Համարը	N 49-Ն	Տեսակը	Պաշտոնական Ինկորպորացիա
Տիպը	Որոշում	Կարգավիճակը	Գործում է
Սկզբնաղբյուրը	ՀՀՊՏ 2004.02.25/11(310) Հոդ.209	Ընդունման վայրը	Երևան
Ընդունող մարմինը	ՀՀ կառավարություն	Ընդունման ամսաթիվը	29.01.2004
Ստորագրող մարմինը	ՀՀ վարչապետ	Ստորագրման ամսաթիվը	04.02.2004
Վավերացնող մարմինը	ՀՀ Նախագահ	Վավերացման ամսաթիվը	09.02.2004
Ուժի մեջ մտնելու ամսաթիվը	26.02.2004	Ուժը կորցնելու ամսաթիվը

Փոփոխողներ և ինկորպորացիաներ

ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՈՒՄԸ ՀՀ ԼՈՌՈՒ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

«Վավերացնում եմ»

Հայաստանի Հանրապետության

Նախագահ Ռ. Քոչարյան

9 փետրվարի 2004 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

29 հունվարի 2004 թվականի N 49-Ն

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԼՈՌՈՒ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

«Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածին համապատասխան՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել Լոռու մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակը` համաձայն հավելվածի:

2. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայկական ՍՍՀ Մինիստրների խորհրդի 1983 թվականի հուլիսի 4-ի «Հայկական ՍՍՀ տարածքում պետական պահպանության տակ վերցված պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների և նրանց պահպանական գոտիների ցուցակը հաստատելու մասին» N 377 որոշման 1-ին կետը՝ նախկին Գուգարքի, Ստեփանավանի, Սպիտակի, Կալինինոյի և Թումանյանի շրջանների պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների ցուցակի մասով:

3. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից։

Հայաստանի Հանրապետության
վարչապետ

Ա. Մարգարյան

2004 թ. փետրվարի 4

Երևան

Հավելված

ՀՀ կառավարության 2004 թվականի

հունվարի 29-ի N 49-Ն որոշման

Պ Ե Տ Ա Կ Ա Ն Ց ՈՒ Ց Ա Կ

Հայաստանի Հանրապետության պատմության եվ մշակույթի անշարժ հուշարձանների

5. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԼՈՌՈՒ ՄԱՐԶ

5.1. Վանաձոր քաղաք

Հուշար- ձանի համարը	Հուշար- ձանի ենթահա- մարը (ենթա- համար- ները)			Հուշարձանա- խումբը, հուշարձանը	Ժամանակը	Տեղը բնակավայրի նկատմամբ, հասցեն	Նշանակությունը. հանրապետական/ տեղական	Ծանոթագրություն
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄԱՌԱՆՈՑ ԹԱԻՐՈՎԻ	19 -րդ դ.	Զաքարյան փող. 31	Հ	եղել է մեծահարուստ Թաիրովի ամառանոցը,խորհրդային կարգերի օրոք` «Կիրովական» սանատորիայի մասնաշենքը, այժմ Գուգարաց թեմի առաջնորդարանն է: Շրջակայքում կան տարբեր տեղերից բերված կոթողային հուշարձաններ
	1.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	2 մասնաշենքի պատի տակ	Հ	բազալտե, բերվել է Գուգարքից
	1.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է ցան-կապատի շարվածքում	Հ	բերվել է Գուգարքի Բագեր հնավայրից
	1.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է ցան-կապատի շարվածքում	Հ	բերվել է Գուգարքի Բագեր հնավայրից
	1.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է ցան-կապատի շարվածքում	Հ	բերվել է Գուգարքի Բագեր հնավայրից
	1.5			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	2 մասնաշենքի պատի տակ	Հ	վերնամաս, բերվել է Լորուտ գյուղից
	1.6			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	2 մասնաշենքի պատի տակ	Հ	եռատված, բերվել է «Պապանի գեղ» հնավայրից, կանգնեցված է եղել վանահոր գերեզմանի վրա
	1.7			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	2 մասնաշենքի պատի տակ	Հ	երկատված, բերվել է «Պապանի գեղ» հնավայրից
	1.8			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	2 մասնաշենքի պատի տակ	Հ	ամբողջական, բերվել է «Պապանի գեղ» հնավայրից
	1.9			Կոթող` քառակող	4-5-րդ դդ.	2 մասնաշենքի պատի տակ	Հ	վնասված, բերվել է «Պապանի գեղ» հնավայրից
	1.10			Հուշաղբյուր երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1951 թ.	2 մասնաշենքի պատի տակ	Տ	տեղափոխվել է Վանաձոր գետի վերին հոսանքից, քանդակագործ Մեհրաբ
2				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 2 հազ. 2 կես	քաղաքի կենտր. հատ. հվ-ամ մասում, քիմ-կոմբինատից հվ-ար	Հ	«Սուլեյման» սարի գագաթին
	2.1			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 2 հազ. 2 կես	ամրոցի աե լանջին	Հ	սալածածկ հիմնահողային թաղումներ են
3				ԱՄՐՈՑ ԱԼԵՀԵՐԻ	Ք. ա. 2 հազ. 2 կես	Խնձորուտ թաղամասի հս մասում, «Քյոր Օղլու յալ» վայրում	Հ	կիսավեր, նախկին Վարդանլու գյուղում
	3.1			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 2-1 հազ.	ամրոցի շրջակայքում	Հ	նախկին Շահումյան սովխոզի տարածքում
4				ԱՄՐՈՑ ԳԱՆՁԱՔԱՐ	Ք. ա. 2 հազ. 2 կես	Խնձորուտ թաղամասի աե մասում, լքված քարհանքի մոտ	Հ	ավերվել է քարհանքի շահագործման հետևանքով
	4.1			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 2-1 հազ.	ամրոցի շրջակայքում, «Թափաբաշ» բլրի հվ լանջին	Հ
5				ԱՄՐՈՑ-ԴԻՏԱԿԵՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքի կենտր. հատ. հվ-ամ մասում, «Սուլեյման» սարից 500 մ հվ	Հ	սարի գագաթի վրա
6				ԱՄՐՈՑ-ԴԻՏԱԿԵՏ	միջնադար	քաղաքի կենտր. հատ. ամ մասում	Հ	հեռուստաաշտարակի մոտ, սարի գագաթի վրա
7				ԱՐՁԱՆ Ա. ՄՅԱՍՆԻԿՅԱՆԻ	1963 թ.	քիմկոմբինատի բակում	Տ	քանդ. Պ. Ռաշոյան
8				ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ	Ք. ա. 12-10 հազ.	Փամբակ գետի ձախ ափ, քաղաքի կենտր. գերեզմանոցից աե	Հ	«Սպիտակ հողեր» վայրում
9				ԲԵՐԴՇԵՆ ԹԱԳԱՎՈՐԱՆԻՍՏ	Ք. ա. 4-1 հազ., հե-լեն. ժշրջ., միջնադար	Տանձուտ և Փամբակ գետերի միախառնման վայրում	Հ	համանուն բլրի վրա
	9.1			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 2-1 հազ.	Դիմաց թաղամասում, Թագավորանիստից հվ-աե	Հ	վերգետնյա հատվածներն ավերված, տնամերձերի տարածքում
10				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՔՈՍԻ ՃՈԹԵՐ»	Ք. ա. 4-1 հազ., հե-լեն. ժշրջ., միջնադար	Փամբակ գետի ձախափնյա երկու վտակներով եզերված հրվանդանի վրա	Հ	N 3 դպրոցի տարածքում և բարձունքի լանջերին
	10.1			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 4-1 հազ.	բնակատեղիի շրջակայքում	Հ	զուրկ է վերգետնյա կառույցներից
11				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք. ա. 2 հազ., հե-լեն. ժշրջ., միջնադար	Վանաձոր թաղամասում, գետի աջ ափին	Հ	«Ծիծեռնակ» ճամբարի տարածքում, ավերված
	11.1			Գերեզմանոց	9-14-րդ դդ.	Վանաձոր գետի աջափնյա վտակի ձախ ափին	Տ	ավերված
		11.1.1		Խաչքար	12-14-րդ դդ.	«Ծիծեռնակ» ճամբարից հս-ամ	Տ	հատված
		11.1.2		Խաչքար	12-14-րդ դդ.	«Ծիծեռնակ» ճամբարից հս-ամ	Հ	ծառի տակ
		11.1.3		Կոթող	9-10-րդ դդ.	«Ծիծեռնակ» ճամբարից հս-ամ	Հ
		11.1.4		Տապանաքար	13-14-րդ դդ.	գերեզմանոցի հվ եզրին	Հ	երկատված
12				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՄԱՇՏՈՑԻ ԲԼՈՒՐ»	Ք. ա. 4-3 հազ.	Դիմաց թաղամասում	Հ	N 8 դպրոցի տարածքում
13				ԳԵՐԵԶՄԱՆ-ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ՇԱՀՆԱԶԱՐՅԱՆ ԳՈՒՐԳԵՆԻ	1992 թ.	Տարոն 2 թաղամաս, Շիրակի խճուղի, 20 և 21 փողոցների հատման խաչմերուկում	Հ	Արիության մեդալի շքանշանակիր, զոհվել է Արցախում
14				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	17-20-րդ դդ.	Տարոն 4 թաղամասում, գործող գերեզմանոցի հվ մասում	Տ	նախկին Ղշլաղ գյուղի գերեզմանոցը
15				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	1992-1995 թթ.	Տավրոս թաղամասի գերեզմանոցի ար մասում	Տ	թաղված են Արցախի հերոսամարտում զոհվածները
16				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՊԱՊԱՆԻ»	5-17-րդ դդ.	Վանաձոր թաղամաս, քաղաքից 2.5 կմ հվ-ամ, անտառի բացատում	Հ	Մետաքսաթելի գործարանի պանսիոնատից 1 կմ ամ
	16.1			Գերեզմանոց	5-17-րդ դդ.	գյուղատեղից 250-300 մ հվ, հեղեղատի աջ ափին	Հ	ավերված
		16.1.1		Խաչքար	12-14-րդ դդ.	մատուռի ար պատին հպված	Հ	հատված
		16.1.2		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցուց 40-50 մ հս-ար. դեպի հեղեղատը իջնող թեք լանջի վրա	Հ	հատված
		16.1.3		Սարկոֆագ	5-րդ դ.	եկեղեցուց 4 մ հս, թեք լանջին	Հ	պահպանվել է կափարիչը
		16.1.4		Տապանաքար	14-16-րդ դդ.	եկեղեցու ար պատին հպված	Տ
		16.1.5		Տապանաքար	14-16-րդ դդ.	մատուռի ար պատից 3 մ ար	Տ
	16.2			Եկեղեցի «Կոտրած»	5-7, 12-17-րդ դդ.	գյուղատեղից 250-300 մ հվ, բարձունքի վրա	Հ	«Կոտրած եկեղեցու թալա» վայրում, ավերված
		16.2.1		Բնակելի խցեր	միջնադար	եկեղեցուց 10-15 մ ամ	Տ	ավերված
	16.3			Մատուռ	միջնադար	եկեղեցուց 8 մ հվ, բարձունքի վրա	Հ	ավերված
		16.3.1		Խաչքար	12-14-րդ դդ.	մատուռի մեջ	Հ	ընկած է գետնին
	16.4			Քարայր	միջնա-դար	գյուղատեղիի մոտ, հեղեղատի ձախ ափին	Հ
17				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԱՅԴԱՐԲԵԳ»	միջնադար	Տարոն թաղամասից 1 կմ հս-աե	Հ	Հայդարբեգ գետակի աջ ափին
	17.1			Գերեզմանոց	ուշ միջնադար	գյուղատեղիում	Տ
18				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՓԱՇԻ ԳԵՂ»	միջնադար	հեռուստ. աշտարակը կրող սարի ար ստորոտում	Տ	ավերված
	18.1			Գերեզմանոց	ուշ միջնադար	գյուղատեղիում	Տ	պահպանվել են 2 տապանաքարեր
19				ԴԱՄԲԱՐԱՆ	Ք. ա. 2 հազ. 2 կես	Վանաձոր թաղամասում	Հ	նախկին գյուղտեխնիկումի տնամերձ այգում
20				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2 հազ. 2 կես	Դիմաց թաղամասում, Տանձուտ գետի աջ ափին	Հ	Էլեկտրaլամպերի գործ. տարածքում
21				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	Բազում թաղ. աե եզրին, ճանապար-համերձ հատվածում	Հ	վերգետնյա կառույցներն ավերված են
22				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	Տավրոս թաղամասում, «Հոկտեմբեր» կինոթատրոնից մինչև գերեզմանոց ձգվող տարածքում	Հ	վերգետնյա հատվածները ավերված են
23				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	հեռուստ. աշտարակը կրող սարի հս-ար ստորոտում	Հ	քիմկոմբինատից 100 մ հվ-ամ
24				ԵԿԵՂԵՑԻ	վերակառ. 1857 թ.	Խնձորուտ թաղամաս, գերեզմանոցի հվ մասում	Հ	Տանձուտ գետի աջ ափին
	24.1			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու աջ խորանում	Տ
	24.2			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հս պատին, Մկրտության ավազանի աջ կողմում	Տ
	24.3			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հս պատին, Մկրտության ավազանի ձախ կողմում	Տ
	24.4			Խաչքար	13-15-րդ դդ.	ագուցված է հվ ճակատին, բարավորի քարից վեր	Տ
	24.5			Խաչքար	14-15-րդ դդ.	ագուցված է հվ մուտքի աջ կողմում	Տ	հատված
	24.6			Խաչքար	17-րդ դ.	ագուցված է գլխավոր մուտքի աջ կողմում	Տ	հատված
	24.7			Գերեզմանոց	13-19-րդ դդ.	եկեղեցու շրջակայքում	Հ
		24.7.1		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու մուտքից աջ	Հ	ընկած է գետնի վրա
		24.7.2		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու մուտքից ձախ	Հ	ընկած է գետնի վրա
		24.7.3		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 12 մ հվ	Հ	հատված, ճանապարհի եզրին
		24.7.4		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 12 մ հվ	Հ	թերի, ճանապարհի եզրին
		24.7.5		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 12 մ հվ	Հ	թերի, ճանապարհի եզրին
		24.7.6		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 12 մ հվ	Հ	ճանապարհի եզրին
		24.7.7		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 12 մ հվ	Հ	ճանապարհի եզրին
		24.7.8		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 12 մ հվ	Հ	թերի, ճանապարհի եզրին
		24.7.9		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 12 մ հվ	Տ	հատված, ճանապարհի եզրին
		24.7.10		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 10 մ հվ	Տ	հատված, ճանապարհի եզրին
		24.7.11		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 8 մ հվ	Հ	թերի, ճանապարհի եզրին
		24.7.12		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 7 մ հվ	Հ	թերի, ճանապարհի եզրին
		24.7.13		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ պատից 7 մ հվ	Հ	թերի, ճանապարհի եզրին
		24.7.14		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու հվ-ամ անկյունից 7 մ հվ	Հ	կանգնեցված է գետնի վրա
		24.7.15		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու ամ ճակատից 7 մ հվ	Հ	թերի
25.				ԵԿԵՂԵՑԻ	1859 թ.	Խնձորուտ թաղամասում	Տ
	25.1			Գերեզմանոց	19-րդ դ.	եկեղեցուց հս-ամ	Տ
				ԵԿԵՂԵՑԻ	1895 թ.	կայարանամերձ հրապարակից ամ, երկաթուղայինների զբոսայգում	Հ	խաչաձև հատակագծով կենտրոնագմբեթ ռուսական եկեղեցի
				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԲ. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	13-14 դդ, 1831 թ.	Փամբակ և Տանձուտ գետերի միախառնման վայրում, բլրի վրա	Հ	Գուգարաց թեմի առաջնորդարանն է
	27.1			Գերեզմանոց	13-20-րդ դդ.	եկեղեցու շրջակայքում	Հ
		27.1.1		Գերեզման Խաչատուր Աբովյան Աբովյանցի	19-րդ դ.	եկեղեցու մուտքից աջ	Տ	մարմարե սալիկներով պատված երեք գերեզմաններից հս-ինը
		27.1.12		Տապանաքար	14-16-րդ դդ.	եկեղեցու հս պատի մոտ	Տ	բազալտե սալատապան վրան խաչի պարզ գծապատկեր
		27.1.13		Տապանաքար	14-16-րդ դդ.	եկեղեցուց հս	Տ	բազալտե սալատապան եզերված զույգ ակոսներով
		27.1.14		Տապանաքար	14-16-րդ դդ.	եկեղեցուց հս-աե	Տ	բազալտե սալատապան եզերված զույգ ակոսներով
		27.1.15		Տապանաքար	14-16-րդ դդ.	եկեղեցուց հվ	Տ	բազալտե սալատապան երկրաչափական զարդերիզով, կենտրոնում մարդու գծապատկեր
		27.1.16		Տապանաքար	16-18-րդ դդ.	եկեղեցուց հս	Տ	խորանարդաձև, կարմիր տուֆ‎ից, արձանագիր, հրեշտակի քանդակով
		27.1.17		Տապանաքար	16-18-րդ դդ.	եկեղեցուց հս-ամ	Տ	խորանարդաձև, կարմիր տուֆ‎ից, հեծյալի քանդակով
		27.1.18		Տապանաքար	16-18-րդ դդ.	եկեղեցուց հվ	Տ	խորանարդաձև, կարմիր տու‎ֆից, գութանի հարթաքանդակով
		27.1.19		Տապանաքար	16-18-րդ դդ.	եկեղեցուց հս-ամ	Տ	խորանարդաձև, արձանագիր, սև տուֆ‎ից, կողերին քանդակներ
		27.1.20		Տապանաքար	16-18-րդ դդ.	եկեղեցուց հս-ամ	Տ	երկլանջ, նարնջագույն տուֆ‎ից, չորս կողմից քանդակազարդ
		27.1.21		Տապանաքար	1816 թ.	եկեղեցուց հվ	Տ	խորանարդաձև, գորշ տուֆ‎ից, արձանագիր, պատկերազարդ
		27.1.22		Տապանաքար	1839 թ.	եկեղեցու աե պատի մոտ	Տ	խորանարդաձև, արձանագիր, Ղարաքիլիսայի հիշատակումով
		27.1.23		Տապանաքար	1840 թ.	եկեղեցու աե պատի մոտ	Տ	խորանարդաձև, արձանագիր
	27.2			Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	1831 թ.	համալիրի կենտրոնական մասում	Հ
		27.2.1		Արձանագրություն	1831 թ.	եկեղեցու ամ մուտքից վեր, բարավորի քարի վրա	Հ	շինարարական արձանագրություն, որտեղ հիշատակվում է 1828 թ. երկրաշարժը
		27.1.2		Արձանագրություն	1831 թ.	եկեղեցու ամ մուտքից վեր, բարավորի քարի վրա	Հ	շինարարական արձանագրություն
		27.2.3		Զանգակատուն	1831 թ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	Հ
		27.2.4		Առաջնորդարան	19-րդ դ.	եկեղեցուց հվ-աե	Տ	Գուգարաց թեմի նախկին առաջնորդարանի շենքը
		27.2.5		Մատաղատուն	19-րդ դ.	եկեղեցուց հվ-աե	Տ
	27.3			Խաչքար` նվիրված 1988 թ. երկրաշարժի զոհերին	1989 թ.	ցանկապատի տակ	Տ	քանդ. Ս.Դանիելյան
	27.4			Խաչքար` նվիրված Արցախի հերոսա-մարտի զոհերին	1995 թ.	ցանկապատի տակ	Տ	քանդ. Ս.Դանիելյան
28				ԵԿԵՂԵՑԻ «ԿՈՏՐԱԾ ԺԱՄ»	վաղ միջնադար	քաղաքի ամ եզրին, Փամբակ գետի ձախ ափ	Հ	ավերված
	28.1			Խաչքար	15-րդ դ.	ագուցված է եկեղեցու խորանի պատին	Հ	ստորին մասը կոտրված
29				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	Խնձորուտ թաղամասի հվ եզրին, Խնձորուտ գետի աջ ափին	Հ	Խաչի ձոր վայրում
30				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	Մարզադեսանտային կենտրոնի հրապարակում	Հ	տեղափոխվել է Չափնի գյուղից
31				ԿԻՆՈԹԱՏՐՈՆ «ԵՐԵՎԱՆ»	1950-ական թթ.	քաղաքային զբոսայգու հվ-աե մասում	Տ
32				ԿԱՄՈՒՐՋ «ՀՈՎՍԵՓԱՆՑ»	18-րդ դ.	Շահումյանի հրապարակում	Տ	Վանաձոր գետի վրա
33				ԿԻՍԱՆԴՐԻ Հ. ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻ	1971 թ.	Տիգրան Մեծի պողոտա, դպրոցի բակում	Տ	քանդ. Ե. Գոջաբաշյան
34				ՀԱՆՐԱԽԱՆՈՒԹԻ ՇԵՆՔԸ	1972 թ.	Երևանյան հրապարակ	Տ	ճարտ. Ս. Ասոյան, Ռ. Աբրահամյան
35				ՀՐԱՊԱՐԱԿ ԱՐՑԱԽ	1980-ական թթ.	Տիգրան Մեծ և Վարդանանց փողոցների միջև	Տ	այստեղ տեղի են ունեցել Արցախյան ազատամարտին և Հայաստանի անկախությանը աջակցող հանրահավաքներ
	35.1			Քանդակ` «Վահագնի ծնունդը»	1981 թ.	հրապարակի կենտրոնում	Հ	քանդ. Մ. Մինասյան
36				ՀՐԱՊԱՐԱԿ ՀԱՅԿԻ	1950 ական թթ.	քաղաքի կենտրոնում	Հ	նախկին Կիրովի անվ. հրապարակը
	36.1			Լոռու մարզկենտրոնի շենքը	1953 թ.	հրապարակի հվ մասում	Հ	ճարտ. Զ. Բախշինյան
	36.2			Վանաձորի քաղաքապետարանի շենքը	1953 թ.	հրապարակի աե մասում	Հ	ճարտ. Հ, Մարգարյան, Բ. Արզումանյան
37				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1960-ական թթ.	Տարոն 4 թաղամասում	Տ	նախկին Ղշլաղ գյուղի կենտրոնում
38				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1953 թ.	Խնձորուտ թաղամաս, Վանաձոր-Դիլիջան ճանապարհի ձախ եզրին	Տ	քանդակագործ Մեհրաբ
39				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1955 թ.	քաղաքի կենտրոնական գերեզմանոցում	Տ	քանդակագործ Մեհրաբ
40				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ Հ. ԱԲԵԼՅԱՆԻ	1965 թ.	թատրոնի շենքի առջև	Տ	քանդ. Մ. Մինասյան
41				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1969 թ.	Հաղթանակի փողոց, անտառափեշի թեքության վրա	Հ	խորաքանդակներով զարդարված երկու հենապատեր` կենտրոնում հուշասյուն, հավեր-ժական կրակով
42				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ ՔԻՄԻԱԳՈՐԾՆԵՐԻՆ	1969 թ.	Քիմիագործների զբոսայգում	Հ	բազալտե պատվանդանի վրա զինվորի կիսանդրի
43				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ ՍՏԵՓԱՆ ՇԱՀՈՒՄՅԱՆԻ	1970-ական թթ.	Շահումյան հրապարակում	Տ	դեղնավուն տուֆից պատ` վրան հարթաքանդակներ
44				ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏ ՂԱՐԱՔԻԼԻՍԱՅԻ	1918 թ. մայիս	Կամակատար մատուռից մինչև Փամբակ գետի աջ ափի բարձունքները	Հ	Ղարաքիլիսայի ճակատամարտի վայրը
45				ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏԻ ՇԵՆՔԸ	1950-ական թթ.	Տիգրան Մեծի պողոտա	Հ	ճարտ. Գ. Աղաբաբյան
46				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ԿԻՐԱԿԻ	1894 թ.	Սասունցիների փող. N 2 տնից հս, Խնձորուտ գետի աջ ափին	Հ	Խաչի ձոր վայրում
	46.1			Արձանագրություն	1894 թ.	առաստաղին հպված, բեմի կամարից վերև	Տ	շինարարական
	46.2			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի հս խորշում	Տ
	46.3			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	հս պատի կենտրոնական խորշում	Տ
	46.4			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի հս մասում	Տ
	46.5			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի կենտրոնում	Տ
	46.6			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի հվ մասում	Տ
	46.7			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի վրա	Տ
	46.8			Խաչքար	9-10-րդ դդ.	բեմի վրա	Հ
	46.9			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի վրա	Հ
	46.10			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ամ մուտքից հվ, խորշում	Հ
	46.11			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ամ պատի հս խորշում	Տ
	46.12			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի հվ խորշում	Տ
	46.13			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի հվ խորշում	Տ
	46.15			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի վրա	Տ
	46.16			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի վրա	Տ	հատված
	46.17			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	բեմի վրա	Տ	հատված
	46.19			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ամ պատի տակ	Տ	հատված
	46.20			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ամ պատի տակ	Տ	հատված
	46.21			Գերեզմանոց	5-19-րդ դդ.	մատուռի շրջակայքում	Հ	ավերված
		46.21.1		Խաչքար` թևավոր խաչ	5-7 դդ	մատուռի մոտ	Հ	վերակնգնված
		46.21.2		Խաչքար	10-11-րդ դդ.	մատուռից 3 մ հս-ամ	Հ
		46.21.3		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	մատուռից 2 մ ամ, մուտքի դիմաց	Հ
		46.21.4		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	մատուռից 4 մ հվ-ամ	Հ
		46.21.5		Կոթող	5-7-րդ դդ.	մատուռի աե պատի տակ	Հ	հատված
	46.22			Մատաղատուն	19-րդ դ.	մատուռից 5 մ հվ	Տ
47				ՄԱՏՈՒՌ «ԿԱՄԱԿԱՏԱՐ»	միջնադար վերակառ. 1841 թ.	Վանաձոր-Ստեփանավան ճանապարհից 300 մ աե	Տ	համանուն բլրի գագաթին
48				ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՊԱԼԱՏԻ ՇԵՆՔԸ	1950-ական թթ.	քիմկոմբինատի այգուց հվ-աե	Հ	ճարտ. Ռ. Ալավերդյան, ավերվել էր երկրաշարժից և վերականգնվել է 2003 թ. Լինսի հիմնադրամի միջոցներով
49				ՊԱՏԿԵՐԱՍՐԱՀԻ ՇԵՆՔԸ	1972 թ.	Երևանյան հրապարակ	Հ	ճարտ. Լ. Խաչատրյան
50				ՏՈՒՆ-ԹԱԳԱՐԱՆ ՍՏԵՓԱՆ ԶՈՐՅԱՆԻ	1980-ական թթ.	Ստեփան Զորյանի փ. 26	Հ
51				ՔԱՐԱՅՐ		Տարոն թաղասի հս-աե կողմում, Հայդարբեգի ձորում	Տ

