամենայն հավանականությամբ, կտևի ավելի երկար ժամանակահատված, շնորհիվ`

(ա) երրորդ երկրների կողմից համագործակցության բացակայության կամ

(բ) երրորդ երկրներից անհրաժեշտ փաստաթղթեր ձեռք բերելու ձգձգումների»:

49. 2009թ. օգոստոսի 10-ին Սոֆիա քաղաքի վարչական դատարանը վկայակոչել է Եվրոպական արդարադատության դատարանի (,ECJե) կողմից կայացրած նախնական վճիռն այդ հոդվածի տարբեր կետերը վերամշակելու վերաբերյալ:

50. Իր կարծիքով, գլխավոր փաստաբան Մազաքն արտահայտել է այն տեսակետը, inter alia, որ Դիրեկտիվի 15-րդ հոդվածի 5-6-րդ կետերում սահմանված ժամկետները վերաբերում են միայն բացարձակ կալանքի տևողությանը, և որ իրենց ձևակերպումներից պարզ է դառնում, որ ցանկացած կալանք նախքան արտաքսումը պետք է լինի այնքան կարճ ժամանակահատվածով, որքան դա հնարավոր է, և կարող է պահպանել միայն այնքան ժամանակ, որքան տևում է արտաքսման գործընթացը, և այդ կալանքը պետք է դադարեցվի, երբ կալանքի պայմաններն այլևս գոյություն չունեն կամ երբ այլևս չկա արտաքսման ողջամիտ հեռանկար: Նա նշել է, որ այդ կալանքի առավելագույն ժամկետները կանոնների մի մասն են, որոնք նախատեսված են ապահովելու, որ կալանքը լինի համաչափ, այլ կերպ ասած, որ դրա տևողությունը լինի հնարավորինս կարճատև և, ամեն դեպքում, ոչ ավելի, քան վեց ամիս կամ նախատեսված տասնութ ամսից ոչ առավել:

51. 2009թ. նոյեմբերի 30-ի վճռում (Saտd Shamilovich Kadzoev v. Direktsia ‘Migratsia’ pri Ministerstvo na vatreshnite raboti, case C‑357/09) ECJ-ն նշել է, inter alia, որ 15-րդ հոդվածի 5 և 6-րդ կետերի նպատակն է երաշխավորել, որ արտաքսման նպատակով կալանքը չգերազանցի տասնութ ամիսը: Այն պարզաբանել է, որ այդ դրույթները պետք է մեկնաբանվեն որպես մի ժամանակահատված, որի ընթացքում արտաքսման գործընթացը կասեցվել է, քանի որ տվյալ անձը վիճարկվել է այն դատական վերանայման եղանակով, որը պետք է հաշվի առնվի արտաքսման նպատակով կալանքի ժամկետը հաշվարկելիս, եթե այդ գործընթացի ընթացքում անձը մնում է կալանքի տակ: Դատարանը հետագայում վճռել է, որ 15-րդ հոդվածի 4-րդ կետը պետք է մեկնաբանվի այն իմաստով, որ միայն իրական հեռանկարը, որ արտաքսումը կարող է հաջողությամբ իրականացվել, հաշվի առնելով 15-րդ հոդվածի 5 և 6-րդ կետերում սահմանված ժամանակահատվածը, համապատասխանում է արտաքսման ողջամիտ հեռանկարին, և որ նման ողջամիտ հեռանկար գոյություն չունի, եթե քիչ հավանական է, որ տվյալ անձը պետք է ընդունվի երրորդ երկրում` հաշվի առնելով այդ ժամանակահատվածը:

IV. ԵՐԿՐԻ ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

A. Նախապատմություն

52. Լիբանանում կան տասներկու «պաշտոնական» փախստականների պաղեստինյան ճամբարներ` երկուսը երկրի հյուսիսում` Տրիպոլիի մոտ, հինգը կենտրոնում (չորսը Բեյրութի մոտակայքում և մեկը Բաալբեկի մոտակայքում), և հինգը հարավում (երկուսը Սաիդայի հարևանությամբ և երեքը Տիրոսի հարևանությամբ): Բացի դրանից, կան տասնյակ ոչ պաշտոնական համայնքներ, որոնք կոչվում են «ոչ պաշտոնական ճամբարներ», որոնք տարածվել են ամբողջ երկրում: Լիբանանում պաղեստինցի փախստականների մեծամասնությունը 1948թ. այնտեղ է տեղահանվել արաբա-իսրայելական պատերազմի ընթացքում իրենց ժառանգների հետ մեկտեղ: Բազմաթիվ պաղեստինցիներ ժամանել են 1967թ. վեցօրյա պատերազմից հետո և 1970-ական թվականներին, երբ նրանք վտարվել են Հորդանանից: Փախստականները բաժանվում են երեք խմբերի` նրանք, ովքեր գրանցված են Միավորված ազգերի օգնության և Մերձավոր Արևելքում Պաղեստինի փախստականների աշխատանքի գործակալությունում («The UNRWA») («գրանցված փախստականներ»), որոնք նույնպես գրանցված են Լիբանանի իշխանությունների կողմից, փախստականներ, որոնք գրանցված են Լիբանանի իշխանությունների կողմից, սակայն ոչ UNRWA-ի կողմից («չգրանցված փախստականներ»), և փախստականներ, որոնք գրանցված չեն ոչ UNRWA-ի կողմից, ոչ էլ Լիբանանի իշխանությունների կողմից («փախստականի կարգավիճակ չունեցող»): Ըստ UNRWA-ի, 2010թ. հունիսի 30-ի դրությամբ Լիբանանում եղել են 427057 գրանցված փախստականներ. 226767-ը կամ 53,1%-ը բնակվել են «պաշտոնական» ճամբարներում: Սակայն, ըստ Միջազգային ճգնաժամային խմբի զեկույցի (տե՛ս ստորև` կետեր 76 և 77) շատ դիտորդներ կարծում են, որ UNRWA-ի կողմից նշված թվերը ուռճացված են և հաշվի չի առվել 1975-1990թթ. Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի ազդեցությունը և պաղեստինցի մեկնողների հետագա ալիքները. ըստ իրենց հաշվարկների 2009թ. փախստականների թիվը կազմել է 200000-250000: Առկա են 10000-35000 չգրանցված փախստականներ և 3000-5000 փախստականների կարգավիճակ չունեցող անձինք: Ըստ օրենքի` Լիբանանում պաղեստինյան փախստականները համարվում են օտարերկրացիներ և ենթարկվում են տարբեր սահմանափակումների (մանրամասների համար տե՛ս Amnesty International: Արտաքսում և տառապանք: Պաղեստինցի փախստականները Լիբանանում, 2007թ.):

53. Այն Ալ Հիլվեհը (արաբերենից այլ թարգմանությամբ` Այն Ալ Հելվեհ, Այն Ալ Հիլվեհ, Էյն Ալ Հելվեհ և Այն Հիլվա) Սաիդայում գտնվող երկու «պաշտոնական» ճամբարներից մեկն է (Սիդոնի մոտակայքում): Այն ստեղծվել է քաղաքի ծայրամասում 1948թ.-ին, հյուսիսային Պաղեստինի փախստականներին տեղավորելու նպատակով: Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի արդյունքում տեղահանումներից հետո, այն դարձավ փախստականների ամենամեծ ճամբարը ինչպես բնակչության, այնպես էլ և տարածքի առումով: Ըստ UNRWA-ի այն ներառում է ավելի քան 47500 գրանցված փախստական, ըստ վերը նշված Միջազգային ճգնաժամային խմբի զեկույցի (տե՛ս ստորև` կետեր 76 և 77) փախստականների թիվը մոտավորապես 70000 է: Այն ունի շուրջ երկու քառակուսի կիլոմետր տարածք և առավել խիտ բնակեցված ճամբարներից մեկն է: Ինչպես Լիբանանում այլ պաղեստինյան փախստականների ճամբարները, այն չի վերահսկվում Լիբանանի իշխանությունների կողմից, այլ Պաղեստինի տեղական խմբակցությունների կողմից: Լիբանանյան բանակն ունի հսկիչ անցակետեր ճամբարի մուտքերի մոտ:

54. Թղթակցի կողմից Այն Ալ Հիլվեհ կատարած այցի վերաբերյալ 2010թ. հունվարի 7-ի հրապարակված հոդվածում Հոնգկոնգում հիմնված Ասիա Թայմս Օնլայն թերթը նկարագրել է ճամբարը, որը բաժանված է երկու հատվածների, վերին և ստորին փողոցների, ինչն առաջացրել է ցանցի զարկերակային նրբանցքներ: Ստորին փողոցը համարվում է ճամբարի արմատական իսլամիստների բաստիոն: Ըստ հոդվածում մեջբերված պատկերի` ճամբարի ներսում կային երեք լայն կոալիցիաներ` Թահալոֆ (խմբակցություն), Պաղեստինի ազատագրական կազմակերպություն և իսլամական խմբակցություն: Թահալոֆը կազմված է յոթ խմբակցություններից` այդ թվում` իսլամական դիմադրության շարժում (ՀԱՄԱՍ) և Պաղեստինի Իսլամական Ջիհադ: Պաղեստինյան ազատագրության կազմակերպության խմբակցությունը բաղկացած է հինգ խմբերից, որոնց գերիշխում է ՖԱԹՀ-ը: Իսլամական խմբակցության կազմում ընդգրկված են երեք խմբեր` Ասբաթ Ալ Անսար, Հարաքաթ Մոջահեդեն Իսլամիան և Անսար Ալլահը: Հոդվածում նշվել է ճամբարի ներսում տիրող հակամարտությունների մասին` ասելով, որ այն կենտրոնացած է ՖԱԹՀ-ի առաջնորդ Մունիր Մաքդահի և նրա հակառակորդ` Մահմուդ Աբդուլ Համիդ Ալ-Իսսայի միջև: Մաքդահը նկարագրվել է ՖԱԹՀ առաջնորդների կողմից որպես դավաճան, մասամբ պաղեստինյան իսլամիստների հետ մտերիմ հարաբերությունների պատճառով: Այնուամենայնիվ, ՖԱԹՀ խմբակցության փոքրամասնությունը դիտարկում է իր կապը իսլամիստների հետ որպես կենսական կարևորություն ունեցող:

B. Միացյալ Թագավորության զեկույցները

55. Լիբանանի վերաբերյալ Միացյալ Թագավորության գլխավոր սկզբնաղբյուրի Տեղեկատվական զեկույցում, որը հրապարակվել է 2006թ. հուլիսին, Այն Ալ Հիլվեհի վերաբերյալ ասվում է հետևյալը.

«6.142 ... Այս ճամբարում կան բազմաթիվ տեղահանված պաղեստինցի փախստական ընտանիքներ, որոնք ստիպված են եղել փախչել Տրիպոլիից և այլ տարածաշրջաններից ութսունական թվականներին երկրի ռազմական գործողությունների ընթացքում: Այն Ալ Հիլվեհն ենթարկվել է բազմաթիվ բռնությունների, հատկապես 1982-1991թթ. ընթացքում, որի արդյունքում ճամբարում եղել են մեծ թվով զոհեր և ոչնչացումներ:

Ապաստարանները շատ փոքր են և իրար մոտ: Որոշների տանիքները դեռ ցինկապատ են: UNRWA-ի կողմից կառուցված բազմաբնակարանային համալիրում 1993-1994թթ. բնակվել են 118 տեղահանված ընտանիքներ (հիմնականում Նաբաթիե ճամբարից), որն ավերվել է 1973թ.-ից` իսրայելական ռազմական գործողությունների ընթացքում: Մի շարք տեղահանված փախստականներ շարունակել են ապրել ճամբարի եզրին` ծայրահեղ աղքատ պայմաններում»:

...

6.145 Արե Քնուդսենի «Իսլամը սփյուռքում: Պաղեստինցի փախստականները Լիբանանում» 2003թ. փաստաթղթի մեջ նշվում է, որ «Այն Ալ Հիլվեհը երկրում առավել հակամարտող ճամբար է` շրջապատված փշոտ մետաղալարերով, որտեղ օրինական մուտքը հնարավոր է միայն Լիբանանի բանակի կողմից հսկվող քանի ավագ անցակետերով, որից հետո զինված պահակների կողմից հսկվող անցակետերով»:

6.146 Ըստ Քնուդսենի 2003թ. փաստաթղթի` Այն Ալ Հիլվեհի քաղաքական դերակատարներին կարելի է բաժանել երեք խմբի` սատարող, իսլամիստ և ընդդիմադիր: Քնուդսենը հանգամանորեն անդրադարձել է տարբեր խմբին հետևյալ կերպ.

«Սատարողները» հանրային խմբեր են, որոնք ձևավորվել են ՖԱԹՀ խոշորագույն խմբակցության շուրջ և տարածել դրա աշխարհիկ գաղափարախոսությունը և քաղաքական ծրագրերը: «Իսլամիստները» Պաղեստինի և Լիբանանի իսլամիստների տարասեռ խառնուրդ են, տարամետ գաղափարախոսություններով և քաղաքական ծրագրերով: Թեև որոշները դեմ են ՖԱԹՀ-ի գաղափարախոսությանը և դրա քաղաքականությանը vis‑Ո‑vis Իսրայելը (Համասը, Իսլամական ջիհադը), մյուսները փորձում են կոտրել ՖԱԹՀ-ի քաղաքական գերիշխանությունը Լիբանանի փախստականների ճամբարներում, անհրաժեշտության դեպքում, բռնի միջոցներով (Ասբաթ Ալ Անսար): «Ընդդիմադիր» ճամբարները նույնպես տարասեռ կուսակցությունների կոալիցիա են կազմում, դրանցից շատերը ՖԱԹՀ-ից անջատված խմբակցություններ են: Ճամբարներում կան նաև բազմազան համայնքներ և խմբեր, որոնց հիմնական գործառույթը ոչ թե քաղաքական է, այլ բյուրոկրատական: Այդուհանդերձ, համայնքների և առևտրային խմբերի վերահսկողությունն ապահովում է քաղաքական ձեռքբերումներ և հետևաբար ցանկալի է, ինչի պատճառով երբեմն դառնում է բռնի:

6.147 Նույն աղբյուրը նաև տրամադրում է մի ցուցակ, որտեղ թվարկված են Այն Ալ Հիլվեհի տարբեր քաղաքական դերակատարներ, որը դասակարգում է նրանց ըստ «սատարող», «իսլամական» կամ «ընդդիմադիր» խմբերի` [սատարողների խումբ, որը ներառում է ՖԱԹՀ-ը, Իսլամիստների խումբ, որն իր մեջ ներառում է Անսար խումբը և Ընդդիմադիրների խումբը:

6.148 2003թ. հունիսի հոդվածում մանրամասնորեն պատմվում է Այն Ալ Հիլվեհում վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում տարբեր խմբերի պայքարի մասին: Հոդվածում նշվում է, որ «Այն Ալ Հիլվեհը Պաղեստինի փախստականների ամենամեծ ճամբարն է, որը կապված էր Լիբանանում Ալ Ղաիդայի գրեթե ամեն գործունեության հետ, մինչդեռ ճամբարում բնակվող դավաճան ահաբեկիչները կապված էին Հորդանանում, Թուրքիայում և այլ տարածաշրջաններում գլոբալ ահաբեկչության ցանցի գործողությունների հետ: Հոդվածում նշվում է, որ, չնայած Այն Ալ Հիլվեհի որպես «անօրեն գոտի» կարգավիճակին, Դամասկոսն ուղղակիորեն վերահսկել է գործողությունները ճամբարի ներսում, և որ առավել արմատական խմբերը, ըստ էության, հակասիրիական էին:

6.149 Հոդվածում նաև տեղեկացվել է, որ Այն Ալ Հիլվեհը ՖԱԹՀ շարժման հենակետն էր 1980-ականների վերջին, քանի որ Աբու Նիդալ կազմակերպությունը [ANO] պարտվել է ՖԱԹՀ-ին 1990թ. սեպտեմբերին ճամբարի վերահսկողության համար արյունալի եռօրյա պատերազմի ընթացքում, ինչպես նաև պատմել Յասիր Արաֆաթի հրամանի դեմ գնդապետ Մունիր Մաքդահի ապստամբության մասին: Իրանի ֆինանսավորմամբ և Հիզբալլահի նյութատեխնիկական աջակցության համար, նա սկսել էր կրթել իր սեփական ոստիկանական ուժերը և «1995թ. Մաքդահի այլախոհ խմբակցությունը [Սև Սեպտեմբերի 13 բրիգադը] Սիրիայի ձախակողմյան խմբերի աջակցությամբ գերիշխանություն է հաստատել ՖԱԹՀ ճամբարի հիմնական ուժերի նկատմամբ մասամբ, քանի որ շատ Արաֆաթի առավել լոյալ հրամանատարները տեղափոխվել են Արևմտյան ափ և Գազա: MEIB-ում նշվել է, որ «ՀԱՄԱՍ-ն և Իսլամական ջիհադը, որը ճամբարում է մնացել միայն մինչև 1990թ. կեսերը, սերտորեն համակարգվել են Մաքդահի կողմից և նրանց թույլատրվել է բաշխել Իրանի միջոցները` իրենց աջակցության հիմքերը ընդլայնելու նպատակով»:

6.150 Էսբաթ Ալ Անսարը և Պարտիզանների լիգան նույնպես եղել են Այն Ալ Հիլվեհի կազմում ավելի քան երկու տասնամյակ, և «1998թ. վերջին Էսբաթ Ալ Անսարը սկսել է զգալի ֆինանսավորում ստանալ Ալ Քաիդայի կողմից, դրա ենթակառուցվածքներին և նպատակներին ծառայելու նպատակով: Խմբի ռազմական թևը, որն այժմ նոր հավաքագրվածներին վճարում է ամսական աշխատավարձ, աճել է 150300 զինյալների քանակի, որոնցից տասնյակները ուղարկվել են Աֆղանստանում Բեն Լադենի զորավարժանքների ճամբարներ: «Շնորհիվ աճող ֆինանսական ռեսուրսների` այդ խումբը կարողացել է գնել զենք ու նաև տեղափոխվել ավելի ազատ, քանի անդամները կարող էին կաշառք վճարել Լիբանանի անվտանգության անցակետերն անցնելու համար: Վերջին առավելությունը նշանակում է, որ «այն սերտ կապեր է հաստատել արմատական իսլամիստների հետ Տրիպոլիի հյուսիսային նավահանգստում և մոտակա Բադավիում և Նահր Էլ Բարեդ փախստականների ճամբարներում:

6.151 Սիրիան մտահոգ է ճամբարում իսլամական խմբերի աճի կապակցությամբ, ինչը հանգեցրել է նրան, որ Սիրիայի իշխանությունները թույլ են տվել ՖԱԹՀ-ին վերականգնել իր հեղինակությունը Այն Ալ Հիլվեհում, որի մեջ ընդգրկված էր Մունիր Մաքդահը, ով վերամիացել է ՖԱԹՀ-ին 1998թ. վերջին, հիմնականում, Պաղեստինի միջոցները ճամբարում ներդնելու շնորհիվ: Սակայն Լիբանանում ՖԱԹՀ-ի առաջնորդ` [Ռաշիդե ճամբարում բնակվող] Սուլթան Աբու Ալ-Այնայնի դատապարտումից և ՖԱԹՀ-ի բարձրաստիճան երեք պաշտոնյաների հետագա կալանքից հետո Այն Ալ Հիլվեհում ՖԱԹՀ-ի իշխանության Սիրիայի աջակցությունը կրճատվել է`հօգուտ Էսբաթ Ալ Անսարի:

6.152 MEIB-ը նաև նշել է Այն Ալ Հիլվեհում մյուս խմբերի ներկայությունը` ինչպիսիք են Ջեմալ Սուլեյմանի Ֆաթհի նահատակաց գումարտակը, Պաղեստինի ազատագրական ժողովրդական ճակատը և 10-20 զինյալներ, ովքեր Դինիե խմբից էին, որն ի սկզբանե իսլամական զինյալների ուժեղ խումբ էր բաղկացած 200-300 զինյալներից, որոնց 2000թ. հունվարին չի հաջողվել Լիբանանի հյուսիսում ստեղծել իսլամական «փոքր պետությունե և ովքեր 13000 լիբանանցի զորքերով փախել են Այն Ալ Հիլվեհ խմբի պարտությունից հետո և Էսբաթ Ալ Անսարից առանձնացած Էսբաթ Ալ Նուր խումբը, որը գլխավորում էր խմբի հիմնադրի ավագ որդին «[Աբդուլլահ] Շրիդին, ով ներգրավել է [Էսբաթ Ալ Անսարի] միայն մի քանի տասնյակ զինյալների, ինչպես նաև Դինիեի գրոհայինների, որոնց համար նա տրամադրել է ապաստան: Հոդվածում նշվում է, որ «Ալ Ղաիդայի մեկ այլ փոքր, բայց կարևոր աֆիլիատ է Ալ Հարակա Ալ-Իսլամիա Ալ-Մուջահիդան (Իսլամական Պայքարող շարժում), որը գլխավորում է Այն Ալ Հիլվեհի հարևանությամբ գտնվող Սաֆսաֆ թաղամասի Ալ Նուր մզկիթի իմամը` Շեյխ Ջամալ Խատաբը:

6.153 MEIB մանրամասնել է ճամբարի ներսում իշխանության տատանվող բնույթ` նշելով Սիրիայի և Իրանի ռեժիմների, Հզբոլլահի և Ալ-Քաիդայի դրսի ազդեցությունը, ինչպես նաև Այն Ալ Հիլվեհի խմբերի միջև քաղաքական և ֆիզիկական հակամարտություններըե:

56. Միացյալ Թագավորություն սահմանը և Ներգաղթի գործակալությունը պարբերաբար տրամադրում է գործառնական առաջնորդության կանոնները («OGNs»), որն ընդհանուր գնահատական է տալիս տվյալ երկրում քաղաքական և մարդու իրավունքների իրավիճակի վերաբերյալ:

57. Վերջին զեկույցը Լիբանանի վերաբերյալ տրվել է 2009թ. հունիսի 10-ին, որում նշվել է, որ պաղեստինյան փախստականները չեն կարողանում ստանալ լիբանանյան քաղաքացիություն և չեն հանդիսանում որևէ այլ երկրի քաղաքացիներ: Հազարավոր պաղեստինցիներ զուրկ են նույնականացման որևէ եղանակից և չեն ստացել աջակցություն UNRWA-ի կողմից: 20000 պաղեստինցիներ դիտարկվում էին որպես լիբանանցիներ: Սակայն պարզվել է, որ պաղեստինցիների նույնականացված կարգավիճակը պաշտպանված չէ, քանի որ հաղորդումներ են տարածվել, որ իրենց լիբանանյան քաղաքացիությունը կարող է անվավեր ճանաչվել:

58. Զեկույցում նշվել են ներգաղթի վերաբերյալ երկու վճիռները KK IH HE (Palestinians – Lebanon – camps) Palestine CG [2004] UKIAT 00293, and MM and FH (Stateless Palestinians, KK, IH, HE reaffirmed) Lebanon CG [2008]UKAIT 00014 (4 մարտի 2008թ.)), որոնցում վճռվել է, որ պաղեստինցիների նկատմամբ Լիբանանի իշխանությունների վերաբերմունքը և Լիբանանի ճամբարներում պաղեստինցի փախստականների պայմաններն այնպիսին չէին, որպեսզի դիտվեին որպես Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում: Դրա հիման վրա զեկույցում եզրակացվել է, որ մինչ Լիբանանում պաղեստինցիների իրավիճակը վատ է քաղաքացիություն չունենալու պատճառով, պայմանները ճամբարներում չեն հասնում այն շեմին, որպեսզի հաստատվի մարդու իրավունքների խախտում:

59. Անդրադառնալով պաղեստինցիների խմբին անդամակցելու պատճառով Լիբանանի իշխանություններից վախի վրա հիմնված գանգատներին` զեկույցում նշվել է, որ Պաղեստինի քաղաքական դաշտը բաղկացած է երեք լայն կարգերից: Առաջինը Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպության անդամներն են, այդ թվում` ՖԱԹՀ-ը, Պաղեստինի ազատագրական ժողովրդական ճակատը, Պաղեստինի ազատագրական դեմոկրատական ճակատը և մի շարք այլ պակաս կարևոր խմբակցություններ: Երկրորդ կարգը բաղկացած էր Պաղեստինի ուժերի դաշինքից, որը հայտնի է որպես Թահալուֆ, հիմնադրվել է 1993թ.-ին` որպես Օսլոյի խաղաղ համաձայնագրերի ընդդիմություն: Դրա անդամները չեն ճանաչել Իսրայելն և սկսել են զինված պայքար: Այն վերախմբավորվել է ութ խմբակցությունների, որոնք սերտ հարաբերությունների մեջ են Սիրիայի հետ, այն է` Համասի Իսլամական ջիհադի, Պաղեստինի գլխավոր հրամանատարության ազատագրական ճակատը, ՖԱԹՀ Ալ Ինթիֆադա, Ալ Սայքա, Պաղեստինի ժողովրդավարական պայքարի ճակատը, Պաղեստինի ազատագրության ճակատը և Պաղեստինի հեղափոխական կոմունիստական կուսակցություն: Երրորդ կազմում ընդգրկված էին ջիհադի իսլամիստական ուժերը, շարժումների ընտրողական տեսականի, որոնք խրախուսում էին բռնության կիրառումը, այլ ոչ թե համահունչ կամ կազմակերպված խմբի գործունեությունը: Այն ներառել է իր մեջ Ուսբաթ Ալ Անսարը, Հիզբ Ալ-Հարաքան Ալ-Իսմայա Ալ-Մուհահիդան և Անսար Ալլահը, որոնք զբաղվել են Լիբանանի պետությամբ և բանակով: Առավել ծայրահեղ շարժումները մերժել են ցանկացած համագործակցությունը լիբանանյան հաստատությունների կամ ՖԱԹՀ-ի և դրանում ներառված Ջանդ Ալ Շամի, Ուսբաթ Ալ-Նուրի և այլ նշանակալի խմբերի հետ:

60. Ըստ զեկույցի` ՖԱԹՀ-ն ընդհանուր առմամբ արձանագրվել է որպես ուժեղ, հաճախ դոմինանտ, Լիբանանի հարավում ճամբարներ ունեցող, այդ թվում` Այն Ալ-Հիլվեհը: Սակայն, ճամբարը «միկրոտիեզերք է Պաղեստինի քաղաքական տիեզերքումե, ներկայացված բոլոր խմբակցությունները միշտ մրցակցել են իշխանության համար, ինչի արդյունքում հաճախակի տեղի էին ունենում բախումներ: Պաղեստինյան ռազմատենչ խմբերը շարունակել են օգտվել ճամբարներում կառավարության հսկողության բացակայությունից: Որոշ խմբեր, ինչպիսիք են Ուսբաթ Ալ-Անսարը և Ջանդ Ալ-Շամը, կարողացել են ապահով ապաստարան գտնել ճամբարների ներսում, հատկապես` Այն Ալ-Հիլվեհում: 2008թ. մարտին Ջանդ Ալ-Շամի և ՖԱԹՀ-ի զինյալների միջև ծանր բախումներ բռնկվեցին: Նրանք փոխադարձ հրթիռային կրակ են արձակել միմյանց ուղղությամբ չորս ժամ շարունակ, մինչև հաստատվեց հրադադար մեկ այլ իսլամիստական խմբի միջնորդությամբ: ՖԱԹՀ-ի առաջնորդը հայտարարել է բախումների արդյունքում առնվազն չորս անձի վիրավորվելու մասին: Ջանդ Ալ-Շամի զինյալների ճամբարից հեռանալու դեպքում ՖԱԹՀ-ի անվտանգության գործակալները վերահսկողությունը կվերցնեն իրենց ձեռքը: Լիբանանի բանակը փակել էր մուտքը դեպի ճամբար` թույլ տալով քաղաքացիական անձանց հեռանալ: Պաղեստինյան պաշտոնյան ասել է, որ Ջանդ Ալ-Շամի զինյալները զայրացել են ՖԱԹՀ-ի հրամանատարի առևանգման և նրան Լիբանանի բանակին հանձնելու պատճառով: Նա կասկածվել է Լիբանանի սահմաններից դուրս զինված խմբերի հետ կապերի մեջ: 2008թ. սեպտեմբերի 15-ին Ջանդ Ալ-Շամի անդամ է սպանվել խմբի և ՖԱԹՀ-ի միջև հետագա բախումների ընթացքում: Արձանագրությունում նշվել է, որ լիբանանյան բանակը ճամբարի մուտքի դիրքերը գրավել է զինված գործողություններից ընդամենը մի քանի մետր հեռավորության վրա:

61. Այդ տեղեկությունների հիման վրա OGN-ն եզրակացրել է հետևյալը.

«Լիբանանի իշխանությունների կողմից ցանկացած վտանգ գնահատելիս նրանց նկատմամբ, ովքեր պնդել են, որ եղել են պաղեստինյան զինված խմբի անդամ, պետք է հաշվի առնվի խմբի տեսակը և ներգրավվածության մակարդակը: Պետք է հաշվի առնվեն նաև փախստականների ճամբարը լքելու պատճառները և թե ինչպես է դիմողը կարողացել խուսափել իշխանություններից Լիբանանից հեռանալիս: Ընդհանուր առմամբ, լիբանանյան իշխանությունները մուտք չեն գործում պաղեստինյան ճամբարներ:

Պաղեստինյան խմբերը փախստականների ճամբարներում գործում են ինքնավար և շատ դեպքերում ի վիճակի են առաջարկել անհրաժեշտ պաշտպանություն այդ ճամբարների ներսում: Դիմողները, ովքեր անմիջականորեն ներգրավված չեն եղել քրեական կամ ռազմական գործողություններում և ովքեր աջակցել են առավել չափավոր խմբերին, ինչպիսիք է ՖԱԹՀ-ը, դժվար թե հետաքրքրություն առաջացնեն Լիբանանի իշխանությունների մոտ: Ապաստանի կամ մարդասիրական պաշտպանության տրամադրումը սովորաբար նպատակահարմար չէ նման դեպքերում: Սակայն, եթե հաստատվել է, որ հայցվորը ներգրավված է եղել Լիբանանի իշխանությունների համար առանձնակի հետաքրքրություն ներկայացնող զինված խմբերում, ինչպիսիք են` Աբու Նիդալ կազմակերպությունը, Ասբաթ Ալ-Անսարը /Ալ Նուրանդ Ջանդ Ալ-Շամը կամ կարող է այլ կերպ ցույց տալ բացասական հետաքրքրություն և պաշտպանություն ձեռք բերելու անկարողություն, ապա դա կարող է ծանրակշիռ լինել ապաստան տրամադրելու համար:

Դիմողները պետք է նշեն, որ պաղեստինյան զինված խմբավորումների անդամները պատասխանատու են մարդու իրավունքների բազմաթիվ լուրջ ոտնահարումների համար: Եթե հաստատվում է, որ հայցվորը պաղեստինյան զինված խմբի ակտիվ անդամ է կամ մարտիկ և կան ապացույցներ, որ նա ներգրավված է եղել նման գործողություններում, ապա պետք է հաշվի առնվի, թե արդյոք բացառման դրույթներից մեկը կիրառելի է:

62. Ինչ վերաբերում է գանգատներին, որոնք հիմնված են Պաղեստինյան իսլամական խմբերից վախի վրա, ինչպիսիք են` Այն Ալ-Հիլվեհը, Ասբաթ Ալ-Անսարը, Ջանդ Ալ-Շամը կամ ՖԱԹՀ-ը (նաև հայտնի է որպես Աբու Նիդալ կազմակերպություն), OGN-ն նկատում է, որ թեև ՖԱԹՀ-ի վերահսկումը թույլ էր, հայցվորները կարող էին խնդրել պաշտպանություն: Այն նշել է, որ փախստականների ճամբարները դուրս էին կառավարության վերահսկողությունից, ինչը նշանակում է, որ այդ տարածքներում լիբանանյան իշխանությունները չէին կարող առաջարկել բավարար պաշտպանություն պաղեստինյան ծայրահեղական խմբերից: Սակայն իշխանությունները պետք է կարողանային պաշտպանություն առաջարկել ճամբարներից դուրս: Հետագա տարբերակն էր ներքին տեղաբաշխումը: Քանի որ սպառնալիքը տեղայնացվել է հատուկ ճամբարներում, մեկ այլ ճամբար կամ այլուր տեղափոխումը հնարավոր է, և ոչ թե խիստ: Այդ առումով OGN- ն անդրադարձել է դատարանի երկու ներգաղթի վճիռներին` B.S. (Պաղեստինյան - Լիբանան - տեղահանումը) Լիբանան [2005] UKIAT 00004, և MA (Լիբանան/Պաղեստին, վերաբնակեցում) Պաղեստին [2004թ.] UKIAT 00112, և հանգել հետևյալը եզրակացության:

«Այն Ալ-Հիլվեհ ճամբարում անցյալում եղել են, և շարունակվում են Պաղեստինի տարբեր ծայրահեղական խմբավորումների պայքար իշխանության համար, ինչը դառնում է բռնության միանգամյա բռնկումների պատճառ: Առանձին դեպքերում պետք է քննվի, թե ինչու է հայցվորը հետաքրքրում պաղեստինյան ծայրահեղական խմբերին և այդ հետաքրքրության մակարդակը: Դատարանը գտել է, որ անտեղի կոպիտ չէ Լիբանանի ճամբարների միջև տեղափոխումը: Առավել ծայրահեղ խմբերի մեծ մասը աջակցություն է ստանում Լիբանանում, հատկապես փախստականների ճամբարներից դուրս: Հետևաբար, հայցվորը կարող է անվտանգություն գտնել այլ ճամբարում կամ այլուր Լիբանանում, որտեղ հատուկ պաղեստինյան ծայրահեղական խումբը, որից նա վախենում է, չունի զգալի ներկայություն: Պաշտպանությունը կարող է լինել նաև Պաղեստինի այլ խմբերի կողմից, մասնավորապես` ՖԱԹՀ-ի կողմից: Հետևաբար ապաստանի կամ հումանիտար պաշտպանության տրամադրումը սովորաբար նպատակահարմար չէ նման պահանջների հիման վրա»:

63. Ինչ վերաբերում է իրենց թշնամիների հետ համագործակցության պատճառով պաղեստինյան խմբերից վախի հիման վրա գանգատներին` OGN-ն նկատել է, որ, քանի որ Լիբանանի կառավարությունը չի իրականացնում վերահսկողություն Պաղեստինի ճամբարներում, զինված խմբավորումները կարող են գործել համեմատաբար ազատ այնտեղ: Հետևաբար ճամբարների ներսում Լիբանանի իշխանությունների կողմից բավարար պաշտպանություն ընդհանրապես հասանելի չի եղել: Նրանց համար, ովքեր վախենում են մրցակից խմբի կողմից հետապնդումներից, փախստականների ճամբարի ներսում կարող է տրամադրվել պաշտպանություն այլ խմբի կողմից: Չկար ոչ մի ապացույց, որը ցույց կտար, որ Լիբանանի իշխանությունները ի վիճակի չլինեին առաջարկել պաշտպանություն փախստականների ճամբարներից դուրս նրանց համար, ովքեր վախենում էին պաղեստինյան խմբերից: Մեկ այլ տարբերակ է եղել ներքին տեղաբաշխումը: Օրենքը նախատեսում է ազատ տեղաշարժվելու իրավունքը, իսկ լիբանանյան իշխանություններն ընդհանուր առմամբ ընդունել են այդ իրավունքը որոշ սահմանափակումներով: Նրանք պահպանել են անվտանգության անցակետերը` հիմնականում ռազմական և այլ սահմանափակված տարածքներում: Կային մի քանի ոստիկանական անցակետեր հիմնական ճանապարհների վրա կամ բնակավայրերի տարածքում: Անվտանգության ծառայություններն օգտագործել են այդ անցակետերը անցկացնելու համար չթույլատրված խուզարկություններ մաքսանենգ ապրանքների, զենքի, թմրանյութերի և դիվերսիոն գրականության հայտնաբերման նպատակով: Պաղեստինյան քիչ խմբեր ազդեցություն են ունեցել փախստականների ճամբարներից դուրս և այլուր Լիբանանում: OGN-ն նշել է վերը նշված վճիռը` BS (Պաղեստին - Լիբանան - տեղահանումը) Լիբանան [2005] UKIAT 00004 և WD (Լիբանան- Պաղեստին վտանգը) Լիբանան CG [2008] UKAIT 00047 և եզրակացրել հետևյալը.

«Պետք է քննվի դիմողի ներգրավվածության մակարդակը որպես գործընկեր, ում համար է նա աշխատել, ինչ տեղեկատվություն է նա կարող տրամադրել և նրա դիրքը այդ խմբում: Գործերի մեծամասնության ընթացքում Փախստականների ճամբարներում լիբանանյան իշխանությունները չէին կարողանա ապահովել բավարար պաշտպանության. Սակայն մի քանի պաղեստինյան խմբեր ազդեցություն ունեին փախստականների ճամբարներից դուրս, և լիբանանյան իշխանությունները պետք է կարողանային առաջարկել բավարար պաշտպանության երկրի մյուս մասում: Սակայն, եթե հայցվորը իսրայելցի հայտնի աշխատակից լինի, լիբանանյան իշխանությունները չեն կարող առաջարկել պաշտպանություն: Պաղեստինյան խմբից մեկ այլ ճամբար ներքին տեղափոխումն անհարկի դաժան չէր լինի: Ուստի ապաստանի կամ մարդասիրական պաշտպանության տրամադրումը գործերի մեծամասնության ընթացքում սովորաբար տեղին չէ»:

C. Միացյալ Նահանգների կառավարության զեկույցներ

1. Պետդեպարտամենտի զեկույցը Լիբանանում Մարդու իրավունքների վերաբերյալ, 2010թ.

64. Սույն զեկույցը հրապարակվել է 2011թ. ապրիլի 8-ին, որում, inter alia, նշվում է հետևյալը.

«Օրենքը չի արգելում խոշտանգումները կամ վատ, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքը կամ պատիժը, և եղել են հաղորդումներ առ այն, որ պետական պաշտոնյաները կիրառել են նման գործելակերպ: Ըստ Մարդու իրավունքների խմբերի` այդ թվում` Amnesty International-ի (AI), Լիբանանի կրթության և ուսուցման միության (ALEF) և Human Rights Watch-ի խոշտանգումները տարածված են և անվտանգության ուժերը չարաշահում են կալանավորվածներին: Իրավապաշտպան կազմակերպությունները, որոնք արձանագրել են խոշտանգումները, որոնք տեղի են ունեցել որոշ ոստիկանական բաժանմունքներում` Բեյրութի և Զահլեի Պաշտպանության նախարարությունում, ISF-ի հետախուզության մասնաճյուղում և Թմրանյութերի դեմ պայքարի բյուրոյի կալանավայրերում ...

Նախկին կալանավորները և տեղական հեղինակավոր իրավապաշտպան խմբերը հայտնել են խոշտանգումների և չարաշահումների մեթոդների մասին` ներառված թիկունքում կապված դաստակներից կախելը, բռնի ծեծը, ոտքերի տակ հարվածելը, էլեկտրական ցնցումների ենթարկելը, սեռական բռնությունը, սառը ջրի մեջ իջեցնելը, քնից զրկելու երկարացված ժամկետները, երկար ժամանակ կանգնած մնալ ստիպելը, ազգականների դեմ բռնության սպառնալիքները, հագուստից զրկելը, սննդից զրկելը, զուգարաններից զրկվելը և աչքերը շարունակական կապված պահելը:

...