5.2. Ալավերդի քաղաք

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՂԲՅՈՒՐ	1255 թ.	Սանահնի վանքից ամ, թաղամասի եզրին	Հ	վերականգնվել է 1951-1952 թթ.
	1.1			Խաչքար, կերտող` Խոցադեղ Միակեաց	1292 թ.	ագուցված է եղել աղբյուրի ծածկի մեջ	Հ	պատվիրատու հայր Յոհանէս
	1.2			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է աղբյուրի հվ պատին, ներքուստ	Հ
2				ԱՄՐՈՑ «ԿՈՇԱԲԵՐԴ»	10-13-րդ դդ.	Սանահին թաղամասից 5 կմ հվ	Հ
	2.1			Գյուղատեղի «Կոշաբերդ»	10-17-րդ դդ.	«Կոշաբերդ» հանդամասում, երկու բլուրների վրա	Հ
		2.1.1		Քարայր-կացարան	13-18-րդ դդ.	գյուղատեղիում բարձրացող ժայռի մեջ	Հ
	2.2			Գերեզմանոց	10-13-րդ դդ.		Հ
	2.3			Եկեղեցի	18-րդ դ.		Հ
		2.3.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու հս պատի մոտ, ներքուստ	Հ
	2.4			Մատուռ	10-13-րդ դդ.		Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-15-րդ դդ.	Սանահին թաղամասի հս կողմում	Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	12-19-րդ դդ.	Սանահին թաղամասից 2 կմ հվ-աե	Հ
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	Դեբետ գետի աջափնյա լեռնալանջին	Հ
6				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԱՆԵՍ»	19-20-րդ դդ.	Լեռնամետալուրգիական կոմբինատի շրջակայքում	Հ
7				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	Մանես թաղամասում, «Նահատակ» մատուռի շուրջ	Հ
8				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	Սանահին գյուղի տարածքում	Հ
9				ԵԿԵՂԵՑԻ	1880-1890 թթ.	Մանես թաղամասի կենտրոնում	Տ	հունական
10				ԵԿԵՂԵՑԻ	19-րդ դ.	Մանես թաղամասի կենտրոնում	Տ
	10.1			Զանգակատուն	1902 թ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	Տ
	10.2			Խաչքար	10-11-րդ դդ.	եկեղեցու ներսում	Հ
	10.3			Շրջապարիսպ	19-րդ դ.		Տ
11				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԿԱՐԱՊԵՏ	11-րդ դ.	քաղաքից 2 կմ աե	Հ	բլրի վրա, կիսավեր
12				ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ՏՈՒՆ	1903-1905 թթ.	N 147 տունը	Տ
13				ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ՏՈՒՆ	1903-1905 թթ.	Սանահնի վանքից 50 մ հս-աե	Տ
14				ԽԱՉՔԱՐ	1011 թ.	Սանահին թաղամասում		Վ. Էվոյանի տնամերձ հողամասում
15				ԽԱՉՔԱՐ	11-րդ դ.	ջրամբարի մոտ	Հ	ընկած է գետնին
16				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	Սանահին թաղամա-սից 2 կմ հս, ձորեզրին	Հ	արձանագիր
17				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	Սանահին կայարանից Կաճաճկուտ տանող ճանապարհին	Հ
18				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	Սանահնի սարահարթ տանող ճանապարհի աջ կողմում, աղբյուրի մոտ	Հ
19				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	ագուցված է Կարի ֆաբրիկայի պահեստի շենքի ամ պատին
20				ԽԱՉՔԱՐ «ԾԻՐԱՆԱՎՈՐ»	1222 թ.	Սանահին վանքից ամ	Հ
21				ԽԱՉՔԱՐ «ՄԱՆՈՒՉԱՐԵՆՑ»	1252 թ.	Սանահին թաղամասի հս-աե մասում, ձորաբերանին	Հ	պատվիրատու՝ Ավետիս վարդապետ
22				ԽՃԱՆԿԱՐ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻ	20-րդ դ.	քաղաքի մեջ	Հ	հեղ.՝ Հ. Ռուխկյան
23				ԿԱՄՈՒՐՋ (ՍԱՆԱՀՆԻ ԿԱՄՈՒՐՋ)	1195 թ.	քաղաքի կենտրոնում, Սանահին տանող հին ճանապարհին, Դեբեդ գետի վրա	Հ	միաթռիչք, պատերի վրա առյուծների հարթաքանդակներ, կառուցել է Վանենի թագուհին
24				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ՝ ԱԼԱՎԵՐԴՈՒ ՀԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆՆԵՐԻՆ	1975 թ.	քաղաքի մեջ	Հ
25				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1985 թ.	ձորում,Դեբեդ գետի աջ ափին	Տ
26				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1946 թ.	քաղաքի մեջ	Հ	ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան
27				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1961 թ.	Սանահին թաղա-մասում,դպրոցից 100 մ հս-ամ	Տ	ճարտ.՝ Ռ. Հակոբյան
28				ՀՈՒՇԱՀԱՄԱԼԻՐ՝ ԱՐՏՅՈՄ ՄԻԿՈՅԱՆԻՆ	1982 թ.	Սանահին թաղա-մասում, դպրոցի մոտ	Հ
29				ՁԻԹԱՀԱՆ		Մանես թաղամասում	Տ
30				ՄԱՏՈՒՌ	18-19-րդ դդ.	Սանահին թաղամա-սում, խանութի մոտ	Հ
	30.1			Խաչքար	12-13-րդ դ.		Հ
	30.2			Խաչքար	12-13-րդ դ.		Հ
31				ՄԱՏՈՒՌ	18-19-րդ դդ.	Սանահին թաղամասից 1 կմ հս	Հ
32				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	13-րդ դ.	Սանահին թաղամասի հս-աե եզրին	Հ
33				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԱՆԱՀԻՆ	10-13-րդ դդ.	Սանահին թաղամասի կենտր. բարձրադիր մասում	Հ
	33.1			Աղբյուր	1831 թ.	վանքի բակում, հս պարսպապատի մեջ	Հ	կառուցել է վանքի առաջնորդ Հ. Տեր-Բարսեղյանցը
	33.2			Առաջնորդի տունը	19-րդ դ. սկիզբ	շրջապարսպից 15 մ հս	Հ	1920-ական թթ. շենքում գործել է դպրոց-մանկապարտեզ, ապա դարձելէ ուսուցչի տուն: Վերականգնվել է 1977 թ.
	33.3			Գավիթ	1181 թ.	կից է Սբ. Ամենափրկիչ եկեղեցուն ամ-ից	Հ	կառուցել է վանքի առաջնորդ Հովհաննեսը, ճարտ.՝ Ժամհայր
		33.3.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է ամ պատին	Հ
		33.3.2		Խաչքար Սարգիս Մամիկոնյանի	1215 թ.		Հ
		33.3.3		Խաչքար	13-րդ դ.	կանգնեցված է հս սյան խոյակի վրա	Հ
		33.3.4		Տապանաքար Խորամի	1301 թ.		Հ
		33.3.5		Տապանաքար Զաքարիայի	1317 թ.		Հ
		33.3.6		Տապանաքար Ավագի	1434 թ.		Հ
		33.3.7		Տապանաքար Միրիանի	1506 թ.		Հ
		33.3.8		Տապանաքար պարոն Վասակի	1551 թ.		Հ
		33.3.9		Տապանաքար պարոն Վասակի	1579 թ.		Հ
		33.3.10		Տապանաքար պարոն Բճանի	16-րդ դ.		Հ
		33.3.11		Տապանաքար պարոն Դուրմիշի	16-րդ դ.		Հ
		33.3.12		Տապանաքար Թամարի	16-րդ դ.		Հ
		33.3.13		Տապանաքար Հայր Հովհաննեսի	16-րդ դ.		Հ
		33.3.14		Տապանաքար պարոն Շհարի	16-րդ դ.		Հ
		33.3.15		Տապանաքար պարոն Վասակի	16-րդ դ.		Հ
		33.3.16		Տապանաքար	17-18-րդ դդ.	գավթի հս կողմում	Տ
		33.3.17		Տապանաքար Արտավազի			Հ
		33.3.18		Տապանաքար Ափայի			Հ
		33.3.19		Տապանաքար Գոգի			Հ
		33.3.20		Տապանաքար ճգնավոր Գոհար Մելիքի			Հ
		33.3.21		Տապանաքար Գրիգորի			Հ
		33.3.22		Տապանաքար Գրիգորի			Հ
		33.3.23		Տապանաքար Թամթեի			Հ
		33.3.24		Տապանաքար Խաթունշիրի			Հ
		33.3.25		Տապանաքար Խորիշահի			Հ
		33.3.26		Տապանաքար Կարճիկի			Հ
		33.3.27		Տապանաքար պարոն Կուկի			Հ
		33.3.28		Տապանաքար Համազասպի			Հ
		33.3.29		Տապանաքար Հասանի			Հ
		33.3.30		Տապանաքար Հասանի			Հ
		33.3.31		Տապանաքար Շերբարիքի			Հ
		33.3.32		Տապանաքար Սարգիս Աղեկեցու			Հ
		33.3.33		Տապանաքար Սարգսի			Հ
		33.3.34		Տապանաքար Սլլիկի			Հ
		33.3.35		Տապանաքար Սմբատի			Հ
		33.3.36		Տապանաքար Սմբատ Խաչենցու			Հ
		33.3.37		Տապանաքար Վաչե Ալվեցու			Հ
		33.3.38		Տապանաքար Վահրամի			Հ
		33.3.39		Տապանաքար Քուրդաշահի			Հ
	33.4			Գերեզմանոց	10-19-րդ դդ.	բակի աե և հվ մասում	Հ
		33.4.1		Խաչքար	13-րդ դ.	Սբ. Ամենափրկիչ եկեղեցուց 6 մ աե	Հ
	33.5			Գերեզմանոց	12-20-րդ դդ.	համալիրից հվ և հվ-աե, շրջապարսպից դուրս	Հ
		33.5.1		Դամբարան-մատուռ- տապանատուն Զաքարյան իշխանների	12-13-րդ դդ.	շրջապարսպից դուրս՝ գերեզմանոցից ամ, Սբ. Հակոբ եկեղեցու մոտ	Հ	այստեղ թաղված են Վահրամ, Սարգիս Մեծ և Զաքարե Զաքարյանները
		33.5.2		Եկեղեցի Սբ. Հակոբ (Սիոն)	10-րդ դ.	Սբ. Ամենափրկիչ եկեղեցուց հվ-աե, գերեզմանոցում	Հ	պահպանվել են հս ավանդատները: Քանդվել է 1752 թ.՝ վանքի վերանորոգման ժամանակ
		33.5.3		Եկեղեցի Սբ. Հարություն	13-րդ դ.	գերեզմանոցում	Հ
		33.5.6		Խաչքար Գրիգոր Տուտեորդու, կազմող՝ Մխիթար	1184 թ.	Սբ. Հարություն եկեղեցու մոտ	Հ	մեջքի վրա ընդարձակ արձանագրություն
		33.5.7		Խաչքար Սարգիս Մեծի	1187 թ.	տապանատան հս-աե անկյունում	Հ
		33.5.4		Խաչքար Հովհաննես քահանայի	1227 թ.	Գր. Տուտեորդու խաչքարից 10 մ աե	Հ	պատվիրատու՝ Հովհաննես առաջնորդ
		33.5.5		Խաչքար	13-րդ դ.	Արղությանների դամբարանի մոտ, աե պարսպապատին կից	Հ	երկաստիճան պատվանդանի վրա
		33.5.8		Տապանաքար Գրիգորի	13-րդ դ.	Տուտեորդու խաչքարի մոտ	Հ
		33.5.9		Տապանաքար Խաչագոտի	13-րդ դ.	Տուտեորդու խաչքարի մոտ	Հ
		33.5.10		Տապանաքար Յուսեփ քաղաքացու	17-րդ դ.	Տուտեորդու խաչքարի մոտ	Հ
		33.5.11		Տապանաքար հայր Յոհաննէսի	13-րդ դ.	Տուտեորդու խաչքարի մոտ	Հ
		33.5.12		Տապանաքար Սարգիս վարդապետի	1271 թ.	Տուտեորդու խաչքարի մոտ	Հ
		33.5.13		Տապանաքար Սարգիս Փարջիկի	13-րդ դ.	Տուտեորդու խաչքարի մոտ	Հ	ծաղկող
		33.5.14		Տապանաքար Սարգսի	13-րդ դ.	Տուտեորդու խաչքարի մոտ	Հ
		33.5.15		Տապանաքար Վասակի	1211 թ.	Տուտեորդու խաչքարի մոտ	Հ
		33.5.16		Տապանաքար Քրդի	1038 թ.	տապանատան աե կողմում	Հ
	33.6			Գրատուն-մատենադարան (Նշխարատուն)	1063 թ.		Հ	կառուցել է Դավիթ Անհողինի դուստր Հրանուշ թագուհին
		33.6.1		Խաչքար	1262 թ.	ագուցված է ամ պատին	Հ
		33.6.2		Խաչքար	1475 թ.	ագուցված է աե պատի որմնախոյակի վրա	Հ
		33.6.3		Սրահ	13-րդ դ.	կից է գրատանը հվ-ից	Հ
		33.6.4		Տապանաքար պարոն Բէկիջանի	1286 թ.	գրատան մուտքի մոտ	Հ
		33.6.5		Տապանաքար Խանդիխաթունի	13-րդ դ.	գրատան մուտքի մոտ	Հ
		33.6.6		Տապանաքար Մամայի և իր մոր Շնորոր տիկնա	13-րդ դ.	գրատան առջև	Հ
		33.6.7		Տապանաքար Մելիքի	13-րդ դ.	գրատան առջև	Հ
		33.6.8		Տապանաքար Նրջիսի	13-րդ դ.	գրատան մուտքի մոտ	Հ
	33.7			Դամբարան Արղության-Երկայնաբազուկների	19-րդ դ.	պարսպափակ տարածքի հվ-աե մասում	Հ
	33.8			Դամբարան Կյուրիկյան թագավորների	10-11-րդ դդ.	կից է Սբ.Աստվածածին եկեղեցուն աե-ից	Հ	համալիրի վաղագույն կառույցներից է
	33.9			Զանգակատուն	13-րդ դ.	կիցէ նախագավթի հս ճակատի ամ կեսին	Հ	կառուցել է Աբասի որդի Վագը
		33.9.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է աե պատի վերնամասում	Հ
		33.9.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է աե պատի վերնամասում	Հ
	33.10			Եկեղեցի Սբ. Ամենափրկիչ (Կաթողիկե)	966 թ.		Հ	կառուցել է Աշոտ Ողորմածի կինը՝ Խոսրովանույշ թագուհին: Վերածվել է թանգարանի
		33.10.1		Խաչքար	11-12-րդ դդ.	եկեղեցու բեմում	Հ
		33.10.2		Խաչքար	11-12-րդ դդ.	նախորդի մոտ	Հ
		33.10.3		Խաչքար	1203 թ.	եկեղեցում	Հ
		33.10.4		Խաչքար	13-րդ դ.	եկեղեցում	Հ
		33.10.5		Խաչքար	15-րդ դ.	հենած է եկեղեցու հվ պատին, ներքուստ	Հ	արձանագիր
		33.10.6		Խաչքար	1632 թ.	ագուցված է եկեղեցու հս ավանդատան մուտքից աջ	Հ
	33.11			Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	10-րդ դ. 30-40-ական թթ.		Հ
		33.11.1		Խաչքար	989 թ.	եկեղեցու աե պատի մոտ	Հ	արձանագիր
		33.11.2		Խաչքար	12-րդ դ.	ագուցված է եկեղեցու ամ ճակատին	Հ
		33.11.3		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցում	Հ
		33.11.4		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցում	Հ
		33.11.5		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցում՝ հվ պատի մոտ	Հ
		33.11.6		Տապանաքար պարոն Ավետեցի	14-15-րդ դդ.	եկեղեցու աե կողմում	Հ
		33.11.7		Տապանաքար Գուրգեն Բագրատունու	989 թ.	եկեղեցու աե պատի տակ	Հ
		33.11.8		Տապանաքար Հովհաննես վարդապետի	1471 թ.	եկեղեցու աե կողմում	Հ
		33.11.9	Տ	Տապանաքար Ղուկաս եպիսկոպոս Արելությանցի	1634 թ.	եկեղեցու հս պատի տակ	Հ
		33.11.10		Տապանաքար Մկրտիչ վարդապետի	14-15-րդ դդ.	եկեղեցու աե կողմում	Հ
		33.11.11		Տապանաքար տեր Սարկավագի	1531 թ.	եկեղեցու աե կողմում	Հ
		33.11.12		Տապանաքար Ամիր Սարկսի	1538 թ.	եկեղեցու աե կողմում	Հ
		33.11.13		Տապանաքար Ստեփաննոս Մաղաքյանի	19-րդ դ.	եկեղեցու աե կողմում	Տ
	33.12			Եկեղեցի Սբ. րիգոր	1061 թ.		Հ	կառուցել է Դավիթ Անհողինի դուստր Հրանուշ թագուհին
		33.12.1		Խաչքար պարոն Ավետիսի	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու մուտքի ձախ կողմում, արտաքուստ	Հ
		33.12.2		Տապանաքար Ներսես փիլիսոփայի	15-րդ դ.	եկեղեցու մոտ	Հ
	33.13			Ճեմարան Գրիգոր Մագիստրոսի	11-րդ դ. առաջին կես (մինչև 1058 թ.)	Սբ. Ամենափրկիչ և Սբ. Աստվածածին եկեղեցիների միջև	Հ	վանքի հոգևոր դպրոցն էր՝ նեղ ու երկարավուն սրահ, աե պատուհանը հետագայում փակել են երեք խաչքարով
		33.13.1		Խաչքար տեր Սարգսի	1139 թ.	ճեմարանի աե կամարի տակ	Հ	պատվանդանի վրա
		33.13.2		Խաչքար Քրդի	13-րդ դ.		Հ
		33.13.3		Խաչքար	1562 թ.	աե պատուհանի շարվածքում	Հ	պատվանդանի վրա
		33.13.4		Խաչքար պարոն Գորկի	1602 թ.	աե պատուհանի շարվածքում	Հ	պատվանդանի վրա
		33.13.5		Խաչքար		աե պատուհանի շարվածքում	Հ
		33.13.56		Տապանաքար Հովսեփ սարկավագի	1434 թ.		Հ
		33.13.7		Տապանաքար Խաչատուր սարկավագի	1451 թ.		Հ
		33.13.8		Տապանաքար Իգնատիոս քահանայի	15-րդ դ.		Հ
		33.13. 9		Տապանաքար Վարդան սարկավագի	15-րդ դ.		Հ
		33.13.10		Տապանաքար Սարգիս սարկավագի	1524 թ.		Հ
	33.14			Նախագավիթ	1211 թ.	կից է Սբ. Աստվածածին եկեղեցուն և Մագիստրոսի ճեմարանի սրահին ամ-ից	Հ	կառուցել է Վաչե Վաչուտյանց իշխանը
		33.14.1		Խաչքար	1161 թ.	հենած է աե պատին, մուտքից հս	Հ
		33.14.2		Խաչքար	12-րդ դ.	հենած է աե պատին, մուտքից հվ	Հ
		33.14.3		Խաչքար	12-րդ դ.	նախորդի մոտ	Հ
		33.14.4		Խաչքար	12-րդ դ.	ամ մուտքի մոտ	Հ
		33.14.5		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ամ մուտքի մոտ	Հ
		33.14.6		Խաչքար	13-րդ դ.	աե պատի տակ	Հ
	33.15			Տապանաքար տեր Անտոնի	1556 թ.	վանքի բակում	Հ
	33.16			Տապանաքար Բարսեղ արքեպիսկոպոսի	1718 թ.	վանքի բակում	Հ
	33.17			Տապանաքար Գրիգոր վարդապետի	13-րդ դ.	վանքի բակում	Հ
	33.18			Տապանաքար Սարգիս քահանայի	1425 թ.	վանքի բակում	Հ
	33.19			Տապանաքար Ստեփանոս վարդապետի	13-րդ դ.	վանքի բակում	Հ
34				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ	9-10-րդ դդ.	Սանահնի սարահարթի տակ՝ ձոր տանող հին ճանապարհի աջ կողմում	Հ
35				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ	10-19-րդ դդ.	Սանահնի սարահարթի տակ, ավտոկայանի դիմաց, Դեբեդ գետից մոտ 200 մ բարձրության վրա	Հ
36				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ		Մանես թաղամասում	Հ

5.2.1. Ակներ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք.ա. 4-3 հազ.	Ալավերդուց 8 կմ հվ-ամ	Հ
	1.1			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 2-1 հազ.		Հ	1871 թ. ուսումնասիրել է Ա. Երիցյանը
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-13-րդ դդ.	քաղաքաից 2 կմ հվ-աե	Հ
	2.1			երեզմանոց	10-13-րդ դդ.		Հ
		2.1.1		Խաչքար	1286 թ.		Հ	արձանագիր
	2.2			Մատուռ «Ոտնախաչ»	13-րդ դ.		Հ
3				ԵԿԵՂԵՑԻ	1863 թ.	գյուղի մեջ	Հ	կառուցվել է իշխանուհի Ք. Արղությանը
	3.1			Գերեզմանոց	12-19-րդ դդ.	եկեղեցու մոտ	Հ
		3.1.1		Խաչքար	13-րդ դ.	հենած է եկեղեցու հվ պատին	Հ
	3.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հս պատին	Հ
	3.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատին	Հ
	3.4			Խաչքար	13-րդ դ.	ագուցված է եկեղեցու ամ պատին	Հ
	3.5			Խաչքար	13-րդ դ.	ագուցված է եկեղեցու ամ պատին	Հ
4				ԽԱՉՔԱՐ	12-րդ դ.	գյուղի հս-աե մասում	Հ
5				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղի հս-աե մասում	Հ
6				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	գյուղի հս-աե մասում	Հ
7				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	գյուղի հս-ամ մասում	Հ
8				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	գյուղի հս-ամ մասում	Հ
9				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	գյուղի հս-ամ մասում	Հ
10				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	գյուղի մեջ	Հ
11				ԽԱՉՔԱՐ	16-րդ դ.	գյուղի մեջ	Հ
12				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1980 թ.	գյուղի հս-ամ եզրին	Տ
13				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	10-19-րդ դդ.	գյուղի մոտ	Հ

5.3. Ախթալա քաղաք

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	13-րդ դ.	Ախթալա կայարանի հս մասում, Դեբեդ և Ախթալա ձորերի միացման անկյունում	Հ	ավերված, ժայռոտ բլրի գագաթին
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ		քաղաքից հս-աե, մայրուղուց աջ	Հ
	2.1			Գերեզմանոց	9-14-րդ դդ.	մատուռի շուրջ	Հ	ավերված
		2.1.1		Խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ
		2.1.2		Խաչքար	13-րդ դ.	մատուռից 30 մ հս	Հ	բլրի վրա
		2.1.3		Խաչքար	13-րդ դ.	մատուռի հվ ճակատի մոտ	Հ
		2.1.4		Խաչքար	13-րդ դ.		Հ
	2.2			Մատուռ	12-13-րդ դդ.		Հ	կիսավեր
		2.2.1		Խաչքար	13-րդ դ.	մատուռում	Հ	կոտրված
		2.2.2		Խաչքար	13-րդ դ.	մատուռում	Հ	հատված
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	քաղաքի մեջ	Հ	պեղել է Ժակ դը Մորգանը
4				ԵԿԵՂԵՑԻ	10-12-րդ դդ.	կայարանում	Հ
5				ԵԿԵՂԵՑԻ	19-րդ դ.	քաղաքի մեջ	Տ
6				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	Ախթալա մտնող ճանապարհից ձախ, ճաշարանի մոտ	Հ
7				ԽԱՉՔԱՐ «ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ»	12-13-րդ դդ.	պանսիոնատ տանող ճանապարհի աջ եզրին	Հ
8				ՄԱՏՈՒՌ		Ախթալա կայարանում	Հ
9				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ		Ախթալա կայարանում	Հ

5.4. Թումանյան քաղաք

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-15-րդ դդ.	քաղաքի ամ եզրին	Հ
	1.1			Խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ
	1.2			Խաչքար	14-րդ դ.		Հ
2				ԽԱՉՔԱՐ	1247 թ.	քաղաքի հվ եզրին	Հ	արձանագիր
3				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	Կարի գործարանից ոչ հեռու, քարայրի մուտքի մոտ	Հ
4				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	Կարի գործարանից 50 մ հս-ամ	Հ
5				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	քաղաքի մեջ	Հ
6				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	երկաթուղու կամրջի մոտ	Հ
7				ԽԱՉՔԱՐ	14-րդ դ.	նոր գերեզմանոցում	Հ
8				ԽԱՉՔԱՐ	14-15-րդ դդ.	քաղաքի հվ-ամ եզրին	Հ
9				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻ	1986 թ.	քաղաքի մեջ	Հ