Օրենքը նախատեսում է երկրի ներսում տեղաշարժվելու, արտասահման ուղևորվելու, արտագաղթելու և վերադառնալու ազատ իրավունքը, և Կառավարությունը հարգում է այդ իրավունքը քաղաքացիների համար, սակայն պաղեստինցի փախստականների իրավունքները սահմանափակում է: Կառավարությունը համագործակցում է ՄԱԿ-ի պաղեստինցի փախստականների աջակցության և աշխատանքների գործակալության (UNRWA), UNHCR-ի և այլ մարդասիրական կազմակերպությունների հետ` ապահովելով պաշտպանություն և աջակցություն տեղահանված անձանց, փախստականների, վերադարձող փախստականների, ապաստան հայցողների և այլ անձանց համար:

Կառավարությունը պահպանել է անցակետերի անվտանգությունը հիմնականում ռազմական և այլ սահմանափակված տարածքներում: Բնակավայրերի հիմնական ճանապարհների վրա օգտագործվում են մի քանի ոստիկանական անցակետեր չթույլատրված խուզարկություններ, մաքսանենգ ապրանքներ, զենք, թմրանյութեր և դիվերսիոն գրականություն անցկացնելու դեպքերը կանխելու նպատակով: Կառավարական ուժերը չեն կարողացել կիրառել օրենքը, մասնավորապես Հիզբալահի կողմից վերահսկվող Բեյրութի հարավային ծայրամասերը և սովորաբար մուտք չի գործել պաղեստինյան փախստականների ճամբարներ:

Ըստ UNRWA-ի MOI-ի քաղաքական և փախստականների հարցերով տնօրինության (DPRA)` գրանցված պաղեստինցի փախստականները կարող են ճանապարհորդել մի երկրի տարածքից մյուսը: Այնուամենայնիվ, DPRA-ն պետք է հաստատի փախստականների տեղափոխումը, ովքեր ապրում են ճամբարներում: UNRWA-ն հայտարարել է, որ DPRA-ն, ընդհանուր առմամբ, հաստատել է նման տեղափոխությունները...

...

Երկրում փախստականների պաշտոնական ճամբարների համար հատկացված հողատարածքի թիվը քիչ է փոխվել 1948թ.-ի համեմատ` չնայած փախստականների բնակչության գրանցված չորս անգամ աճին: Հետևաբար, պաղեստինցի փախստականների մեծ մասը ապրում է գերբնակեցված ճամբարներում, ենթարկվում կրկնակի ծանր վտանգի բազմաթիվ հակամարտությունների ընթացքում: Աղքատությունը, թմրամոլությունը, մարմնավաճառությունը և հանցագործությունները գերակշռում են ճամբարներում, թեև հուսալի վիճակագրություն մատչելի չէ: Համաձայն 1969թ. PLO-ի հետ Համաձայնագրի` փախստականների ճամբարների անվտանգությունն ապահովում է անվտանգությունը, ոչ թե իշխանությունը»:

2. Երկրում ահաբեկչության վերաբերյալ Պետդեպարտամենտի զեկույց, 2009թ.

65. Այդ զեկույցները հրապարակվել են 2010թ. օգոստոսի 5-ին, և ներառում են հետևյալ դիտարկումները Լիբանանի վերաբերյալ.

«Թեև ահաբեկչական գործունեության սպառնալիքը Լիբանանի անվտանգության մարմիններին ամբողջ տարվա ընթացքում պահում է բարձր զգոնություն մեջ, 2009թ. բնութագրվել է պետական ջանքերի գործադրված տարի ահաբեկչության մեջ կասկածվող խմբավորումները ոչնչացնելու ուղղությամբ, նախքան դրանք սկսեն գործել: Լիբանանի զինված ուժերը (LAF), մասնավորապես, առանձնացել են ահաբեկչության մեջ կասկածվող անձանց բռնելով:

Որոշ նշանակված ահաբեկչական կազմակերպություններ դեռ ակտիվ են եղել Լիբանանում: ՀԱՄԱՍ-ը, Պաղեստինի ժողովրդավարական ճակատը Պաղեստինի գլխավոր հրամանատարության ազատագրական ճակատը, ՖԱԹՀ Ալ-Իսլամը, Ալ Քաիդան, Ջանդ Ալ-Շամը, Զիյադ Ալ-Յարահի գումարտակները և մի քանի այլ փոքր խմբերը գործել են Լիբանանի սահմանների շրջանակներում: Հիզբալահը, որը հանդիսանում է իրավաբանական անձ և խոշոր քաղաքական կուսակցություն, ներկայացված է Լիբանանի կառավարությունում և խորհրդարանում:

2009թ. ահաբեկչական բռնությունը և ահաբեկչական գործունեության մեջ ընդգրկված էին հետևյալ միջադեպերը...

...

Հուլիսին Բեյրութի միջազգային օդանավակայանում Լիբանանի բանակը ձերբակալել է Սիրիայի քաղաքացի Մունջիդ Ալ-Ֆահամին: Քննությամբ պարզվել է, որ Ալ-Ֆահամը մտադիր էր մաքսանենգությամբ դուրս բերել Լիբանանից հոգևոր առաջնորդ Օսամա Չիհաբիին, ով հայտնի է որպես Աբու Զահրա, FAI-ի առաջնորդ Աբդել Ռահման Ավադ և Աբդել Ղանի Ջահար, ով հետապնդվում էր 2008թ. Տրիպոլիում LAF-ի զինվորների դեմ հարձակումների պատճառով:

Օգոստոսի 19-ին LAF-ի հետախուզական բաժինը ձերբակալվել է Լիբանանի քաղաքացի, Ջաանդ Ալ-Շամի առանցքային անդամ Վիսամ Թաբիշին, ով 1999թ. Սիդոնում չորս լիբանանցի դատավորների սպանության հիմնական կասկածյալն էր:

...

LAF-ի հրամանատարները ընդգծել են, որ իրենք ավելի են ամրապնդել 12 պաղեստինյան ճամբարների և դրանց սահմանների ներսում գտնվող Սիրիային սահմանամերձ չորս պաղեստինյան ռազմակայանների հսկողությունը: Այնուամենայնիվ, Սիրիայի հետ սահմանը, ներպետական ճամբարի թույլ անվտանգությունը և LAF-ի պաղեստինյան փախստականների ճամբարներ մուտք գործելու ցանկության բացակայությունը միասին վերցրած նպաստել են այլ զինված խմբի հետ առճակատման մտավախությանը, ինչպես դա եղել էր Նահր Ալ-Բարիդի 2007թ. պայքարի դեպքում: Նման բախման համար առավել կանխատեսելի վայր է Լիբանանի ամենաբազմամարդ փախստականների ճամբարը` Այն Ալ-Հիլվեհը` Սիդոնի մոտակայքում: Ճամբարը հայտնի է ՀԱՄԱՍ-ՖԱԹՀ բռնությամբ և որպես FAI փախուստի դիմած ահաբեկիչների անվտանգ ապաստարանե:

D. ՄԱԿ-ի զեկույցները

66. Իր տասներորդ տարեկան զեկույցում Անվտանգության խորհրդի բանաձևի 1559 (2004թ.) հաշվետվությունների վերաբերյալ, որը հրապարակվել է 2009թ. հոկտեմբերի 21-ին (S / 2009/542), ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի կողմից, inter alia, նշվում է հետևյալը.

«33. Մինչ 12 պաղեստինյան փախստականների ճամբարներում իրավիճակը համեմատաբար կայուն է, ներքին բռնության վտանգը կարող է սպառնալ մի շարք ճամբարների հարակից տարածքներին: Իսկապես, փախստականների որոշ ճամբարները, մասնավորապես, Այն Ալ-Հիլվեհը շարունակում է ապահովել անվտանգ ապաստարան նրանց համար, ովքեր խուսափում են այդ Պետության իրավասու մարմիններից: Այն Ալ-Հիլվեհ ճամբարում եղել են մի քանի միջադեպեր, որոնք գրանցվել են զեկույցը պատրաստելու ընթացքում: Հունիսի 16-ին երկու անհայտ դիմակավորված տղամարդիկ կրակ են բացել ՖԱԹՀ-ի սպայի` Ահմադ Աբուլ Քոլի ուղղությամբ: Նա սպանվել է, իսկ մեկ այլ անձ վիրավորվել: Միջադեպին հաջորդել են շարունակական հարձակումները ճամբարի ներսում մի քանի օրվա ընթացքում: Վերջին ամիսների ընթացքում հաղորդվել են հրաձգության այլ միջադեպեր:

34. Չնայած այդ միջադեպերին, ավելի սերտ համագործակցությունը պաղեստինյան ճամբարի իշխանությունների և լիբանանյան իշխանությունների միջև բարելավել են ճամբարի անվտանգությունն այդ ժամանակահատվածում: Լրացուցիչ շատ ջանքեր պետք է գործադրվեն ճամբարներում հնարավոր լարվածությունը շտկելու համար:

35. Պաղեստինի փախստականների ճամբարներում դժվար պայմաններն ամրապնդում են արմատական խմբերը և, հետևաբար, Լիբանանում ապրող պաղեստինցի փախստականների պայմանները պետք է բարելավվեն երկրում անվտանգության իրավիճակի լավագույն շահերի համարե:

67. Անվտանգության խորհրդի բանաձևի իրականացման վերաբերյալ 1701 (2006թ.) տասնմեկերորդ զեկույցում, որը հրապարակվել է 2009թ. նոյեմբերի 2-ին (S/2009/566), ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի կողմից, inter alia, նշվում է հետևյալը.

«42. UNRWA-ի կողմից վերահսկվող Պաղեստինի փախստականների ճամբարների անվտանգության իրավիճակը համեմատաբար հանգիստ է, բացառությամբ չնչին միջադեպերն այդ ժամանակահատվածում: Սա դրական զարգացում է, որը մեծապես պայմանավորված է պաղեստինյան ճամբարի իշխանությունների և Լիբանանի անվտանգության մարմինների միջև համագործակցության աճով: Այնուամենայնիվ, ես մտահոգված եմ Լիբանանում սպառնալիքների վերաբերյալ ՄԱԿ-ի զեկույցների պատճառով: Նրանից ոմանք ապաստան են ստացել պաղեստինյան փախստականների ճամբարներում, այդ թվում` Սաիդայում գտնվող Այն Ալ-Հիլվեհ ճամբարում, որը հասանելի չէ լիբանանյան անվտանգության մարմինների համար»:

68. Անվտանգության խորհրդի բանաձևի 1701 (2006թ.) տասներկուերորդ զեկույցում, որը հրապարակվել է 2010թ. փետրվարի 26-ին (S/2010/105), ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի կողմից, inter alia, նշվում է հետևյալը.

«38. Փետրվարի 15-ին ՖԱԹՀ-ի և իսլամական արմատական շարժումների անդամների միջև տեղի ունեցած բախումներ են բռնկվել Սաիդայի մոտակայքում` Այն Ալ-Հիլվեհ պաղեստինյան փախստականների ճամբարում: Պայքարի արդյունքում մեկ մարդ սպանվել է: Այս միջադեպը կոտրել է ճամբարների հանգիստ իրավիճակը: Լիբանանյան իշխանությունները շարունակել են խրախուսել Պաղեստինի իշխանությունների հետ համագործակցությունը ճամբարների անվտանգության հարցերի շուրջ.... »:

69. Անվտանգության խորհրդի բանաձևի 1559 (2004թ.) տասնմեկերորդ տարեկան զեկույցում, որը հրապարակվել է 2010թ. ապրիլի 19-ին (S/2010/193), ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի կողմից, inter alia, նշվում է հետևյալը.

«34. Պաղեստինցի փախստականների ճամբարներում իրավիճակը շարունակում է մնալ մտահոգիչ, թեև այն, ընդհանուր առմամբ, հանգիստ էր զեկույցի պատրաստման ժամանակահատվածում: Մի քանի առիթներով, արձանագրվել են անվտանգության միջադեպեր, մասնավորապես փետրվարի 15-ին, Այն Ալ-Հիլվեհում ՖԱԹՀ-ի և արմատական իսլամիստական շարժման անդամների միջև, որի արդյունքում մեկ անձ սպանվել է: Ճամբարները շարունակել են անվտանգ ապաստարան տրամադրել նրանց համար, ովքեր խուսափել են պետական իշխանություններից, ինչպես, օրինակ, զինված ծայրահեղականները, հանցագործներն ու զենքի մաքսանենգները: Ներքին բռնությունը կարող է տարածվել նաև հարակից տարածքներում: Մինչ Լիբանանի անվտանգության մարմինների և պաղեստինյան խմբակցությունների միջև բարելավվել է համագործակցությունը և անվտանգության համակարգումը, լիբանանյան իշխանությունները մշտապես չեն եղել ճամբարներում ... Ավելին, դեռ շատ անելիքներ կան, որ անհրաժեշտ են ճամբարներում հնարավոր լարվածությունը շտկելու համար.... »:

70. Անվտանգության խորհրդի բանաձևի 1559 (2004թ.) տասներկուերորդ տարեկան զեկույցում, որը հրապարակվել է 2010թ. հոկտեմբերի 18-ին (S/2010/538), ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի կողմից, inter alia, նշվում է հետևյալը.

«28. Մինչ առավել քան 12 պաղեստինյան փախստականների ճամբարներում իրավիճակը համեմատաբար կայուն է, վտանգը, որ ներքին բռնությունը կարող է տարածվել հարակից տարածքներում դեռևս առկա է մի շարք ճամբարներում: Որոշ ճամբարներ շարունակել են անվտանգ ապաստարան տրամադրել նրանց համար, ովքեր խուսափել են պետական իրավասու մարմիններից: Հաշվետու ժամանակահատվածում անվտանգության աղբյուրները փախստականների ճամբարներում գրանցել են զենքի կիրառման մի քանի միջադեպեր:

29. Չնայած այն միջադեպերին, պաղեստինյան ճամբարի իշխանությունների և լիբանանյան իշխանությունների միջև սերտ համագործակցությունը բարելավել է ճամբարի անվտանգությունը: Մինչդեռ, լիբանանյան իշխանությունները մշտապես չեն եղել ճամբարների ներսում ... Ավելին, դեռ շատ անելիքներ կան, որ անհրաժեշտ են ճամբարներում հնարավոր լարվածությունը շտկելու համար.... :

30. Լիբանանում ապրող պաղեստինցի փախստականների իրավիճակը շարունակում է մնալ ծանր: Երկար տարիներ Միավորված ազգերի կազմակերպությունը կոչ է արել Կառավարությանը բարելավել Լիբանանում բնակվող պաղեստինցի փախստականների, առանց վնասելու Պաղեստինի փախստականների վերջնական լուծման հարցը տարածաշրջանում խաղաղ համաձայնագրի համատեքստում, մասնավորապես`հաշվի առնելով անվտանգության իրավիճակի հետևանքով առաջացած վատ կենսապայմանները.... ե:

71. Անվտանգության խորհրդի բանաձևի 1701 (2006թ.) տասնչորսերորդ զեկույցում, որը հրապարակվել է 2010թ. նոյեմբերի 1-ին (S/2010/565) ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի կողմից, inter alia, նշվում է հետևյալը.

«39. Պաղեստինցի փախստականների ճամբարներում անվտանգության իրավիճակն ընդհանուր առմամբ հանգիստ է` չնայած որոշ արձանագրված միջադեպերի, դա մեծամասամբ պաղեստինյան ճամբարի իշխանությունների և լիբանանյան անվտանգության մարմինների իշխանությունների միջև սերտ համագործակցության շնորհիվ է: Սեպտեմբերի 7-ին լարվածությունը աճել է Այն Ալ-Հիլվեհ ճամբարում, երբ Ալ Քաիդային աջակցող մի խումբ հրապարակավ սպառնացել է սպանել ՖԱԹՀ-ի առաջնորդին, ով պատասխանատու է լիբանանյան իշխանությունների հետ անվտանգության ոլորտում համագործակցության համար»:

72. Անվտանգության խորհրդի բանաձևի 1701 (2006թ.) տասնհինգերորդ զեկույցում, որը հրապարակվել է 2011թ. փետրվարի 28-ին (S/2011/91), ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի կողմից, inter alia, նշվում է հետևյալը.

«33. Լիբանանյան իշխանությունները նշել են նպատակահարմար համագործակցությունը Լիբանանի զինված ուժերի և պաղեստինցի անվտանգության պաշտոնյաների միջև երկրի 12 պաշտոնական պաղեստինյան փախստականների ճամբարների ներսում: Միայն մեկ խոշոր միջադեպ է տեղի ունեցել Լիբանանի Պաղեստինյան փախստականների ճամբարներում հաշվետու ժամանակահատվածի ընթացքում: Դա եղել է 2010թ. դեկտեմբերի 25-ին Այն Ալ Հիլվեհ ճամբարում Ղանդի Սահմարանիի սպանությունը, ով Ջանդ Ալ-Շամ խմբի անդամ էր: Այդ սպանությունից հետո ռումբ է տեղադրվել շենքում, որը, իբր, պատկանում է Այն Ալ-Հիլվեհում ՖԱԹՀ Ալ-Իսլամին, ռումբը պատճառել է միայն նյութական վնաս: Լիբանանյան իշխանությունները վերագրում են սպանությունը Այն Ալ-Հիլվեհ ճամբարում խմբերի միջև մրցակից պայքարին»:

73. Անվտանգության խորհրդի բանաձևի 1559 (2004թ.) տասներեքերորդ տարեկան զեկույցում, որը հրապարակվել է 2011թ. ապրիլի 19-ին (S/2011/258), ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի կողմից, inter alia, նշվում է հետևյալը.

«38. Իրավիճակը փախստականների 12 պաղեստինյան ճամբարներում համեմատաբար կայուն է` չնայած արձանագրված որոշ միջադեպերի և պայթյունների որոշ ճամբարներում, մասնավորապես Այն Ալ-Հիլվեհում, որտեղ, վերջերս, մարտի 31-ին ճամբարի ներսում մրցակից խմբերի միջև բախումներ են բռնկվել: Վտանգ կա, որ ներքին բռնությունը կարող է տարածվել հարակից տարածքներում, քանի որ որոշ ճամբարներ շարունակում են անվտանգ ապաստարան տրամադրել նրանց համար, ովքեր խուսափել են պետական իրավասու մարմիններից:

39. Չնայած այն միջադեպերին, լիբանանյան իշխանություններն ընդունել են ճամբարներում Լիբանանի զինված ուժերի և պաղեստինցի անվտանգության աշխատակիցների միջև արդյունավետ համագործակցության առկայությունը: Սակայն լիբանանյան իշխանությունները մշտապես ներկա չեն եղել ճամբարներում` չնայած այն հանգամանքին, որ 1969թ. Կահիրեի համաձայնագիրը թույլատրել է Պաղեստինի զինված ուժերի ներկայությունը փախստականների ճամբարներում, որը, սակայն, 1987թ Լիբանանի խորհրդարանի կողմից անվավեր է ճանաչվել: Ավելին, դեռ շատ անելիքներ կան, որ անհրաժեշտ են ճամբարներում հնարավոր լարվածությունը շտկելու համար:

40. Լիբանանում բնակվող պաղեստինցի փախստականների իրավիճակը շարունակում է մնալ, մեծ հաշվով, ծանր: ՄԱԿ-ը շարունակում է կոչ անել Լիբանանի իշխանություններին բարելավել պայմանները, որոնցում ապրում են պաղեստինցի փախստականները Լիբանանում` առանց վնասելու Պաղեստինի փախստականների հարցի վերջնական լուծման, տարածաշրջանում համապարփակ խաղաղության համաձայնագրի համատեքստում, մասնավորապես` հաշվի առնելով կենսապայմանները և անվտանգության վատ պայմանները»:

E. Ոչ հասարակական կազմակերպությունների զեկույցները

1. Amnesty International

74. Լիբանանի վերաբերյալ իր 2011թ. զեկույցում Amnesty International-ը նշել է, inter alia, հետևյալը.

«Պաղեստինցի փախստականների շարունակում են առերեսվել խտրականության հետ, ինչը խանգարում է նրանց աշխատանքի առողջապահության, կրթության և համապատասխան բնակարանային հարցերում: Առնվազն 23 ճանաչված Իրաքցի փախստականներ տեղահանվել են, իսկ տասնյակ այլ փախստականներ և ապաստան հայցողներ ձերբակալվել են, ինչը կարող է դիտվել որպես կամայական կալանք: Առնվազն 19 անձ դատապարտվել է Իսրայելի հետ համագործակցության կամ լրտեսության համար անարդար դատավարությունների արդյունքում: Հաղորդվել է, որ նրանցից 12-ը դատապարտվել են մահապատժի: Զեկույցում նշվել է կալանքի ընթացքում շարունակական խոշտանգումների մասին:

...

Ֆաթհ Ալ Իսլամ զինված խմբում ներգրավված լինելու մեջ կասկածվող ավելի քան 120 անհատներ ձերբակալվել են առանց մեղադրանքի 2007թ.-ին, դեռ շարունակում են սպասել Արդարադատության խորհրդի դատավարությանը: Մեծամասնությունն ենթարկվել է խոշտանգումների...

...

Ռազմական դատարանում սկսվել էր Պաղեստինի փախստական Մահեր Սուքարի, ինչպես նաև 10 այլ անձանց դատավարությունը անվտանգության իրավախախտումների հետ կապված, այդ թվում` «զինված խմբավորման ձևավորում մարդու և գույքի դեմ ուղղված հանցագործություններ կատարելու նպատակով»: Որևէ քննություն չի իրականացվել իր պնդումների կապակցությամբ առ այն, որ նա ապրիլ ամսին «խոստովանություն է արել» խոշտանգումների ճնշման տակ ...

...

Շարունակել են բողոքներ ստացվել կալանավորվածներից խոշտանգումների և այլ վատ վերաբերմունքի մասին և որոշ քայլեր են ձեռնարկվել իրավիճակը բարելավելու ուղղությամբ: Սակայն իշխանությունները թույլատրել են Խոշտանգումների կանխարգելման ՄԱԿ-ի ենթակոմիտեի այցն այդ երկիր մայիսին (այդ այցի զեկույցը, որը պատրաստվել է 2010թ. մայիսի 24-ին և հունիսի 2-ին, դեռևս գաղտնի է), իսկ նոյեմբերին հայտարարվել է, որ իրենք քրեականացրել են խոշտանգումների և վատ վերաբերմունքի բոլոր ձևերը: Կալանավորվածները դեռ պահվում են կատարյալ մեկուսացման մեջ, խոշտանգումների վերաբերյալ պնդումները չեն քննվել և «խոստովանությունները» տրվել են ճնշումների տակ և ընդունվել որպես ապացույց: Կառավարությունը չի ներկայացրել ՄԱԿ-ի Խոշտանգումների դեմ կոնվենցիայի իր առաջին զեկույցը, որը Լիբանանը վավերացրել է 2000թ.: Այն նաև չի հաստատել անկախ մարմին, որն իրավասու է ստուգել կալանավայրերի կենտրոնները, ինչպես պահանջվել է Խոշտանգումների դեմ կոնվենցիայի ընտրովի արձանագրությամբ, որի կողմ Լիբանանը դարձել է 2008թ.:

2. Human Rights Watch

75. Լիբանանի վերաբերյալ 2011թ. զեկույցում Human Rights Watch-ը հայտնել է, որ մի շարք կալանավորներ, հատկապես Իսրայելի և զինված ջիհադիստների համար լրտեսության մեջ կասկածվող անձինք, հայտնել են այդ կազմակերպությանը, որ իրենց քննիչները խոշտանգել են մի շարք ձերբակալված անձանց պահելու վայրերում, այդ թվում` Պաշտպանության նախարարությունում և Ներպետական անվտանգության ուժերի տեղեկատվության մասնաճյուղում:

2. Միջազգային ճգնաժամային խումբ, անկայունություն: Լիբանանի պաղեստինցի փախստականների ճամբարներ (2009թ. փետրվարի 19)

76. Միջազգային ճգնաժամային խումբը ոչ կառավարական կազմակերպություն է, որը հիմնադրված է Բրյուսելում: Դրա նպատակն է «կանխել և լուծել մահացու հակամարտություններըե: Այն ունի ներկայացուցչություններ, inter alia, Բեյրութում, Դամասկոսում և Երուսաղեմում:

77. Լիբանանում Պաղեստինի փախստականների ճամբարների վերաբերյալ (Անկայունություն Լիբանանի պաղեստինցի փախստականների ճամբարներում` հրապարակված 2009թ. փետրվարի 19-ին) զեկույցում այն մանրամասնորեն նկարագրում է ճամբարների հիմնական քաղաքական դերակատարներին, իրավիճակը, լիբանանապաղեստինյան հարաբերությունների էվոլյուցիան` սկսած 1948թ.-ից, փախստականների կարգավիճակը, ճամբարներում միջխմբային հակամարտությունները, հակամարտությունները Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպության և ՖԱԹՀ-ի ներսում, ճամբարներում վերահսկողության ձախողումը և ջիհադիզմի տարածումը:

«Մի շարք վերլուծաբաններ պնդում են, որ ՖԱԹՀ-ի ներսում իշխանության համար պայքարը և շարժման ներսում համատարած կոռուպցիան ճամբարներում աճող քաոսի պատճառ է: Այն խարխլել է այնպիսի կարևոր հաստատությունների հանդեպ վստահելիությունը ու արդյունավետությունը, ինչպիսին Զինված պայքարի կազմակերպությունն է և նպաստել անվտանգության խափանմանը: Թերևս առավել կարևոր փաստն այն է`ոչ PLO-ն, ոչ էլ ՖԱԹՀ-ը չեն կարողացել արդյունավետորեն պայքարել ջիհադիստական խմբերի դեմ, որոնք մերժում են ազգայնական կազմակերպությունների ծրագրերը, ռազմավարությունը և միությունները:

Օրինակ` Այն Ալ Հիլվեհում, ՖԱԹՀ-ի երկու առաջնորդների հակամարտությունը զգալիորեն թուլացրել է շարժումը:

Որոշ դիտորդներ կարծում են, որ Այն Ալ Հիլվեհում ջիհադիստներին վերագրված բռնի գործողությունները իրականացրել են ՖԱԹՀ-ի անդամները Աբաս Զաքիի [ՖԱԹՀ-ի տեղական առաջնորդ] դեմ: ... Այս տեսակետը հաստատել են այլ պաղեստինյան և լիբանանյան պաշտոնյաները ու շեյխերը ...ե:

78. Ինչ վերաբերում է ճամբարներում ջիհադիզմին, զեկույցում նշվել է հետևյալը.

«1980-ականների վերջին որոշ համակենտրոն գործոններ նպաստել են սալաֆիսթ ջիհադի առաջացմանը ճամբարներում, դրանք են` գերիշխող քաղաքական ուժի բացակայությունը, ճամբարների մեկուսացումը երկրի մնացած տարածքից, կենսապայմանների վատացումը և ողջ Մերձավոր Արևելքում իսլամիզմի լայն տարածումը: 1990թ. փլուզումից հետո խաղաղության գործընթացը ակտիվացել է:

Այն Ալ Հիլվեհում ջիհադիստական խմբերը ներկայացրել են իրենց որպես PLO ղեկավարության այլընտրանք, որը շատերը դիտարկում են որպես վարկաբեկված և կոռումպացված և, որն իսլամիստները մեղադրել են Իսրայելին և Արևմուտքին կապիտուլյացիայի մեջ` մերժելով պաղեստինցիների իրավունքները, մասնավորապես, վերադարձի իրավունքը:

...

Պետության վերահսկողությունից դուրս լինելով` ճամբարները, դե ֆակտո, դարձել են զենքի, ինչպես նաև Լիբանանի և Պաղեստինի փախստականների ապաստան: Բռնվելով ճամբարներում և դրսում որևէ իրատեսական հեռանկար չունենալով` նրանք կազմում են ջիհադիստական խումբ: Ռազմատենչ խմբերն առաջարկում են պաշտպանություն: PLO-ը պաշտոնապես նշել է. «Նրանք ճամբարներում հայտնվել են թակարդի մեջ և չունեն ապագա հեռանկար: Նրանք վախենում են իրենց մնացյալ կյանքն ապրել որպես փախստական, և այդպիսով հեշտությամբ մանիպուլյացիայի են ենթարկվում:

...

... Խմբերը շահագրգռված են ճամբարներում ստատուս քվոյի պահպանման հարցում` խուսափելով պետական միջամտությունից: Այն Ալ Հիլվեհը, Ուսբաթ Ալ Անսարն այժմ դիտարկվում են բոլոր Պաղեստինի խմբավորումների, այդ թվում ՖԱԹՀ-ի կողմից որպես ավանդական թշնամի: Նմանապես, Ալ Հարաքա Ալ Իսլամիա Ալ Մուջահիդայի առաջնորդ, շեյխ Ջամալ Խաթաբը հանդես է եկել որպես միջնորդ խոշոր պաղեստինյան խմբակցությունների և Այն Ալ Հիլվեհի առավելապես ռազմատենչ խմբերի միջև:

Այն Ալ Հիլվեհը լավ օրինակ է ծառայում, թե ինչպես խուսափել ջիհադիստական խմբերի հետ բախումներից: Հիզբոլահի համար, հակադրումը կարող է խորացնել կրոնական լարվածությունը: Իր հերթին, ՖԱԹՀ-ը զգուշանում է Ուսբաթ Ալ Անսար հետ առճակատումից, որի արդյունքը երաշխավորված չէ: Հետագա շարժումը և, մասնավորապես, Հարիրի ընտանիքն ուներ մտավախություն, որ ջիհադիստական խմբերի ճգնաժամը կարող է վտանգել սուննի համայնքում իրենց գերիշխանությունը:

2004թ. ընթացքում Ուսբաթ Ալ Անսարը միավորել է ուժերը, որպեսզի ճնշի Ջանդ Ալ Շամի ճամբարի հյուսիսային շրջանները... ե:

1990-ականների վերջին խաղաղության գործընթացի փլուզումից հետո ակտիվացել է գործընթացը: Օգտվելով երիտասարդ փախստականների ինքնության հետ կապված դժվարություններից` սոցիալ-տնտեսական բարդ իրավիճակից և ղեկավարության վակուումից, այնպիսի խմբեր, ինչպիսիք են Ջանդ Ալ Շամը, Ուսբաթ Ալ Անսարը, Ուսբաթ Ալ Նուրը, Ալ Հարաքա Ալ Իսլամիայա Ալ Մուջահիդա, վերջերս նաև ՖԱԹՀ Ալ Իսլամը բարգավաճել են: Դա այդպես էր հատկապես հյուսիսում` ավանդական սուննիական պատվարում, որտեղ բացակայում է հզոր լիբանանյան ղեկավարության վերահսկումը, և Այն Ալ Հիլվեհում, որն ի տարբերություն մյուս ճամբարների` որևէ խմբակցության վերահսկողության տակ չի գտնվել:

3. Միացյալ Նահանգների կոմիտեն Փախստականների և ներգաղթածների վերաբերյալ` Փախստականների համաշխարհային հետազոտություն 2009թ., Լիբանան

79. Փախստականների և ներգաղթածների հարցերով Միացյալ Նահանգների կոմիտեն ոչ կառավարական կազմակերպություն է, որը հիմնադրվել է 1911թ., որպեսզի ծառայի փախստականներին և ներգաղթածներին և պաշտպանի ամբողջ աշխարհի փախստականների, ապաստան հայցողների և ներպետական մակարդակով տեղահանված անձանց իրավունքները: Այն հրապարակել է ամենամյա Համաշխարհային Փախստականների հետազոտություններ և փախստականների վերաբերյալ զեկույցներ:

80. Լիբանանի վերաբերյալ 2009թ. հունիսի 17-ին տրված իր զեկույցում նշվել է, inter alia, հետևյալը.

«ՖԱԹՀ-ի և արմատականների միջև բախումների ընթացքում Այն Ալ Հիլվեհ ճամբարում սպանվել են մի քանի պաղեստինցիներ: Մարտական գործողությունների ընթացքում զոհվել է երեք անձ` Ջանդ Ալ Շամի առաջնորդը և երկու այլ պաղեստինցիներ հուլիս ամսին: Երեքը մահացել են, իսկ երեքը վիրավորվել են կրակահերթի ընթացքում սեպտեմբերի կեսերին, և մոտ մեկ շաբաթ անց պայթյունից զոհվել է մեկ անձ և վիրավորվել չորսը»:

F. Նորություններ, զեկույցներ

81. 2008թ. մարտի 21-ի իր զեկույցում BBC-ն նկարագրել է Ջանդ Ալ Շամը («Սիրիայի մեծագույն (կամ պատմական) Զինվորներ») որպես արմատական առանձնացված խումբ, որը ձևավորվել է 2002թ.-ին: Զեկույցում նշվում է, որ խումբը մեղադրվել է կամ իր վրա պատասխանատվություն է վերցրել Լիբանանում և Սիրիայում մի շարք պայթյունների և հրազենային հարձակումների համար: Նախորդ տարիներին այն պատերազմել է լիբանանյան զորքերի հետ Ֆաթհ ալ Իսլամ իսլամական գրոհայինների խմբին անդամակցելուց հետո, որի կենտրոնը գտնվել է Նահր Ալ Բարեդ հյուսիսային պաղեստինյան փախստականների ճամբարում:

82. 2007թ. մայիսի 17-ին Մարդասիրական գործերը համակարգող Միավորված ազգերի կազմակերպության գրասենյակի շահույթ չհետապնդող նախագծի ԻՐԻՆ լրատվական ծառայությունը հաղորդել է, որ ՖԱԹՀ-ի երկու անդամներ սպանվել են նախորդ շաբաթ Այն Ալ Հիլվեհում Ջանդ Ալ Շամի հետ բախումների հետևանքով: Այն նշել է, որ խումբը, որի ակտիվ զինյալները, որոնց թիվը գնահատվում է մինչև երկու հարյուր հիսուն Սիրիայի իշխանությունների կողմից հաճախակի մեղադրվել են Սիրիայում նախորդ երկու տարիներին ձախողված հարձակումներ կազմակերպելու մեջ: 2007թ. մայիսի 15-ին ճամբարում անհայտ զինյալների կողմից վրեժից դրդված հարձակման արդյունքում վիրավորվել են Ջանդ Ալ Շամի անդամներից երկուսը:

83. 2007թ. օգոստոսի 5-ին ԻՐԻՆ-ը հաղորդել է, որ 2007թ. հունիսի 4-ին Ջանդ Ալ Շամի զինյալները, որոնց այն նկարագրել է որպես գործող «թաքֆիրի» խումբ, որն ըստ պաղեստինցիների չուներ առաջնորդ և որը հարձակվել է Այն Ալ Հիլվեհից դուրս լիբանանյան բանակի անցակետի վրա: Զեկույցում ասվում է, որ խումբը հիմնադրվել է ոչ ոքի չպատկանող փոքր հողատարածքում, որը հայտնի է որպես Թահամիր անվամբ, որը գտնվում է Այն Ալ Հիլվեհի և Լիբանանի բանակի անցակետերի (որը հսկվել է ճամբարի կողմից) սահմանի միջև: Հարձակումից հետո Անսար Ալլահ Պաղեստինի իսլամիստական մեկ այլ խմբին հանձնարարվել է անվտանգության ուժերի ութսուն անդամների գլխավորությամբ վերահսկել ճամբարի երկու անցակետերի սահմանները, այդ թվում` Ջանդ Ալ Շամին նայող, խիստ պահվող սահմաններից մեկը: Այլ ճամբարի սահմանային անցակետերը, ինչպես նաև ճամբարի ներսում անվտանգությունը շարունակել է մնալ ՖԱԹՀ-ի խնդիրը: Զեկույցում նշվել է, որ ՖԱԹՀ-ի զինյալները պարբերաբար ունեցել են մահացու բախումներ Ջանդ Ալ Շամի հետ նախորդ վեց ամսվա ընթացքում, ինչպես նաև բախվել են այլ զինված և ավելի արմատական պաղեստինյան խմբերի հետ, ինչպիսիք են Պաղեստինի գլխավոր հրամանատարության ազատագրական ժողովրդական ճակատի կամ Ուսբաթ Ալ Անսարը:

84. 2008թ. ապրիլի 29-ին ԻՐԻՆ-ը տեղեկացրել է, որ 2008թ. մարտի 21-ին բախումներ են սկսվել ՖԱԹՀ-ի և Ջանդ Ալ Շամի անդամների միջև: Պայքարը, որն առնվազն հարյուրավոր ընտանիքներին ստիպել է փախչել ճամբարից, ծագել է այն բանից հետո, երբ ՖԱԹՀ-ն առևանգել է Ջանդ Ալ Շամի հրամանատարին, ով կռվել է Լիբանանի բանակի դեմ նախորդ ամռանը և հանձնել նրան այդ բանակին: Լիբանանում ՖԱԹՀ-ի անվտանգության գլխավոր ղեկավար Մունիր Մաքդահը հայտնել է գործակալությանը, որ մինչ Ջանդ Ալ Շամի հրամանատարը հետապնդվել է առանց Այն Ալ Հիլվեհի այլ խմբակցությունների հետ բավարար համագործակցության համար, անվտանգության նոր միջոցները կապահովեն, որ ոչ մի զինյալ չի կարող գործել խմբավորումների համայնքներից դուրս:

85. 2010թ. հունվարի 2-ի միջադեպի ընթացքում ՖԱԹՀ-ի անդամները վիրավորվել են Ջանդ Ալ Շամի անդամների հետ կես ժամ տևած փոխհրաձգության արդյունքում: Այնուամենայնիվ, մամուլի զեկույցներից երևում է, որ դրանից հետո իրավիճակը ճամբարում հանդարտվել է, և որ 2010թ. օգոստոսի 4-ին երկու խմբերի առաջնորդներն Այն Ալ Հիլվեհում կնքել են զինադադար:

86. 2010թ. դեկտեմբերի 25-ին Ալ Ջազիրա հեռուստաընկերությունը հաղորդել է, որ Ջանդ Ալ Շամի ավագ հրամանատար Ղանդի Սահմարանին հայտնաբերվել է սպանված Այն Ալ Հիլվեհում: Հաղորդվել է, որ Սահմարանիի մահը «կարող է լինել մի մեծ հարված [Ջանդ Ալ Շամի] համար, որի մի քանի ղեկավարները և անդամները կամ սպանվել էին կամ հեռացել դրա շարքերից վերջին մի քանի տարիների ընթացքում»:

87. 2011թ. հունվարի 3-ին լիբանանյան NOW Lebanon լրատվական կայքը հաղորդել է Ջանդ Ալ Շամի վերջին զարգացումները: Զեկույցում ասվում է, inter alia, որ գնդապետ Իսսան, ով Պաղեստինի նախագահ Մահմուդ Աբբասի կողմից 2010թ. մայիսին նշանակվել է որպես ճամբարներում ՖԱԹՀ-ի անվտանգության ապահովման ղեկավար, ասել է, որ ՖԱԹՀ-ը և Այն Ալ Հիլվեհում առկա այլ խմբավորումները, մասնավորապես` Ուսբաթ Ալ Անսարը կնքել են խաղաղության համաձայնագիր: Բանակցությունների արդյունքում Ուսբաթ Ալ Անսարի առաջնորդները տրամադրել են Իսսային ազատ մանդատ` բացառելու համար ջիհադիստների և արմատականների վրա դրված ճամբարի անվտանգության սպառնալիքը: Իսսան նշել է, որ «այդ խմբակցությունների հետ որոշ մարտերից հետո մի մասը մահացել է, մի մասը գերի ընկել ու հանձնվել Լիբանանի իշխանություններին, և մնացածները դիմել են փախուստի: Այս խմբերը օգտվել են Լիբանանում անկայուն իրավիճակից և մուտք գործել ճամբար, և երբ մենք հասկացանք, որ նրանք խանութներում տեղի ունեցած պայթյունների կասկածյալների թվում են, մենք անվտանգության նկատառումներից ելնելով վնասազերծեցինք նրանցից շատերին, ոմանց դեմ պայքարեցինք և ոմանք, ինչպես արդեն նշեցի, փախել են»: Նա նաև նշեց, որ որոշ ջիհադականներ մեկնել են Եվրոպա` ավելացնելով, որ նրանք ի սկզբանե գտնվել են «թեժ» տարածքում [ճամբարի ծայրամասում] և քիչ-քիչ սկսել են դիմել փախուստի: Որոշ մասը մեկնել է Ֆրանսիա, ոմանք` Բելգիա, ոմանք Բուլղարիայի Սոֆիա քաղաք»: Նա ասել է, որ 2010թ. դեկտեմբերի կեսին հինգ փախստական Բուլղարիայի իշխանությունների կողմից վերադարձվել է Լիբանան: Դրանց թվում էր նաև Յուսեֆ Քայեդը` ՖԱԹՀ-ի նախկին անդամ, մի անպատկառ, ով ապստամբել է կենտրոնական հրամանատարության դեմ: Զեկույցում նաև նշվում է Այն Ալ Հիլվեհում ՖԱԹՀ-ի մեկ այլ պաշտոնյայի մասին, ով լքել է արմատական իսլամիստների շարքերը և առանց խմբի ղեկավարի այլևս սպառնալիք չկա: «Ջանդ Ալ Շամ ֆենոմենն այլևս գոյություն չունի ճամբարներում և այլևս չի հանդիսանում սպառնալիք»,– ասաց նա թղթակցին:

88. 2011թ. ապրիլի 26-ի հոդվածում, որը վերնագրված է «ՖԱԹՀ-ի և Ջանդ Ալ Շամի բախումն Այն Ալ Հիլվեհում», Լիբանանի Դը Դեյլի Սթար թերթը տեղեկացրել է, որ նախորդ շաբաթվա վերջին եղել են զինված բախումներ ՖԱԹՀ-ի և Ջանդ Ալ Շամի անդամների կողմից փոխադարձ հրթիռակոծմամբ: Դրանք սկսվել են այն բանից հետո, երբ երկու անհայտ անձինք անցակետում հրաժարվել են ենթարկվել անվտանգության ուժերի հրամաններին: Ջանդ Ալ Շամի զինյալները միացել են հակամարտությանն այն բանից հետո, երբ տեղեկացել են, որ ՖԱԹՀ-ի կողմից կրակ է արձակվել:

ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՀԱՐՑԵՐ

I. ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ 3-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ ԵՆԹԱԴՐՅԱԼ ԽԱԽՏՈՒՄ

89. Դիմողը պնդել է, որ եթե նա արտաքսվի Լիբանան, նա կարող է ենթարկվել վատ վերաբերմունքի կամ մահվան: Նա հիմնվել է Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի վրա, որը նախատեսում է`

«Ոչ ոք չպետք է ենթարկվի խոշտանգումների կամ անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի»:

A. Կողմերի պնդումները

90. Կառավարությունը պնդել է, որ դիմողի մտավախություններն անհիմն են 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի 44a-րդ բաժնի արգելքի տեսակետից, որը նախատեսում է արգելք օտարերկրացիներին արտաքսել մի երկիր, որտեղ վտանգի տակ կլինի նրանց առողջությունը կամ կյանքը: Նրան արտաքսելու մասին հրամանը տրվել է Բուլղարիայի ազգային անվտանգությունը պաշտպանելու նպատակով: Այնուամենայնիվ, այն համապատասխանում է 44a-րդ բաժնի դրույթներին, որոնք համընկնում են Կոնվենցիային 2-րդ, 3-րդ և 5-րդ սկզբունքներին: Նման դեպքերում իրավասու մարմինները, որոնք սերտ համագործակցում են Արտաքին գործերի նախարարության և հասարակական կազմակերպությունների հետ, պետք է սեփական նախաձեռնությամբ ստուգեն արտաքսման հարցը: Արտաքին գործերի նախարարությունը պահպանում է նորացված անվտանգ երրորդ երկրների ցուցակը, որոնք կարող են ընդունել դիմողի իրավիճակում գտնվող անձանց: Իշխանությունները դրանով պահպանել են Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի բացարձակ արգելքը և, ի տարբերություն Սաադին ընդդեմ Իտալիայի ([GC], թիվ 37201/06, ՄԻԵԴ, 2008թ.) գործում ընդունած իրավիճակի, չեն ձգտել հավասարակշռել ազգային անվտանգության նկատառումները դիմողի վատ վերաբերմունքի ենթարկվելու վտանգի հետ: 44a-րդ բաժնի դրույթները վերաբերում են բոլոր օտարերկրացիներին, այդ թվում` նրանց, ովքեր ենթակա են արտաքսման ազգային անվտանգության նկատառումներից ելնելով:

91. Դիմողը պատասխանել է, որ Կառավարությունը ոչինչ չի պատասխանել այն վտանգի վերաբերյալ, որին նա կարող էր ենթարկվել Լիբանանում: Ինչ վերաբերում է 44a-րդ բաժնի վրա հիմնվելուն, ապա գոյություն չունի որևէ մեխանիզմ, որը կապահովի դրա արդյունավետ կիրառումը: Իր արտաքսումը Լիբանան կանխելու նպատակով այդ դրույթի վրա հիմնվելու միակ հնարավորությունն եղել է արտաքսման դատական վերանայման վարույթը: Այնուամենայնիվ, Գերագույն վարչական դատարանը վճռել է, որ այդ կետն անհամապատասխան է: Ամեն դեպքում միակ ընթացակարգը, որով դիմողը կարող էր ապացուցել, որ նա կանգնած է մահվան կամ վատ վերաբերմունքի վտանգի առջև, դա ապաստանի վարույթն էր: Իր ապաստանի վերաբերյալ խնդրանքը քննելիս Փախստականների պետական գործակալությունը գտել է, որ այդ վտանգն իրական է` հաշվի առնելով դիմողի անձնական հանգամանքները և Լիբանանի ճամբարներում պաղեստինցի փախստականների ընդհանուր իրավիճակը: Այդ հիմքով դիմողին տրվել է մարդասիրական պաշտպանություն: Հետևաբար, վտանգը կարելի է համարել հաստատված: Սակայն նա չի կարող օգտվել նման պաշտպանությունից, քանի որ այն ընկնում է 2002թ. Փախստականների և ապաստանի ակտի 4 (4)-րդ և 67 (3)-րդ բաժինների բացառություն կազմող դրույթների շրջանակներում:

B. Դատարանի գնահատականը

1. Ընդունելիությունը

92. Քանի որ Կառավարությունը վիճարկել է, որ դիմողն իր երկիր տեղափոխվելու դեպքում գտնվում է վտանգի տակ առ այն, որ կարող է ենթարկվել 3-րդ հոդվածի հակառակ վերաբերմունքի` Դատարանը, առաջին հերթին, պետք է քննի նրա զոհի կարգավիճակը: Այն նախ նշում է, որ իր արտաքսման հրամանը բավարարվել է Գերագույն վարչական դատարանի կողմից, վերջնական է և կիրառելի (տե՛ս, mutatis mutandis, Shamayev and Others v. Georgia and Russia, թիվ 36378 / 02, կետ 358, ՄԻԵԴ 2005թ.- III, Abdulazhon Isakov v. Russia, թիվ 14049 / 08, կետ 100, 2010թ. հուլիսի 8, Karimov v. Russia, թիվ 54219 / 08, կետ 90, 2010թ. հուլիսի 29 և Kolesnik v. Russia, թիվ 26876 / 08, կետ 63, 2010թ. հունիսի 17, և ի հակադրություն Vijayanathan and Pusparajah v. France, 1992թ. օգոստոսի 27, կետ 46, Սերիա A, թիվ 241-B, Pellumbi v. France (dec.), թիվ 65730/01, 2005թ. հունվարի 18, Djemailji v. Switzerland (dec.), թիվ 13531/03, 2005թ. հունվարի 18, Etanji v. France (dec.), թիվ 60411/00, 2005թ. մարտի 1, վերը մեջբերված Shamayev and Others, կետեր 354-55, ՄԻԵԴ, 2005թ.-III, և Nasrulloyev v. Russia, թիվ 656 / 06, կետ 60, 2007թ. հոկտեմբերի 11): Երկրորդ` թեև այն տրվել է ավելի քան մեկ ու կես տարի առաջ, այն շարունակում է ունենալ լիարժեք իրավական ուժ (ի հակադրություն` Benamar and Others v. France - (dec.), թիվ 42216/98, 2000թ. նոյեմբերի 14): Վերջապես, չկա ոչ մի նշում առ այն, որ իշխանությունները դադարեցրել են դրա կիրառումը (ի հակադրություն Andrić v. Sweden (dec), թիվ 45917/99, 1999թ. փետրվարի 23) կամ, որ հնարավոր է վիճարկել դրա կիրառումը (ի հակադրություն Kalantari v. Germany, թիվ 51342 / 99, կետ 56, ՄԻԵԴ, 2001թ.-X, և Yildiz v. Germany (dec.), թիվ 40932 / 02, 2005թ. հոկտեմբերի 13): Այն հարցը, թե արդյոք 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի 44a-րդ բաժնով նախատեսված արգելքը օտարերկրացիներին երկրներից արտաքսելու վերաբերյալ, եթե նրանց կյանքին կամ ազատությանը կարող է վտանգ սպառնալ կամ նրանք կարող են ենթարկվել վատ վերաբերմունքի (տե՛ս կետ 38) ըստ էության կարող է կանխել դիմողի արտաքսումը Լիբանան (տե՛ս Boutagni v. France, թիվ 42360/08, կետեր 47-48, 2010թ. նոյեմբերի 18): Նաև գործում առկա տեղեկատվությունից ակնհայտ է դառնում այն, որ լիբանանյան իշխանությունները երբեք չեն տրամադրի ճամփորդական փաստաթուղթ, որը հնարավորություն կտա դիմողին կրկին մուտք գործել Լիբանան:

93. Այդ հանգամանքներում, Դատարանը գտնում է, որ դիմողը կարող է ունենալ զոհի կարգավիճակ Կոնվենցիայի 34-րդ հոդվածի իմաստով:

94. Դատարանը գտնում է, որ բողոքն ակնհայտորեն անհիմն չէ Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 3 (a)-րդ կետի իմաստով կամ անընդունելի չէ որևէ այլ հիմքով: Հետևաբար այն պետք է ճանաչվի ընդունելի:

2. Հանգամանքները

95. Դատարանը ցանկանում է շեշտել, որ այն խորապես գիտակցում է պետությունների առջև ծառացած բոլոր դժվարություններն իրենց բնակչությանն ահաբեկչական բռնությունից պաշտպանելու նպատակով, ինչն ինքնին, ծանր սպառնալիք է մարդու իրավունքների նկատմամբ (տե՛ս Lawless v. Ireland (թիվ 3), 1961թ. հուլիսի 1, կետեր 28, 30, Սերիա A, թիվ 3, Ireland v. the United Kingdom, 1978թ. հունվարի 18, Սերիա A, թիվ 25, Ճcalan v. Turkey [GC], թիվ 46221 / 99, կետ 179, ՄԻԵԴ, 2005թ.-IV, Chahal v. the United Kingdom, 1996թ. նոյեմբերի 15, կետ 79, Վճիռների և որոշումների ժողովածու 1996թ.-V, Ա.-ն և այլոք ընդդեմ Միացյալ Թագավորության [GC], թիվ 3455/05, կետ 126, ՄԻԵԴ, 2009թ. և A. and Others v. the United Kingdom, թիվ 4900/06, կետ 143, 2010թ. հուլիսի 20): Նման սպառնալիքի հետ բախվելով` Դատարանը գտնում է, որ Պայմանավորվող պետություններին պետք է թույլատրվի, որպեսզի նրանք ամուր դիրքորոշում ունենան նրանց դեմ, ովքեր նպաստել են ահաբեկչական գործողություններին, որոնք չեն կարող արդարացվել որևէ հանգամանքներում (տե՛ս Daoudi v. France, թիվ 19576/08, կետ 65, 2009թ. դեկտեմբերի 3, և վերը մեջբերված Boutagni-ի գործը, կետ 45):

96. Դատարանը պետք է վերահաստատի Պայմանավորվող պետությունների պատասխանատվությունը կառավարող սկզբունքներն արտաքսման դեպքում, ինչպես դա հաստատված է իր նախադեպային իրավունքով և ամփոփված է հետագա հղումներով Սաադիի (վերը նշված) գործի 27-124 կետերում:

(ա) Սահմանված միջազգային իրավունքով, և իրենց պարտավորություններին համապատասխան, այդ թվում, որոնք ամրագրված են Կոնվենցիայում, Պայմանավորվող պետություններն իրավունք ունեն վերահսկել օտարերկրացիների մուտքը, բնակությունը և արտաքսումը երկրից: Ո՛չ Կոնվենցիան, ո՛չ դրա Արձանագրությունները չեն նախատեսում քաղաքական ապաստանի իրավունք:

(բ) Սակայն Պայմանավորվող պետության կողմից արտաքսումը կարող է խնդիր առաջացնել 3-րդ հոդվածի ներքո և, հետևաբար, այդ պետության պատասխանատվությունը Կոնվենցիայի ներքո, եթե առկա են համոզիչ հիմքեր, արտաքսվելու դեպքում անձը կկանգնի 3-րդ հոդվածին հակասող վերաբերմունքի ենթարկվելու իրական վտանգի առջև: Նման դեպքերում այդ դրույթը ենթադրում է պարտավորություն չարտաքսել անձին այն երկիր, որտեղ նա կարող է բախվել նման վտանգի:

(գ) Նմանատիպ գործերում Դատարանը պետք է գնահատի ընդունող երկրում տիրող իրավիճակը 3-րդ հոդվածի պահանջների լույսի ներքո: Այնուամենայնիվ, որևէ հարց չի ծագում ընդունող երկրում պատասխանատվությունը հաստատելու կապակցությամբ, թե ընդհանուր միջազգային իրավունքի համաձայն, թե Կոնվենցիայով կամ այլ կերպ:

(դ) 3-րդ հոդվածը, որը բացարձակ արգելում է խոշտանգումների և անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի դրսևորումները, ամրապնդում է ժողովրդավարական հասարակության հիմնարար արժեքներից մեկը: Ի տարբերություն Կոնվենցիայի և թիվ 1 և 4 Արձանագրությունների 3-րդ հոդվածի էական դրույթների մեծ մասի այն չի նախատեսում բացառություններ և շեղումներ 15-րդ հոդվածի թույլատրելի սահմաններից, նույնիսկ այն դեպքում, երբ առկա է բնակչության կյանքին սպառնացող արտակարգ դրություն: Քանի որ խոշտանգումների և անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի արգելքը բացարձակ է, անկախ տուժողի վարքագծից, դիմողի կողմից կատարված ցանկացած իրավախախտումների բնույթը, հետևաբար, էական չէ:

97. Նույն վճռի 39-137-րդ կետերում Դատարանը վերահաստատում է այն սկզբունքը, որն առաջին անգամ մեջբերվել է Չահալի (վերը մեջբերված, կետ 81) գործի վճռում, որ հնարավոր չէ կշռել վատ վերաբերմունքի վտանգն արտաքսման համար ներկայացվածի հետ, որոշելու համար, թե արդյոք պետության պարտավորությունը համապատասխանում է 3-րդ հոդվածին:

98. Պետք է ավելացնել, որ չարտաքսելու վերաբերյալ պարտավորության առկայությունը կախված չէ, թե արդյոք վատ վերաբերմունքի վտանգը բխում է գործոններից, որոնք ուղղակի կամ անուղղակի գտնվում են ընդունող երկրի իշխանությունների պատասխանատվության ներքո: Հաշվի առնելով երաշխավորված իրավունքի բացարձակ բնույթը` 3-րդ հոդվածը կարող է վերաբերել նաև այն իրավիճակներում, երբ վտանգը բխում է անձանց կամ անձանց խմբերի կողմից, ովքեր պաշտոնատար անձինք չեն: Այս համատեքստում էականն այն է, որ դիմողը կարող է ձեռք բերել պաշտպանություն և պահանջել փոխհատուցում իր դեմ կատարված գործողությունների համար (տե՛ս H.L.R. v. France, 1997թ. ապրիլի 29, կետ 40, Զեկույցներ 1997թ.-III. T.I. v. the United Kingdom (dec.), թիվ 43844/98, ՄԻԵԴ 2000թ.-III, Headley v. the United Kingdom (dec.), թիվ 39642/03, 2005թ. մարտի 1, N. v. Finland, թիվ 38885/02, կետ 163, 2005թ. հուլիսի 26, Salah Sheekh v. the Netherlands, թիվ 1948/04, կետեր 137 և 147, 2007թ. հունվարի 11, N.A. v. the United Kingdom, թիվ 25904/07, կետ 110, 2008թ. հուլիսի 17. F.H. v. Sweden, թիվ 32621/06, կետ 102, 2009թ. հունվարի 20 և N. v. Sweden, թիվ 23505/09, կետեր 55-62, 2010թ. հուլիսի 20):

99. Սաադիի գործում (մեջբերված վերը` կետեր 128-33) Դատարանը նաև ամփոփվել է 3-րդ հոդվածին հակասող վերաբերմունքի վտանգը գնահատելու սկզբունքները:

(ա) որոշելու համար, թե արդյոք ծանրակշիռ հիմքեր են ներկայացվել հիմնավորելու համար, որ առկա է 3-րդ հոդվածին հակասող վերաբերմունքի իրական վտանգ` Դատարանը հաշվի է առնում ներկայացված բոլոր նյութերը կամ, եթե անհրաժեշտ է, ձեռք է բերում նյութեր սեփական նախաձեռնությամբ: Իրական վտանգի գոյության քննությունը, պետք է պարտադիր և մանրակրկիտ լինի:

(բ) դիմողի համար սկզբունքային է, որպեսզի նա ներկայացնի ծանրակշիռ հիմքեր ապացուցելու համար, որ կան լուրջ հիմքեր ենթադրելու, որ միջոցը կիրառելու դեպքում նա կարող է ենթարկվել 3-րդ հոդվածին հակասող իրական վտանգի:Այն դեպքում, եթե նման ապացույցներ ներկայացվում են, ապա Կառավարությունը պետք է ցրի այդ կասկածները:

(գ) որոշելու համար, թե արդյոք առկա է վատ վերաբերմունքի վտանգ` Դատարանը պետք է ուսումնասիրի կանխատեսելի հետևանքները դիմողին ընդունող երկիր ուղարկելով` հաշվի առնելով ընդհանուր իրավիճակը և նրա անհատական հանգամանքները:

(դ) այդ նպատակով կոնկրետ երկրում ընդհանուր իրավիճակը պարզաբանելու համար Դատարանը հաճախ կարևորում է Մարդու իրավունքների անկախ միջազգային կազմակերպությունների վերջին զեկույցները, ինչպիսիք են Amnesty International-ը, կամ կառավարական աղբյուրները, այդ թվում` Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների դեպարտամենտը: Միևնույն ժամանակ այն ընդունում է, որ ընդունող երկրում վատ վերաբերմունքի կիրառման հնարավորությունն ինքնին չի առաջացնում 3-րդ հոդվածի խախտում և եթե աղբյուրներում նկարագրվում է ընդհանուր իրավիճակ, դիմողի կոնկրետ մեղադրանքները պահանջում են հիմնավորում այլ ապացույցներով:

(ե) Այն դեպքերում, երբ դիմողը պնդում է, որ նա հանդիսանում է խմբի անդամ, որը պարբերաբար ենթարկվել է վատ վերաբերմունքի, ապա 3-րդ հոդվածի պաշտպանությունն ուժի մեջ է մտնում, երբ դիմողը նախորդ ենթապարբերության մեջ նշված աղբյուրների հիման վրա հաստատում է, որ կան լուրջ պատճառներ ենթադրելու, որ առկա է նման վտանգ:

(զ) Վտանգի առկայությունը պետք է, առաջին հերթին, գնահատվի հղում անելով այդ փաստերի վրա, որոնք հայտնի են կամ պետք է հայտնի դառնան Պայմանավորվող պետությանն արտաքսման պահին: Այնուամենայնիվ, եթե դիմողը դեռ չի արտաքսվել, Դատարանի կողմից գործը քննելու ընթացքում, ապա դրա համապատասխան ժամկետը կլինի Դատարանի քննությունը: Ըստ այդմ, մինչդեռ պատմական փաստերը հետաքրքրական են այնքանով, որքանով դրանք լույս են սփռում ներկա իրավիճակի վրա, ներկա հանգամանքները վճռական դեր ունեն:

100. Նույն վճռի 140-42-րդ կետերում Դատարանը, ի պատասխան նմանատիպ դեպքերում ապացույցի չափորոշիչների հետ կապված որոշ Կառավարությունների փաստարկների, վերահաստատում է, որ նախատեսվող արտաքսման դեպքում Պայմանավորվող Պետության կողմից Կոնվենցիան խախտվում է, եթե առկա են բավարար լուրջ հիմքեր ենթադրելու համար, որ կա իրական վտանգ, որ տվյալ անձն ընդունող երկրում կարող է ենթարկվել 3-րդ հոդվածով արգելված վատ վերաբերմունքի, նույնիսկ եթե արտաքսվող անձը սպառնալիք է ներկայացնում Պայմանավորվող Պետության ազգային անվտանգության համար:

101. Այսպիսով, սույն գործով ցանկացած նկատառում պետք է վերաբերի այն հարցին, թե արդյոք դիմողի կողմից սպառնացող վտանգը Բուլղարիայի ազգային անվտանգության համար պետք է քննվի Դատարանի կողմից: Ամենակարևոր հարցն այն է, թե արդյոք էական հիմքեր են ներկայացվել հավատալու համար, որ արտաքսվելու դեպքում առկա է իրական վտանգ, որ նա կարող է ենթարկվել վատ վերաբերմունքի կամ մահվան (տե՛ս Ismoilov and Others v. Russia, թիվ 2947/06, կետ 126, 2008թ. ապրիլի 24):

Դատարանը, այս կապակցությամբ, նշում է, որ Գերագույն վարչական դատարանն արտաքսման հրամանի օրինականության հարցը որոշելիս չի փորձում գնահատել դրա վտանգի հարցը: Ափսոսանք է առաջացնում այն, որ դատարանը գտնում է, որ դիմողի հայտարարությունն առ այն, որ նա Լիբանան վերադարձվելու հետևանքով վտանգի կենթարկվի, «անտեղի է ... վարույթի համարե (տե՛ս վերը` կետ 23): Գերագույն վարչական դատարանի վճիռը ոչ միայն չի աջակցում Դատարանին վտանգը գնահատելու հարցում, այլ նաև նման մոտեցումը չի կարելի համարել համապատասխան դիմողի մտավախություններն անկախ և մանրակրկիտ քննելու անհրաժեշտությանը, որոնք վիճելի են Փախստականների պետական գործակալության եզրակացության լույսի ներքո (տե՛ս վերը` կետ 11): Դատարանն անդրադառնում է այս հարցին 13 և 46-րդ հոդվածների համատեքստում (տե՛ս ստորև` կետեր 121 և 139): Ներպետական դատարանի ձևախեղումների լույսի ներքո Դատարանը պետք է գնահատի վտանգի առկայության հարցը` հղում անելով վերը նշված սկզբունքները:

102. 2009թ. հոկտեմբերի 29-ին այդ հարցը քննելով Փախստականների պետական գործակալությանը բավարարել է այն, որ առկա են էական հիմքեր ենթադրելու, որ կար իրական վտանգ, որ դիմողը Լիբանանում կարող է ենթարկվել վատ վերաբերմունքի կամ մահվան, և նրան տրամադրել մարդասիրական պաշտպանություն` առաջին հերթին հիմք ընդունելով նրա որոշակի հանգամանքները, և երկրորդ, Լիբանանում պաղեստինցի փախստականների ճամբարների ընդհանուր իրավիճակը: Այդ որոշումը հիմնականում կայացվել է այն փաստի հիման վրա, որ դիմողը ՖԱԹՀ-ի անդամ է և անձամբ ներգրավված է եղել բռնի հակամարտության մեջ ռազմական խմբի (Ջանդ Ալ Շամ) անդամների հետ, որը գործել է պաղեստինյան փախստականների ճամբարում (Այն Ալ Հիլվեհ), որտեղ նա ապրել է (տե՛ս վերը` կետ 11): Այդ բացահայտումները զգալի կշիռ ունեն երկու պատճառով` առաջին, որ գործակալությունն առանձնակի փորձով մասնագիտացված մարմին է այս տիրույթում: Երկրորդ, դրա աշխատակիցները կարողացել են անցկացնել անձնական հարցազրույց դիմողի հետ: Նրանք հնարավորություն են ունեցել տեսնելու, լսելու և գնահատելու իր վարքը, և դրանով կարողացել են գնահատել իր վախերի ու ճշմարտացիության հավաստիությունը (տե'ս, mutatis mutandis, Ahmed v. Austria, 1996թ. դեկտեմբերի 17, կետ 42, Զեկույցներ 1996թ.-VI, Jabari v. Turkey, թիվ 40035 / 98, կետ 41, ՄԻԵԴ, 2000թ.-VIII, Abdolkhani and Karimnia v. Turkey, թիվ 30471 / 08, կետեր 82, 83, 2009թ. սեպտեմբերի 22, և R.C. v. Sweden, թիվ 41827 / 07, կետ 52, 2010թ. մարտի 9):

103. Ավելին, այդ ապացույցները չեն կարող քննվել առանձին: Փոխարենն այն պետք է գնահատվի Լիբանանում պաղեստինցի փախստականների իրավիճակի վերաբերյալ առկա տեղեկատվության ֆոնի վրա: Ճիշտ է այն, որ իրավիճակը երկրում այնքան լուրջ չէ, որ դիմողի արտաքսումը, ինքնին, կարող է հանդիսանալ 3-րդ հոդվածի խախտում (տե՛ս վերը` կետ 58): Սակայն չի կարող անտեսվել այն, որ դիմողը քաղաքացիություն չունեցող, ծագումով պաղեստինցի է Լիբանանի փախստականի ճամբարից (տե՛ս վերը` կետեր 1 և 7): Հետևաբար առկա է հավանականություն, որ նրան չի թույլատրվի բնակություն հաստատել Լիբանանում, այլ ստիպված կլինի վերադառնալ Այն Ալ Հիլվեհ ճամբար, որից նա փախել է: Պաղեստինցիների փախստականների ճամբարների և Այն Ալ Հիլվեհի վերաբերյալ հասանելի տեղեկատվությունը (տե՛ս վերը` կետեր 52, 55,60, 62, 65-73, 77, 78, 80 և 82-88) ցույց է տալիս, որ դրանք չեն գտնվում Լիբանանի իշխանությունների, այլ Պաղեստինի տարբեր զինված խմբակցությունների վերահսկողության ներքո: Այն մեկուսացված է երկրի մյուս մասից, հաճախ շրջապատված է Լիբանանի բանակի անցակետերով, և զեկույցներում նկարագրվել է որպես «պետության հասանելիությունից դուրս» «դե ֆակտո զենքի պահեստ» և «ապահով վայր բոլոր նրանց համար, ովքեր ձգտում են խուսափել այդ պետության իրավասու մարմիններից»: Բռնության դրսևրումները և զինված բախումները շարունակվել են տարբեր խմբակցությունների միջև: Այն Ալ Հիլվեհ, որը շատ խիտ բնակեցված է և չի գտնվում որևէ խմբակցության վերահսկողության ներքո, առավել քաոսային ու բռնի ճամբարներից է, որտեղ ՖԱԹՀ-ը և տարբեր իսլամիստական արմատական խմբեր տասնամյակներ շարունակ զբաղվել են տարբեր հակամարտություններով: Սկսած 2007թ.-ից եղել են խիստ բախումներ ՖԱԹՀ-ի և Ջանդ Ալ Շամի միջև, որը, ինչպես հաղորդվում է, իր տրամադրության տակ ունեցել է մոտ հիսուն զինված անձանց: Չնայած 2010թ. վերջին Ջանդ Ալ Շամն ունեցել է որոշակի կորուստներ, այդ թվում`առաջնորդի մահը, այդ տարվա մարտին և ապրիլին այն վերսկսել է զինված բախումները ՖԱԹՀ-ի հետ: Բացի դրանից, ՖԱԹՀ-ի ներսում առկա է պայքար իշխանության համար: Այդ ամենը շարժման ներսում առկա կոռուպցիայի հետ մեկտեղ նպաստել են տարբեր անվտանգության խաթարմանը: Ներքին ստորաբաժանումներից դիմողի ենթադրյալ «պաշտպան» Մունիր Մաքդահը (տե՛ս վերը` կետ 9) դուրս էր եկել ՖԱԹՀ-ի այլ գործիչների դեմ: Հետևաբար, ակնհայտ չէ, որ ՖԱԹՀ-ը, չնայած Այն Ալ Հիլվեհում իր հարաբերական գերիշխանությանը կկարողանա ապահովել դիմողին արդյունավետ պաշտպանությունը: Ակնհայտ չէ նաև այն, որ դիմողը կկարողանա հաստատվել փախստականների այլ պաղեստինյան ճամբարում: ՖԱԹՀ-ը, ըստ երևույթին, չունի ուժեղ դիրքեր Հյուսիսային Լիբանանի ճամբարներում, որտեղ արմատական իսլամիստական խմբավորումները առավել ազդեցիկ են: Այդ հանգամանքները, զուգորդված դիմողի անձնական իրավիճակի հետ, prima facie, կարող են ապացույց հանդիսանալ, որ կան լուրջ հիմքեր ենթադրելու, որ նա կենթարկվի 3-րդ հոդվածին հակասող իրական վտանգի Լիբանան արտաքսվելու դեպքում: Հաշվի առնելով վերը նշված տեղեկատվությունը` Դատարանը չի գտնում, որ 2009թ. հոկտեմբերին Փախստականների պետական գործակալության կողմից կատարված եզրակացությունը իրավիճակի վերաբերյալ այլևս վավեր չէ: Իսկապես, վերջերս` 2011թ. ապրիլի 19-ին Միավորված ազգերի կազմակերպության Գլխավոր քարտուղարը հաղորդել է Այն Ալ Հիլվեհում բռնի բախումների մասին և, որ Պաղեստինի փախստականների ճամբարների ներսում դեռ առկա է բռնության սպառնալիքը (տե՛ս վերը` կետ 73): Ուստի այս կապակցությամբ ցանկացած կասկած փարատելու բեռը դրված է պետության վրա:

104. Այնուամենայնիվ, ոչ մի ապացույց չի ներկայացվել Կառավարության կողմից այս առումով: Այդ կապակցությամբ հատկանշական է, որ դիմողին արտաքսելու մասին որոշումը վերանայելիս իրավասու ներպետական իշխանությունները և դատարանները չեն փորձել գնահատել այդ վտանգը: Արտաքսման հրամանը և դրա առաջարկը չի առաջացրել որևէ քննարկում այս հարցի շուրջ (տե՛ս վերը` կետեր 14 և 15): Հետագա դատական վերանայման վարույթների ընթացքում Գերագույն վարչական դատարանը հայտարարել է, որ դիմողի վախը, որ իր կյանքը վտանգի տակ կլինի Լիբանանում, անտեղի է (տե՛ս վերը` կետ 23): Դատարանը, հետևաբար չի կարողանում եզրակացնել, որ Բուլղարիայի իշխանությունները պատշաճ կերպով քննել են դիմողի մտահոգությունները 3-րդ հոդվածի ներքո (տե՛ս, mutatis mutandis, Khodzhayev v. Russia, թիվ 52466/08, կետ 104, 2010թ. մայիսի 12 և Khaydarov v. Russia, թիվ 21055/09, կետեր 112-14, 2010թ. մայիսի 20): Իրենց անհիմն պնդումներն առ այն, որ նա այն չէ, ով ներկայանում է, այլ ռազմական ջիհադի կազմակերպության անդամ է, ով հետապնդվում է Լիբանանի իշխանությունների կողմից մի շարք սպանությունների հետ կապված (տե՛ս վերը` կետեր 14, 22, 23 և 87) ցույց է տալիս, որ նա կարող է Լիբանանի իշխանությունների կողմից ենթարկվել վատ վերաբերմունքի նույնիսկ ավելի մեծ վտանգի: Կան մի շարք զեկույցներ, որոնցում նշվում է, որ այդ իշխանությունները, ամենայն հավանականությամբ, վատ վերաբերմունք կցուցաբերեն նմանատիպ խմբերում ներգրավվածության մեջ կասկածվող անձանց նկատմամբ (տե՛ս վերը` կետեր 61, 64, 74 և 75): Չկա որևէ վկայում առ այն, որ Կառավարությունը խնդրել է կամ ձեռք է բերել պաշտպանության ցանկացած ձև Լիբանանի կողմից նման դեպքերում: Ամեն դեպքում, հավաստիացումների առկայությունը չի ազատում Պայմանավորվող պետությանը դրանց գործնական կիրառումը քննելու պարտավորությունից (տե՛ս` Babar Ahmad and Others v. the United Kingdom (dec.), թիվ 24027/07, 11949 / 08 և 36742/08, կետ 106, 2010թ. հուլիսի 6):

105. Իր դիտարկումներում Կառավարությունն անդրադարձել է 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի 44a-րդ բաժնի արգելքին (տե՛ս վերը` կետ 38): Նրանք բացատրել են, որ ըստ նմանատիպ գործերի պրակտիկայի իշխանությունները պետք է ստուգեն այդ հարցն արտաքսման հրամանը կատարելիս, և որ արտաքին գործերի նախարարությունը պահպանում է անվտանգ երրորդ երկրների նորացված ցուցակը, որոնք կարող են ընդունել դիմողի կարգավիճակում գտնվող անձանց: Այնուամենայնիվ, Դատարանը չի գտնում, որ Կառավարության պնդումները կարող են դիտվել որպես պարտադիր պայման, որ դիմողը չի կարող արտաքսվել Լիբանան երկու պատճառով: Նախ, ի տարբերություն Բութագնիի գործում Ֆրանսիայի կառավարության կողմից արված հավաստիացումների (վերը` կետեր 20 և 42) սույն գործում Կառավարությունը չի հայտարարել, որ դիմողը չի կարող արտաքսվել Լիբանան, այլ այն պարզապես նշել է, որ այն կքննվի արտաքսման հրամանը ի կատար ածելու ընթացքում: Երկրորդ, Կառավարության հայտարարությունը հիմնված չէ, կամ չի արտացոլում պարտադիր իրավական ակտ (ի հակադրություն վերը մեջբերված Բութագնիի գործի, կետեր 19, 20 և 47, 48), և պարզ չէ, թե արդյոք այն կարող է իշխանություններին պատասխանատու դարձնել արտաքսման հրամանի համար (տես, mutatis mutandis, Shamayev and Others, գործը, կետեր 344-45):

106. Դատարանի հիմնական մտահոգությունն այն է, թե արդյոք կան արդյունավետ երաշխիքներ, որոնք կպաշտպանեն դիմողին ուղղակի կամ անուղղակի կամայական բռնությունից (տե՛ս, M.S.S. v. Belgium and Greece [GC], թիվ 30696/09, կետ 286, 2011թ. հունվարի 21): Այն վստահ չէ, որ, եթե ի կատար ածվի դիմողի արտաքսումը, Բուլղարիայի իշխանություններն արդյոք կկարողանան անհրաժեշտ խստությամբ քննել այն, թե արդյոք նրա վերադարձը Լիբանան չի առաջացնի 3-րդ հոդվածով արգելված վերաբերմունքի ենթարկվելու վտանգ (ի հակադրություն M.H. v. Sweden (dec) թիվ, 10641/08, կետեր 25 և 41, 2008թ. հոկտեմբերի 21): Կառավարությունը չի տրամադրել մանրամասներ, թե ինչպես են ներգաղթի իշխանությունները կիրառել 44a-րդ բաժինը, արտաքսման հրամանը իրականացնելիս և չեն ներկայացրել կոնկրետ օրինակներ: 1998թ. Օտարերկրացիների ակտը և դրա կիրառման կանոնադրությունը որևէ ցուցում չեն նախատեսում այս հարցի շուրջ և չկան արձանագրված դեպքեր (տե՛ս վերը` կետ 38): Այդպիսով պարզ չէ, թե ինչ չափանիշների, և թե ինչ տեղեկատվության հիման վրա է իշխանությունը կայացրել վճիռը, եթե այդպիսիք կան: Չկա նաև որևէ ցուցում առ այն, թե արդյոք, իշխանություններն ընտրել են դիմողին երրորդ երկիր ուղարկելու հարցը, նրանք պետք է պատշաճ կերպով ուսումնասիրեն, թե արդյոք նա կարող է ուղարկվել Լիբանան առանց վատ վերաբերմունքի վտանգը պատշաճ քննելու: Դատարանը կրկնում է, որ իր նախադեպային իրավունքի համաձայն՝ միջնորդ երկիր արտաքսելը չի ազդում պետության պատասխանատվության վրա, որպեսզի արտաքսման արդյունքում դիմողը չենթարկվի 3-րդ հոդվածին հակասող վերաբերմունքի (տե՛ս վերը նշված T.I. v. the United Kingdom, Salah Sheekh, կետ 141, K.R.S. v. the United Kingdom (dec.), թիվ 32733 / 08, 2008թ. դեկտեմբերի 2 և Karimnia գործը, կետ 88, Babar Ahmad and Others գործը, կետեր 113-16, և M.S.S. v. Belgium and Greece, կետեր 338-61):

107. Համապատասխան երաշխիքներ ապահովելու համար իրավապայմանագրային դաշտի բացակայությունն այս տիրույթում թույլ է տալիս Դատարանին եզրակացնել, որ կան լուրջ հիմքեր ենթադրելու, որ խախտվում են դիմողի 3-րդ հոդվածով նախատեսված իրավունքները (տե՛ս, mutatis mutandis, վերը`Abdolkhani և Karimnia գործերը, կետ 89): Այս կապակցությամբ, Դատարանը գտնում է, որ անհրաժեշտ է ևս մեկ անգամ կրկնել, որ պոտենցիալ հետևանքների բնույթը ծանր է և անդառնալի, որը պահանջում է խիստ ուսումնասիրություն:

108. Հաշվի առնելով այս նկատառումները` Դատարանը եզրակացնում է, որ դիմողի արտաքսումն իրականացվելու դեպքում կհանդիսանա Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում:

II. ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ 8-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ ԵՆԹԱԴՐՅԱԼ ԽԱԽՏՈՒՄ

109. Դիմողը բողոքել է Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի ներքո առ այն, որ նրա արտաքսումը անօրինական է և անհամաչափ:

110. 8-րդ հոդվածը նախատեսում է հետևյալը.