5.4.1. Քոբեր կայարանի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ «ԱՎԱՆԱՔԱՐ»	14-15-րդ դդ.	Քոբեր կայարանից 5 կմ հվ	Հ	հնագիտական գտածոները պահվում են Թումանյան քաղաքի թանգարանում
2.				ԱՄՐՈՑ «ԿՈՒԼԵԹ»		վանքից 5 կմ հվ-աե, Դեբեդի աջափնյա ժայռերի վրա
Հ
	2.1			Խաչքար	10-12-րդ դդ.	ամրոցում	Հ
	2.2			Խաչքար		ամրոցում	Հ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-12-րդ դդ.	Քոբեր կայարանից 1.8 կմ աե, թունելի մոտ	Հ	ավտոճանապարհով բաժանվել է երկու մասի
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-16-րդ դդ.	Քոբեր կայարանից 2 կմ հս	Հ
	4.1			Խաչքար	1361 թ.		Հ	պատվանդանի վրա, երկատված
	4.2			Խաչքար	1492 թ.		Հ	հատված, ընկած է գետնին
	4.3			Խաչքար	15-րդ դ.		Հ	բարձր պատվանդանի վրա
	4.4			Խաչքար	15-րդ դ.		Հ
	4.5			Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.6			Խաչքար պարոն Դավթի	1512 թ.		Հ	պատվանդանի վրա, երկատված
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԻԳԱՀԱՏ»	10-16-րդ դդ.	Քոբեր կայարանից 1.6 կմ հս-ամ, Քոբերի վանքից 2 կմ հս, Դեբեդի ձորալանջի վրա	Հ	«Գեղատեղ» վայրում
	5.1			Գերեզմանոց	10-16-րդ դդ.	կայարանից 1-1.5 կմ հս, վանքի շուրջ	Հ
		5.1.1		Թևավոր խաչ	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված, ընկած է գետնին
		5.1.2		Խաչքար	9-րդ դ.	վանքից 8 մ հս-աե	Հ	ընկած է գետնին
		5.1.3		Խաչքար	12-րդ դ.	վանքից 60 մ հս-աե	Հ
		5.1.4		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	վանքից 8 մ աե, զառիթափին	Հ	ընկած է գետնին
		5.1.5		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		5.1.6		Խաչքար	1214 թ.		Հ	արձանագիր
		5.1.7		Խաչքար	1223 թ.		Հ	քառաստիճան պատվանդանի վրա
		5.1.8		Խաչքար	1295 թ.	վանքից հվ	Հ	ընկած է գետնին
		5.1.9		Խաչքար	13-րդ դ.	վանքից հս, պատի մոտ	Հ	ստորին մասը, արձանագիր
		5.1.10		Խաչքար	13-րդ դ.	վանքից 6 մ աե, թեք լանջին	Հ
		5.1.11		Խաչքար	13-րդ դ.	վանքից 6 մ աե, թեք լանջին	Հ
		5.1.12		Խաչքար	13-րդ դ.		Հ
		5.1.13		Խաչքար	13-րդ դ.		Հ
		5.1.14		Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	տեղահանված
		5.1.15		Խաչքար	14-րդ դ.	մատուռի մոտ	Հ
		5.1.16		Խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	եռաստիճան պատվանդանի վրա
		5.1.17		Խաչքար	1513 թ.	Գողգոթավանքից հվ	Հ
		5.1.18		Խաչքար	1521 թ.	Գողգոթավանքից հս, ավերակների մեջ	Հ	երկատված
		5.1.19		Խաչքար	1579 թ.	Գողգոթավանքի մոտ
		5.1.20		Խաչքար Արևշատի	13-րդ դ.	Գողգոթավանքից հս	Հ	պատվանդանից ընկած
		5.1.21		Խաչքար Խոցադեղի	1472 թ.	Գողգոթավանքի գերեզմանոցում	Հ
		5.1.22		Խաչքար Սաքելի	1292 թ.	Գողգոթավանքից քիչ հեռու, այգիների մեջ	Հ
		5.1.23		Խաչքար Վարդնպրայի	1295 թ.	Գողգոթավանքից հվ-ամ	Հ
	5.2			Եկեղեցի Գողգոթավանք Սբ. Աստվածածին (Սբ. Կաթողիկե)	1180-ական թթ.		Հ	վերանորոգվել է 1223 թ.
	5.3			Խաչքար	1580 թ.	Գողգոթավանք տանող ճանապարհի աջ կողմում	Հ
	5.4			Խաչքար Գրիգորի	1223 թ.	Գողգոթավանքի և Քոբայրավանքի միջև	Հ	պատվանդանի վրա, երեք կոթողներից կենտրոնականը
	5.5			Խաչքար Սարուխի	1214 թ.	Գողգոթավանքի և Քոբայրավանքի միջև	Հ	նույն պատվանդանի վրա
	5.6			Խաչքար Լաշերի	1211 թթ.	Սբ. Գրիգորից ներքև	Հ	երկատված
	5.7			Խաչքար Խոցադեղի	1511 թ.	Գողգոթավանք տանող ճանապարհի աջ կողմոմ	Հ
	5.8			Խաչքար Չտլի	1291 թ.	Գողգոթավանքից քիչ հս-աե, գյուղատեղիի եզրին	Հ
	5.9			Մատուռ	13-րդ դ.	եկեղեցուց հս-ամ, բարձունքի վրա	Հ	կիսավեր
	5.10			Մատուռ	13-րդ դ.	նախորդին կից	Հ	կիսավեր
6				ԽԱՉՔԱՐ	14-15-րդ դդ.		Հ	Կ. Շահվերդյանի այգում
7				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՔՈԲԱՅՐ (ՔՈԲԵՐ)	12-13-րդ դդ.	կայարանից հվ-ամ, Դեբեդի կիրճի բարձրադիր դարավանդների վրա	Հ
	7.1			Գերեզմանոց	12-13-րդ դդ.	համալիրի տարածքում	Հ	կան վրացերեն արձանագրությամբ տապանաքարեր
	7.2			Գերեզմանոց	12-17-րդ դդ.	համալիրից 100 մ ամ	Հ	ավերված
	7.3			Եկեղեցի	12-րդ դ. վերջ	համալիրի հվ-աե եզրին	Հ	միանավ մեծ սրահ, կիսավեր, կառուցել են Կյուրիկյանները, պատերը ծածկված են որմնանկարներով
		7.3.1		Գավիթ (սրահ )	12-13-րդ դդ.	կից է մեծ եկեղեցուն հս-ից, մատուռ-ավանդատանը՝ ամ-ից	Հ
		7.3.2		Մատուռ-ավանդատուն	13-րդ դ.	կից է մեծ եկեղեցուն հս-ից	Հ	ունի որմնանկարներ
	7.4			Եկեղեցի	13-րդ դ.	պարսպի գլխավոր մուտքի դիմաց	Հ	թաղակապ սրահ
		7.4.1		Սրահ	13-րդ դ.	կից է եկեղեցուն հվ-ից	Հ
	7.5			Եկեղեցի Մարիամաշեն	1171 թ.	մեծ եկեղեցուց աե, ժայռի եզրին	Հ	կառուցել է Կյուրիկե Բ թագավորի դուստր Մարիամը
		7.5.1		Մատուռ	12-13-րդ դդ.	կից է Մարիամաշեն եկեղեցուն հվ-ից	Հ	զույգ մատուռներից աե-ն է
		7.5.2		Մատուռ	12-13-րդ դդ.	կից է Մարիամաշեն եկեղեցուն հվ-ից	Հ	զույգ մատուռներից ամ-ն է
	7.6			Եկեղեցի «Չիթախանց վանք» (Չիթխավանք)	13-րդ դ.	վանքից մոտ 0.5 կմ հվ-աե, ձորալանջի հարթակի վրա	Հ	միանավ դահլիճ, կրկնահարկ դամբարան-եկեղեցի
		7.6.1		Գերեզմանոց	13-15-րդ դդ.	Չիթխավանքի շրջակայքում	Հ
		7.6.2		Դամբարան		եկեղեցում	Հ	ստորգետնյա, տոհմական
	7.7			Զանգակատուն-տապանատուն	13-րդ դ.	մեծ եկեղեցուց հս	Հ	կառուցել են Շահնշահի որդի Միխարգրձելը և կինը՝ Վանենին
	7.8			Մատուռ	12-13-րդ դդ.	մեծ եկեղեցուց 10 մ ամ	Հ	պահպանվել են աե պատի ստորին շարքերը
	7.9			Մատուռ	1295 թ.	մեծ եկեղեցուց 25 մ հս	Հ
	7.10			Միաբանության շենքը	13-17-րդ դդ.	մեծ եկեղեցուց ամ, զառիթափ ժայռի տակ	Հ
	7.11			Շինություն	12-13-րդ դդ.	համալիրից 20-30 մ աե, ձորում, ժայռին կից	Հ	ավերված
	7.12			Շինություն	12-13-րդ դդ.	համալիրից 30 մ աե, ձորում	Հ	կիսավեր
	7.13			Պարիսպ	13-րդ դ.	համալիրի հս և հս-աե կողմում	Հ
	7.14			Սեղանատուն	13-րդ դ.	մեծ եկեղեցու հս-ամ կողմում	Հ	պահպանվել են պատերը
8				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	12-17-րդ դդ.	Քոբերի վանքի մոտ, ձորի բարձրադիր քարափներում	Հ	քարայրներից մի քանիսը վերածվել են մատուռների և ճգնավորների կացարանների

5.5. Շամլուղ քաղաք

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ		քաղաքից 3 կմ հվ	Հ
	1.1			Խաչքար			Հ
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	քաղաքից 5 կմ հվ-ամ	Հ
	2.1			Գերեզմանոց	10-15-րդ դդ.	գյուղատեղիում, «Սատանի» եկեղեցու մոտ	Հ
	2.2			Եկեղեցի «Սատանի վանք» («Շեյթան քիլիսա»)	13-րդ դ.	գյուղատեղիում	Հ
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱՐՁՅԱԼ»			Հ
	3.1			Խաչքար	13-րդ դ.		Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԵՐԴԱՁՈՐ»		քաղաքի եզրին	Հ
	4.1			Խաչքար	17-րդ դ.		Հ
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՂՈՐՈՒՂ»	10-13-րդ դդ.	քաղաքից 12 կմ ամ	Հ
	5.1			Գերեզմանոց	10-13-րդ դդ.	գյուղատեղիում	Հ	գերեզմանոցը գտնվում է դամբարանադաշտի տարածքում
6				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՈՒՉՔԻԼԻՍԱ»	10-15-րդ դդ.	քաղաքից 5 կմ ամ	Հ
	6.1			Գերեզմանոց	10-13-րդ դդ.		Հ
	6.2			Եկեղեցի	10-13-րդ դդ.		Հ
	6.3			Եկեղեցի «Սբ. Երրորդության» («Ուչքիլիսա»)	12-13-րդ դդ.	եկեղեցուց 300 մ աե	Հ
7				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքից 5 կմ ամ	Հ	«Ուչքիլիսա» վայրում
8				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքից 8 կմ հվ-ամ	Հ	«Մուսիէրի» վայրում
9				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքից 12 կմ ամ	Հ	«Ղորուղ» վայրում, միջնադարյան գերեզմանոցի տարածքում
10				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքի ամ եզրին	Հ
11				ԵԿԵՂԵՑԻ «ՍՎԱ»	1909 թ.	քաղաքի ամ եզրին	Հ	վերանորոգ. 1970-ական թթ.
	11.1			Խաչքար	11-12-րդ դդ.	եկեղեցուց 5 մ հվ	Հ
12				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	Լալվար սարի վրա	Հ
13				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	գյուղից ամ, դամբանաբլրի վրա	Հ	հատված
14				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գյուղից ամ, դամբանաբլրի վրա	Հ	հատված
15				ԽԱՉՔԱՐ «ԳԻՆԶԴԱՐԻ ԽԱՉ»	13-14 դդ	քաղաքից հս-ամ	Հ
16				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1972 թ.	քաղաքի կենտրոնում	Տ
17				ՁԻԹՀԱՆ	19-րդ դ.		Տ
18				ՄԱՏՈՒՌ	13-րդ դ.	քաղաքից 1 կմ հս	Հ	«Շիշթափա» վայրում
	18.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված
19				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	10-11-րդ դդ.	գյուղից 13 կմ հվ-ամ, Լալվար սարի գագաթին	Հ

5.5.1. Ախթալա գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ ԱԽԹԱԼԱ (ՊՂՆՁԱՀԱՆՔ, ՄԻՍԽԱՆԱ)	10-13-րդ դդ.	գյուղի մեջ, հրվանդանի վրա	Հ
	1.1			Վանական համալիր Ախթալա (Պղնձահանքի վանք, Մարիամ Աննայի վանք, Մեյրիման)	13-րդ դ.		Հ
		1.1.1		Գերեզմանոց	13-14-րդ դդ.		Հ	Զաքարյանների տոհմական գերեզմանոցն է
		1.1.2		Եկեղեցի	13-րդ դ.	կից է Սբ. Աստվածածին եկեղեցուն հվ-ամ-ից	Հ
		1.1.3		Եկեղեցի	13-րդ դ.	Սբ. Աստվածածին եկեղեցուց հս-ամ, պարսպապատի մոտ	Հ
		1.1.4		Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	13-րդ դ. առաջին քառորդ	համալիրի կենտր. մասում	Հ	կառուցել է Իվանե Զաքարյանը, ունի որմնանկարներ
			1.1.4.1	Տապանաքար Մոսէս քահանայի	10-րդ դ.	եկեղեցու հս-աե ավանդատան մեջ	Հ
		1.1.5		Մատուռ	13-րդ դ.	կից է Սբ. Աստվածածին եկեղեցուն հս-ից	Հ
		1.1.6		Միաբանության շենքը		Սբ. Աստվածածին եկեղեցու հս-աե կողմում, աե պարսպապատին կից	Հ	տանիքը փլված
		1.1.7		Նախագավիթ-սրահ	13-14-րդ դդ.	կից է Սբ. Աստվածածին եկեղեցուն ամ-ից	Հ
2				ԱՄՐՈՑ -ԴԻՏԱԿԵՏ	10-13-րդ դդ.	«Թոխմախ կալա» ամրոցից 3 կմ աե
3				ԱՄՐՈՑ «ԹՈԽՄԱԽ ԿԱԼԱ»	Ք. ա. 2-1 հազ.,10-13-րդ դդ.	գյուղից հվ-ամ, համանուն լեռան գագաթին, անտառում	Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱՐԻՏ»	9-16-րդ դդ.	գյուղի հս-աե կողմում	Հ
	4.1			Գերեզմանոց	9-16 դդ		Հ
		4.1.1		Խաչքար Հակոբ երեցի	1245 թ.	եկեղեցու հվ պատի տակ	Հ
	4.2			Եկեղեցի	13-րդ դ.		Հ
		4.2.1		Խաչքար	13-րդ դ.	եկեղեցում
	4.3			Խաչքար Մարիամ Կյուրիկյանի	1188 թ.	գյուղատեղիից ամ, խճուղու աջ կողմում, ձորալանջին	Հ	պատվանդանի վրա
5				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 8-7-րդ դդ.	Ախթալայի վանքից աե՝ «Սբ. Գևորգ» բլրի գագաթին և լանջերին	Հ
6				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐԻ	13-րդ դ.	Ախթալա ամրոցից 1 կմ ամ	Հ
	6.1			Եկեղեցի	13-րդ դ.	զույգ եկեղեցիներից հս կողմինը	Հ	թաղածածկ
	6.2			Եկեղեցի	13-րդ դ.	կից է նախորդին հվ-ից		թաղածածկ, աե կեսում ունի կամարակապ մուտքով գետնահարկ
7				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԲԱՐՍԵՂ	13-րդ դ.	գյուղի աե կողմում	Հ	բլրի գագաթին
8				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԳԵՎՈՐԳ	1242-1250 թթ.	գյուղից 200 մ աե, բարձր բլրի վրա	Հ	կառուցել է վանքի առաջնորդ Պետրեն
	8.1			Գերեզմանոց	13-20-րդ դդ.	եկեղեցու մոտ	Հ
	8.2			Կառույցներ` օժանդակ	13-րդ դ.		Հ
9				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.		Հ	Ռ. Շալաղոյանի տնամերձում
10				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.		Հ	Ժ. Մխիթարյանի տնամերձում
11				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.		Հ	Ռ. Շալաղոյանի տնամերձում
12				ՄԱՏՈՒՌ	13-րդ դ.	գյուղի կենտր. մասում	Հ	Մ. Բուռնաձեի բակում
	12.1			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	մատուռում
13				ՄԱՏՈՒՌ ԻՎԱՆԵԻ ԵՎ ԴԵՄԵՏՐԵԻ		Ախթալա ամրոցից մոտ 100 մ ամ	Հ
	13.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
14				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԲ. ԵՐՐՈՐԴՈՒԹՅՈՒՆ	13-րդ դ.	գյուղի կենտր. մասում, Ախթալայի վանքից 0.5 կմ հս-աե	Հ
	14.1			Եկեղեցի	13-րդ դ.		Հ
	14.2			Եկեղեցի	13-րդ դ.	կից է նախորդին	Հ
	14.3			Մատուռ	13-րդ դ.		Հ
	14.4			Սրահ	13-րդ դ.		Հ

5.5.2. Բենդիկ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-14-րդ դդ.	գյուղից 0,5 կմ հվ	Հ
	1.1			Խաչքար	13-րդ դ.		Հ
	1.2			Խաչքար	13-րդ դ.		Հ
	1.3			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	1.4			Խաչքար Կալեցու	1245 թ.		Հ	հենած ավերակ մատուռի պատին
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-17-րդ դդ.	գյուղի հվ-ամ մասում	Հ
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 11-19-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ	Նարգիզ Աղաբաբյանի տան մոտ
4				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	19-րդ դ.	գյուղի մեջ	Հ
	4.1			Գերեզմանոց	10-19-րդ դդ.		Հ
5				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ	10-13-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
	5.1			Եկեղեցի	10-13-րդ դդ.		Հ	հս կողմինը
	5.2			Եկեղեցի	10-13-րդ դդ.		Հ	հվ կողմինը
6				ԽԱՉՔԱՐ	1645 թ.	գյուղից 7 կմ հս-ամ, ձորաբերանին	Հ

5.6. Սպիտակ քաղաք

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք.ա. 2 հազ.	քաղաքի հս-աե մասում, Փամբակ գետի ձախ ափին, ալրաղաց կոմբինատի դիմաց	Հ
	1.2			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 2 հազ.	կոմբինատի տարածքում և շրջակայքում	Հ
2				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՍԱՐԴԱՐԻ ԲԼՈՒՐ» («ՍԱՐԴԱՐԻ ԿՈՆԴ»)	Ք.ա. 3-1 հազ.	քաղաքի ամ մասում	Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	Շահումյան փող.	Տ
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	N 1 դպրոցի մոտ	Տ
	4.1			Տապանաքար	1841 թ.		Տ
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱԿԵՐ»	Ք.ա. 4-3 հազ., 15-16-րդ դդ.	քաղաքի հվ մասում	Հ	«Գյոռներ» կոչվող վայրում
	5.1			Գերեզմանոց	15-16-րդ դդ.		Տ
6				ԴԱՄԲԱՆԱԲԼՈՒՐ	Ք.ա. 3 հազ. 2 կես	Սպիտակ-Վանաձոր ճանապարհի ձախ եզրին	Հ
7				ԵԿԵՂԵՑԻ	2001 թ.	քաղաքի մեջ	Հ
8				ԿԱՄՈՒՐՋ	19-րդ դ.	քաղաքի մեջ, ավտոկայանից ոչ հեռու	Տ	միաթռիչք
9				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1968 թ.	քաղաքային զբոսայգում	Տ	ճարտ՝. Գ. Գյուլխասյան
10				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԱԼ. ՄՅԱՍՆԻԿՅԱՆԻ	1966 թ.	N 1 դպրոցի բակում	Տ
11				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ Դ. ՏԵՐ-ՍԻՄՈՆՅԱՆԻ	1965 թ.	N 2 դպրոցի բակում	Հ

5.7. Ստեփանավան քաղաք

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 4-3 հազ.	քաղաքից 1 կմ ամ	Հ
2				ԱՄՐՈՑ	Ք.ա. 2-1 հազ.	Արմանիս-Կաթնաղբյուր ճանապարհին	Հ	բլրակի վրա, ավերված
	2.1			Բնակատեղի «Օրան-Լոռի»	Ք. ա. 2-1 հազ.	Տաղեր և Դեղն գետերի միացման կետից ամ	Հ	«Բուզեր» վայրում
3				ԲՆԱԿԱՎԱՅՐ	10-13-րդ դդ.	քաղաքի ամ եզրին, Օրան Լոռե գետի ձախ ափին	Հ	քարանձավային, «Գալոյի բոստանի» դիմաց
4				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքից 1.5 կմ ամ, Աչաջուր տեղանքում	Հ
5				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՉԵՉՄԱՆԻՍ»	Ք. ա. 4-1 հազ.	քաղաքի ամ եզրին	Հ	բլրի գագաթին
	5.1			Դամբարանադաշտ «Չեչմանիս»	Ք. ա. 13-9 դդ,	բնակատեղիում, խճուղու շրջակայքում	Հ
6				ԲՆԱԿԵԼԻ ՇԻՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ	10-11-րդ դդ.	քաղաքից 3 կմ հս-աե, Ձորագետի կիրճում	Հ
7				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-13-րդ դդ.	անտառտնտեսության տարածքում, Պրիվոլնի-Ախքյորփի ճանապարհից ձախ	Հ
	7.1			Մատուռ	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցում	Հ
8				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-17-րդ դդ.	քաղաքից ամ	Հ	«Գալոյի բոստան» վայրում, բլրի վրա, ավերված
9				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	քաղաքի ամ կողմում, Տաշիր գետի ձորում	Հ
10				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՉԱՋՈՒՐ»	5-17-րդ դդ.	քաղաքից 3 կմ հս-աե, Ձորագետի կիրճում	Հ
	10.1			Եկեղեցի	4-5-րդ դդ.	քաղաքից 3 կմ հս-աե, Աչաջուր գյուղատեղիում, Ձորագետի կիրճում	Հ
	10.2			Եկեղեցի	12-13-րդ դդ.	Ձորագետի ձախ ափին, Աչաջրի սկզբնամասում	Հ	կիսավեր
11				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՕՐԱՆ ԼՈՌԵ»	12-17-րդ դդ.	քաղաքից ամ	Հ	հրվանդանի վրա
	11.1			Գերեզմանոց	15-17-րդ դդ.	Կաթնաղբյուրի ճանապարհին	Հ
	11.2			Եկեղեցի «Օրան-Լոռե»	12-13-րդ դդ.	քաղաքից ամ,	Հ	հարթության վրա, երևում են միայն հիմնապատերը
	11.3			Զանգակատուն	19 դ.	եկեղեցու մոտ	Հ
	11.4			Ճանապարհ	10-20-րդ դդ.	Ձորագետի ձախ ափին, կիրճում	Հ
12				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքի ամ մասում	Հ	«Գալոյի բոստան» կոչվող բլրի վրա
13				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքից 1 կմ ամ, Արմանիս-Կաթնաղբյուր խճուղու մոտ	Հ
14				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքից 2 կմ հվ-ամ, Ստեփանավան- Տաշիր խճուղուց աջ	Հ	լճերի մոտ
15				ԵԿԵՂԵՑԻ	10-11-րդ դդ.	քաղաքի ամ մասում	Հ
	15.1			Գերեզմանոց	10-19-րդ դդ.	եկեղեցու շրջակայքում	Հ
16				ԵԿԵՂԵՑԻ «ՉԻՉՄԱՆԻՍ»	5-6-րդ դդ.	քաղաքի ամ եզրին	Հ	ավերված
	16.1			Գերեզմանոց	17-18-րդ դդ.	քաղաքի ամ մասում, եկեղեցու շուրջը	Տ
	16.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու մեջ	Հ
	16.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու ամ ճակատին	Հ
	16.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու ամ ճակատին	Հ
17				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	19 դ.	քաղաքի մեջ	Հ
	17.1			Զանգակատուն	1903 թ.	կից է եկեղեցուն հվ-ից	Հ
	17.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու աե ճակատին	Հ
	17.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու աե ճակատին	Հ
	17.4			Խաչքար	1217 թ.	ագուցված է եկեղեցու աե պատին	Հ	արձանագիր
	17.5			Խաչքար	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու ամ ճակատին	Հ
	17.6			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու բակում	Հ
18				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	թիվ 51866 զին. մասի տարածքում	Հ	ընկած է գետնին
19				ԽԱՉՔԱՐ	1210 թ.	թիվ 51866 զին. մասի տարածքում	Հ	ընկած է գետնին
20				ԿԱՄՈՒՐՋ	1927 թ.	քաղաքից 1 կմ հս, Օլան-Լոռե գետի վրա, Աչաջուր տեղանքում	Տ
21				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻՆ	1969 թ.	քաղաքի մեջ	Տ
22				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՍՏԵՓԱՆ ՇԱՀՈՒՄՅԱՆԻՆ	1982 թ.	քաղաքի մեջ	Տ
23				ՀՈՒՇԱՀԱՄԱԼԻՐ ՍՏԵՓԱՆ ՇԱՀՈՒՄՅԱՆԻ	1978 թ.	կենտրոնական հրապարակում	Հ
24				ՁԻԹՀԱՆ	19 դ.		Տ
25				ՄԱՏՈՒՌ	12-13-րդ դդ.	քաղաքի ամ մասում, Ձորագետի ձախ ափին	Հ	ժայռափոր
26				ՄԱՏՈՒՌ	12-13-րդ դդ.	քաղաքի ամ մասում, Ձորագետի ձախ ափին	Հ	«Գալոյի բոստան»-ի դիմաց
27				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՆՇԱՆ	1871 թ.	քաղաքից 2 կմ ամ, Արմանիսի ճանապարհին	Հ
	27.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի պատի մեջ	Հ	հատված
	27.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի պատի մեջ	Հ	հատված
	27.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռի պատի մեջ	Հ	հատված
	27.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռի պատի մեջ	Հ	հատված
	27.5			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի պատի մեջ	Հ	հատված
	27.6			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի պատի մեջ	Հ	հատված
	27.7			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի պատի մեջ	Հ	հատված
	27.8			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի պատի մեջ	Հ	հատված
28				ՋՐԱՆՑՔ	17-19-րդ դդ.	քաղաքից 3 կմ հս-աե, Ձորագետի կիրճում	Տ
29				ՋՐԱՆՑՔ	19-20-րդ դդ.	քաղաքից 1 կմ աե, Ձորագետի կիրճում	Տ
30				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ	Ք. ա. 2-1 հազ.	քաղաքի հվ մասում, «Մայորի ձոր»-ում	Հ
31				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ	10-11-րդ դդ.	քաղաքից հս-աե	Հ	կիրճում
32				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	Ք. ա. 2-1 հազ. միջնադար–	քաղաքի ամ մասում	Հ
	32.1			Մատուռ	12-13-րդ դդ.		Հ	ժայռափոր
	32.2			Քարայր-կացարան	Ք. ա. 2-1 հազ.		Հ

5.7.1. Արմանիս գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԴԱՄԲԱՐԱՆ	Ք. ա. 2-1 հազ.	Արմանիս-Ստեփանավան ճանապարհից ձախ	Հ

5.8 Տաշիր քաղաք

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 3-2 հազ.	քաղաքից 1 կմ աե	Հ
2				ԲԵՐԴԱՔԱՂԱՔ		Տաշիր կամ Կըզլկալա վայրում	Հ
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ		Տաշիր գետի ձախ ափին, խճուղու մոտ	Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ		քաղաքից աե, ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	ավերված
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	քաղաքից հս-աե, Տաշիր գետակի ափին	Հ	«Գալոյի» վայրում
	5.1			Եկեղեցի «Միլիտկա»	10-12-րդ դդ.		Հ
6				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2 հազ. 1 կես		Հ
7				ԵԿԵՂԵՑԻ	13-14 դ դ.	Տաշիր բերդի աե կողմի ձորում, քաղաքից մոտ 1 կմ աե	Հ	ավերված
8				ԿԱՄՈՒՐՋ		Տաշիրի ձորում	Հ	ավերված
9				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1961 թ.	քաղաքի մեջ	Տ
10				ՋՐԱՂԱՑ		Տաշիր գետի ձորում	Հ
11				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ		Տաշիր գետի ձորում	Հ
12				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ		Ձորագետի ձորում	Հ	ամրացված

5.9 Ագարակ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՂԲՅՈՒՐ	1950 թ.	գյուղի կենտրոնում	Տ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-13-րդ դդ.	գյուղի հվ եզրին	Հ
	2.1			Մատուռ	12-13-րդ դդ.		Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-17-րդ դդ.	գյուղի հս-աե եզրին, բլրալանջին	Հ
	3.1			Խաչքար	8-9-րդ դդ.		Հ
	3.2			Խաչքար	1268 թ.		Հ
	3.3			Խաչքար	13 դ.		Հ
	3.4			Խաչքար	13 դ.		Հ
	3.5			Խաչքար	13 դ.		Հ
	3.6			Խաչքար	13 դ.		Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳՈՄԵՐ»	18-19-րդ դդ.	գյուղից 3 կմ հս-աե, Սպիտակ ջուր գետակի ափին	Հ
	4.1			Գերեզմանոց	12-13-րդ դդ.		Հ
		4.1.1		Խաչքար	12-13 դ.		Հ
		4.1.2		Խաչքար	12-13 դ.		Հ
		4.1.3		Խաչքար	12-13 դ.		Հ
		4.1.4		Խաչքար	13 դ.		Հ
		4.1.5		Խաչքար	13 դ.		Հ
		4.1.6		Խաչքար	13 դ.		Հ
	4.2			Մատուռ	12-13-րդ դդ.		Հ
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՐՄՆԱԹԱՂ»	10-13-րդ դդ.	գյուղի 500 մ ամ	Հ	ավերված
	5.1			Գերեզմանոց	13-18-րդ դդ.		Հ
		5.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
6				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	Լոռի-բերդ-Ագարակ ճանապարհի ձախ կողմում, Կենտագեղից 500մ հեռու	Հ
7				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գյուղում	Տ	կանգուն
	7.1			Գերեզմանոց	12-17-րդ դդ.	եկեղեցու շրջակայքում	Հ
8				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	5-6-րդ դդ.		Հ	կանգուն
9				ԵԿԵՂԵՑԻ «ՃԳՆԱՎՈՐ»	12-13-րդ դդ.	գյուղից աե, ջրամբարից քիչ վեր, ժայռի մեջ		որպես ծածկ ծառայում է բնական ժայռը
10				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ՍԻՈՆ (ԿԵՆԴԱԳԵՂ)	1202 թ.	գյուղի հվ	Հ	ձորի մեջ, կիսավեր
	10.1			Խաչքար	1202 թ.	եկեղեցու մեջ, բեմի վրա	Հ	արձանագիր
11				ԿԱՄՈՒՐՋ	12-13-րդ դդ.	գյուղից հս-աե, Ձորագետի վրա	Հ	վերականգ. 19 դ.
12				ԿԱՄՈՒՐՋ	1893 թ.	Ագարակի ձորում, Ձորագետի վրա	Տ	արձանագիր
13				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	Ագարակ-Յաղդան ճանապարհի վրա	Հ
14				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1983 թ.	գյուղի մեջ	Տ
15				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1949 թ.	դպրոցի հանրակացարանի դիմաց	Տ
16				ՄԱՏՈՒՌ	12-13-րդ դդ.	գյուղից հվ-աե, գյուղամիջի եկեղեցուց 50 մ հվ-աե	Հ	Վ. Զաքարյանի բակում, պահպանվել են հիմքերը
	16.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռի մոտ	Հ
	16.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի հս պատին	Հ	հատված
	16.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի հս պատին	Հ	հատված
	16.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռի հս պատին հենած	Հ	հատված
17				ՄԱՏՈՒՌ	12-13-րդ դդ.	գյուղի հս-աե մասում	Հ	Ս. Չատինյանի տնամերձ հողամասում
18				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ»	12-13-րդ դդ.	գյուղից հվ-աե, Ձորագետի եզրին	Հ

5.11. Աթան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՇԱՀՆԱՐԵԿ» («ՇԱՀՆԱՐ ԲԵԿ»)	13-14-րդ դդ.	գյուղից 13 կմ հվ-աե	Հ
	1.1			Գերեզմանոց	13-15-րդ դդ.		Հ
		1.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
		1.1.2		Խաչքար	14 դ.		Հ
		1.1.3		Խաչքար	16 դ.		Հ
	1.2			Եկեղեցի	13-14-րդ դդ.	գյուղատեղից մոտ 200 մ հվ, բլրալանջի վրա	Հ	ավերված, վերակառուցվել է 17 դ.
		1.2.1		Թևավոր խաչ	13 դ.		Հ
2				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղի ամ մասում	Հ
3				ՄԱՏՈՒՌ	13 դ.	գյուղի մեջ	Հ
4				ՄԱՏՈՒՌ	13 դ.	գյուղից 3 կմ հս	Հ
	4.1			Խաչքար Վարդանի	1210 թ.	մատուռի մեջ	Հ
5				ՄԱՏՈՒՌ	15 դ.	գյուղի հվ եզրին	Հ
6				ՄԱՏՈՒՌ	17 դ.	գյուղից 100 մ հս-ամ	Հ
	61			Գերեզմանոց	13-15-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
		6.1.1		Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցում	Հ
		6.1.2		Խաչքար	13 դ.		Տ	հատված
		6.1.3		Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Տ	հատված
	6.2			Խաչքար	13 դ.	մատուռում	Տ	բեկորներ
7				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1961 թ.	գյուղի հս-աե եզրին	Տ
8				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1955 թ.	գյուղի աե եզրին	Տ

5.12. Ահնիձոր գյուղ

1	2	3	4	5	6	8	8	9
1				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 3 կմ հվ	Հ
	1.1			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 2-1 հազ.		Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-14-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
	2.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	2.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված
	2.3			Խաչքար	13 դ.		Հ
	2.4			Մատուռ	13-14-րդ դդ.		Հ
		2.4.1		Խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	հատված
		2.4.2		Խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԺԱՄԻ ԳԱԴՈՒԿ»	10-16-րդ դդ.	գյուղից 2-3 կմ հվ-աե	Հ
	3.1			Գերեզմանոց	10-15-րդ դդ.		Հ	ավերված
		3.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի կենտր. մասում	Հ
		3.1.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի ամ եզրին	Հ
		3.1.3		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի հվ-ամ եզրին	Հ	հատված
	3.2			Եկեղեցի	13 դ.		Հ	ավերված
4				ԽԱՉՔԱՐ	11-12-րդ դդ.	գյուղի աե եզրին	Հ
5				ԽԱՉՔԱՐ	14-15-րդ դդ.	գյուղի աե եզրին	Տ	հատված
6				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1978 թ.	գյուղի կենտրոնում	Տ
7				ՄԱՏՈՒՌ		գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	վերակառուցված
	7.1			Գերեզմանոց		մատուռի մոտ	Հ
		7.1.1		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	հենած է մատուռի աե պատին	Հ
		7.1.2		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	մատուռից հվ	Հ
	7.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռում	Հ	հատված
	7.3			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	հատված
	7.4			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ

5.13. Ամրակից գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-18-րդ դդ.	գյուղի հս եզրին	Հ
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՄՐԱԿԻՑ»	միջնադար	Ստեփանավանից աե, Ստեփանավան-Քոլագերան խճուղու մոտ, Ձորագետի աջ ափին	Հ	ավերված
	2.1			Եկեղեցի	13 դ.		Հ
	2.2			Եկեղեցի	13 դ.		Հ
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 220 մ հեռու, ճանապարհի աջ կողմում	Հ
4				ԵԿԵՂԵՑԻ	1910-1914 թթ.	գյուղից մեջ, դպրոցի մոտ	Հ	ռուսական
	4.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	4.2			Խաչքար	13 դ.	հենած է եկեղեցու ամ պատին	Հ	հատված
5				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղում	Հ	հատված, Կիրակոսյան Արտյուշայի բակում
6				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղում	Հ	հատված, Բաղդասարյան Անուշի բակում
7				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղում	Հ	հատված, Բաղդասարյան Անուշի բակում
8				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գյուղում	Հ	հատված, Բաղդասարյան Անուշի բակում
9				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գյուղում	Հ	հատված, Խավթարյան Վոլոդյայի բակում
10				ԽԱՉՔԱՐ	14-15-րդ դդ.	գյուղում	Հ	հատված, Սարուխանյան Սիրեկանի բակում
11				ԽԱՉՔԱՐ	14-15-րդ դդ.	գյուղում	Հ	հատված, Ներկարարյան Արտոյի բակում
12				ԽԱՉՔԱՐ	15 դ.	գյուղի հս-աե մասում	Հ	հատված
13				ԿԱՄՈՒՐՋ	9-13-րդ դդ.	Ձորագետի վրա	Հ	ավերված
14				ԿԱՄՈՒՐՋ	11 դ.	գյուղի մեջ	Հ
15				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970-ական թթ.	գյուղի մեջ	Տ

5.14. Այգեհատ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲԵՐԴՇԵՆ	Ք. ա. 4-3 հազ.		Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	7-13-րդ դդ.	գյուղի հվ եզրին	Հ
	2.1			Եկեղեցի	12 դ.		Հ
	2.2			Մատուռ Սբ. Կիրակի	13 դ.		Հ
		2.2.1		Խաչքար	12 դ.		Հ
		2.2.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.2.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.2.4		Կոթող	7 դ.		Հ	քառակող
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար		Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար		Հ
5				ԵԿԵՂԵՑԻ	միջնադար		Հ
6				ԹԵՎԱՎՈՐ ԽԱՉ «ԲԵՄ»	12 դ.	գյուղից հվ-աե	Հ
7				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից հվ	Հ
8				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից հվ	Հ
9				ՄԱՏՈՒՌ	12 դ.	գյուղից աե	Հ
10				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ-ՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	միջնադար		Հ

5.15. Անտառամուտ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ԽՈՒՇՈՒՐԻ ԹԱԼԱ»	Ք. ա. 2 հազ.	գյուղից 3 կմ ամ, Արզաքան գյուղատեղիից 0,5 կմ հս, բարձունքի վրա	Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	միջնադար	գյուղից 1 կմ հվ-ամ, «Չայիրներ» հանդամասի «Ճլկուտ» հատվածում, Անտառամուտ գետակի աջ ափին	Հ
	2.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս մասում	Հ	զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
	2.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս մասում	Հ	զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը
3				ՄԱՏՈՒՌ «ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ»	միջնադար	գյուղի աե եզրին, Վահագնի տանող ճանապարհի եզրին, Անտառամուտ գետակի աջափնյա բլրակի վրա	Հ	ավերված
				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ»	միջնադար	գյուղի աե եզրին, Անտառամուտ գետակի աջափնյա բլրակին	Հ	ավերված
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ԱՐԶԱՔԱՆ	միջնադար	գյուղից 3 կմ ամ, Անտառամուտ գետակի աջ ափին, այգիների մեջ	Հ
	4.1			Գերեզմանոց	միջնադար	գետակի ձախ ափին	Հ
5				ԴԱՄԲԱՐԱՆՆԵՐ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղի ամ եզրին	Հ
6				ԵԿԵՂԵՑԻ	18-19-րդ դդ.	գյուղի հս եզրին, գործող գերեզմանոցի մուտքի մոտ	Հ
	6.1			Գերեզմանոց	14-20-րդ դդ.		Հ
	6.2			Խաչքար	14-15-րդ դդ.	եկեղեցու խորանում	Հ
	6.3			Խաչքար	18 դ.	եկեղեցու խորանում	Հ
7				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1968 թ.	գյուղի կենտրոնում	Տ
8				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ԿԻՐԱԿԻ («ԶՈՐԱՎՈՐ ԾԱՌ»)	18-19-րդ դդ. 13 դ.	գյուղից 300 մ հվ, «Չայիրներ» հանդամասի աե եզրին, ջրամբարի մոտ	Հ	պահպանվել են պատերի հիմնամասերը
	8.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա, երեք խաչքարերից ձախակողմյանը
	8.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա, երեք խաչքարերից կենտրոնինը
	8.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա, երեք խաչքարերից աջակողմյանը

5.17. Արդվի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	7-13-րդ դդ.	գյուղից 300 մ հս-աե	Հ
	1.1			Խաչքար	10 դ.		Հ
	1.2			Խաչքար	12 դ.		Հ
	1.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ		7-13-րդ դդ.	գյուղի հվ-աե եզրին, գյուղ մտնող ճանապարհից ներքև	Հ
	2.1			Եկեղեցի	վաղմիջնադար	կոթողի մոտ	Հ	միանավ դահլիճ, պահպանվել են հիմքերը
		2.1.1		Խաչքար	9-10-րդ դդ.	եկեղեցու մեջ	Հ
	2.2			Եկեղեցի Կարմիր վանք	10-11-րդ դդ.	ճանապարհի մոտ	Հ
	2.3			Խաչքար	15 դ.		Հ
	2.4			Խաչքար «Բեմեր»	13 դ.		Հ
	2.5			Կոթող	7 դ.	եկեղեցու մոտ	Հ	քառակող
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ԱՐԴՎԻ	7-13-րդ դդ.	գյուղի հվ կողմում	Հ	տարածքը վերածվել է մշակովի հողերի
	3.1			Եկեղեցի Սբ. Կիրակի	10-13-րդ դդ.	գյուղատեղիում	Հ	ավերված
4				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2 –1 հազ.	գյուղից հս-աե, բլրալանջին	Հ
5				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հվ-աե, դաշտի մեջ	Հ	պատվանդանի վրա
6				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հվ-աե, դաշտի մեջ	Հ	ընկած է գետնին
7				ՁԻԹՀԱՆ	18 դ.	գյուղի հս-աե եզրին	Հ
8				ՁԻԹՀԱՆ	18-19-րդ դդ.	գյուղի կենտրոնում	Հ	պահպանվել է քարը
9				ՁԻԹՀԱՆ	18-19-րդ դդ.	գյուղի աե կողմում, բլրի ստորոտում	Հ
10				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԲ. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ (ՍՐԲԱՆԵՍ, ՀՈՎՀԱՆ ՕՁՆԵՑՈՒ ՎԱՆՔ)	8-19-րդ դդ., վերակառ. 17 դ., 1902 թ.	գյուղից 1 կմ հս, լեռան լանջին	Հ	Լորիս-Մելիքյանների և Մելիք-Քալանթարյանների տոհմական գերեզմանոցը
	10.1			Աղբյուր «Օձի պորտ»		համալիրից 100 մ հս-ամ	Հ	ըստ ավանդության ունի հիվանդություններ բուժելու հատկություն
	10.2			Գերեզմանոց	7-19-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջը	Հ
		10.2.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	զանգակատան հս կողմում	Հ	երկատված
		10.2.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս մասում	Հ
		10.2.3		Խաչքար	14-15-րդ դդ.	զանգակատան հս պատին կից	Հ
		10.2.4		Խաչքար	1685 թ.	զանգակատան ամ կողմում	Հ	պատվանդանի վրա
		10.2.5		Կոթող	17 դ.	զանգակատան հվ-աե անկյունում	Հ	քառակող
		10.2.6		Տապանաքար	15-16-րդ դդ.	եկեղեցուց հս	Հ	օրորոցաձև
		10.2.7		Տապանաքար	15-16-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ	կենցաղային քանդակներով
		10.2.8		Տապանաքար	1558 թ.	գերեզմանոցում	Հ
	10.3			Գերեզմանոց	12-17 դ.	վանքից 40 մ ամ, շրջապարսպից դուրս, բլրի վրա	Հ	տարածքի աե կողմում Քալան-թարյան տոհմի շառավիղների տապանաքարերն են
		10.3.1		Խաչքար	12 դ.		Հ	եռատված, արձանագիր, ընկած է գետնին
		10.3.2		Խաչքար	15 դ.		Հ	պատվանդանի վրա
		10.3.3		Խաչքար	15 դ.		Հ	արձանագիր
		10.3.4		Խաչքար Հովհանի	15 դ.		Հ
		10.3.5		Խաչքար Մաթևոսի	15 դ.		Հ	պատվանդանի վրա
		10.3.6		Խաչքար պարոն Խաճի	1451 թ.		Հ	եռաստիճան պատվանդանի վրա
		10.3.7		Խաչքար պարոն Վազի	1491 թ.		Հ
		10.3.8		Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	վերին աջ անկյունը կոտրված
		10.3.9		Խաչքար տեր Մարտիրոսի	15-16-րդ դդ.		Հ
		10.3.10		Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
		10.3.11		Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	արձանագիր
		10.3.12		Խաչքար	1512 թ.		Հ
		10.3.13		Խաչքար	1512 թ.		Հ
		10.3.14		Խաչքար Շահում խաթունի	1512 թ.		Հ
		10.3.15		Խաչքար պարոն Խաթունջանի	1513 թ.		Հ
		10.3.16		Խաչքար տեր Շմավոնի	1517 թ.		Հ
		10.3.17		Խաչքար պարոն Ամիրջանի	1518 թ.		Հ
		10.3.18		Խաչքար պարոն Սմբատի	1518 թ.		Հ
		10.3.19		Խաչքար	1541 թ.		Հ	քարաբեկորի վրա, արձանագիր
		10.3.20		Խաչքար պարոն Մարկոսի	1541 թ.		Հ
		10.3.21		Խաչքար Դավիթ եպիսկոպոսի	1542 թ.		Հ	պատվանդանի վրա
		10.3.22		Խաչքար	1551 թ.		Հ	արձանագիր, երկատված
		10.3.23		Խաչքար Ավագի	1551 թ.		Հ
		10.3.24		Խաչքար Պրհալվի	1551 թ.		Հ	պատվանդանի վրա, արձանագիր
		10.3.25		Խաչքար	1565 թ.		Հ	տեղահանված
		10.3.26		Խաչքար	1565 թ.		Հ
		10.3.27		Խաչքար	1572 թ.		Հ
		10.3.28		Խաչքար	1576 թ.		Հ	արձանագիր
		10.3.29		Խաչքար պարոն Դավթի	1581 թ.		Հ	արձանագիր
		10.3.30		Խաչքար պարոն Շալվայի	1581 թ.		Հ
		10.3.31		Խաչքար պարոն Խաթունի	1582 թ.		Հ
		10.3.32		Խաչքար պարոն Մելիքի	1582 թ.		Հ	արձանագիր
		10.3.33		Խաչքար	16 դ.		Հ	պատվանդանի վրա
		10.3.34		Խաչքար	16 դ.		Հ
		10.3.35		Խաչքար	16 դ.		Հ	արձանագիր
		10.3.36		Խաչքար	16 դ.		Հ	տեղահանված
		10.3.37		Խաչքար պարոն Խաչատուրի	16 դ.		Հ	ընկած է գետնին
		10.3.38		Խաչքար Կիրակոսի	16 դ.		Հ
		10.3.39		Խաչքար պարոն Մանթաշի	16 դ.		Հ
		10.3.40		Խաչքար պարոն Մոսինի	16 դ.		Հ
		10.3.41		Խաչքար պարոն Սուլթանի	16 դ.		Հ	արձանագիր, պատվանդանի վրա
		10.3.42		Խաչքար պարոն Եղսաբեթի	1600 թ.		Հ
		10.3.43		Խաչքար	1625 թ.		Հ	պատվանդանի վրա
		10.3.44		Խաչքար	1625 թ.		Հ
		10.3.45		Խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	10.4			Եկեղեցի	17 դ.	կից է նախորդին հվ-ից	Հ	միանավ մեծ սրահ, նորոգել է Մ. Քալանթարյանցը 1902 թ.
		10.4.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է խորանի հվ կողմում	Հ
		10.4.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ-աե անկյունում	Հ
		10.4.3		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է խորանի հս կողմում	Հ
		10.4.4		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու ամ շքամուտքի վերևում	Հ	հատված
		10.4.5		Խաչքար Վահրամի	13-14-րդ դդ.	ագուցված է խորանի աե պատին	Հ
	10.5			Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես	718-729 թթ., վերակառ. 17 դ.		Հ	կառուցել է Հովհաննես Գ Օձնեցի կաթողիկոսը, միանավ փոքր սրահ է
		10.5.1		Դամբարան Հովհաննես Գ Օձնեցու	8 դ.	եկեղեցու խորանի առջև	Հ
	10.6			Զանգակատուն	17 դ.	հվ եկեղեցու հվ կողմում՝ առանձին կանգնած	Հ	գմբեթավոր, նորոգել է Մ. Քալանթարյանցը 1902 թ.
		10.6.1		Խաչքար	11-12-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան հվ պատին	Հ
		10.6.2		Խաչքար	12 դ.	ագուցված է զանգակատան հս պատին	Հ
		10.6.3		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան հվ պատին	Հ
		10.6.4		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան հվ պատին	Հ
		10.6.5		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան հս պատին	Հ
		10.6.6		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	Հ
		10.6.7		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	Հ
		10.6.8		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	Հ
		10.6.9		Խաչքար Խոցադեղի	1344 թ.	ագուցված է զանգակատան պատի մեջ	Հ
		10.6.10		Խաչքար	14-15-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	Հ	գլխիվայր դիրքով
		10.6.11		Խաչքար	15 դ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	Հ
		10.6.12		Խաչքար Պողոս եպիսկոպոսի	1685 թ.	զանգակատան աե պատի տակ	Հ
		10.6.13		Կոթող	5-7-րդ դդ.	զանգակատան մոտ	Հ	քառակող
		10.6.14		Տապանաքար	15-16-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան տանիքի հս-աե անկյունում	Հ
	10.7			Միաբանության շենքը	17 դ		Հ	պահպանվել են մնացորդները
	10.8			Շրջապարիսպ	17 դ.		Հ
		10.8.1		Խաչքար	13 դ.	պարսպի մուտքի ձախ կողմում	Հ
	10.9			Պորտաքար		«Օձի պորտ» աղբյուրի մոտ	Հ	չբեր կանանց հրաշագործ հղիություն պարգևող քար
	10.10			Սրահ	17 դ.	կից է փոքր եկեղեցուն ամ-ից	Հ
	10.11			Սրբատեղի «Օխտը մոնթի»		համալիրի ստորին մասում, «Օձի պորտ» աղբյուրի մոտ	Հ	ըստավանդության այստեղ օձի խայթից մահացել են Հովհաննես Գ օձնեցու 7 աշակերտները

5.18. Արծնի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԵԿԵՂԵՑԻ	10-13-րդ դդ.	գյուղի կենտրոնում		ավերված
	1.1			Գերեզմանոց	10-13-րդ դդ.	եկեղեցու շրջակայքում

5.20. Արևածագ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՇՏԱՐԱԿ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղի ամ մասում, Ձորագետի ձախ ափին, բարձր լեռան վրա	Հ	պահպանվել են հիմքերը
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-20-րդ դդ.	գյուղի աե մասում	Հ
	2.1			Խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	2.2			Խաչքար	15 դ.		Հ	պատվանդանի վրա
	2.3			Մատուռ Սբ. Սարգիս	958 թ.		Հ	ավերված
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 11-10 դդ, 8-6-րդ դդ.	գյուղի տարածքում	Հ
4				ԽԱՉՔԱՐ	11-12-րդ դդ.	գյուղի հվ մասում, ձոր տանող ճանապարհի եզրին	Հ	պատվանդանի վրա
5				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղի գերեզմանոցից 200 մ ամ	Հ	մասնատված, վերին բեկորը պատվանդանի վրա
6				ԽԱՉՔԱՐ	14-15-րդ դդ.	նախորդի մոտ	Հ
7				ՄԱՏՈՒՌ «ՁՈՐԻ»	12 դ.	գյուղից 2-3 կմ հվ-աե, ձորում	Հ	բեմին դրված է արձանագիր քար (13 դ.)
	7.1			Գերեզմանոց	12-13-րդ դդ.	մատուռի մոտ	Հ
		7.1.1		Թևավոր խաչ	12 դ.		Հ
		7.1.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված
		7.1.3		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված
		7.1.4		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված
		7.1.5		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		7.1.6		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված
		7.1.7		Խաչքար	13 դ.		Հ
	7.2			Խաչքար	12 դ.	մատուռի բեմում	Հ	հատված
	7.3			Խաչքար	13 դ.	մատուռի բեմում	Հ	հատված
	7.4			Խաչքար	13 դ.	մատուռի բեմում	Հ	հատված
	7.5			Խաչքար	13 դ.	ագուցված է մատուռի աե պատին	Հ
8				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	գյուղի մեջ	Տ
9				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1975 թ.	գյուղի սկզբնամասում	Տ

5.21. Արևաշող գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք.ա. 2-1 հազ.	գյուղի ամ մասում, «Ճշմարտանց ձոր»-ում	Հ
	1.1			Բնակատեղի	Ք.ա. 1 հազ.		Հ
	1.2			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 1 հազ. սկիզբ		Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի ամ մասում	Տ
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղի շրջակայքում	Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղի շրջակայքում	Հ
5				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գյուղի մեջ	Տ
6				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1975 թ.	գյուղի մեջ	Տ

5.22. Աքորի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-13-րդ դդ.	գյուղի մեջ, դպրոցի բակում	Հ
	1.1			Խաչքար	11 դ.		Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13 դ.	գյուղից 0.5 կմ հվ	Հ
	2.1			Հուշարձան՝ երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1968 թ.		Հ	ճարտ՝ Ռ. Հակոբյան
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱԳԵՂՑԻ»	5-7-րդ դդ.	գյուղից աե	Հ
	3.1			Գերեզմանոց		եկեղեցու մոտ	Հ
		3.1.1		Խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ
		3.1.2		Խաչքար	1262 թ.		Հ
		3.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		3.1.4		Խաչքար	1303 թ.		Հ
	3.2			Եկեղեցի	10-12-րդ դդ.		Հ	ավերված
		3.2.1		Խաչքար Ալեքսիոս քահանայի	1271 թ.	եկեղեցու մեջ	Հ
		3.2.2		Խաչքար Սարգսի	1271 թ.	եկեղեցու մեջ	Հ
		3.2.3		Խաչքար Դավթի	13 դ.	եկեղեցու մեջ	Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱԳԵՐ» («ԲԳԱՎՈՐ»)		գյուղից 3 կմ հս-ամ, Լալվար սարի փեշին	Հ
	4.1			Գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Հ
	4.2			Եկեղեցի		12-13-րդ դդ.		Հ
	4.3			Եկեղեցի «Բգավոր»	13 դ.		Հ	եռանավ դահլիճ, կիսավեր
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՐՔ»	12-20-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հս-աե	Հ
	5.1			Գերեզմանոց	10-12-րդ դդ.		Հ
		5.1.1		Խաչքար	1263 թ.		Հ
		5.1.2		Խաչքար	1271 թ.		Հ
		5.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		5.1.4		Խաչքար	13 դ.		Հ
		5.1.5		Խաչքար	13 դ.		Հ
		5.1.6		Խաչքար	15 դ.		Հ
	5.2			Գերեզմանոց	12-20-րդ դդ.	գյուղից 1,5 կմ ամ	Հ
		5.2.1		Խաչքար Սբ. Սարգիս	1233 թ.		Հ
		5.2.2		Խաչքար, կերտող` Խաչիկ վարդապետ	13 դ.		Հ
6				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2 հազ.	գյուղից 3 կմ հս-ամ, «Բգավոր» եկեղեցու շրջակայքում
7				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԲ. ԳԵՎՈՐԳ		գյուղի մեջ	Հ
	7.1			Գերեզմանոց	10-20-րդ դդ.
		7.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
		7.1.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		7.1.3		Տապանաքար Անթառանի	1735 թ.	եկեղեցու մոտ	Տ
	7.2			Եկեղեցի	13 դ.		Հ	միանավ սրահ
		7.2.1		Խաչքար Ջանազիզի	14 դ.	ագուցված է եկեղեցու պատին	Հ
		7.2.2		Խաչքար Վարդանի	1608 թ.	ագուցված է եկեղեցու հս պատին	Հ
	7.3			Եկեղեցի	19 դ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	Հ
8				ԽԱՉՔԱՐ ԴԱՎԹԻ, ԿԵՐՏՈՂ ՎԱՐԴԱՊԵՏ ՍՊԱՆԴԱՐ	1233 թ.	գյուղից աե, «Լազի ձոր» վայրում	Հ
9				ԽԱՉՔԱՐ ԱՂԵԿԱՃՈՐԳԻ	1262 թ.	գյուղի աե մասում, աղբյուրի մոտ	Հ	Մ. Գալստյանի բակում
10				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղի հվ եզրին	Հ
11				ԽԱՉՔԱՐ	14 դ.	գյուղի հվ եզրին	Հ
12				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ		գյուղից 1 կմ հս-աե	Հ
13				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	12-17-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հս-աե	Հ

5.23. Բազում գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԱՏԵՂ»	Ք. ա. 2 հազ.	գյուղի աե եզրին, Բազումթառ գետակի ձախ վտակի ձախ ափին	Հ	բլրի վրա
2				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք.ա. 2-1 հազ.	եկեղեցու մոտ, Գյոզալդարա տանող ճամփի աջ կողմում	Հ	հողի կտրվածքում դիտվում են խեցեղենի բեկորներ, մոխրաշերտ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	17-19-րդ դդ.	գյուղի կենտրոնում, Վանաձոր-Ստեփանավան ճանապարհի աջ կողմում	Տ
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի ամ եզրին, «Բերդատեղ» ամրոցից հս	Տ
5				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի հս-ամ մասում	Տ
6				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղամիջում, Բազումթառ գետակի ձախ ափին	Հ	ավերված
7				ԵԿԵՂԵՑԻ	12-13-րդ դդ.	գյուղի մեջ, Գյոզալդարա տանող ճանապարհի աջ եզրին	Տ
	7.1			Խաչքար	13-15-րդ դդ.	եկեղեցու մեջ	Տ	միջնամաս
	7.2			Տապանաքար	13-15-րդ դդ.	եկեղեցու մեջ	Տ
	7.3			Տապանաքար	18-19-րդ դդ.	եկեղեցու մեջ	Տ
	7.4			Գերեզմանոց	12-19-րդ դդ.	եկեղեցու շրջակայքում	Տ
8				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1978 թ.	գյուղի կենտրոնում, ուշ միջնադարյան գերեզմանոցի մոտ	Տ
9				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1967 թ.	գյուղի կենտրոնում	Տ
10				ՁԻԹՀԱՆ	19 դ.	գյուղի կենտրոնում, Բազումթառ գետի աջ ափին	Տ	տնամերձ այգում, թաղված է հողի մեջ

5.24. Բլագոդարնոյե գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 3-2 հազ.	գյուղից 1 կմ հվ	Հ
	1.1			Բնակատեղի	Ք. ա. 3-2 հազ.		Հ
	1.2			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 2-1 հազ.		Հ

5.25. Բովաձոր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 3-1 հազ.	գյուղից 300-400 մ ամ	Հ

5.27. Գարգառ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 3-2 հազ.	գյուղի հս եզրին	Հ
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-13-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ ամ, Երևան-Ստեփանավան մայրուղուց աջ	Հ
3				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ	1907 թ.	գյուղի հս կողմում	Տ	ավերված
	3.1			Գերեզմանոց	16-19-րդ դդ.	եկեղեցու հս կողմում	Տ
		3.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու հս կողմում	Տ
		3.1.2		Խաչքար	1854 թ.	եկեղեցու հվ կողմում	Տ
4				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1974 թ.	գյուղից հվ-ամ	Տ
5				ՄԱՏՈՒՌ	12-13-րդ դդ.	գյուղի հվ մասում	Հ	վերականգ. 1846 թ.
	5.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռի աե պատի մեջ	Հ	հատված
	5.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռի մեջ	Հ
	5.3			Խաչքարի	12-13-րդ դդ.	մատուռի ամ պատի տակ	Հ	հատված
	5.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռից 25 մ աե	Հ
6				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ «ԱԼ. ՊՈՒՇԿԻՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄԸ ԱԼ. ԳՐԻԲՈՅԵԴՈՎԻ ԴԻԱԿԱՌՔԻՆ»	1930- ական թթ.	գյուղից 1.5 կմ հվ, Գարգառ-Վանաձոր ճանապարհին	Տ	Ճարտ.` Մ. Մազմանյան, քանդ.` Ա. Սարգսյան