«1. Յուրաքանչյուր ոք ունի իր անձնական և ընտանեկան կյանքի, բնակարանի և նամակագրության նկատմամբ հարգանքի իրավունք։

2. Չի թույլատրվում պետական մարմինների միջամտությունն այդ իրավունքի իրականացմանը, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա նախատեսված է օրենքով և անհրաժեշտ է ժողովրդավարական հասարակությունում՝ ի շահ պետական անվտանգության, հասարակական կարգի կամ երկրի տնտեսական բարեկեցության, ինչպես նաև անկարգությունների կամ հանցագործությունների կանխման, առողջության կամ բարոյականության պաշտպանության կամ այլ անձանց իրավունքների և ազատությունների պաշտպանության նպատակով»։

111. Դատարանը նշում է՝ քանի որ դիմողը կարող է հիմնվել 8-րդ հոդվածի վրա արտաքսման հետևանքով իր ֆիզիկական ամբողջականության նկատմամբ վտանգի առնչությամբ, այդ հարցն ուղարկվել է Դատարան 3-րդ հոդվածի համաձայն այն քննելու նպատակով: Քանի որ դիմողը կարող է հիմնվել 8-րդ հոդվածի վրա Բուլղարիայում մասնավոր կամ ընտանեկան կյանքի առնչությամբ Դատարանը նշում է, որ ինքը չի պնդել, որ նա ունի ընտանեկան կյանք կամ բարեկամներ Բուլղարիայում: Նաև նա չի պնդել, որ ունի անձնական կյանք այլ երկրում: Նա ժամանել է այնտեղ 2009թ. մայիսի 24-ին և փորձել է հեռանալ 2009թ. օգոստոսին, իսկ ավելի ուշ բնակություն է հաստատել Փախստականների պետական գործակալության կողմից շահագործվող բնակարանային հաստատությունում: 2009թ. հոկտեմբերի 29-ին նրան տրամադրվել է մարդասիրական պաշտպանություն, սակայն նա ձերբակալվել է արտաքսվելու նկատառումներով մեկ ամիս հետո`2009թ. նոյեմբերի 17-ին (տե՛ս վերը` կետեր 8-13 և 15): Հետևաբար, նա չի կարող, դիտվել որպես փախստական, ով անձնական կյանք է ունեցել Բուլղարիայում (ի հակադրություն Maslov v. Austria [GC], թիվ 1638/03, կետ 63, 2008թ. հունիս 23 և Miah v. the United Kingdom (dec.), թիվ 53080/07, կետ 17, 2010թ. ապրիլի 27): Ընդհակառակը, նա գտնվել է Բուլղարիայում շատ կարճ ժամանակահատվածով (տե՛ս, mutatis mutandis, M.M. v. the United Kingdom (dec.), թիվ 38851/09 և 39128/09, 2011թ. հունվարի 25): Հետևաբար, 8-րդ հոդվածը կիրառելի չէ:

112. Հետևաբար, սույն գանգատը, ratione materiae, համատեղելի չէ Կոնվենցիայի դրույթների հետ 35-րդ հոդվածի 3 (a) կետի իմաստով և ենթակա է մերժման Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 4-րդ կետի համաձայն:

III. ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ 13-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ ԵՆԹԱԴՐՅԱԼ ԽԱԽՏՈՒՄ

113. Դիմողը բողոքել է Կոնվենցիայի 3-րդ և 8-րդ հոդվածների հետ համատեղ 13-րդ հոդվածի ներքո առ այն, որ Գերագույն վարչական դատարանը մանրակրկտորեն չի քննել, թե արդյոք առկա է վտանգ, որ նա կարող է ենթարկվել վատ վերաբերմունքի կամ մահվան Լիբանան արտաքսվելու դեպքում, և արդյոք նման արտաքսումը կլինի համաչափ:

114. 13-րդ հոդվածը նախատեսում է.

«Յուրաքանչյուր ոք, ում սույն Կոնվենցիայով ամրագրված իրավունքներն ու ազատությունները խախտվում են, ունի պետական մարմինների առջև իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցի իրավունք, նույնիսկ եթե խախտումը կատարել են ի պաշտոնե գործող անձինք»:

A. Կողմերի պնդումները

115. Կառավարությունը պնդել է, որ դիմողն ի վիճակի է եղել վիճարկել իր արտաքսման հրամանը դատական վերանայման վարույթի ընթացքում, որտեղ նա կարողացել է ծանոթանալ իր գործի բոլոր փաստաթղթերի հետ և խնդրել վերանայել իշխանությունների գնահատականը: Դատական գործի քննության ընթացքում դատարանները վերանայում են, թե արդյոք վարչական որոշումները կայացվում են իրավասու մարմնի կողմից, պատշաճ ձևով, վարչական կարգին և կանոններին և համապատասխան օրենքին համապատասխան: Դիմողի գործում Գերագույն վարչական դատարանը կատարել է վերոնշյալը: Այն քննել է կողմերի փաստարկներն ու հիմնավորել դիմողի դեմ կայացրած որոշումը: Ճիշտ է, այն հարցը, թե արդյոք առկա է վտանգ առ այն, որ դիմողը կարող է ենթարկվել վատ վերաբերմունքի արտաքսվելու դեպքում բարձրացվել է դատարանում, սակայն, քանի որ վարույթում առաջնայինը քննվել է արտաքսման օրինականության հարցը` դատարանը գտել է, որ այդ հարցն անտեղի է: Ներպետական դատարանները կարող են վերանայել միայն կոնկրետ վարչական որոշումները: Դիմողը չի պնդել, որ 44a-րդ բաժնի ներքո գոյություն ունի արտաքսման հրամանի կիրառման անհապաղ մերժում:

116. Դիմողը պնդել է, որ 44a-րդ բաժինը չունի ուղղակի կիրառում: Արտաքսման հրամանի դատական վերանայման վարույթի ընթացքում նա բարձրացրել է վտանգի հարցը: Սակայն Գերագույն վարչական դատարանը հայտարարել է, որ այդ հարցը տեղին չէ:

B. Դատարանի գնահատականը

117. Դատարանը գտնում է, որ այս բողոքն ակնհայտորեն անհիմն չէ Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 3 (a)-րդ կետի իմաստով կամ անընդունելի որևէ այլ հիմքով: Հետևաբար այն պետք է ճանաչվի ընդունելի:

118. Դատարանը պետք է սկսի քննելով այն, թե որոնք են դիմողի նյութական բողոքներից վիճելի իր արտաքսման առնչությամբ, քանի որ 13-րդ հոդվածի պարտավորությունը կախված է դիմողի բողոքի բնույթից (տե՛ս A.-ն ընդդեմ Նիդերլանդների, կետ 157):

119. 8-րդ հոդվածը կիրառելի չէ (տե՛ս վերը` կետեր 111 և 112), դիմողի պահանջը 13-րդ հոդվածի ներքո 8-րդ հոդվածի հետ համատեղ վիճելի չէ: Հետևաբար, անհրաժեշտ չէ հաստատել, թե արդյոք Գերագույն վարչական դատարանը հաշվի է առել այն պնդումը, որ դիմողը վտանգ է ներկայացնում ազգային անվտանգության համար կամ արդյոք նրա արտաքսումը անհամաչափ միջամտություն է դիմողի անձնական կամ ընտանեկան կյանքի իրավունքի հարգանքի նկատմամբ (տե՛ս, mutatis mutandis, A. v. the Netherlands, կետ 160, և ի հակադրություն C.G. and Others v. Bulgaria, կետեր 60-64, և Raza-ի գործը, կետ 63):

120. Ի հակադրություն` 101-103-րդ կետերում նշված Դատարանի եզրակացությունները ցույց են տալիս, որ դիմողի արդարացի փոխհատուցման պահանջը 3-րդ հոդվածի ներքո վիճելի է: Նա, հետևաբար, ուներ պաշտպանության արդյունավետ միջոցի իրավունք այդ առումով: Արդյունավետ միջոցի հասկացությունը նման հանգամանքներում ունի երկու բաղադրիչ: Նախ, այն հրամայաբար պահանջում է բողոքի սերտ, անկախ և խիստ ուշադիր քննություն առ այն, որ առկա են էական հիմքեր կարծելու, որ գոյություն ունի 3-րդ հոդվածին հակասող վերաբերմունքի ենթարկվելու իրական վտանգ (տե՛ս M.S.S. v. Belgium and Greece, կետ 293): Քննությունը պետք է իրականացվի առանց հաշվի առնելու, թե ինչ է արել անձը, որպեսզի իր արտաքսումն ի կատար ածվի կամ պետության ազգային անվտանգության ենթադրյալ սպառնալիքը (տե՛ս վերը` Chahal-ի գործը, կետ 151): Երկրորդ պահանջն այն է, որ տվյալ անձը պետք է օգտվի մի ինքնաբերաբար հետաձգող միջոցից (տե՛ս Čonka v. Belgium, թիվ 51564/99, կետեր 81-83, ՄԻԵԴ 2002թ. և Gebremedhin [Gaberamadhien] v. France, թիվ 25389/05, կետ 66, ՄԻԵԴ 2007թ.-II, Muminov v. Russia, թիվ 42502/06, կետ 101, 2008թ. դեկտեմբերի 11, վերը մեջբերված Abdolkhani և Karimnia գործը, կետ 108, և M.S.S. v. Belgium and Greece, կետ 293):

121. Ինչ վերաբերում է «խիստ քննության» պահանջին, Դատարանը նշում է, որ քննելով դիմողի` իր արտաքսման դեմ բողոքը, Գերագույն վարչական դատարանը հստակորեն հրաժարվել է քննել վտանգի հարցը` ասելով, որ Լիբանանում ցանկացած սպառնալիք տեղին չէ նրա արտաքսման օրինականության վերաբերյալ հարցը որոշելիս (ի համեմատություն վերը մեջբերված Jabari գործը, կետ 49): Ինչ վերաբերում է «հետաձգող միջոցի» պահանջին, պետք է նշել, որ Բուլղարիայի օրենքի համաձայն ազգային անվտանգության հիմքերով արտաքսման հրամանների դատական վերանայման մասին դիմումները չունեն ավտոմատ հետաձգող ազդեցություն (տե՛ս վերը` կետ 35): Հետագայում պարզվում է, որ դատարանները չունեն նման հրամանների կիրառումը կասեցնելու իրավասություն, նույնիսկ եթե ընդունող պետությունում առկա է մահվան կամ վատ վերաբերմունքի անդառնալի վտանգ (տե՛ս վերը` կետեր 34 և 37): Դիմողի արտաքսման դեմ դատական վերանայման վարույթը, հետևաբար, համարվում է արդյունավետ պաշտպանության միջոց 3-րդ հոդվածի ներքո:

122. Կառավարության գործն այն էր, որ վտանգի հարցը պետք է քննվի դիմողի արտաքսման կիրառման շրջանակներում և, որ իշխանությունները չեն արտաքսի նրան Բուլղարիայից առանց ապահովելու, որ դա չի ընկնի 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի 44a-րդ բաժնով սահմանված արգելքի շրջանակների մեջ (տե՛ս վերը կետ 38): Այնուամենայնիվ, Դատարանը գտել է, որ չկան երաշխիքներ, որ արտաքսման վարույթի ընթացքում իշխանությունները դիմողի Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ներքո պնդումները կենթարկեն խիստ ուսումնասիրության (տե՛ս վերը` կետեր 105 և 106): Ավելի կարևոր է, որ Կառավարությունը չի մատնանշում որևէ ընթացակարգ, որով դիմողը կկարողանա վիճարկել այդ պահանջների իրենց գնահատականները: 1998թ. Օտարերկրացիների ակտի դրույթներից և դրա կիրառման կանոնակարգերից պարզ չէ, թե արդյոք հնարավոր է առանձին իրավական հայտ ներկայացնել արտաքսման հրամանի կիրառման դեմ: Դատարանը ընդգծում է, որ այդ կապակցությամբ միջոցների առկայությունը պետք է բավարար հստակ լինի ոչ միայն տեսականորեն, այլ նաև գործնականում, և որ պատասխանող պետությունը պետք է սահմանի դա (տե՛ս, McFarlane v. Ireland [GC], թիվ 31333 / 06, կետ 107, ՄԻԵԴ 2010թ.):

123. Հաշվի առնելով վերը նշվածը` Դատարանը եզրակացնում է դիմողը չի ունեցել արդյունավետ միջոց իր դիմումի նկատմամբ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ներքո: Հետևաբար, դա համարվում է Կոնվենցիայի 13-րդ հոդվածի խախտում:

IV. ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ 5-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ 1-ԻՆ ԿԵՏԻ ԵՆԹԱԴՐՅԱԼ ԽԱԽՏՈՒՄ

124. Դիմողը բողոքել է, որ իր կալանքը չի եղել արդարացի, այլ կամայական: Նա հիմնվել է Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1(զ) կետի վրա, որը նախատեսում է հետևյալը.

«Յուրաքանչյուր ոք ունի ազատության և անձնական անձեռնմխելիության իրավունք: Ոչ ոքի չի կարելի ազատությունից զրկել այլ կերպ, քան հետևյալ դեպքերում և օրենքով սահմանված կարգով.

(զ) անձի օրինական կալանավորումը կամ ձերբակալումը՝ նրա անօրինական մուտքը երկիր կանխելու նպատակով, կամ այն անձի օրինական կալանավորումը կամ ձերբակալումը, որի դեմ միջոցներ են ձեռնարկվում` նրան արտաքսելու կամ հանձնելու նպատակով»:

A. Կողմերի պնդումները

125. Կառավարությունը հաստատում է, որ նախքան արտաքսումը կալանքի կարգավորումն ամբողջությամբ Կոնվենցիային համապատասխան է: Այն նաև համապատասխանում է երրորդ երկրում անօրինականորեն բնակվող քաղաքացիներին վերադարձնելու անդամ պետությունների ընդհանուր ստանդարտների և ընթացակարգերի մասին 2008/115 / EC Դիրեկտիվի պահանջներին: Այդ ստանդարտներն ամբողջովին պահպանվել են դիմողի գործում: Նրան կալանավայրում պահելու հարցը վերանայվել է անկախ մարմնի կողմից, քանի որ դիմողը Սոֆիայի վարչական դատարանում պահանջել է դատական կարգով վերանայել իր կալանքի հարցը: Վարույթի ընթացքում իշխանությունները փաստաթղթեր են ներկայացրել, որոնք հիմնավորում են վիճարկվող միջոցը: Դիմողը, ով օրինական կերպով ներկայացրել է իր շահերը հնարավորություն է ունեցել վիճարկել իշխանությունների պնդումները: Կալանքի օրինականությունն ուսումնասիրելուց հետո դատարանը մերժել է նրա դիմումը:

126. Դիմողը պնդել է, որ չկա ոչ մի ցուցում, որ իշխանություններն ակտիվորեն զբաղվել են իր արտաքսման հարցով կամ որ դա հնարավոր էր: Միակ բանը, որ իշխանությունները արել են, եղել է Սոֆիայում լիբանանյան դեսպանատուն դիմելը դիմողին ճամփորդական փաստաթղթեր տրամադրելու նպատակով, որպեսզի նա կարողանա մուտք գործել Լիբանան: Նրանք չեն փորձել դիմել անվտանգ երրորդ երկրների դեսպանատներ: Ըստ դիմողի կարծիքի` կալանքը նախքան արտաքսումը պետք է տևի օրենքով սահմանված առավելագույն տասնութ ամիս ժամանակահատվածի ընթացքում միայն բացառիկ դեպքերում:

B. Դատարանի գնահատականը

127. Դատարանը գտնում է, որ այս բողոքն ակնհայտորեն անհիմն չէ Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 3 (ա) կետի իմաստով կամ անընդունելի որևէ այլ հիմքով: Հետևաբար այն պետք է ճանաչվի ընդունելի:

128. Ըստ էության, Դատարանը կրկնում է, որ 5-րդ հոդվածի 1 (զ) կետը, որը թույլ է տալիս պետությանը վերահսկել օտարերկրացիների ազատությունը ներգաղթի համատեքստում, չի պահանջում, որ կալանքը ողջամտորեն անհրաժեշտ լինի, օրինակ, կանխելու համար անձի կողմից հանցագործության կատարումը կամ փախուստը: Ցանկացած ազատազրկում 5-րդ հոդվածի 1 (զ) կետի շրջանակներում պետք է արդարացված լինի, սակայն միայն այնքան ժամանակ, որքան արտաքսման կամ հանձնման հետ կապված վարույթն ընթացքի մեջ է: Եթե նմանատիպ վարույթը չի կատարվում պատշաճ ջանասիրությամբ, ապա կալանքը դադարում է լինել թույլատրելի այդ դրույթի համաձայն (տե՛ս վերը նշված Chahal-ի գործը, կետ 113, A. and Others v. the United Kingdom, կետ 164, Mikolenko v. Estonia, թիվ 10664/05, կետ 63, 2009թ. հոկտեմբերի 8, Ռեզայի գործը, կետ 72): Իսկ այլ կերպ ասած, կալանքի երկարությունը չպետք է գերազանցի ողջամտորեն պահանջվող նպատակը (տե՛ս Saadi v. the United Kingdom [GC], թիվ 13229/03, կետ 74, ՄԻԵԴ, 2008թ.): Իսկապես, նման կետ վերջերս կատարվել է Եվրոպական դատարանի կողմից 2008/115 / EC դիրեկտիվի 15-րդ հոդվածի հետ կապված (տե՛ս վերը` կետեր 50 և 51): Այնուամենայնիվ, պետք է նշել, որ ի տարբերություն այդ դրույթի, Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1 (f) կետը չի պարունակում առավելագույն ժամկետներ, հետևաբար այն հարցը, թե արտաքսման վարույթի տևողությունը կարող է ազդել կալանքի օրինականության վրա այս դրույթի ներքո, այդպիսով կախված է բացառապես յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքի հանգամանքներից (տե՛ս Osman v. the United Kingdom, թիվ 15933/89, 1991թ. հունվարի 14-ի Հանձնաժողովի որոշում, չհրապարակված և Gordyeyev v. Poland (dec.), թիվ 43369/98 և 51777/99, 2005թ. մայիսի 3):

129. Սույն գործում դիմողը ձերբակալվել է իրավասու մարմնի որոշման հիման վրա գործող օրենքին համապատասխան, և միջոցները ձեռնարկվել են հաշվի առնելով իր արտաքսումը: Արտաքսման հրամանի կապակցությամբ նրա մեղադրանքները կասկածի տակ չի առնում նրա կալանքի օրինականության հարցը (տե՛ս վերը` Chahal-ի գործը, կետ 112, Slivenko v. Latvia [GC], թիվ 48321/99, կետ 146, ՄԻԵԴ, 2003թ.-X և Sadaykov v. Bulgaria, թիվ 75157/01, կետ 21, 2008թ. մայիսի 22):

130. Հետևաբար, միակ հարցն այն է, թե արդյոք իշխանությունները բավարար չափով ջանք են գործադրել դիմողին արտաքսելու համար: Նա մնացել է կալանքի տակ ուղիղ տասնութ ամիս 2009թ. նոյեմբերի 20-ից միջև 2011թ. մայիսի 19 (տե՛ս վերը` կետեր 17 և 18):