(5.27 կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

5.28. Գեղասար գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԱՎԱՅՐ (ՎԻՄԱՓՈՐ)	12-17-րդ դդ.	Սպիտակ-Գյումրի խճուղու 10-րդ կմ-ի վրա, Փամբակ գետի ձախ ափին	Հ
	1.1			Եկեղեցի	12-13-րդ դդ.	բնակավայրի կենտրոնում	Հ	վիմափոր
	1.2			Տապանատուն	12-13-րդ դդ.		Հ
	1.3			Քարավանատուն	12-13-րդ դդ.	բնակավայրի աե ծայրամասում	Հ	վիմափոր
2				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք. ա. 3 հազ.	գյուղի դիմաց, խճուղու աջ կողմում, «Սողեր» վայրում	Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի հվ-աե եզրին	Տ
4				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2 -1 հազ. սահման.	գյուղից ամ	Հ
5				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	19 դ.	գյուղի մեջ	Տ
	5.1			Գերեզմանոց	19 դ.		Տ
6				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ		գյուղից 2 կմ հվ	Հ	կիսավեր

5.29. Գյուլագարակ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-15-րդ դդ.	գյուղից 3 կմ հվ-ամ	Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-19-րդ դդ.	գյուղից 3 կմ հս-աե	Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	15-20-րդ դդ.	գյուղի հս կողմում, Ստեփանավան տանող ճանապարհի ձախ եզրին
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-19-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Տ
5				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-14-րդ դդ.	գյուղի աե եզրին	Հ
	5.1			Կոթող	11-14-րդ դդ.	գյուղի աե եզրին	Հ
6				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՏՈՐՄԱԿԱԴՈՒՌ»	6 դ.	գյուղից 2 կմ հվ, բարձրավանդակի հս մասում	Հ	անտառածածկ հարթության վրա
	6.1			Գերեզմանոց	6-17-րդ դդ.	եկեղեցուց աե	Հ	բլրալանջին
	6.2			Եկեղեցի «Տորմակ»	5-6-րդ դդ.	գյուղատեղիում	Հ	ավերված, միանավ սրահ, շրջափակված է եղել պարսպով
7				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 1 հազ.	գյուղից 2 կմ հվ	Հ
8				ԵԿԵՂԵՑԻ	7 դ.	գյուղի հվ-ամ կողմում	Հ
9				ԵԿԵՂԵՑԻ	1874 թ.	գյուղի մեջ	Հ
	9.1			Գերեզմանոց	17-19-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջ	Հ
	9.2			Զանգակատուն	1817-20 թթ.	եկեղեցուն կից	Հ
10				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԳԵՎՈՐԳ	4-5-րդ դդ.	գյուղի ամ կողմում	Հ
	10.1			Գերեզմանոց	13-19-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջ	Հ
	10.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
11				ԽԱՉՔԱՐ ԱՐՑԱԽՅԱՆ ԱԶԱՏԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾ ՆԳ ԱՇԽԱՏԱԿԻՑՆԵՐԻՆ	2002 թ.	ՆԳ բաժանմունքի շենքի մոտ	Հ
12				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1973 թ.	գյուղի մեջ	Տ
13				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ («ԺԱՄԻ ԱՂԲՅՈՒՐ»)	1949 թ.	գյուղի մեջ	Տ
14				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԱՐՑԱ-ԽՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾ ԱԶԱՏԱՄԱՐՏԻԿՆԵՐԻՆ	1990-ական թթ.	գյուղի մեջ	Հ
15				ՁԻԹՀԱՆ	19 դ.		Տ
				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ԳԵՎՈՐԳ	4-5-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ ամ	Հ
	15.1			Գերեզմանոց	13-19-րդ դդ.		Հ
		15.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ

5.30. Գոգարան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ «ՍԱՆԳՅԱՌ» (ԳՈԳԱՐԱՆԻ ԱՄՐՈՑ)	Ք.ա. 2 -1 հազ. սահմ., միջնադար	գյուղից հս-ամ	Հ
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	ուշ միջնադար	գյուղից հս-ամ	Հ	«Բաբախանլու» վայրում
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ. սահմ.	գյուղից հվ-ամ	Հ
4				ԵԿԵՂԵՑԻ	18-19-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
	4.1			Գերեզմանոց	18-20-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջ	Տ
	4.2			Զանգակատուն	19 դ.	կից է եկեղեցուն հվ-ից	Տ
5				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	գյուղ մտնող ճանապարհի եզրին	Տ
6				ՄԱՏՈՒՌ «ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ»	19 դ.	գյուղից հվ	Տ
	6.1			Գերեզմանոց	19 դ.		Տ
7				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	միջնադար	«Սանգյառ» ամրոցի տակ, տուֆե ժայռերի մեջ	Հ

5.31. Գուգարք գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲԵՐԴՇԵՆ «ԲԱԴԱԼԻ ԲԱԳԵՐ»	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղի աե կողմում	Հ	երևում են պարսպապատերի հետքերը
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20-րդ դդ.	գյուղի հս-ամ եզրին	Տ
	2.1			Տապանաքար	18 դ.		Տ	հարթ, 2 մարդու պատկերով
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԵԾ ԲԱԳԵՐ»	13-17-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հս-աե	Հ	ավերված
	3.1			Գերեզմանոց	13-17-րդ դդ.		Հ	ավերված
		3.1.1		Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցում	Հ	տեղահանված, վերնամասը կոտրված
		3.1.2		Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցում	Հ	վերնամաս
		3.1.3		Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցում	Հ	երկատված
		3.1.4		Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցում	Հ	վերնամաս
		3.1.5		Խաչքար	14-15-րդ դդ.	գերեզմանոցում	Հ	հատված
		3.1.6		Խաչքար	14-15-րդ դդ.	գերեզմանոցում	Տ	շրջված
		3.1.7		Խաչքար	14-15-րդ դդ.	գերեզմանոցում	Տ	հատված
		3.1.8		Խաչքար	15-16-րդ դդ.	գերեզմանոցում	Տ
		3.1.9		Տապանաքար	16-17-րդ դդ.	գերեզմանոցում	Տ
4				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղի հս-աե եզրին, գոմերի մոտ	Տ	ժայռախաչ
5				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1975 թ.	գյուղի հս-ամ կողմում, Վանձոր տանող ճանապարհից ձախ	Տ
6				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	19-20-րդ դդ.	գյուղից 100 մ հս, բլրագագաթին	Հ	կանգուն, քանդված է միայն բեմը
	6.1			Խաչքար	11-13-րդ դդ.	մատուռի մեջ	Տ	վերին մասը կոտրված, թիկունքն արձանագիր
	6.2			Մատաղանրան	19-20-րդ դդ.	մատուռից աե	Տ

5.33 Դարպաս գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	միջնադար-20 դ.	գյուղի հվ եզրին	Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին առկա են խաչքարերի պատվանդաններ
	1.1			Տապանաքար	17-18-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս-աե մասում	Տ	հարթ, մարդու պատկերով
	1.2			Տապանաքար	17-18-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս-աե մասում	Տ	հարթ, մարդու պատկերով
	1.3			Տապանաքար	17-18-րդ դդ.	գերեզմանոցի հվ-աե մասում	Տ	հարթ, մարդու պատկերով
2				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	գյուղի մեջ, բլրի վրա	Տ

5.34 Դեբեդ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-20-րդ դդ.	գյուղի մեջ, Ալերեքս գետակի աջ ափին	Հ	բլրակի վրա
	1.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա, վերին աջ անկյունը կոտրված
	1.2			Խաչքար	1221 թ.		Հ	թեք պատվանդանի վրա, մասնատված (3 կտոր)
	1.3			Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի հս-աե մասում, դպրոցի մոտ	Տ
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԹԱՔՈՒՆ ԲԱԳԵՐ»	միջնադար	գյուղի աե կողմում	Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԽԱՉԻ ԳՅՈՒՂ»	միջնադար	գյուղի աե կողմում	Հ
	4.1			Գերեզմանոց	միջնադար	գյուղից 1 կմ աե, անտառ տանող դաշտամիջյան ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	ավերված, անտառապատ բլրի վրա
		4.1.1		Թևավոր խաչ	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի ամ մասում, եկեղեցուց հվ	Հ
	4.2			Եկեղեցի	12-13-րդ դդ.	գյուղատեղիի հս-ամ եզրին, բլրի գագաթին	Հ	ավերված
		4.2.1		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցում, հս պատի մոտ	Հ	մասնատված, ընկած է գետնին
		4.2.2		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցում, հս պատի մոտ	Հ	երկատված, ընկած է գետնին
		4.2.3		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցում, հս պատի մոտ	Հ	հատված
		4.2.4		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցում, հս պատի մոտ	Հ	հատված
		4.2.5		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու մեջ	Հ
5				ԽԱՉՔԱՐ	16 դ.	գյուղի մեջ, կամրջի մոտ	Հ
6				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1973 թ.	գյուղի մեջ	Տ

5.35. Դսեղ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 2-1 հազ., միջնադար	Դեբեդ գետի աջ ափին, գյուղից ամ	Հ
	1.1			Գաղտնուղի	Ք. ա. 2-1 հազ.	ամրոցի ամ եզրին	Հ
	1.2			Ձիթհան	ուշ միջնադար	ամրոցի ստորին մուտքի մոտ	Հ
	1.3			Ձիթհան	ուշ միջնադար	ամրոցի հս-աե մասում	Հ
	1.4			Պալատ` «Թագավորի աղջկա բաղնիս»	միջնադար		Հ	ըստ Հ. Թումանյանի 1887 թ. հրատ. «Մի ավանդություն» հրապարակախոսության, այստեղ բացվել է կարմիր ներկած աղյուսներից սալահատակ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-14-րդ դդ.	գյուղից 1.5 կմ հս-աե	Հ
	2.1			Խաչքար	13 դ.		Հ
	2.2			Խաչքար	13 դ.		Հ
	2.3			Խաչքար	13 դ.		Հ
	2.4			Խաչքար	13 դ.		Հ
	2.5			Խաչքար	13 դ.		Հ
	2.6			Խաչքար	14 դ.		Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20-րդ դդ.	գյուղի հս-ամ եզրին	Տ
	3.1			Խաչքար	12 դ.	գյուղի հս եզրին	Հ
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Տ
5				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	ուշ միջնադար	գյուղի դպրոցի մոտ, Դիտ բլրի ստորոտում	Տ
6				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	ուշ միջնադար	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, էլեկտր. ենթակայանի մոտ	Տ	պահպանվել են 10-ի չափ տապանաքարեր
7				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ԹՈՓՈՒԿ ԽԱՉ»	12-14-րդ դդ.	գյուղից 2-3 կմ հս-աե, Քարինջ տանող ճանապարհին	Հ
	7.1			Խաչքար	13 դ.		Հ
	7.2			Խաչքար Սբ. Սարգիս	13 դ.		Հ
	7.3			Խաչքար Սբ. Հակոբ	1265 թ.		Հ
	7.4			Խաչքար Սբ. Գրիգոր	1273 թ.		Հ	եռաստիճան պատվանդանին
	7.5			Խաչքար	1283 թ.		Հ
	7.6			Խաչքար	14 դ.		Հ
	7.7			Խաչքար	14 դ.		Հ
8				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ԾԱՂԿԱԽԱՉ»	միջնադար	«Թոփուկ խաչ»-ի և «Ծովեր» լճակի միջև	Հ	պահպանվել են կառույցների հիմքեր և մի քանի խաչքարերի կտորներ
9				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	«Ծովեր» լճակից հվ-աե, «Կովատեղ» վայրում	Հ
10				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	«Ծովեր» լճակի մոտ, «Չխալի թալա» վայրում	Հ
11				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	«Ծովեր» լճակի մոտ, «Խնձրոխտի» վայրում	Հ
12				ԴԱՄԲԱՆԱԲԼՈՒՐ	Ք.ա. 2-1 հազ.	գյուղի մեջ	Հ
13				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	գյուղից 2 կմ աե	Հ
14				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	մայրուղուց գյուղ թեքվող ճանապարհի ձախ կողմում, 1-ին կմ-ի վրա	Հ
15				ԵԿԵՂԵՑԻ	654 թ.	գյուղի կենտր. հրապարակից հվ	Հ	միանավ դահլիճ, պահպանվել են հիմնապատերը
	15.1			Գերեզմանոց	7-19-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
		15.1.1		Խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված է զարդաքանդակ պատվանդանի վրա
		15.1.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	հենած է ավերակ եկեղեցու աե պատին
		15.1.3		Խաչքար, գործ Ներսես նկարողի	1228 թ.		Հ
		15.1.4		Խաչքար Մխիթարչի	1228 թ.		Հ
		15.1.5		Խաչքար Հայրապետ քահանայի	1277 թ.		Հ
		15.1.6		Խաչքար Խաչելության, կազմող՝ Վարդան	1281 թ.	գերեզմանոցի եզրին, կոթողից հվ-աե	Հ	եռաստիճան պատվանդանի վրա
		15.1.7		Խաչքար	1295 թ.		Հ
		15.1.8		Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի կենտր. մասում	Հ	հատված
		15.1.9		Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի կենտր. մասում	Հ	հատված
		15.1.10		Խաչքար, կերտող` Սարգիս վարդապետ	13 դ.		Հ
		15.1.11		Խաչքար Խաչատուրի և Խաթունի	1557 թ.		Հ
		15.1.12		Խաչքար	1621 թ.	գերեզմանոցի կենտր. մասում	Հ
		15.1.13		Խաչքար	1628 թ.	գերեզմանոցի կենտր. մասում	Հ
		15.1.14		Խաչքար	17 դ.	գերեզմանոցի կենտր. մասում	Հ	հատված
		15.1.15		Կոթող	6-7-րդ դդ.		Հ
		15.1.16		Կոթող	7 դ.	եկեղեցուց հվ-ամ	Հ	քառակող, պատվանդանն արձանագիր (13 դ.)
		15.1.17		Տապանաքար	14-16-րդ դդ.	գերեզմանոցի հվ-աե եզրին	Հ	հեծյալի հարթաքանդակով
		15.1.18		Տապանաքար	15-16-րդ դդ.		Հ	հարթ, քանդակազարդ
		15.1.19		Տապանաքար	15-16-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս-աե մասում	Հ	մարդու գծապատկերով
		15.1.20		Տապանաքար Մխիթար Սարկավագի	1648 թ.		Տ
		15.1.21		Տապանաքար Հակոբի	1813 թ.		Հ	կենցաղային քանդակներով
		15.1.22		Տապանաքար Ուստա Սարգիս Անդոնովի	1895 թ.	գերեզմանոցում, հանրախանութից հս-ամ	Տ
16				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ	վաղ միջնադար	գյուղի կենտրոնում, Հովհ. Թումանյանի տուն-թանգարանի մոտ	Հ	վերակառ.՝ 13 դ. և 1900 թ, շրջապատված է քարե ցանկապատով, 1969-ից՝ երկրագիտական թանգարան
	16.1			Գերեզմանոց	6-19-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջ	Հ
		16.1.1		Խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	տեղահանված
		16.1.2		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 3 մ հվ-ամ	Հ
		16.1.3		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ	հատված
		16.1.4		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 5 մ հվ-աե	Հ
		16.1.5		Տապանաքար	15-16-րդ դդ.	եկեղեցու հս պատի տակ	Հ	քանդակազարդ
		16.1.6		Տապանաքար Հովհաննես աղայի	1869 թ.	եկեղեցուց 8 մ հվ	Հ	Հովհ. Թումանյանի պապի տապանաքարը
		16.1.7		Տապանաքար Տեր Թադևոսի	18.. թ.	եկեղեցուց 8 մ հվ	Հ	Հովհ. Թումանյանի հոր տապանաքարը
	16.2			Զանգակատուն	13 դ.		Հ	եկեղեցու հվ-աե ավանդատունը 13 դ. վերածվել է զանգակատան
	16.3			Խաչքար	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու հվ-աե ավանդատան ճակատին	Հ
	16.4			Խաչքար	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու աե պատին	Հ
17				ԽԱՉՔԱՐ	11-12-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ	Գ. Եղիկյանի տան մոտ, պատվանդանի վրա
18				ԽԱՉՔԱՐ	12 դ.	Սբ. Գրիգոր Բարձրաքաշ վանքի ճանապարհին	Հ
19				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	Սբ. Գրիգոր Բարձրաքաշ վանքի ճանապարհին	Հ
20				ԽԱՉՔԱՐ ՀԱՄԼԻԿԻ	1247 թ.	Դեբեդի աջ կողմում, Ձաղիձորի ժայռի տակ
21				ԽԱՉՔԱՐ	1250 թ.	գյուղի աե կողմում, Քարինջ տանող ճանապարհին	Հ
22				ԽԱՉՔԱՐ «ՍՈՒՐԲ ՏԵՐՈՒՆԱԿԱՆ», «ՍԻՐՈՒՆ ԽԱՉ»	1251 թ.	Սբ. Գրիգոր Բարձրաքաշի վանք տանող ճանապարհի աջ կողմում, Մարց ձորի եզրին	Հ	եռաստիճան պատվանդանի վրա
23				ԽԱՉՔԱՐ ՍԲ. ՀԱԿՈԲ	1268 թ.	գյուղից 2 կմ հս-աե, Քարինջ տանող ճանապարհի եզրին	Հ
24				ԽԱՉՔԱՐ	1273 թ.	գյուղից 2 կմ հս-աե, Քարինջ տանող ճանապարհի եզրին	Հ
25				ԽԱՉՔԱՐ ՀԱՅՐԱՊԵՏ ՔԱՀԱՆԱՅԻ	1274 թ.	գյուղի մեջ	Հ	Ղ. Առաքելյանի հողամասում, պատվանդանի վրա
26				ԽԱՉՔԱՐ ՈՍԿԻ ՏԻԿՆԱ	1283 թ.	գյուղից 2 կմ հս-աե, Քարինջ տանող ճանապարհի եզրին	Հ	կանգնեցրել է Լուսիկը
27				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղի մեջ	Հ	Ե. Թամազյանի տան մոտ
28				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղի հս-ամ եզրին	Հ	հատված
29				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	Սբ. Գրիգոր Բարձրաքաշ վանքի ճանապարհին	Հ
30				ԽԱՉՔԱՐ	1305 թ.	գյուղի մեջ	Հ	պատվանդանի վրա
31				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1947 թ.	գյուղի կենտրոնում	Տ
32				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1968 թ.	գյուղի մեջ	Տ
33				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻՆ	1969 թ.	գյուղի կենտրոնում	Հ	ճարտ.՝ Լ. Սադոյան, քանդ՝. Ղ. Չուբարյան
34				ՁԻԹՀԱՆ	ուշ միջնադար	գյուղ մտնող ճանապարհի 1 խաչմերուկից 200 մ աե
35				ՄԱՏՈՒՌ	10-12-րդ դդ.	գյուղից 1.5 կմ ամ	Հ	ավերված
	35.1			Խաչքար Գևորգի	13 դ.		Հ
	35.2			Խաչքար Սարգսի	13 դ.		Հ
36				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ԳՐԻԳՈՐ	18-19-րդ դդ.	գյուղի հս եզրին, գործող գերեզմանոցում, Դիտ վայրում	Հ	ավերված
37				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ հվ-աե, «Ծովեր» լճակի մոտ	Հ	ավերված
38				ՄԵՆՀԻՐ	Ք.ա. 2-1 հազ.	գյուղ մտնող ճանապարհի 1 խաչմերուկից 200 մ աե	Հ
39				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԲ. ԳՐԻԳՈՐ ԲԱՐՁՐԱՔԱՇ	10-14-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ հս-աե, Մարցաջուր գետակի ձախակողմյան ձորալանջի նեղ հարթակի վրա, անտառում	Հ	կիսավեր, կառուցել է Մարծպան Մամիկոնյան իշխանը
	39.1			Գավիթ	1236-46 թթ.	կից է մեծ եկեղեցուն հվ-ից	Հ
	39.2			Գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.	համալիրից աե	Հ	Մամիկոնյան իշխանների տոհմական գերեզմանոցն է
		39.2.1		Խաչքար	12 դ.		Հ
		39.2.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		39.2.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		39.2.4		Խաչքար	13 դ.		Հ
		39.2.5		Խաչքար	13 դ.		Հ
		39.2.6		Խաչքար	13 դ.		Հ
		39.2.7		Խաչքար	13 դ.		Հ
		39.2.8		Խաչքար	14 դ.		Հ
		39.2.9		Խաչքար Հովհաննեսի	14 դ.		Հ	պատվանդանի վրա
		39.2.10		Տապանաքար Էրէմիա Սբ. Ծերունու	1256 թ.	եկեղեցու աե պատի տակ	Հ
		39.2.11		Տապանաքար	13 դ.	եկեղեցու աե պատի տակ	Հ	արձանագիր սալատապանը բացվել է 2003 թ.
		39.2.12		Տապանաքար	13 դ.	եկեղեցու աե պատի տակ	Հ	արձանագիր սալատապանը բացվել է 2003 թ.
	39.3			Եկեղեցի Սբ. Գրիգոր	10-11-րդ դդ.	համալիրի հյուսիսային կողմում	Հ	փոքր, միանավ դահլիճ
	39.4			Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	1221 թ.	կից է փոքր եկեղեցուն հվ-ից	Հ	մեծ, գմբեթավոր
	39.5			Խաչքար Սահակի	10 դ.	վանքից 100 մ ամ	Հ
	39.6			Խաչքար Սիմոն վարդապետի	13 դ.	վանքից 100 մ ամ	Հ
	39.7			Կամուրջ	13 դ.	Մարցաջուր գետակի վրա	Հ	պահպանվել է ձախակողմյան խելը
	39.8			Ձիթհան	1266 թ.	Սբ. Հարություն մատուռի հվ կողմում, Սրբաղբյուրի մոտ	Հ	պահպանվել են պատերի ստորին շարքերը, մամլաքարն արձանագիր է, կառուց. է Գևորգ վարդապետը
	39.9			Մատուռ Սբ. Հարություն («Ագռավի տապան»)	1234 թ.	վանական համալիրից 200 մ հվ	Հ	Կառուցել են Հովհաննես վարդապետը և նրա եղբայր Սարգիսը: 1234 թ. պատվանդանի մոտ բացվել են հոյակերտ խաչքարի 3 կտոր
		39.9.1		Խաչքար	9 դ.	հենած է մատուռի պատին	Հ
		39.9.2		Խաչքար	13 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.3		Խաչքար	13 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.4		Խաչքար	13 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.5		Խաչքար	13 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.6		Խաչքար	13 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.7		Խաչքար	13 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.8		Խաչքար	13-14 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.9		Խաչքար	13-14 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.10		Խաչքար	13-14 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.11		Խաչքար	14 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.12		Խաչքար	14 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.13		Խաչքար	14 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.14		Խաչքար	14 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.15		Խաչքար	14 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
		39.9.16		Խաչքար	14 դ.	մատուռից աե	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ. բարեկարգման աշխատանքների ժամանակ
40				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՔԱՌՍՆԻՑ ՄԱՆԿԱՆՑ ՎԱՆՔ	11-15-րդ դդ.	գյուղի հս-ամ մասում, Դեբեդի կիրճի աջակողմյան լանջին, «Տախտեր» վայրում	Հ
	40.1			Աղբյուր նավաքարով	13-15-րդ դդ.	եկեղեցուց ամ	Հ
	40.2			Գավիթ-ժամատուն	13-15-րդ դդ.	եկեղեցուց ամ	Հ	պահպանվել են հվ մասի հիմնապատերը և բարավորի արձանագիր քարը
	40.3			Գերեզմանոց	11-17-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջ	Հ
		40.3.1		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 8 մ հվ	Հ
		40.3.2		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
		40.3.3		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
		40.3.4		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
		40.3.5		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 8 մ հվ-ամ	Հ
		40.3.6		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 10 մ հվ	Հ
		40.3.7		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
		40.3.8		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 2 մ ամ	Հ	հատված
		40.3.9		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ	հատված
		40.3.10		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 3 մ հս-ամ	Հ	հատված
		40.3.11		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց հս, պատի փլվածքի մեջ	Հ	հատված
		40.3.12		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 8 մ հս-ամ	Հ	հատված
		40.3.13		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 10 մ հս-ամ	Հ	հատված
		40.3.14		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 12 մ հս	Հ	հատված
		40.3.15		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 12 մ հս	Հ	հատված
		40.3.16		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 13 մ հս-աե	Հ
		40.3.17		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 3 մ աե	Հ	հատված
		40.3.18		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց 1 մ հս	Հ	հատված
		40.3.19		Տապանաքար Վարդան սարկավագի	1692 թ.	եկեղեցու հվ կողմում	Տ
	40.4			Գերեզմանոց	վաղ միջնադար	եկեղեցուց 100 մ հվ	Հ	բարձունքի վրա
	40.5			Եկեղեցի	1241 թ.		Հ
	40.6			Եկեղեցի	1256 թ.		Հ	գմբեթավոր դահլիճ
41				ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻ	1939 թ.	գյուղի մեջ	Հ
	41.1			Հուշարձան Հովհաննես Թումանյանին	1953 թ.	թանգարանի բակում	Հ	քանդ.՝ Ա. Ուրարտու

5.36 Եղեգնուտ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղի հվ կողմում,	Հ	բլրի վրա, պահպանվել են պատերի մնացորդներ
	1.1			Բնակատեղի	Ք. ա. 4-3 հազ.	ամրոցից 500 մ հվ, Սև ջուր գետակի ափին	Հ
	1.2			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 2-1 հազ.		Հ	դամբարանները մասամբ թալանված են
	1.3			Խաչքար	14-15-րդ դդ.	քարաժայռի վրա, ամրոցի հվ-աե մասում	Հ	տեղափոխվել է «Պետոյի բացատ» գերեզմանոցից
2				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԱՂ»	Ք. ա. 4-3 հազ.	գյուղի հվ-աե կողմում, «Կարմիր քարի տալ» վայրում	Հ	պահպանվել են պատերի մնացորդներ
	2.1			Բնակատեղի	Ք. ա. 4-3 հազ.		Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-13-րդ դդ.	գյուղի աե եզրին, «Կապի գլուխ» վայրում	Հ	ավերվել է ջրագիծը կառուցելիս
	3.1			Խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	երկատված, հենած է բարձր պատվանդանին
	3.2			Խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ
	3.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	երկատված
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-19-րդ դդ.	գյուղի կենտրոնում, Եղեգնուտ-Դեբեդ ճանապարհի աջ կողմում	Տ
	4.1			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ստորին մասը
	4.2			Խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ
	4.3			Տապանաքար	16-17 դ.		Տ
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղի հվ կողմում, «Մասրեք» վայրում, Բերդաղից 500 մ հս	Հ
	5.1			Գերեզմանոց	միջնադար		Հ
6				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	Վահագնաձոր տանող ճանապարհի ձախ կողմում, «Խաս Բախչա» վայրում	Հ
	6.1			Գերեզմանոց	միջնադար		Հ
7				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղի հվ կողմում, «Դրնդատափ» վայրում	Հ
	7.1			Գերեզմանոց	միջնադար		Հ
	7.2			Թևավոր խաչ	միջնադար	գյուղից 100 մ աե	Հ
8				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղի հվ կողմում, «Բկատեղեր» վայրում	Հ
	8.1			Գերեզմանոց	միջնադար		Հ
9				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՄԲԼՈՒՐ»	միջնադար	Դեբետ տանող ճանապարհին, «Փիջվուտ հողեր» վայրում	Հ
	9.1			Գերեզմանոց	միջնադար		Հ
10				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՊԵՏՈՅԻ ԲԱՑԱՏ»	12-16-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հվ, Սև ջուր գետակի ձախ ափին	Հ	անտառապատ լանջին
	10.1			Գերեզմանոց	12-16-րդ դդ.		Հ
		10.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա, ստորին մասը կոտրված
		10.1.2		Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	վերնամաս
		10.1.3		Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ստորին մասը, ընկած է գետնին
		10.1.4		Խաչքար	15 դ.		Հ	արձանագիր
		10.1.5		Խաչքար	15 դ.		Հ	վերին կեսը
		10.1.6		Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	վերնամաս, թաղված է հողի մեջ
		10.1.7		Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	վերնամասը կոտրված
	10.2			Մատուռ	միջնադար		Հ	պահպանվել են հիմքերը
11				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գյուղի մեջ	Հ	կիսավեր
	11.1			Գերեզմանոց	19 դ.	եկեղեցու շրջակայքում	Տ
	11.2			Խաչքար	15 դ.		Տ
	11.3			Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Տ
	11.4			Խաչքար	16 դ.		Տ
12				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հվ, ճանապարհի եզրին	Հ
13				ԿԱՄՈՒՐՋ ԵՐԿԱԹՈՒՂՈՒ	19 դ.	Փամբակ գետի վրա	Տ	քառաթռիչք
14				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1941-45 թթ.	գյուղի սկզբնամասում, ճանապարհի ձախ կողմում	Տ
15				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ԿԻՐԱԿԻ	18-19-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ հվ-աե, ճանապարհի աջ եզրին	Տ	վերակառուցվում է
	15.1			Գերեզմանոց	12-19-րդ դդ.		Հ
		15.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պահպանվել է չորս բեկոր
		15.1.2		Խաչքար	15 դ.		Տ	պահպանվել է երեք բեկոր
		15.1.3		Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Տ	եռատված
		151.4		Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Տ	պահպանվել է երկու բեկոր
	15.2			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	մատուռի մեջ	Հ	կանգնեցված է տուֆե սրբատաշ պատվանդանի վրա

5.37. Թեղուտ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	13 դ.	գյուղից 4 կմ հեռու	Հ
	1.1			Խաչքար «Կարմիր Վարդան», «Վարդան Զորավար»	13-14-րդ դդ.		Հ
2				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴՇԵՆ»	Ք. ա. 4-3 հազ.	գյուղից հս	Հ	բլրի վրա, ավերված
	2.1			Մատուռ	4-5-րդ դդ.	ամրոցի կենտր. մասում	Հ
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՂԱՓՈՒՐ»	միջնադար	գյուղից 4 կմ աե	Հ
	3.1			Եկեղեցի «Ղարաքոթուկ»	12-17-րդ դդ.		Հ
4				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 2 կմ աե, «Փիջվուտ» վայրում	Հ
5				ԵԿԵՂԵՑԻ	12 դ.	գյուղից 1 կմ հվ-ամ	Հ	ավերված
	5.1			Գերեզմանոց	12-17-րդ դդ.		Տ
		5.1.1		Խաչքար	12 դ.		Հ
		5.1.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
6				ԵԿԵՂԵՑԻ	13 դ.	գյուղից 3 կմ հվ-աե	Հ
7				ԿԱՄՈՒՐՋ	17 դ.	գյուղի ամ մասում, Մանստև գետակի վրա	Հ	միաթռիչք
8				ՁԻԹՀԱՆ	19 դ.		Տ
9				ՄԱՏՈՒՌ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ հս, «Ագեղցի» վայրում	Հ
	9.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	9.2			Խաչքար	13 դ.		Հ
10				ՄԱՏՈՒՌ	4-5-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հվ-աե	Հ
11				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՄԱՆՍՏԵՎ	13 դ.	գյուղից 3 կմ հս-աե, Մանստև գետակի աջ ափին	Հ	անտառում
	11.1			Եկեղեցի	13 դ.		Հ	միանավ սրահ
	11.2			Թևավոր խաչ	13 դ.		Հ	3 կտոր՝ սրբերի պատկերաքանդակներով, տեղափոխվել են Շնողի դպրոցի թանգարան
	11.3			Միաբանության շենքը	13 դ.		Հ	պահպանվել են հետքեր
	11.4			Շրջապարիսպ	13 դ.		Հ	պահպանվել են հետքեր
12				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ	միջնադար		Հ

5.38. Լեջան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-20-րդ դդ.	գյուղից հվ-աե, գետի ձախ ափին	Տ	բլրալանջին, գործող գերեզմանոցում
2				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 4-3 հազ.	գոմեր տանող ճանապարհին	Հ
3				ԵԿԵՂԵՑԻ «ԿԱՐՄԻՐ ՎԱՆՔ»	1892 թ.	գյուղի մեջ	Հ	կանգուն
	3.1			Գերեզմանոց	12- 20 դ. սկիզբ		Հ
		3.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	3.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու մեջ	Հ
4				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից հս, «Ղաշի գլուխ» վայրում	Հ
5				ԿՈԹՈՂ	7 դ.	գյուղի հվ-աե եզրին	Հ
6				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	գյուղի մեջ	Տ
7				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1908 թ.	գյուղի մեջ	Տ

5.39 Լեռնահովիտ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ «ՄԱՄՈՒՌԴՈՇ»		գյուղից հվ-ամ	Հ
2				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ԿԱՐՃԱԴՈՇ»	բրոնզե դար	գյուղից աե	Հ
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղից 3 կմ հվ-ամ	Հ	ավերված
4				ԵԿԵՂԵՑԻ	12-13-րդ դդ.	գյուղի հս-աե մասում	Հ	ավերված
	4.1			Գերեզմանոց	12-19-րդ դդ.		Հ

5.40. Լեռնանցք գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք.ա. 3-1 հազ.	գյուղի ամ մասում	Հ
	1.1			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 3-1 հազ.		Հ
2				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ԲԵՐԴԻ ԴԱՇՏ»	Ք.ա. 3-1 հազ.	գյուղից հվ, «Պարլու ղարա» վայրում	Հ
	2.1			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 3-1 հազ.		Հ
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 3-1 հազ.	գյուղի մեջ	Հ
4				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԲ.ՄԻՆԱՍ	5-19-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
	4.1			Գերեզմանոց	18-19-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջ	Տ
		4.1.1		Կոթող	5-6-րդ դդ.		Հ	քառակող
	4.2			Եկեղեցի	միջնադար	գերեզմանոցում, Սբ. Մինաս եկեղեցու մոտ	Հ	պահպանվել են հիմքերը
	4.3			Եկեղեցի Սբ. Մինաս	վերակառ. 19 դ.	գերեզմանոցի մոտ	Հ
	4.4			Զանգակատուն	1910 թ.	կից է եկեղեցուն հս-ից	Տ
5				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1975 թ.	գյուղի հս մասում	Տ

5.41 Լեռնապատ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 4-3 հազ.	գյուղից 1 կմ հվ, Լեռնաջուր գետի աջ ափին	Հ	ավերված
2				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 3 հազ.	գյուղից 0.5 կմ ամ, Լեռնաջուր գետի ձախ կողմում	Հ	բլրի վրա, ավերված
	2.1			Մատուռ Սբ. Գաբրիել, «Գաբրիել-Մուքել»	վաղ միջնադար		Տ	բլրի գագաթին, ավերված
3				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԱՂ»	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղի աե կողմի	Հ	բլրի գագաթին, ավերված
	3.1			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 1 կմ աե, «Եվքլու» հանդամա-սում, «Բերդաղ» ամրոցից աե	Հ	ավերված
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-20-րդ դդ.	գյուղի հվ-աե մասում, Լեռնաջուր գետի աջակողմյան վտակի ափին	Հ	գյուղի գործող գերեզմանոցն է
	4.1			Եկեղեցի	17-18-րդ դդ.	գերեզմանոցում	Հ	ավերված
5				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-19-րդ դդ.	գյուղի հս-աե մասում	Տ
	5.1			Մատուռ Սբ. Կիրակի	19 դ.	Լեռնաջրի աջ ափին,	Տ	բլրի գագաթին
6				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱԳԵՐ»	16-18-րդ դդ.	գյուղից 1.5 կմ հվ-ամ	Հ	ավերված
	6.1			Եկեղեցի	16-18-րդ դդ.		Հ
7				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՈՒՌՈՒՏ»	5-15-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հվ, ճանապարհի աջ կողմում	Հ
	7.1			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 4-3 հազ.	Ուռուտ հանդամասում, գետի մոտ	Հ	զուրկ է վերգետնյա նշաններից
	7.2			Գերեզմանոց	10-19-րդ դդ.		Հ	ավերված
		7.2.1		Խաչքար	10-11-րդ դդ.	եկեղեցուց աե	Հ	հատված
		7.2.2		Խաչքար	11 դ.	եկեղեցուց հվ-աե	Հ	պատվանդանի վրա
		7.2.3		Խաչքար	12 դ.	եկեղեցուց աե	Հ	հատված
		7.2.4		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցուց աե	Հ	հատված
		7.2.5		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ	Հ	ընկած է գետնին
		7.2.6		Տապանաքար	16-17-րդ դդ.	եկեղեցուց հվ-ամ	Տ	խիստ հողմահարված արձանագրությամբ, կիսով չափ թաղված հողի մեջ
	7.3			Եկեղեցի	5-7-րդ դդ.		Հ	ավերված, եկեղեցու մեջ և շուրջը կան արձանագիր որմնաքարեր
		7.3.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու խորանում	Հ
		7.3.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու մեջ	Հ
8				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՔԻԼԻՍԱ»	միջնադար	գյուղից 8 կմ հս	Հ
	8.1			Եկեղեցի	5-7-րդ դդ.	գյուղատեղիի հվ-աե մասում, Լեռնաջուր գետի աջակողմյան վտակի աջ ափին	Հ	ավերված
	8.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	Քիլիսա և Գյուլլուդարա լքված գյուղերի դպրոցի շենքի բակում, ճանապարհի մոտ	Հ	տեղափոխվել է եկեղեցուց
9				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից աե	Հ
10				ԴՈԼՄԵՆՆԵՐ		գյուղի մոտ	Հ
11				ԵԿԵՂԵՑԻ	6-7-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հս	Հ	ավերված, հողով ծածկված
	11.1			Գերեզմանոց	միջնադար	եկեղեցուց մոտ 200 մ հվ-աե, Լեռնաջուր գետի աջ ափին	Հ
12				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1976 թ.	գյուղի հս-աե կողմում, բլրի վրա	Տ
14				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՆՇԱՆ	17-18-րդ դդ.	գյուղի հս-աե կողմում, բլրի վրա	Տ	վերակառուցվել է վերջերս
15				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	19 դ.	գյուղի հվ-աե կողմում, զոհվածների հուշարձանի մոտ	Տ
	15.1			Հուշակոթող Մեծ եղեռնի զոհերին	1977 թ.	բլրի վրա	Հ	Ղարաքիլիսայի ճակատամարտի վայրում
16				ՍՐԲԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղից 7 կմ հվ, «Քիլիսա» գյուղատեղի տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Տ	ժայռի վրա պատկերված են պարզ խաչեր

5.42. Լեռնավան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի ամ եզրին	Հ
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղից 2 կմ ամ, «Խարաբեք» վայրում	Հ
3				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գյուղի մեջ	Հ
4				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1985 թ.	գյուղի հս մասում, բլրագագաթին	Տ
5				ՋՐԱՂԱՑ	19 դ.	գյուղի մեջ	Տ

5.44 Լոռու-Բերդ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք. ա. 2 հազ.	գյուղի հս-աե եզրին	Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-14-րդ դդ.	Լոռի Բերդ ամրոցից ամ	Հ
	2.1			Խաչքար	12 դ.	գերեզմանոցում	Հ	ընկած է գետնին, վերնամասը կոտրված
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղի տարածքում և ամ	Հ	1971-2002 թթ. պեղել է Ս. Դևեջյանը
	3.1			Դամբարան N 1	Ք. ա. 2 հազ. 1 կես	գյուղի ամ եզրին, դաշտի մեջ, ճանապարհի հվ եզրին	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1968, 2002 թթ.
	3.2			Դամբարան N 6	Ք. ա. 2 հազ.1 կես	գյուղի ամ եզրին, դաշտի մեջ, ճանապարհի հվ եզրին	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1971 թ., հայտ. բրոնզե կաթսա
	3.3			Դամբարան N 7	Ք. ա. 15-14-րդ դդ.	գյուղի ամ եզրին, դաշտի մեջ, ճանապարհի հվ եզրին	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1971 թ., հայտ. մարտակառք
	3.4			Դամբարան N 56` արքայական	Ք. ա. 7-6-րդ դդ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված եռախուց դամբարանը պեղվել է 1989 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր, առյուծի ծնոտ
	3.5			Դամբարան N 60	Ք. ա. 2 հազ. 1 կես	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1989 թ., ծածկված է հողով
	3.6			Դամբարան N 61	Ք. ա. 2 հազ.1 կես	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1989 թ., ծածկված է հողով
	3.6			Դամբարան N 63	Ք. ա. 7-6-րդ դդ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված երկխուց դամբարանը պեղվել է 1989 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր
	3.7			Դամբարան N 64	Ք. ա. 7-6-րդ դդ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված երկխուց դամբարանը պեղվել է 1990թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր
	3.8			Դամբարան N 65	Ք. ա. 3-2 հազ. սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, մանկապարտեզից ամ	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1991թ., հայտ. բրոնզե սուսեր և դաշույն
	3.9			Դամբարան N 74	Ք. ա. 3-2 հազ. սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի մոտ	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1990թ., հայտ. բրոնզե գեղարդ
	3.10			Դամբարան N 75	Ք. ա. 3-2 հազ. սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի վրա	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1990թ.
	3.11			Դամբարան N 77	Ք. ա. 3-2 հազ. սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի վրա	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1992թ., հայտ. բրոնզե գեղարդ
	3.12			Դամբարան N 79	Ք. ա. 3-2 հազ. սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի աե ստորոտում	Հ	պեղվել է 1998թ., քարե զրահով և կրոմլեխով հիմնահողային դամբարանում հայտնաբերվել են գունանկարների դաջվածքներ
	3.13			Դամբարան N 93	Ք. ա. 7-6-րդ դդ.	գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված երկ-խուց դամբարանը պեղվել է 1997թ., հայտ. զոհաբեված ձիեր
	3.14			Դամբարան N 94	Ք. ա. 3-2 հազ. սահմ.	գյուղ տանող ճանապարհի աջ կողմում	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված կեղծ թաղակապ ծած-կով դամբարանը պեղվել է 1996թ., հայտ. գունազարդ կարասներ
	3.15			Դամբարան N 100` արքայական	Ք. ա. 3-2 հազ. սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, ճանապարհից հս	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1997թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր
4				ԵԿԵՂԵՑԻ	4-5-րդ դդ.	Լոռի Բերդ քաղաքատեղիի պարիսպներից 300 մ հս-աե	Հ	պահպանվել են հիմնապատերը
5				ԵԿԵՂԵՑԻ	12-13-րդ դդ.	Լոռի Բերդ ամրոց տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	ավերված
	5.1			Խաչքար	12 դ.	եկեղեցու հս մուտքից աջ	Հ	հենած է պատին
	5.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու հս մուտքից աջ	Հ	ընկած է գետնի վրա
6				ԽԱՉՔԱՐ	11-12-րդ դդ.	Ձորագետի կիրճում, Միսխանայի և Ձորագետի միախառնման վայրում	Հ	ընկած է գետնի վրա
7				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից Լոռի Բերդ քաղաքատեղի տանող ճանապարհին, 1 կմ հեռ. Միսխանա կիրճից	Հ
8				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից Լոռի Բերդ քաղաքատեղի տանող ճանապարհին, 1 կմ հեռ. Միսխանա կիրճից	Հ
9				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղում, տան բակում	Հ
10				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	Լոռի Բերդ ամրոցից մոտ 400 մ հս	Հ	վերնամաս
11				ԽԱՉՔԱՐ	1284 թ.	գյուղից 1.5 կմ աե, ձորափին	Հ	պատվանդանի վրա
12				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԼՈՌԻ ԲԵՐԴ	11-18-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ աե, Ձորագետ և Միսխանա գետերի միախառնման վայրում	Հ	հրվանդանի վրա
	12.1			Միջնաբերդ	11-18-րդ դդ.	հրվանդանի աե մասում	Հ
		12.1.1		Պարիսպ	11-14-րդ դդ.	միջնաբերդի ամ եզրագծով, երկու կիրճերի միջև	Հ
		12.1.2		Մուտք	11-16-րդ դդ.	պարսպի հս-աե ծայրին, կիրճի եզրին	Հ	ամրացված է երկու աշտարակներով
		12.1.3		Խանդակ	11-16-րդ դդ.	պարսպի երկարությամբ, արտաքուստ	Հ
		12.1.4		Պալատ	11 դ.	միջնաբերդի հվ եզրին	Հ
		12.1.5		Եկեղեցի	11 դ.	միջնաբերդի կենտրոնական մասում	Հ	վերակառ. 14-15-րդ դդ., 19 դ.
			12.1.5.1	Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու մոտքի մոտ	Հ	հատված
			12.1.5.2	Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու մուտքի աջ կողմում	Հ	բազալտից
			12.1.5.3	Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու մուտքի ձախ կողմում	Հ	բազալտից
			12.1.5.4	Խաչքար	12-14-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու խորանի հս պատին	Հ
			12.1.5.5	Խաչքար	12-14-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հս պատին	Հ	հատված
			12.1.5.6	Խաչքար	12-14-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հս պատին	Հ	հատված
		12.1.6		Եկեղեցի	12-13-րդ դդ.	միջնաբերդի հս-աե մասում	Հ
			12.1.6.1	Խաչքար	13-14-րդ դդ.	եկեղեցու ներսում		հատված
		12.1.7		Մատուռ-դամբարան	1251 թ.	միջնաբերդի կենտրոնական մասում
		12.1.8		Բաղնիք	11-13-րդ դդ.	միջնաբերդի մուտքից մոտ 100 մ հվ	Հ
		12.1.9		Բաղնիք	11-13-րդ դդ.	Ձորագետի կիրճի եզրին, պալատից աե	Հ	ավերված
		12.1.10		Ջրավազան	12-13-րդ դդ.	Ձորագետի կիրճի եզրին, երկրորդ բաղնիքի մոտ	Հ
		12.1.11		Ջրավազան	12-13-րդ դդ.	Ձորագետի կիրճի եզրին, առաջին ջրավազանից 4 մ աե	Հ
		12.1.12		Բնակելի տուն	12-13-րդ դդ.	ջրավազաններից 4 մ հս	Հ
		12.1.13		Քարայր-մթերանոց	միջնադար	ջրավազանների մոտ	Հ
		12.1.14		Ջրամբար	11-12-րդ դդ.	միջնաբերդի կենտրոնական մասում	Հ
		12.1.15		Ձիթհան	11-12-րդ դդ.	միջնաբերդի հվ-աե մասում	Հ	պահպանվել է քարը
		12.1.16		Գաղտնուղի	11 դ.	միջնաբերդի հս-աե եզրին, Միսխանա գետի ձորում	Հ
		12.1.17		Խաչքար	9 դ.	Լոռի Բերդ ամրոցի աե մասում
		12.1.18		Խաչքար	12 դ.	Լոռի Բերդ ամրոցից 500 մ հս-աե		ընկած է գետնին
		12.1.19		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	Լոռի Բերդից մոտ 300 մ հս		ընկած է գետնին, արձանագիր մասը
		12.1.20		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	Լոռի Բերդ ամրոցից 300 մ հս		ընկած է գետնին, արձանագիր մասը
		12.1.21		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	Լոռի Բերդ ամրոցի աե մասում
	12.2			Թաղամաս Շահաստան	12-13-րդ դդ.	քաղաքատեղիի ամ հատվածում	Հ	սարահարթի վրա
		12.2.1		Պարիսպ	12-13-րդ դդ.	թաղամասի ամ եզրագծով, երկու կիրճերի միջև	Հ
		12.2.2		Եկեղեցի	13 դ.	թաղամասի հս-աե մասում	Հ
			12.2.2.1	Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու մոտ	Հ
		12.2.3		Գերեզմանոց	11-14-րդ դդ., 20 դ.	թաղամասի ամ մասում	Հ
			12.2.3.1	Խաչքար	միջնադար	գերեզմանոցի հս-աե մասում	Հ	հատված
			12.2.3.2	Խաչքար	16-17-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ
			12.2.3.3	Խաչքար	միջնադար	գերեզմանոցի հս մասում	Հ	պահպանված է խաչաքանդակ պատվանդանը
			12.2.3.4	Խաչքար	միջնադար	գերեզմանոցի հս մասում	Հ	պահպանված է խաչաքանդակ պատվանդանը
		12.2.4		Ջրատար	11 դ.	թաղամասի կենտրոնական մասի ողջ երկարությամբ	Հ	ձգվում է ամ-ից աե
		12.2.5		Ճանապարհ	11 դ.	միջնաբերդի պարսպի հս անկյունից մինչև Միսխանա գետի ափը	Հ
		12.2.6		Կամուրջ	11-12-րդ դդ.	Միսխանա գետի վրա	Հ
		12.2.7		Կամուրջ	11-12-րդ դդ.	Ձորագետի և Միսխանա գետերի միացման մասում	Հ	ավերված
		12.2.8		Աշտարակ	11-13-րդ դդ.	Միսխանա գետի աջ ափին	Հ	կառույցում կա աղբյուրի ակունք
		12.2.9		Քարայր-կացարան	12-13-րդ դդ.	Ձորագետի կիրճում	Հ
		12.2.10		Քարայր-կացարանների համալիր	12-13-րդ դդ.	Միսխանա գետի կիրճում	Հ
	12.3			Արվարձան «Կենտագեղ»	10-15-րդ դդ.	Միսխանա գետի հս սարահարթի վրա, միջնաբերդի դիմաց	Հ	պահպանվել են հիմնապատերը, արվարձանը մատենագիր աղբյուրներում երբեմն նշվում է որպես գյուղ
		12.3.1		Եկեղեցի «Կենտագեղցու Ժամ»	12-13-րդ դդ.	գյուղից 3 կմ հվ-աե	Հ	կիսավեր
	12.4			Արվարձան «Ամրակից»	12-13-րդ դդ.	Ձորագետի կիրճի աե սարահարթի վրա, միջնաբերդի դիմաց	Հ
13				ՋՐԱՂԱՑ	11-12-րդ դդ.	Ձորագետի կիրճում, Միսխանայի և Ձորագետի միախառմնան վայրում	Հ

5.45. Լորուտ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք.ա. 3-2 հազ.	գյուղից 3 կմ աե, «Վարար աղբյուր» վայրում	Հ
2				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք.ա. 3-2 հազ.	գյուղից 3 կմ հվ	Հ
	2.1			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 3-2 հազ.		Հ
3				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք.ա. 2 հազ.	գյուղից 15 կմ հվ, սարի գագաթին, «Փռվաշեն» վայրում	Հ
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	14-15-րդ դդ.	գյուղից 5 կմ հվ	Հ
5				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	միջնադար	գյուղից 4 կմ աե	Հ
6				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԿԾՎՈՒՏ»	13-14-րդ դդ.	գյուղից 10 կմ հվ	Հ
7				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄՈՏՔՈՐ»	11-17-րդ դդ.	գյուղից 7 կմ հվ-ամ	Հ
	7.1			Եկեղեցի	12-13-րդ դդ.		Հ
	7.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	7.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	7.4			Խաչքար	13 դ.		Հ
8				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ ԱՅՐ (ԷՐ)»	12-17-րդ դդ.	գյուղից 18 կմ հվ, Սարի բուլաղ գետակի աջ ափին	Հ

	8.1			Գերեզմանոց	10-15-րդ դդ.		Հ
		8.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		8.1.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		8.1.3		Խաչքար	14 դ.		Հ
	8.2			Քարայր «Սոթա Վարդապետի էր»	Ք. ա. 13-9 դդ, 10-12-րդ դդ.	«Ծակ քար» հանդամասում	Հ
		8.2.1		Խաչքար «Սիրուն խաչ»	13 դ.	քարայրի մոտ	Հ
9				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՔՈՒՐԹԻԿ»	միջնադար		Հ
10				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 3-2 հազ.	գյուղից 18 կմ հվ, «Դաշտաբաց» վայրում	Հ
11				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 3-2 հազ.	Լորուտ գետի աջ ափին	Հ
12				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2 հազ.	«Ջոմնի» վայրում	Հ
13				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	գյուղից 15 կմ հեռու, «Նազարի դաշտ» վայրում	Հ
14				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	գյուղի մեջ, «Վերին թաղ»-ում	Հ
15				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	1898 թ.	գյուղի մեջ	Տ
	15.1			Գերեզմանոց	12-17-րդ դդ.		Հ
16				ԿԱՄՈՒՐՋ	միջնադար	Լորուտ գետի վրա	Հ
17				ԿԱՄՈՒՐՋ	միջնադար	Լորուտ գետի վրա	Հ

5.46. Լուսաղբյուր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի ամ մասում
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի հս-ամ մասում
3				ԵԿԵՂԵՑԻ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 2,5 կմ հս-աե
	3.1			Գերեզմանոց	6-15-րդ դդ.
	3.2			Կոթող	6 դ.	եկեղեցու բեմի վրա
4				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գյուղի մեջ	Տ
	4.1			Գերեզմանոց	19-20-րդ դդ.		Տ
		4.1.1		Տապանաքար	1812 թ.		Տ
5				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	գյուղի մեջ	Տ
6				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ «ԼՈՒՍԱՂԲՅՈՒՐ»	1977 թ.	գյուղի մեջ, նախորդից ոչ հեռու	Հ

5.47. Խնկոյան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի ամ մասում	Տ
2				ԵԿԵՂԵՑԻ	1863 թ.	գյուղի մեջ	Տ
	2.1			Գերեզմանոց	19 դ.	եկեղեցու շուրջը	Տ
3				ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆ ԽՆԿՈ-ԱՊՈՐ	1970 թ.	գյուղի մեջ	Հ
	3.1			Հուշարձան Խնկո-Ապոր	1970 թ.	թանգարանի դիմաց	Հ

5.48. Ծաթեր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-13-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հս, «Ճգնավորի վանք» տանող ճանապարհին	Հ	ձորի պռնկին
	1.1			Խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ
	1.2			Խաչքար	12 դ.		Հ
2				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.		Հ
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.		Հ
4				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	12 դ.	գյուղի հվ եզրին	Հ
	4.1			Գերեզմանոց	12-13-րդ դդ.		Հ
		4.1.1		Խաչքար	12 դ.		Հ
	4.2			Զանգակատուն	13 դ.		Հ
		4.2.1		Խաչքար	10 դ.	ագուցված է զանգակատան հս պատի մեջ	Հ	հատված
		4.2.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է զանգակատան հս պատի մեջ	Հ
		4.2.3		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է զանգակատան ամ ճակատին	Հ	հատված
		4.2.4		Խաչքար պարոն Դեղի	1303 թ.	ագուցված է զանգակատան ամ ճակատին	Հ
		4.2.5		Խաչքար	1557 թ.	ագուցված է զանգակատան աե պատի մեջ	Հ
	4.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու բեմում	Հ
	4.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու աե պատուհանի մեջ, աջ կողմում	Հ
	4.5			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու աե պատուհանի մեջ, ձախ կողմում	Հ
	4.6			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու խորանի ձախ խորշում	Հ
	4.7			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու խորանի ձախ խորշում	Հ	հատված
	4.8			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատի խորշում	Հ
	4.9			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատի խորշի վերևում	Հ	հատված
	4.10			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատի խորշում	Հ
	4.11			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատի խորշի վերևում	Հ
5				ԵԿԵՂԵՑԻ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ՎԱՆՔ»	11-12-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հս	Հ
	5.1			Խաչքար Զաքարեի	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու աե պատին	Հ
6				ԽԱՉՔԱՐ	10 դ.	գյուղից 350 մ աե	Հ	ձորում
7				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 1.5 կմ հս	Հ	դաշտում
8				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 1.5 կմ հս	Հ	դաշտում
9				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 300 մ աե	Հ	ձորում, հատված
10				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղից 800 մ հս-ամ	Հ	դաշտում
11				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1946 թ.	գյուղի մեջ	Տ
12				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1972 թ.	գյուղի մեջ	Տ
13				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	Ք.ա. 3-1 հազ.	գյուղի աե մասում, Դեբեդի կիրճում	Հ