131. Ռեզայի գործով (մեջբերված վերը` կետեր 73-75), Բուլղարիան խախտել է 5-րդ հոդվածի 1-ին կետը նմանատիպ հանգամանքներում` կալանքի ենթարկելով մի փոքր ավելի երկարատև ժամանակահատվածով` երկու և կես տարի: Միևնույն ժամանակ, Բուլղարիայի օրենսդրական փոփոխություններից հետո արտաքսման ենթակա անձանց կալանքը սահմանվել է վեց ամսյա խիստ ժամանակահատվածով, իսկ բացառիկ դեպքերում` տասնութ ամիս (տե՛ս վերը` կետ 44): Արդյունքում, դիմողը կալանքի տակ է գտնվել ճիշտ տասնութ ամիս` թույլատրելի առավելագույն ժամանակահատվածը: Ի տարբերություն Կառավարության առաջարկին` այդ ժամկետի պահպանումը, որը ցանկացած դեպքում համարվում է բացառիկ (տե՛ս վերը` կետեր 47, 48, 50 և 51), չի կարող դիմողի կալանքն ինքնաբերաբար դարձնել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1 (f) կետին համապատասխան: Ինչպես նշվել է վերը, այդ դրույթի օգնությամբ պարզվում է, թե արդյոք արտաքսման վերաբերյալ գործն ենթարկվել է պատշաճ քննության, որը կարող է հաստատվել որոշակի փաստերի հիման վրա:

132. Այստեղ պարզվում է, որ այդ տասնութ ամիսների ընթացքում իշխանությունները ձեռնարկել են քայլեր միայն Սոֆիայում Լիբանանի դեսպանատանը երեք անգամ դիմողի համար ճամփորդական փաստաթուղթ տրամադրելու մասին խնդրանք ներկայացնելով (տե՛ս վերը` կետ 26) Մինչդեռ բուլղարական իշխանությունները չէին կարող ստիպել տրամադրել նման փաստաթուղթ, չկա ոչ մի ցուցում առ այն, որ նրանք ակտիվորեն զբաղվել են այդ հարցով կամ ջանացել բանակցությունների մեջ մտնել Լիբանանի իշխանությունների հետ դրա տրամադրումն արագացնելու նպատակով (տե՛ս վերը` Raza-ի գործը, կետ 73, Tabesh v Greece, թիվ 8256/07, կետ 56, 2009թ. նոյեմբերի 26 և Louled Massoud v. Malta, թիվ 24340 / 08, կետ 66, 2010թ. հուլիսի 27): Ավելին, վարույթի ընթացքում բացի իր պնդումներից Կառավարությունը չի տրամադրել ապացույցներ առ այն, որ այն որևէ գործողություն է ձեռնարկել դիմողին երրորդ երկիր տեղափոխելու ուղղությամբ: Հետևաբար, Դատարանը չի գտնում, որ իշխանությունները ակտիվ ու ջանասեր քայլեր են ձեռնարկել նրան արտաքսելու տեսակետից: Ճիշտ է դիմողի կալանքը պարբերաբար ենթարկվել է դատական վերանայման, ինչը տրամադրում է կարևոր երաշխիք (տե՛ս Dolinskiy v. Estonia (dec), թիվ 14160/08, 2010թ. փետրվարի 2): Սակայն դա որոշիչ փաստարկ չէ: Նման վերջին դատական վերանայումը տեղի է ունեցել 2010թ. դեկտեմբերի 7-ին (տես վերը` կետ 26), մինչդեռ Դատարանը չի տեղեկացվել, թե արդյոք քայլեր են ձեռնարկվել դիմողին արտաքսելու ուղղությամբ մինչև նրան ազատ արձակելը, 2011թ. մայիսի 19-ին` ավելի քան հինգ ամիս անց (տե՛ս, mutatis mutandis, վերը մեջբերված Միկոլենկոյի գործը, կետ 64):

133. Այդ կետերի գնահատումը հետագայում չի ամրապնդվել այն փաստի շնորհիվ, որ ոչ արտաքսման հրամանում, ոչ էլ որևէ այլ պարտադիր իրավական ակտում նշված չէ նշանակման երկիրը, ինչպես դա պահանջվում է ներպետական օրենսդրությամբ (տես վերը` կետեր 39 և 40): Դատարանը գտնում է, որ դա կարող է խնդրահարույց լինել իրավական որոշակիության պահանջի հետ կապված, որը բնորոշ է Կոնվենցիայի բոլոր դրույթներին: Ազատազրկման դեպքում իրավական որոշակիությունը պետք է խստորեն պահպանվի յուրաքանչյուր տարրի նկատմամբ կալանքի հիմնավորման հետ կապված ներպետական ու Կոնվենցիայի օրենքով: Արտաքսելու նպատակով ձերբակալված օտարերկրացիների դեպքերում ուղարկվող երկրի բացակայությունը կարող է խոչընդոտել իշխանությունների արդյունավետ վերահսկողությունը արտաքսման կապակցությամբ:

134. Ճիշտ է, դիմողը չի անցկացրել այդքան երկար ժամանակ կալանքի տակ, ինչպես այդ իրավիճակում հայտված այլ դիմողները, ինչպիսիք են Chahal-ը (մեջբերված վերը): Այնուամենայնիվ, Չահալի արտաքսումը արգելափակված էր քննվող ամբողջ ժամանակահատվածի ընթացքում (տես վերը` Chahal -ի գործը, կետեր 115-17, ինչպես նաև, mutatis mutandis, Eid v. Italy (dec.), թիվ 53490/99, 2002թ. հունվարի 22, Gordyeyev-ի գործը և Բոգդանովսկին ընդդեմ Իտալիայի, թիվ 72177 / 01, կետեր 60-64, 2006թ. դեկտեմբերի 14): Ի հակադրություն, սույն գործում Գերագույն վարչական դատարանը հրաժարվել է տեսակետ հայտնել առ այն, թե արդյոք դիմողը վտանգի կենթարկվի Լիբանան վերադարձվելուց հետո (տես վերը կետ 23): Ավելին, ըստ Բուլղարիայի օրենքի դիմողի արտաքսման հրամանը կարող էր անմիջապես ի կատար ածվել ցանկացած պահին, անկախ նրանից, որ այն գտնվում է դատական վերանայման ընթացքի մեջ (տես վերը կետեր 31, 34, 35 և 37, ինչպես նաև Raza-ի գործը, կետ 74): Սույն գործում ձգձգումը չի կարող դիտվել որպես անհրաժեշտությամբ պայմանավորված, քանի դեռ Գերագույն վարչական դատարանը կորոշեր դիմողի արտաքսման հարցը:

135. Հաշվի առնելով վերոնշյալը` Դատարանը եզրակացնում է, որ դիմողի կալանքի հիմքերը, նրան արտաքսելու ուղղությամբ կատարված գործողությունները ուժի մեջ չեն եղել իր ազատազրկման ամբողջ ժամանակահատվածի ընթացքում, քանի որ իշխանությունները վարույթները չեն անցկացրել պատշաճ ջանասիրությամբ: Հետևաբար, տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտում:

V. ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ 46-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ

136. Դատարանը գտնում է, որ նպատակահարմար է սույն գործը քննել 46-րդ հոդվածի համաձայն, որը նախատեսում է հետևյալը`

«1. Բարձր պայմանավորվող կողմերը պարտավորվում են կատարել Դատարանի վերջնական վճիռները ցանկացած գործի վերաբերյալ, որում իրենք կողմեր են:

2. Դատարանի վերջնական վճիռն ուղարկվում է Նախարարների կոմիտե, որը վերահսկողություն է իրականացնում դրա կատարման նկատմամբ»:

137. Այդ դրույթի համաձայն վճիռն ի կատար ածելու համատեքստում` Դատարանի վճիռը, ըստ որի այն գտնում է, որ խախտվել է Կոնվենցիան կամ դրան կից Արձանագրությունները, պատասխանող պետության վրա իրավական պարտավորություն է դնում ոչ միայն վճարել այն գումարները, որոնք նշանակվել են որպես արդարացի փոխհատուցում, այլ նաև Նախարարների կոմիտեի վերահսկողության ներքո ընտրել համապատասխան միջոցները ներպետական իրավական համակարգում ընդունելու համար: Բացի դրանից, ըստ Կոնվենցիայի և մասնավորապես 1-ին հոդվածի` վավերացնելով Կոնվենցիան` Պայմանավորվող պետությունները պարտավորվում են ապահովել, որ իրենց ներպետական օրենսդրությունը համատեղելի լինի դրա հետ (տե՛ս Maestri v. Italy [GC], թիվ 39748/98, կետ 47, ՄԻԵԴ 2004թ.-I, և Paksas v. Lithuania [GC], թիվ 34932/04, կետ 119, 2011թ. հունվարի 6): Պայմանավորվող պետությունների պարտավորությունը Կոնվենցիայի պահանջներին համապատասխանելու կապակցությամբ կարող է դրանով պահանջել պետական իշխանության, այդ թվում` օրենսդիր մարմնի կողմից գործողություններ ձեռնարկել (տե՛ս Viaşu v. Romania, թիվ 75951/01, կետեր 75-83, 2008թ. դեկտեմբերի 9):

138. Սույն գործով, հաշվի առնելով օտարերկրացիներին այլ երկրներ արտաքսելու բնույթը, որտեղ նրանք կարող են ենթարկվել վատ վերաբերմունքի, և Բուլղարիայի օրենքի բավարար երաշխիքների ակնհայտ բացակայության պարագայում անհրաժեշտ է աջակցել Կառավարությանը կատարել իր պարտականությունները Կոնվենցիայի 46-րդ հոդվածի 1-ին կետի ներքո:

139. Հաշվի առնելով դրա արդյունքները` Կոնվենցիայի համաձայն 3-րդ, 5-րդ հոդվածների 1-ին կետի և 13-րդ հոդվածի Դատարանն ունի այն տեսակետը, որ այս վճռի կատարման ընդհանուր միջոցները պետք է ներառեն լրացումներ 1998թ. Օտարերկրացիների ակտում կամ Բուլղարիայի օրենսդրությունում և նման փոփոխությունը Բուլղարիայի վարչական և դատական պրակտիկայում ապահովելու համար` (ա) մեխանիզմ, որը կպահանջի իրավասու մարմնից խստորեն որոշում կայացնել, թե արդյոք երբ կա վիճելի հայց, որ որոշակի հանգամանքներում օտարերկրացին կկանգնի հավանական վտանգի առջև ազգային անվտանգության հիմքերով իր արտաքսման արդյունքում, (բ) ընդունող երկիրը միշտ պետք է նշվի իրավաբանորեն պարտադիր ակտում և վայրի փոփոխության դեպքում պետք է իրավական նշում կատարվի, (գ) վերը նշված մեխանիզմը պետք է առաջացնի քննարկում առ այն, թե արդյոք, երրորդ երկիր ուղարկվելու դեպքում տվյալ անձը կարող է ենթարկվել իր հայրենի երկիր ուղարկվելու վտանգի առանց վատ վերաբերմունքի վտանգը պատշաճորեն քննարկելու, (դ) եթե առկա է վիճելի պահանջ այն մասին, որ արտաքսման որոշման դեմ բողոքի մեջ նշված է, որ ընդունող երկրում առկա է մահվան կամ վատ վերաբերմունքի ենթարկվելու էական վտանգ, ապա այդ որոշումը պետք է ինքնաբերաբար հետաձգվի առկախ քննության պահանջի արդյունքներից և (ե) ընդունող երկրում մահվան կամ վատ վերաբերմունքի ենթարկվելու վերաբերյալ լուրջ վտանգի վերաբերյալ պնդումները պետք է խստորեն քննվեն դատարանների կողմից:

VI. ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ 41-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ

140. Հոդված 41 Կոնվենցիայի տրամադրում:

«Եթե Դատարանը գտնում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի կամ դրան կից Արձանագրությունների խախտում, իսկ համապատասխան Բարձր պայմանավորվող կողմի ներպետական իրավունքն ընձեռում է միայն մասնակի հատուցման հնարավորություն, ապա Դատարանը որոշում է, անհրաժեշտության դեպքում, տուժած կողմին արդարացի փոխհատուցում տրամադրել»:

Վնասը

141. Դիմողը պահանջել է 20000 եվրո որպես ոչ նյութական վնասի փոխհատուցում Կոնվենցիայի 3-րդ և 13-րդ հոդվածների ենթադրյալ խախտումների արդյունքում: Նա պնդել է, որ իր արտաքսումը Լիբանան կարող է առաջացնել վտանգ իր կյանքի համար, և այդ առումով դատավարական երաշխիքների բացակայությունը պատճառել է նրան սթրես, վախի և անօգնականություն զգացում: Նա պահանջել է ևս 20000 եվրո Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի ենթադրյալ խախտման համար` ընդգծելով իր կալանքի ավելորդ տևողությունը վատ պայմաններում: Նա պահանջել է 10000 եվրո Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետի ենթադրյալ խախտման համար` պնդելով, որ նա հիասթափություն է ապրել իր կալանքի արագ և արդյունավետ դատական վերանայման բացակայության պատճառով: Վերջապես, նա պահանջել է 10000 եվրո Կոնվենցիայի 8-րդ և 13-րդ հոդվածների ենթադրյալ խախտումների համար` պնդելով, որ պաշտոնական եղանակը, որով դատարանները վերանայել են իր արտաքսման հրամանը և Բուլղարիայում նորմալ կյանք վարելու անհնարինությունը, նույնիսկ կալանքից ազատ արձակվելուց հետո առաջացրել է անարդարության և նվաստացման զգացումներ:

142. Կառավարությունը պնդել է, որ պահանջները չափազանցված են, հատկապես հաշվի առնելով այն, որ այն իրադարձությունները, որոնց վրա դրանք հիմնված են, հիպոթետիկ են և դեռ տեղի չեն ունեցել: Իր կարծիքով, փոխհատուցման չափը չպետք է գերազանցի գումարի չափը, որը նշանակվել է Բուլղարիայի դեմ նախորդ համանման գործերով, և պետք է արտացոլի այն փաստը, որ դիմողի գանգատի մի մասը մերժվել է Դատարանի կողմից:

143. Դատարանը նշում է, որ սույն գործով արդարացի փոխհատուցումը կարող է հիմնված լինել միայն Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի, 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի և 3-րդ հոդվածի հետ համատեղ 13-րդ հոդվածի խախտումների վրա: Դիմողի պնդումները 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետի, 8-րդ հոդվածի և 8-րդ հոդվածի հետ համատեղ 13-րդ հոդվածների ենթադրյալ խախտումները պետք է մերժվեն:

144. Դատարանը նաև նշել է, որ 3-րդ հոդվածի խախտում դեռ տեղի չի ունեցել: Այդ հանգամանքներում այն գտնում է, որ իր եզրակացությունը 3-րդ հոդվածի ինքնին բավարար արդարացի փոխհատուցում է (տե՛ս Soering v. the United Kingdom, 1989թ. հուլիսի 7, կետեր 126-27, Սերիա A, կետ 161, վերը`Chahal, գործը, կետ 158 և Saadi գործը, կետ 188): Նույնը նաև վերաբերում է Դատարանի եզրակացությանը 13-րդ հոդվածի կապակցությամբ (տե՛ս Gebremedhin [Gaberamadhien], կետ 79): Ի հակառակ, Դատարանը գտնում է` նախքան արտաքսումը կալանավորման արդյունքում դիմողի կողմից կրած տառապանքը չի կարող ամբողջությամբ դիտվել որպես խախտում (տե՛ս Quinn v. France, 1995թ. մարտի 22, կետ 64, Սերիա A, թիվ 311, և Raza-ի գործը, կետ 88): Հաշվի առնելով նմանատիպ գործերով փոխհատուցման նշանակումը և առաջնորդվելով արդարացիության սկզբունքով, ինչպես պահանջվում է 41-րդ հոդվածով` Դատարանը տրամադրել է դիմողին 3500 եվրո գումարած ցանկացած հարկ, որը կարող է գանձվել:

B. Ծախսեր և ծախքեր

145. Դիմողը պահանջել է 1800 եվրո որպես Դատարանի վարույթի ընթացքում կրած իրավական վճարների համար փոխհատուցում և 46 եվրո փոստային ծախսերի համար:

146. Կառավարությունը պնդել է, որ իրավական վճարները չափազանցված են: Դրանք մի քանի անգամ ավելի բարձր էին քան որոնք սովորաբար գանձվում են Բուլղարիայում:

147. Դատարանի նախադեպային իրավունքի համաձայն 41-րդ հոդվածի ներքո պահանջվող ծախսերն ու ծախքերը պետք է լինեն փաստացի, պարտադիր և ողջամիտ: Հաշվի առնելով իր տիրապետման տակ գտնվող նյութերը և վերը նշված նկատառումները և նշելով, որ գանգատի մի մասը հայտարարվել է անընդունելի` Դատարանը գտնում է, որ ողջամիտ է դիմողին տրամադրել 1200 եվրո գումարած ցանկացած հարկ, որը կարող է գանձվել, որպես բոլոր ծախսերի և ծախքերի փոխհատուցում:

C. Տուգանային տոկոսներ

148. Դատարանը նպատակահարմար է գտնում, որպեսզի տուգանային տոկոսը գանձվի Եվրոպական կենտրոնական բանկի սահմանած փոխառության սահմանային տոկոսադրույքի հիման վրա՝ հավելած երեք տոկոս:

ՎԵՐՈԳՐՅԱԼԻ ՀԻՄԱՆ ՎՐԱ ԴԱՏԱՐԱՆԸ ՄԻԱՁԱՅՆ

1. Վճռում է, որ դիմողի արտաքսման սպառնալիքը և այդ առումով արդյունավետ միջոցների բացակայության և նախքան արտաքսումը նրա կալանքի վերաբերյալ գանգատն ընդունելի է, և գանգատի մնացած մասն անընդունելի:

2. Վճռում է, որ դիմողի արտաքսումն իրականացվելու դեպքում այն կդիտվեր որպես Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում:

3. Վճռում է, որ տեղի է Կոնվենցիայի ունեցել 13-րդ հոդվածի խախտում:

4. Վճռում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտում:

5. Վճռում է,

(a) որ պատասխանող պետությունը Կոնվենցիայի 44-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն պետք է վճիռը վերջնական դառնալուց հետո երեք ամսվա ընթացքում դիմողին վճարի հետևյալ վճարները, որոնք պետք է փոխանակվեն բուլղարական լևով այդ օրվա փոխարժեքով`

(i) 3500 եվրո (երեք հազար հինգ հարյուր) եվրո, գումարած ցանկացած հարկ, որ կարող է գանձվել, որպես ոչ նյութական վնասի փոխհատուցում,

(ii) 1200 (մեկ հազար երկու հարյուր) եվրո, գումարած ցանկացած հարկ, որ կարող է գանձվել որպես ծախսերի և ծախքերի փոխհատուցում,

(b) որ վճարումը վերոհիշյալ եռամսյա ժամկետի ավարտից հետո կատարելու դեպքում չվճարված գումարի մասով պետք է հաշվարկվի տուգանային տոկոս, ինչը հավասար է չկատարված պարտավորության ժամանակահատվածում Եվրոպական կենտրոնական բանկի սահմանած փոխառության սահմանային տոկոսադրույքին` հավելած երեք տոկոս:

6. Մերժում է դիմողի արդարացի փոխհատուցման բավարարման վերաբերյալ պահանջը:

Կատարված է անգլերենով և գրավոր հրապարակվել է 2011թ. հոկտեմբերի 11-ին` Դատարանի կանոնակարգի 77-րդ կանոնի 2-րդ և 3-րդ կետերի համաձայն:

                                                                                                                                                                                       Լորենսե Էրլի                                                                   Նիկոլաս Բրացա

                                                                                                                                                                                 Փոխքարտուղար                                                                           Նախագահ