5.49. Ծաղկաբեր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20-րդ դդ.	գյուղից հս-աե	Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20-րդ դդ.	գյուղի աե մասում	Հ
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱԳՈՅԻ ՔԱՐԵՐԻ ԽԱՐԱԲԱ»	15-18-րդ դդ.	գյուղից 1,5 կմ հվ	Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՇԱՐԱՆ ՔԱՐԵՐԻ ԽԱՐԱԲԱ»	15-18-րդ դդ.	գյուղից 1,2 կմ հվ	Հ
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՊԵՌՆՈՒՑԻ ԽԱՐԱԲԱ»	15-18-րդ դդ.	գյուղից 0,6 կմ հվ	Հ
6				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՓԱՐՉԱԽԼՈՒԻ ԽԱՐԱԲԱ»	15-18-րդ դդ.	գյուղից 0,8 կմ հվ	Հ
7				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ	10-12-րդ դդ.	գյուղից 3,5 կմ հս-ամ	Հ
8				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գյուղի մեջ	Տ
	8.1			Գերեզմանոց	19-20-րդ դդ.		Տ
9				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1975 թ.	գյուղի մեջ	Տ

5.50. Ծաղկաշատ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-20-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
	1.1			Եկեղեցի	13 դ.		Հ
		1.1.1		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու խորանում	Հ
	1.2			Խաչքար	11 դ.	հենած է եկեղեցու ամ ճակատին	Հ
	1.3			Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու ամ պատի մոտ	Հ	ստորին հատվածը՝ երկատված
	1.4			Խաքար	13 դ.	եկեղեցուց հս	Հ	պատվանդանի վրա
	1.5			Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու հս անկյան մոտ	Հ	տեղահանված, վերին եզրի կենտրոնը վնասված
	1.6			Թևավոր խաչ	13 դ.	հենած է եկեղեցու հս ճակատին	Հ	արձանագիր բեկոր
	1.7			Շինություն	17 դ.	եկեղեցուց 8 մ հս-ամ	Տ	ավերված
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղից 2 կմ հս-աե	Հ
	2.1			Գերեզմանոց	13 դ.		Հ
		2.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 12-10-րդ դդ.	գյուղից 3 կմ հս-ամ, ճանապարհի վրա	Հ
4				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 8-7-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հվ-աե, «Քաչալ թափա» վայրում	Հ	1982 թ. կատարվել են մասնակի պեղումներ
5				ԵԿԵՂԵՑԻ		գյուղից 3 կմ հվ-ամ	Հ
6				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղից աե	Հ
7				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	13 դ.	գյուղից հվ	Հ

5.52. Կաթնաջուր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի ամ եզրին	Տ
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՂՈԹՈՒՐ»	միջնադար	գյուղից 4-5 կմ հվ	Հ
3				ԵԿԵՂԵՑԻ	1866 թ.	գյուղի մեջ	Հ
4				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1967 թ.	գյուղի մեջ	Տ
5				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1980 թ.	գյուղի մեջ	Տ
6				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՍՏԵՓԱՆ ՇԱՀՈՒՄՅԱՆԻՆ	1961 թ.	գյուղի մեջ	Հ

5.54. Կաճաճկուտ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ ՍԵԴՎԻ («ՍԵԴՎԱ ՂԱԼԱ»)	13-14-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ հվ, Սեդվու վանքից 0.5 կմ հվ-աե, «Ղուլի ղաշ» վայրում	Հ
	1.1			Աշտարակ	13 դ.		Հ	եռահարկ
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՍԵԴՎԻ	10-13-րդ դդ.		Հ
	2.1			Գերեզմանոց			Հ
		2.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.1.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.1.4		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.1.5		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.1.6		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.1.7		Խաչքար	13 դ.		Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-13-րդ դդ.	Աքորի գյուղ տանող ճանապարհին	Հ
	3.1			Խաչքար	12 դ.		Հ
	3.2			Խաչքար	13 դ.		Հ
	3.3			Խաչքար	13 դ.		Հ
	3.4			Խաչքար	13 դ.		Հ
	3.5			Խաչքար	13 դ.		Հ
4				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղի մեջ	Հ
5				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	Սեդվու վանքից 500 մ հս	Հ
6				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	Սեդվու վանքից 2 կմ աե	Հ
7				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	Սեդվու վանքից 2 կմ աե	Հ
8				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	Սեդվու վանքից 6 կմ հվ-աե	Հ
9				ՄԱՏՈՒՌ	13 դ.	Սեդվու վանքից 800 մ հս-աե	Հ
	9.1			Գերեզմանոց	13 դ.	մատուռի մոտ	Հ
		9.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
		9.1.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		9.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
10				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԵԴՎՈՒ ՍԲ. ՆՇԱՆ	13-14-րդ դդ.	գյուղից 3 կմ հվ	Հ	ձորում
	10.1			Գերեզմանոց	12-14-րդ դդ.		Հ
		10.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
		10.1.2		Տապանաքար	13-14-րդ դդ.		Հ	հարթ, զարդանախշ
		10.1.3		Տապանաքար	13-14-րդ դդ.	նախորդի մոտ	Հ	հարթ, խաչապատկերով
	10.2			Եկեղեցի	12-13-րդ դդ.	կից է Սբ. Նշան եկեղեցուն հս-ից	Հ	փոքր, միանավ դահլիճ
	10.3			Եկեղեցի Սբ. Նշան	13 դ.		Հ
	10.4			Զանգակատուն	13 դ.	կից է Սբ. Նշան եկեղեցուն հվ-ից	Հ
	10.5			Միաբանության շենք	13-14-րդ դդ.	Սբ. Նշան եկեղեցուց հվ	Հ
	10.6			Շրջապարիսպ	13 դ.		Հ
11				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ-ՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	միջնադար	ձորում	Հ

5.55. Կարմիր Աղեկ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ «ՍՂՆԱԽԻ ԶԱՌ»	10-16-րդ դդ.	գյուղից հվ	Հ
	1.1			Գերեզմանոց	10-13-րդ դդ.		Հ
		1.1.1		Խաչքար	11 դ.		Հ
		1.1.2		Խաչքար	12 դ.		Հ
		1.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		1.1.4		Խաչքար	15 դ.		Հ
		1.1.5		Խաչքար	15 դ.		Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	16-17-րդ դդ.	գյուղի հս մասում	Հ
	2.1			Խաչքար Ավագի	15 դ.		Հ
	2.2			Խաչքար	16 դ.		Հ
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՂԵԳԻ»	10 դ.	գյուղի ամ եզրին	Հ
	3.1			Գերեզմանոց	10-13-րդ դդ.	եկեղեցու մոտ	Հ
		3.1.1		Թևավոր խաչ	12-13-րդ դդ.		Հ
		3.1.2		Խաչքար	12 դ.		Հ
		3.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		3.1.4		Խաչքար	13 դ.		Հ
	3.2			Եկեղեցի	10 դ.		Հ
4				ՄԱՏՈՒՌ		գյուղից 1 կմ ամ	Հ
	4.1			Խաչքար	1207 թ.	մատուռի մեջ	Հ
	4.2			Խաչքար Խոսրովի	13 դ.	մատուռի մոտ	Հ
	4.3			Խաչքար Հովհաննեսի	13 դ.	մատուռի մեջ	Հ
	4.4			Խաչքար «Տերունական»	13 դ.	մատուռի մեջ	Հ
5				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ			Հ

5.56. Կողես գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-17-րդ դդ.	գյուղի ամ եզրին, գյուղ տանող ճանապարհից աջ	Հ
	1.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	1.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	արձանագիր, խրված է հողի մեջ
	1.3			Խաչքար	1241 թ.		Հ	պատվանդանի վրա, 3 խաչքարերից մեջտեղինը
	1.4			Խաչքար	1241 թ.		Հ	բարձր պատվանդանի վրա, 3 խաչքարերից հս-ը
	1.5			Խաչքար	1509 թ.		Հ
	1.6			Խաչքար Տուտիկ Իշխանի	1241 թ.		Հ	բարձր պատվանդանի վրա, 3 խաչքարերից հվ-ը
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-17-րդ դդ.	գյուղից ամ, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Տ
	2.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա, արձանագիր
3				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՏՈՒՏԿԱԴՈՒՌ»	միջնադար	գյուղից ամ	Հ
4				ԴԱՄԲԱՐԱՆ «ՏԱԴԵՈՐԴՈՒ»	միջնադար	գյուղի ամ ծայրին	Հ
5				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.		Հ
6				ԵԿԵՂԵՑԻ	10 դ.	գյուղի հվ եզրում, Կողեսի ձորում, Ձորագետի աջ ափին	Հ
	6.1			Գերեզմանոց	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու մոտ, Ձորագետի ձախ ափին, քարայրի դիմաց	Հ
		6.1.1		Խաչքար «Բեմ»	13 դ.		Հ
		6.1.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		6.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		6.1.4		Կոթող	7 դ.		Հ	քառակող
7				ԵԿԵՂԵՑԻ	16-17-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ	պահպանվել են հիմքերը
	7.1			Գերեզմանոց		եկեղեցու շրջակայքում	Հ
		7.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		7.1.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		7.1.3		Տապանաքար	1554 թ.		Հ
		7.1.4		Տապանաքար	16 դ.		Հ
		7.1.5		Տապանաքար	16 դ.		Հ
		7.1.6		Տապանաքար	16 դ.		Հ
		7.1.7		Տապանաքար	16 դ.		Հ
		7.1.8		Տապանաքար	16 դ.		Հ
8				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	գյուղից հվ	բլրի լանջին

9				ԵԿԵՂԵՑԻ «ՎԱՆՔ»	11-13-րդ դդ.	գյուղից հվ-ամ	Հ
10				ԵԿԵՂԵՑԻ	12-13-րդ դդ.	գյուղի դպրոցամերձ հողամասի մոտ, «Քարի գլուխ» վայրում	Հ	ավերված
	10.1			Գերեզմանոց	միջնադար	եկեղեցու շրջակայքում	Հ
		10.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
		10.1.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
		10.1.3		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հենած է քարե ցանկապատին
		10.1.4		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	երկու խաչքարերից հս-ը
		10.1.5		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	երկու խաչքարերից հվ-ը
	10.2			Կոթող	6 դ.	եկեղեցու մեջ	Հ
11				ԽԱՉՔԱՐ	9 դ.	գյուղից հվ-աե	Հ	քարե ցանկա-պատին հենած
12				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղի ժամանակակից գերեզմանոցի հվ-աե եզրին	Հ	պատվանդանի վրա
13				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գյուղի հս-ամ եզրին, Երկրորդ աշխարհա-մարտում զոհվածների հուշարձանից 30 մ հեռու	Հ	պատվանդանի վրա
14				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գյուղից ամ, գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ եզրին	Հ	պատվանդանի վրա
15				ԿԱՄՈՒՐՋ	12-13-րդ դդ.	գյուղի ամ եզրում, Տուտկաջուր վտակի վրա	Հ
16				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1979 թ.	գյուղից 1 կմ ամ	Տ
17				ՄԱՏՈՒՌ	10-11-րդ դդ.	ձորի մեջ, ժայռին կից	Հ
	17.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռի ամ մասում	Հ
18				ՄԱՏՈՒՌ	12-13-րդ դդ.	ձորում	Հ
19				ՄԱՏՈՒՌ	13 դ.	գյուղի մեջ	Տ
	19.1			Թևավոր խաչ	13 դ.	հենած է մատուռի հվ պատին		արձանագիր, ստորին մասը կոտրված
	19.2			Խաչքար	10-11-րդ դդ.	մատուռի մոտ	Հ	հատված
	19.3			Խաչքար	11-12-րդ դդ.	մատուռի մեջ	Հ
	19.4			Խաչքար	11-12-րդ դդ.	մատուռի մոտ	Հ
	19.5			Խաչքար	11-12-րդ դդ.	մատուռի մոտ	Հ
20				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ	10-13-րդ դդ.	ձորում	Հ

5.57. Կուրթան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ «ԾՏԱԲԵՐԴ»	Ք. ա. 3-1 հազ.	գյուղից հվ-ամ, Գյառգյառ գետի ձախ ափին	Հ
	1.1			Բնակատեղի	Ք. ա. 3-1 հազ.		Հ	ամրացված
2				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք. ա. 4-3 հազ.	գյուղից 1 կմ հվ-ամ, Գտեվանքից աե	Հ	վերգետնյա նյութերը պահվում են գյուղի թանգարանում
	2.1			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 4-3 հազ.		Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-20-րդ դդ.	գյուղի հս-աե եզրին	Հ
	3.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա, ստորին մասը
	3.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս կողմում	Հ	պատվանդանի վրա, վերնամասը
	3.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ	պատվանդանի վրա
	3.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռից հվ	Հ	գետնի վրա կանգնեցված
	3.5			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ	պատվանդանի վրա, ստորին հատվածը, երկատված
	3.6			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռից աե	Հ	վերնամաս
	3.7			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	3.8			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	3.9			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	3.10			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	3.11			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի ամ մասում	Հ
	3.12			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ
	3.13			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռից աե	Հ
	3.14			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	մատուռից աե	Հ
	3.15			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ
	3.16			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ
	3.17			Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ
	3.18			Խաչքար	1246 թ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ
	3.19			Խաչքար	1248 թ.	գերեզմանոցի ամ մասում	Հ
	3.20			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ
	3.21			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ
	3.22			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ	պատվանդանի վրա
	3.23			Խաչքար	13 դ.	մատուռից աե	Հ
	3.24			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ	պատվանդանի վրա
	3.25			Խաչքար	13 դ.	մատուռից հվ	Հ	պատվանդանի վրա
	3.26			Խաչքար	13 դ.	մատուռից աե	Հ	պատվանդանի վրա
	3.27			Խաչքար	13 դ.		Հ	պատվանդանի վրա, երկատված
	3.28			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ	պատվանդանի վրա
	3.29			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ
	3.30			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի հվ-աե մասում	Հ
	3.31			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ
	3.32			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ	պատվանդանի վրա
	3.33			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.34			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ
	3.35			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ
	3.36			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.37			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.38			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.39			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.40			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	գերեզմանոցի հվ-աե մասում	Հ
	3.41			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ	պատվանդանի վրա
	3.42			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.43			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.44			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.45			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.46			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	մատուռից աե	Հ
	3.47			Խաչքար	13-15-րդ դդ.	մատուռից աե	Հ
	3.48			Խաչքար	14 դ.	գերեզմանոցի հվ-աե մասում	Հ
	3.49			Խաչքար	14-15-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս մասում	Հ
	3.50			Խաչքար	15 դ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ	պատվանդանի վրա
	3.51			Խաչքար	15-16-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս մասում	Հ
	3.52			Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ
	3.53			Խաչքար	15-16-րդ դդ.	գերեզմանոցի հս մասում	Հ
	3.54			Խաչքար	15-16-րդ դդ.	գերեզմանոցի կենտրոնում	Հ
	3.55			Խաչքար	16 դ.	գերեզմանոցի աե մասում	Հ
	3.56			Խաչքար Բեկիջանի	15-16-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	3.57			Խաչքար Սբ. Գևորգ	1086 թ.		Հ
	3.58			Խաչքար Էլիազի և Ճանանի	13-14-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	3.59			Մատուռ	10-11-րդ դդ.		Հ
	3.60			Մատուռ Սբ. Կիրակի	13 դ.		Հ	վերակառ. 1940-ական թթ.
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-17-րդ դդ.	գյուղից ամ, Գտեվանքից 100 մ հս	Հ	դաշտի մեջ
	4.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	4.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	4.3			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
5				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-14-րդ դդ.	Կուրթանի ձորում	Հ
	5.1			Խաչքար	1229 թ.		Հ
	5.2			Խաչքար	13 դ.		Հ
	5.3			Խաչքար	13 դ.		Հ	երկու խաչքարերից հվ-ը
	5.4			Խաչքար	13 դ.		Հ	երկու խաչքարերից հս-ը
	5.5			Մատուռ	13 դ.		Հ
6				ԵԿԵՂԵՑԻ	5 դ.	գյուղի հվ-ամ եզրին, գոմերի մոտ	Հ
	6.1			Գերեզմանոց	5-18-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջ	Հ
		6.1.1		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց աե	Հ
7				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	5-6-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ	կիսավեր, միանավ
	7.1			Գերեզմանոց	12-17-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջ	Հ
		7.1.1		Տապանաքար Պարապ Քյոխվի	1722 թ.	եկեղեցու մոտ	Հ	գյուղի հիմնադրի գերեզմանն է
	7.2			Զանգակատուն	1884 թ.	եկեղեցուն կից է ամ-ից	Տ
8				ԵԿԵՂԵՑԻ ԳՏԵՎԱՆՔ	6 դ.	Վարդաբլուր և Կուրթան գյուղերի միջև, խճուղու եզրին	Հ	միանավ, կիսավեր
	8.1			Գերեզմանոց	12-17-րդ դդ.		Հ
		8.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		8.1.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		8.1.3		Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	8.2			Խաչքար	12 դ.	եկեղեցու մեջ	Հ
9				ԵԿԵՂԵՑԻ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ԱՅՐ»	11 դ.	գյուղի աե ծայրին, ձորում	Հ	ժայռափոր
	9.1			Խաչքար	9-10-րդ դդ.	քարայր-եկեղեցու առջև	Հ	պատվանդանի վրա
10				ԽԱՉՔԱՐ	10-11-րդ դդ.	գյուղի թանգարանի բակում	Հ
11				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղի թանգարանի բակում	Հ
12				ԿԱՄՈՒՐՋ	12-13-րդ դդ.	Ձորագետի վրա	Հ	ավերված, պահպանվում են հետքերը
13				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1950-60 ական թթ.	գյուղի մեջ, ձոր տանող ճանապարհի ձախ եզրին	Տ
14				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԱՆԴՐԱՆԻԿԻՆ	1990-ական թթ.	«Մշակույթի տան» մոտ	Հ
	14.1			Խաչքար	12 դ.	հուշարձանի մոտ	Հ
15				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1969 թ.	գյուղի ամ կողմում	Տ
16				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ Ա. ՄԻԿՈՅԱՆԻՆ		դպրոցի բակում	Տ
17				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ԿԱՐԱՊԵՏ	5-7-րդ դդ.	Կուրթանի ձորում, կիրճի ձախ ափին	Հ
18				ՋՐԱՂԱՑ	13 դ.	Կուրթանի ձորում, գետի ձախ ափին	Հ
19				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՀՆԵՎԱՆՔ	7-12-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հվ-աե, Կուրթանի ձորում	Հ	լեզվակաձև հրվանդանի վրա
	19.1			Գավիթ	12 դ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	Հ	պահպանվել են որմնախարիսխները
	19.2			Գերեզմանոց	9-14-րդ դդ.		Հ
		19.2.1		Խաչքար	15 դ.	եկեղեցու հս պատի տակ	Հ
	19.3			Եկեղեցի	7 դ.		Հ	վերակառ. 1154 թ., եռախորան
		19.3.1		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	աե պատի տակ	Հ	պահպանվել է վերնամասը
		19.3.2		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	աե պատի տակ	Հ	ստորին մասը
	19.4			Եկեղեցի	12-13 դ.		Հ	պահպանվել է խորանը
	19.5			Զանգակատուն	13 դ.		Հ
	19.6			Մատուռ	12-13-րդ դդ.	վանքից աե	Հ	բլրակի վրա, ավերված
	19.7			Միաբանության շենք	9-14-րդ դդ.	եկեղեցուց 50 մ աե	Հ
	19.8			Շրջապարիսպ	միջնադար	եզերում է համալիրը	Տ	պահպանվել են հիմնապատերը
	19.9			Տապանատուն	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու մոտ	Հ
	19.10			Օժանդակ շինություն	12-13-րդ դդ.	եկեղեցուց հվ-աե	Հ
20				ՔԱՐԱՅՐ-ՄԱՏՈՒՌ «ԹՈՒՐՓԱՆԴԱՑ»	միջնադար	Հնեվանքի և Կուրթանի ձորերում	Հ
21				ՔԱՐԱՅՐ-ՄԱՏՈՒՌ «ՍՂՆԱԽ»	միջնադար	գյուղից հվ-ամ, Հնեվանքի ձորում	Հ

5.58. Հագվի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	12-13-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
	1.1			Գերեզմանոց	10-15 դ.		Հ
		1.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
		1.1.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		1.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		1.1.4		Խաչքար	1487 թ.		Հ
		1.1.5		Խաչքար	15 դ.		Հ
		1.1.6		Խաչքար	15 դ.		Հ
	1.2			Հուշաղբյուր	1972 թ.		Տ
2				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղից 0.5 կմ հս	Հ
3				ԽԱՉՔԱՐ ՄԵՏԱԲԻ	1204 թ.	գյուղ մտնող ճանապարհի եզրին	Հ
4				ԽԱՉՔԱՐ	1287 թ.	գյուղի մեջ	Հ	երկաստիճան պատվանդանի վրա
5				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	գյուղից 0.5 կմ հս	Հ
6				ԽԱՉՔԱՐ	16 դ.	գյուղից 0.5 կմ հս	Հ
7				ԽԱՉՔԱՐ «ԽԵՉԻ ԽՈՐ»	12-13-րդ դդ.	գյուղից հվ-ամ	Հ
8				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	20 դ. սկիզբ	գյուղի հվ-ամ մասում	Տ
	8.1			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է հս պատին	Հ
9				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԳՆԴԱՊԵՏ Հ. ՕՀԱՆՅԱՆԻՆ	1975 թ.	գյուղում	Տ	Է. Օհանյանի տան մոտ
10				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1980 թ.	գյուղից 0.5 կմ հս-աե	Տ

5.59.2 Հայդարլի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ		գյուղից հվ-աե	Հ

5.59.3 Քիլիսա գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՔԻԼԻՍԱ»	միջնադար	գյուղի հս-աե եզրին	Հ
	1.1			Եկեղեցի	5-7-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
		1.1.1		Խաչքար	միջնադար	դպրոցի բակում	Հ

5.60. Հաղպատ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ «ԱԹՈՌԻԿ»	Ք. ա. 2-1 հազ.	Ալավերդու ջրամաքրման կայանից մոտ 1 կմ հս	Հ
	1.1			Բնակատեղի	Ք. ա. 2-1 հազ.		Հ
	1.2			Գյուղատեղի	10-13-րդ դդ.	Կայան ամրոցի դիմաց	Հ
		1.2.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
		1.2.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		1.2.3		Խաչքար Սբ. Սարգիս	1279 թ.		Հ	հատված, ընկած է գետնին, կանգնեցրել են Մանուելը և այլոք
	1.3			Դիտակետ-աշտարակ	10-13-րդ դդ.		Հ	ավերված
	1.4			Մատուռ «Աթոռիկ»	13 դ.		Հ	ավերված
	1.5			Ջրանցույց	10-15-րդ դդ.		Հ	կիսավեր
2				ԱՄՐՈՑ «ԿԱՅԱՆԲԵՐԴ»	1233 թ.	գյուղի հվ-ամ մասում, հրվանդանի վրա	Հ	կառուցել է Հաղպատի վանահայր Հովհաննեսը
	2.1			Դսեվանք (Դրսեվանք, Սբ. Աստվածածին)	1233 թ.	ամրոցի հվ-աե մասում, ժայռի գլխին	Հ	կառուցել է Հաղպատի վանահայր Հովհաննեսը
		2.1.1		Խաչքար	13 դ.
		2.1.2		Տապանաքար	1835 թ.		Հ
		2.1.3		Օժանդակ շինություններ	13 դ.		Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-12-րդ դդ.	գյուղից 7 կմ հս-ամ, Ալավերդի-Ախթալա ճանապարհի ձախ կողմում	Հ
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-15-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ հս-աե	Հ
	4.1			Խաչքար	13 դ.		Հ
5				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-15-րդ դդ.	նախկին ԲՄԿ-ի տարածքում	Հ
	5.1			Եկեղեցի	13 դ.		Հ
		5.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
6				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-20-րդ դդ.	գործող գերեզմանոցում	Հ
	6.1			Խաչքար	1193 թ.		Հ
	6.2			Խաչքար	1195 թ.		Հ
	6.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	6.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	6.5			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	6.6			Խաչքար	1222 թ.		Հ
	6.7			Խաչքար	1223 թ.		Հ
	6.8			Խաչքար Հովհաննես քահանայի	1231 թ.		Հ
	6.9			Խաչքար Աբրահամի	1275 թ.		Հ	կանգնեցրել է Տերտեր իր մոր Խորասուի հետ
	6.10			Խաչքար	13 դ.		Հ
	6.11			Խաչքար	13 դ.		Հ
	6.12			Խաչքար	15 դ.		Հ
	6.13			Խաչքար	15 դ.		Հ
	6.14			Տապանաքար Վարդան վարդապետի	1193 թ.		Հ
	6.15			Տապանաքար հայր Անդրեասի	13 դ.		Հ
	6.16			Տապանաքար Պողոսի	13 դ.
	6.17			Տապանաքար Պետրոս վարդապետի	14 դ.		Հ
	6.18			Տապանաքար Սարգսի	14 դ.		Հ
	6.19			Տապանաքար Դեղի	15 դ,		Հ
	6.20			Տապանաքար Սարգիս քահանայի	15 դ.		Հ
	6.21			Տապանաքար Հարությունի	1731 թ.		Հ
	6.22			Տապանաքար Մարիամի	1731 թ.		Հ
7				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՍԲ. ՏԵՐՈՒՆԱԿԱՆ	10-13-րդ դդ.	գլխավոր մայրուղուց Հաղպատ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, Սրբատեղ վայրում	Հ	լեռնալանջին
8				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՍՈՒՐԲ ԼՈՒՅՍ, ՍԲԼԻՍ	Ք.ա. 2-1 հազ., 13-17-րդ դդ.	գյուղից 6 կմ հս-աե, Սրբատեղ վայրում	Հ	անտառապատ ձորալանջին
9				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղից 4 կմ հս	Հ
	9.1			Աղբյուր	13 դ.		Հ
10				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԵՐԴԻԿ»		գյուղից 7 կմ աե	Հ
	10.1			Գերեզմանոց			Հ
		10.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		10.1.2		Խաչքար Հովհաննեսի	1212 թ.		Հ	թիկունքին արձանագրություն
	10.2			Մատուռ	13 դ.		Հ	հս կողմինը
	10.3			Մատուռ	13 դ.		Հ	հվ կողմինը
		10.3.1		Խաչքար	11-12-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի ամ ճակատին	Հ
		10.3.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է մատուռի ամ ճակատին	Հ
11				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳԱԴՈՒԿ»	10-17-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հվ	Հ
	11.1			Գերեզմանոց	10-17-րդ դդ.		Հ
		11.1.1		Խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	թիկունքին արձանագրություն
		11.1.2		Խաչքար	1212 թ.		Հ
		11.1.3		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		11.1.4		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	11.2			Եկեղեցի	13 դ.		Հ
12				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԺԻՎԱՆՔ»	10-19-րդ դդ.	գյուղից 3 կմ հվ	Հ
	12.1			Գերեզմանոց	12-19-րդ դդ.		Հ
		12.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
13				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՋՐԱՂԱՑԱՁՈՐ»			Հ
	13.1			Գերեզմանոց	12-13-րդ դդ.		Հ
14				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ԱԳՌԱՎԻ ՏԱՊԱՆ»	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղի տարածքում	Հ
15				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԳԵՎՈՐԳ (ԶՈՐԱՎԱՆՔ)	1279 թ.	գյուղի հվ մասում, «Ագեղցի» վայրում	Հ
	15.1			Գերեզմանոց		եկեղեցու մոտ	Հ
		15.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու հվ կողմում	Հ
		15.1.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	եկեղեցու հվ կողմում	Հ
16				ԵԿԵՂԵՑԻ ԿՈՒՍԱՆԱՑ ԱՆԱՊԱՏ (ՏԻՐԱՄՈՐ ԵԿԵՂԵՑԻ)	13 դ.	Հաղպատի վանքից աե	Հ	նորոգվել է 1676 թ.
	16.1			Գերեզմանոց	միջնադար	եկեղեցու շուրջ	Հ
		16.1.1		Խաչքար	1222 թ.	եկեղեցուց ամ	Հ
		16.1.2		Խաչքար	1242 թ.	եկեղեցուց ամ	Հ
		16.1.3		Խաչքար Հակոբի	1255 թ.	աղբյուրի մոտ	Հ
		16.1.4		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու հվ-ամ անկյան մոտ	Հ	պատվանդանի վրա
		16.1.5		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ	պատվանդանի վրա
		16.1.6		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ	պատվանդանի վրա
		16.1.7		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց ամ	Հ
		16.1.8		Տապանաքար Ստեփանոս Սոփեստոսի, կազմող` Յոհանես	1225 թ.	եկեղեցու առաջ	Հ
		16.1.9		Տապանաքար տեր Գևորգի	13 դ.	եկեղեցու հվ կողմում	Հ
		16.1.10		Տապանաքար Իգնատիոս վարդապետի	13 դ.	եկեղեցու մոտ	Հ
		16.1.11		Տապանաքար տեր Հովհաննեսի	13 դ.	եկեղեցու հվ կողմում	Հ
		16.1.12		Տապանաքար Սարգիս վարդապետի	1609 թ.	եկեղեցու հվ կողմում	Հ
17				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ՍԻՈՆ (ԱՌԱՋԱԴԵՄ)	1268 թ.	Հաղպատավանքից հվ-ամ, գյուղի կենտրոնում	Հ
	17.1			Խաչքար	10 դ.	եկեղեցու մուտքից հվ	Հ	պատվանդանի վրա, արձանագիր
	17.2			Խաչքար	10 դ.	նախորդի մոտ	Հ	պատվանդանի վրա, արձանագիր
	17.3			Խաչքար Աթանագինի	1005 թ.	եկեղեցում	Հ	արձանագիր
	17.4			Խաչքար	12 դ.		Հ
	17.5			Խաչքար	1207 թ.		Հ	արձանագիր
	17.6			Խաչքար	1247 թ.		Հ	արձանագիր
	17.7			Խաչքար	1268 թ.	եկեղեցու մուտքի մոտ	Հ	արձանագիր
	17.8			Խաչքար	13 դ.		Հ
	17.9			Խաչքար	13 դ.		Հ
18				ԽԱՉՔԱՐ	1089 թ.	Ալավերդի-Նոյեմբերյան խճուղու վրա, խանութի դիմաց, Նեղուց գյուղ չհասած	Հ	կանգնեցրել է Հաղպատի առաջնորդ Սարգիսը ջրաղաց կառուցելու և այգի տնկելու կապակցությամբ
19				ԽԱՉՔԱՐ ՍԲ. ԿԻՐԱԿԻ (ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ)	1188 թ.	գյուղի հվ-ամ եզրին, Ջաղացաձոր տանող ճանապարհին	Հ
20				ԽԱՉՔԱՐ ԹՈՄԱ ՔԱՀԱՆԱՅԻ	1201 թ.	գյուղից 2.5 կմ ամ	Հ
21				ԽԱՉՔԱՐ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՔԱՀԱՆԱՅԻ	1223 թ.	ավտոտեխսպասարկման կայանի տարածքում	Հ
22				ԽԱՉՔԱՐ	1273 թ.	Բերդաձորում	Հ
23				ԽԱՉՔԱՐ ՄԽԻԹԱՐԻ	13 դ.	ավտոտեխսպասարկման կայանի տարածքում	Հ
24				ԿԱՄՈՒՐՋ	13 դ.	Շերեք գետակի վրա, Ջրաղացաձորում	Հ
25				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1960 թ.	Ալավերդի-Ախթալա ճանապարհի ձախ կողմում	Տ
26				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1963 թ.	գյուղի կենտրոնում	Տ
27				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1982 թ.	գյուղի հվ եզրին	Տ	քանդ.՝ Կ. Կարախանյան
28				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԱՍԱՏՈՒՐ ԿԱԽՈՅԱՆԻՆ	1978 թ.	Հաղպատավանքի ճանապարհին	Տ
29				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԱՐԱՄԱՅԻՍ ԵՐԶՆԿՅԱՆԻՆ	1960 թ.	գյուղի մեջ	Տ
30				ՁԻԹՀԱՆ	19 դ.		Տ
31				ՄԱՏՈՒՌ	14-15-րդ դդ.	«Տերունական» բլրի գագաթին, գյուղից 2 կմ աե	Հ	կիսավեր
32				ՄԱՏՈՒՌ	միջնադար	«Զվարի գադուկ» հանդամասում	Հ
33				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՀԱՂՊԱՏ	10-20-րդ դդ.	գյուղի հվ-աե եզրին	Հ
	33.1			Աղբյուր	1258 թ.	շրջապարսպից 100 մ աե	Հ	կառուց. է վանքի առաջնորդ Հովհաննեսը: Վերակառ. է Անտոն արքեպիսկոպոսը՝ 1827 թ.
		33.1.1		Խաչքար	1228 թ.	աղբյուրի մոտ	Հ
		33.1.2		Խաչքար	1255 թ.	ագուցված է աղբյուրի պատին
		33.1.3		Տապանաքար Վասիլի	1027 թ.	աղբյուրի մոտ	Հ
		33.1.4		Տապանաքար հայր Խուչիրի	13 դ.	աղբյուրի մոտ	Հ
	33.2			Բնակարան	13 դ.	զանգակատնից 20 մ հս-աե	Հ	հազարաշեն, վերակառ.՝ 1643-ին
	33.3			Գավիթ Սբ. Նշան եկեղեցու	1210 թ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	Հ	կառուցել է Հովհաննես Խաչենցի առաջնորդը
		33.3.1		Խաչքար Ատոմ վերակացուի	1004 թ.	ագուցված է աե պատին՝ ներքուստ	Հ
		33.3.2		Խաչքար Մեսրոպի	1008 թ.	աե պատի մոտ՝ ներքուստ	Հ	պատվանդանի վրա
		33.3.3		Խաչքար	11-12-րդ դդ.	աե պատի տակ, Սբ. Նշան եկեղեցու մուտքից ձախ	Հ	հենած է պատին
		33.3.4		Խաչքար	1185 թ.		Հ
		33.3.5		Խաչքար	12 դ.	գավթում, Սբ. Նշան եկեղեցու մուտքից աջ	Հ
		33.3.6		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է հս խորշի մեջ՝ ներքուստ	Հ
		33.3.7		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է նախորդի մոտ	Հ
		33.3.8		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է նախորդի մոտ	Հ
		33.3.9		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է հվ խորշի մեջ	Հ
		33.3.10		Տապանաքար Դավթի	11-12-րդ դդ.		Հ
		33.3.11		Տապանաքար Կյուրիկե Բ թագավորի	1100 թ.		Հ
		33.3.12		Տապանաքար Աբաս թագավորի	1145-1150 թթ.		Հ
		33.3.14		Տապանաքար Կյուրիկե թագավորի	1154 թ.		Հ
		33.3.15		Տապանաքար Վասակի	1189 թ.		Հ
		33.3.16		Տապանաքար Աբաս թագավորի	1192 թ.		Հ
		33.3.17		Տապանաքար Թամար թագուհու	12 դ.		Հ
		33.3.18		Տապանաքար Փուրթուխանի	12 դ.		Հ
		33.3.19		Տապանաքար Սաթունի	1282-84 թթ.		Հ
		33.3.20		Տապանաքար Բորինայի	13 դ.		Հ
		33.3.21		Տապանաքար Գրիգոր Ամիրայի	13 դ.		Հ
		33.3.22		Տապանաքար տեր Գրիգորեսի	13 դ.		Հ
		33.3.23		Տապանաքար Դավթի	13 դ.		Հ
		33.3.24		Տապանաքար Դոփի	13 դ.		Հ
		33.3.25		Տապանաքար Թայիկի	13 դ.		Հ
		33.3.26		Տապանաքար Թուրթուխանի	13 դ.		Հ
		33.3.27		Տապանաքար Խաթունի	13 դ.		Հ
		33.3.28		Տապանաքար Խոռասի	13 դ.		Հ
		33.3.29		Տապանաքար Խոստրովիկի	13 դ.		Հ
		33.3.30		Տապանաքար Կավթելի	13 դ.		Հ
		33.3.31		Տապանաքար Կարապետի	13 դ.		Հ
		33.3.32		Տապանաքար Համզեի	13 դ.		Հ
		33.3.33		Տապանաքար Հասանի	13 դ.		Հ
		33.3.34		Տապանաքար Հովհաննես եպիսկոպոսի	13 դ.		Հ
		33.3.35		Տապանաքար Մարիամի	13 դ.		Հ
		33.3.36		Տապանաքար Մկրտիչ վարդապետի	13 դ.		Հ
		33.3.37		Տապանաքար Նանայի	13 դ.		Հ
		33.3.38		Տապանաքար Նուսթի	13 դ.		Հ
		33.3.39		Տապանաքար Ռուսուգանի	13 դ.		Հ
		33.3.40		Տապանքար Ռուսուքանի	13 դ.		Հ
		33.3.41		Տապանաքար Սաթի	13 դ.		Հ
		33.3.42		Տապանաքար Սասնա	13 դ.		Հ

		33.3.43		Տապանաքար Սենաքերիմի	13 դ.		Հ
		33.3.44		Տապանաքար Սմբատի	13 դ.		Հ
		33.3.46		Տապանաքար Սմբատի	13 դ.		Հ
		33.3.47		Տապանաքար Սևադայի	13 դ.		Հ
		33.3.48		Տապանաքար Վանենու	13 դ.		Հ
		33.3.49		Տապանաքար Տիրիթի	13 դ.		Հ
		33.3.50		Տապանաքար Քուրդ Ամիրիայի	13 դ.		Հ
		33.3.51		Տապանաքար Փիլիպոս արքեպիսկոպոսի	16 դ.		Հ
		33.3.52		Տապանաքար Մինաս վարդապետի	1651 թ.		Հ
	33.4			Գավիթ Սբ. Նշան եկեղեցու	1258-1262 թթ.		Հ	փոքր
		33.4.1		Խաչքար Ամենափրկիչ	1273 թ.	փոքր գավթում, Սբ. Նշան եկեղեցու մուտքի մոտ	Հ
		33.4.2		Տապանաքար տեր Հովհաննեսի	13 դ.		Հ
		33.4.3		Տապանաքար Աբլհասանի	14 դ.		Հ
		33.4.4		Մատուռ-դամբարան	1280 թ.		Հ	կառուցել են Պածած իշխանը և նրա կինը՝ Դուդան
			33.4.2.1	Տապանաքար Պածած իշխանի	13 դ.	մատուռում	Հ
	33.5			Գերեզմանոց	11-20-րդ դդ.	վանքի բակում	Հ
		33.5.1		Խաչքար	11 դ.		Հ	պատվանդանի վրա
		33.5.2		Խաչքար	12 դ.		Հ	պատվանդանի վրա
		33.5.3		Տապանաքար Սարկավագ Սոփեստոսի	1129 թ.	գրատան և զանգակատան միջև	Հ
		33.5.4		Տապանաքար Ավետիքի	13 դ.	զանգակատան մոտ	Հ
		33.5.5		Տապանաքար տեր Դանելի	13 դ.	գրատան և զանգակատան միջև	Հ
		33.5.6		Տապանաքար Դավիթ քահանայի	1435 թ.	զանգակատան մոտ	Հ
		33.5.7		Տապանաքար Պետրոս հայրապետի	1491 թ.	զանգակատան մոտ	Հ
		33.5.8		Տապանաքար Ղուկաս քահանայի	1551 թ.	զանգակատան մոտ	Հ
		33.5.9		Տապանաքար Ալեքսանի	16 դ.	զանգակատան մոտ	Հ
		33.5.10		3. Տապանաքար Խոսրովի	16 դ.	զանգակատնից 8 մ հվ	Հ
		33.5.11		Տապանաքար Կիրակոս եպիսկոպոսի	1629 թ.	զանգակատան մոտ	Հ
		33.5.12		Տապանաքար Պետրոս վարդապետի	1751 թ,	զանգակատան հվ կողմում	Հ
	33.6			Գրատուն	11 դ. վերակառ. 1258-1262 թթ.	Սբ. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյունից 2.5 մ հեռու	Հ
		33.6.1		Խաչքար	12 դ.	գրատանը	Հ
		33.6.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		33.6.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		33.6.4		Խաչքար	15 դ.		Հ
		33.6.5		Խաչքար	15 դ.		Հ
		33.6.6		Խաչքար	1519 թ.		Հ
		33.6.7		Սրահ-միջանցք	13 դ.	կցված է գրատանը ամ և հվ կողմերից	Հ	կամարակապ սրահ
			33.6.7.1	Խաչքար	10 դ.	աե պատի մոտ	Հ
			33.6.7.2	Խաչքար	1023 թ.		Հ	պատվանդանի վրա
			33.6.7.3	Խաչքար	12-13-րդ դդ.	հս պատի մոտ	Հ
			33.6.7.4	Խաչքար	12-13-րդ դդ.	հս պատի մոտ	Հ
			33.6.7.5	Խաչքար	12-13-րդ դդ.	աե պատի մոտ	Հ
			33.6.7.6	Խաչքար	1201 թ.		Հ
			33.6.7.7	Խաչքար	1246 թ.		Հ	պատվանդանի վրա
			33.6.7.8	Խաչքար	13 դ.	աե պատի մոտ	Հ
			33.6.7.9	Խաչքար	13 դ.	աե պատի մոտ	Հ
			33.6.7.10	Խաչքար	13 դ.	աե պատի մոտ	Հ
			33.6.7.11	Խաչքար	13 դ.	աե պատի մոտ	Հ	արձանագիր
			33.6.7.12	Խաչքար	13 դ.	աե պատի մոտ	Հ
			33.6.7.13	Խաչքար	13 դ.	աե պատի մոտ	Հ
			33.6.7.14	Խաչքար	15 դ.		Հ
			33.6.7.15	Խաչքար	15 դ.		Հ
			33.6.7.16	Խաչքար	15 դ.		Հ
			33.6.7.17	Խաչքար	15 դ.		Հ	արձանագիր
			33.6.7.18	Խաչքար Հոնավար իշխանի	1023 թ.	աե պատի մոտ	Հ	պատվանդանի վրա
			33.6.7.19	Խաչքար Հովհաննես առաջնորդի	13 դ.	սրահի աե պատի մոտ, ներքուստ	Հ	պատվանդանի վրա ունի արձանագրություն գավթի, գրատան և սրահի շինարա-րության մասին
			33.6.7.20	Տապանաքար Ծիլթոսանի	13 դ.		Հ
			33.6.7.21	Տապանաքար Ազիզ Մահդասու	1669 թ.		Հ
			33.6.7.22	Տապանաքար Գայրան Մահդասու	1669 թ.		Հ
	33.7			Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին (Խաթունաշեն)	13 դ.	Սբ. Նշան եկեղեցու մեծ գավթի հս կողմում	Հ	կառուցել է Դեսումյանց Հասան իշխանի դուստր Խաթունը
		33.7.1		Տապանաքար Հովսեփ քահանայի	17 դ.	եկեղեցու բակում	Հ
		33.7.2		Տապանաքար Մարինոսի	1730 թ.	եկեղեցու բակում	Հ
		33.7.3		Տապանաքար Մանանիա Երզնկյանցու և վեց որդիների	1893 թ.	եկեղեցու մեջ	Հ
	33.8			Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին (Ջգրաշեն)	1195 թ.	վանքի շրջապարսպից դուրս՝ հվ-ամ մասում	Հ	կառուցվել է Սելաման հին եկեղեցու տեղում
		33.8.1		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու ամ պատին, մուտքից հվ	Հ
		33.8.2		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու ամ պատին, մուտքից հս	Հ
	33.9			Եկեղեցի Սբ. Գրիգոր	1025 թ.	Սբ. Նշան եկեղեցու գավթի հվ կողմում	Հ
	33.10			Եկեղեցի Սբ. Նշան	976-991 թթ.		Հ	կառուցել է Բագրատունյաց Խոսրովանուշ թագուհին
	33.11			Զանգակատուն	1245 թ.	համալիրի աե, բարձրադիր մասում	Հ
		33.11.1		Դամբարան Դավիթ Քոբայրեցու	1208 թ.	զանգակատան ամ կողմում	Հ
		33.11.2		Դամբարան Հովհաննես Երզնկացու	1326 թ.	զանգակատան ամ կողմում	Հ
		33.11.3		Դամբարան Հովհաննես Իմաստասերի	1129 թ.	զանգակատան հս-ամ կողմում	Հ
		33.11.4		Դամբարան Պետրոս հայրապետի	1491 թ.	զանգակատան ամ կողմում	Հ
		33.11.5		Խաչքար	11-12-րդ դդ.	ագուցված է ամ պատին, մուտքից հս	Հ
		33.11.6		Խաչքար	11-12-րդ դդ.	ագուցված է ամ պատին, մուտքից հվ	Հ
		33.11.7		Խաչքար	13 դ.		Հ
		33.11.8		Խաչքար Դավիթ քահանայի	1435 թ.	զանգակատան հվ պատի տակ	Հ
	33.12			Ժամատուն Համազասպի	1257 թ.		Հ	կառուցել է Համազասպ առաջնորդը
		33.12.1		Տապանաքար Զնոսադի	1145 թ.		Հ
		33.12.2		Տապանաքար Գրիգոր քահանայի	13 դ.		Հ
		33.12.3		Տապանաքար Խիկարի	13 դ.		Հ
		33.12.4		Տապանաքար Ամիր Սարգսի	13 դ.		Հ
		33.12.5		Տապանաքար Գասպար Թիֆլիսեցու	1729 թ.		Հ
	33.13			Մատուռ	13 դ.		Հ
	33.14			Մատուռ-ավանդատուն	11 դ.	կից է Սբ. Նշան եկեղեցու գավթի աե պատին հս-ից	Հ
	33.15			Մատուռ-ավանդատուն	11 դ.	կից է նույն պատին հվ-ից	Հ
	33.16			Մատուռ Բարսեղի, Սմբատի և Բագրատի	13 դ.	համալիրի հս-ամ մասում, պարսպին կից	Հ	այս և հաջորդ երկու մատուռները Ուքանանց տոհմի մատուռ-դամբարաններն են: Սրանց վրա կանգնեցված խաչքարերից կենտրոնակը ընկած է
		33.16.1		Խաչքար	13 դ.	մատուռի վրա	Հ
	33.17			Մատուռ Նաջմադինի	1211 թ.	նախորդի մոտ	Հ
		33.17.1		Խաչքար	1211 թ.	մատուռի վրա	Հ
	33.18			Մատուռ Քուրդ իշխանի	1220 թ.	նախորդի մոտ	Հ
	33.19			Շրջապարիսպ	13 դ.		Հ
		33.19.1		Թևավոր խաչ	12-13-րդ դդ.	կանգնեցված է աե մուտքի վրա	Հ
		33.19.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է հս մուտքի ամ կողմում	Հ
		33.19.3		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է նույն մուտքի աե կողմում	Հ
		33.19.4		Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ագուցված է պարսպի շարվածքում, մուտքից ձախ	Հ
		33.19.5		Խաչքար	14-15-րդ դդ.	ագուցված է ամ աշտարակի շարվածքում	Հ
		33.19.6		Խաչքար	14-15-րդ դդ.	ագուցված է ամ աշտարակի շարվածքում	Հ
		33.19.7		Խաչքար Ղուկասի	1563 թ.	ագուցված է հս-ամ աշտարակի շարվածքում	Հ
	33.20			Սեղանատուն	13 դ.	համալիրի հս-աե մասում, պարսպին կից	Հ	19 դ. վերածվել է ձիթհանի
		33.20.1		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է աե պատին՝ խորշի մեջ	Հ
		33.20.2		Խաչքար	13 դ.	մուտքի հս կողմում, արտաքուստ	Հ
		33.20.3		Խաչքար	13 դ.	մուտքի հվ կողմում, արտաքուստ	Հ
34				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ «ԼԱՍՏԻ ԱՅՐ»	10-15-րդ դդ.	Շերեքաձորի ձախ, բարձրադիր լանջին, Կայան ամրոց տանող արահետի ձախ կողմում	Հ
35				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ	10-17-րդ դդ.	Զարնի և Պարնի այրերը տանող ճանապարհին, Հաղպատի սարահարթի տակ	Հ
36				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ	10-17-րդ դդ.	նախորդից ոչ հեռու	Հ
37				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ	15 դ.	գյուղի ամ մասում, «Այգիներ» տանող ճանապարհին	Հ
38				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ «ԳՐՈՑ ԱՅՐ»	15-17-րդ դդ.	նախորդից ոչ հեռու	Հ
39				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ «ԶԱՐՆԻ ԱՅՐ»	15-17-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ ամ, Շերեք գետի աջ ափին	Հ	ամրացված
40				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ «ՊԱՐՆԻ ԱՅՐ»	10-13-րդ դդ.	Կայան ամրոցի դիմաց, Շերեքաձորում	Հ	ամրացված

5.61. Հարթագյուղ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 5 կմ հվ	Հ
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲՈՅԱՂՋԻ ԽԱՐԱԲԱ»	15-18-րդ դդ.	5 կմ հվ	Հ
3				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գյուղի ամ մասում	Հ
	3.1			Գերեզմանոց	18-20-րդ դդ.	եկեղեցու մոտ	Տ
		3.1.1		Հուշաքար	1994 թ.		Տ
4				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1972 թ.	գյուղի մեջ	Տ
5				ՄԱՏՈՒՌ	19 դ.	գյուղի ամ մասում	Տ

5.62. Հոբարձ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	7-19-րդ դդ.	գյուղի աե եզրին	Հ
	1.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.
2				ԵԿԵՂԵՑԻ	6 դ.	գյուղի մեջ	Հ	միանավ, վերականգ. 19 դ.
	2.1			Գերեզմանոց	15-16-րդ դդ.	եկեղեցուց աե	Հ
	2.2			Խաչքար	15-16-րդ դդ.	եկեղեցու հս պատի մոտ	Տ
	2.3			Խաչքար	15-16-րդ դդ.	եկեղեցու հս պատի մոտ	Տ	հատված
3				ԿՈԹՈՂ	7 դ.	գյուղի մեջ	Հ
4				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1980 թ.	գյուղի մեջ	Տ

5.63. Հովնանաձոր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՂԲՅՈՒՐ	19 դ.	գյուղի կենտրոնում	Տ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-15-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
	2.1			Խաչքար	10-12-րդ դդ.		Հ
	2.2			Խաչքար	11 դ.		Հ
	2.3			Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	հենած է մի քարի
	2.4			Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	ընկած է գետնին
	2.5			Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	հենած է մի քարի
	2.6			Խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	հենած է մի քարի
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	17-20-րդ դդ.	գյուղի աե մասում	Հ
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	17-20-րդ դդ.	գյուղի հվ աե մասում, գյուղ տանող ճանապարհից ձախ	Հ
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-15-րդ դդ.	գյուղի հս-աե մասում, դարավանդի վրա	Հ
6				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	19 դ.	գյուղից 700-800 մ հս-ամ	Տ	բարձունքի վրա

5.64. Ձյունաշող գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԵԿԵՂԵՑԻ		գյուղի ամ եզրին, բարձունքի վրա		ավերված

5.65. Ձորագետ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղի հս կողմում, «Բերդ» վայրում	Հ	սարի գագաթին
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	միջնադար	գյուղի հս-ամ կողմում, «Ճլկուտ» վայրում	Հ
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆՆԵՐ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղում և նրա շրջակայքում	Հ
4				ԴՈԼՄԵՆՆԵՐ	Ք. ա. 3-2 հազ.	գյուղի շրջակայքում, «Լոբատեղի չայիրներ» և «Խաչերի տափ» վայրում	Հ
5				ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ-ՄԱՆՈՒԿ	18-19-րդ դդ.	Վահագնի տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ
	5.1			Գերեզմանոց	միջնադար		Հ
6				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ԿԻՐԱԿԻ	միջնադար	գյուղի հվ կողմում	Հ
	6.1			Գերեզմանոց	միջնադար		Հ

5.66. Ձորագյուղ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ «ՔԻՐ ՈՒ ԱԽՊԵՐ»	10-13-րդ դդ.	գյուղից հս, Ձորագետի էլեկտրակայանի մոտ, Ձորագետի աջ և ձախ ափերին	Հ	երկու ժայռերի կատարների վրա, ավերված
2				ԲԵՐԴՇԵՆ	Ք. ա. 4-3 հազ.	գյուղից 1,5 կմ հվ	Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-14-րդ դդ.	Ձորագետի ամ կողմում, Ստեփանավան տանող խճուղու եզրին	Հ	սարահարթի վրա
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱԽԱՏՄԱՏ»	միջնադար	գյուղի աե կողմում	Հ	ավերված
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԿԱՏԱՐ»	միջնադար	գյուղի հվ կողմում	Հ
6				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՆԵՐՔԻՆ ՇԲՈՉ»	միջնադար	Վահագնի տանող ճանապարհի աջ կողմում, Վ. Շբոչից քիչ հեռու	Հ
7				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԵՐԻՆ ՇԲՈՉ»	միջնադար	Վահագնի տանող ճանապարհի աջ կողմում	Հ
8				ԴԱՄԲԱՐԱՆՆԵՐ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 700 մ ամ, «Խասիկներ» հանդամասում	Հ
9				ԵԿԵՂԵՑԻ	13 դ.	գյուղի մեջ	Հ	խորհրդային կարգերի օրոք դարձվել էր պահեստ
	9.1			Գերեզմանոց	16-17-րդ դդ.	եկեղեցու շուրջ	Տ
10				ԵԿԵՂԵՑԻ	1906 թ.	գյուղի հվ-ամ մասում	Հ
11				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1976 թ.	գյուղի մեջ	Տ

5.67.1 Գոգավան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 2-1 հազ., 12-17-րդ դդ.		Հ
	1.1			Դամբարանադաշտ	Ք. ա. 2-1 հազ.		Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ հվ-ամ	Տ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղից 250 մ ամ	Տ
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հս	Տ
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱԲԱԽԱՆԼՈՒ»	14-18-րդ դդ.	գյուղից 6-7 կմ հս	Հ
6				ԵԿԵՂԵՑԻ	4-5-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
7				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գյուղի ամ մասում	Հ
	7.1			Գերեզմանոց	17-19-րդ դդ.		Տ
		7.1.1		Կոթող	7 դ.		Հ
		7.1.2		Տապանաքար	17-18-րդ դդ.		Տ
	7.2			Խաչքար	10-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու պատին	Հ

5.68. Դուրսալ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք. ա. 3-2 հազ.	Փամբակ գետի ձախ ափին, կամրջից 10 մ հս	Հ	ճանապարհով բաժանված է երկու մասի
2				ԴԱՄԲԱՐԱՆ ՀԱՅ ԵՎ ՌՈՒՍ ԶԻՆՎՈՐՆԵՐԻ	19 դ.	երկաթուղու մոտ	Հ	եղբայրական
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղի հս մասում	Հ
4				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԳԵՎՈՐԳ	6 դ. առաջին կես	գյուղի հս-ամ մասում	Հ	վերականգ. 2001 թ., խաչաձև, կենտրոնագմբեթ
	4.1			Գերեզմանոց	միջնադար	եկեղեցու մոտ	Հ
		4.1.1		Թևավոր խաչ	13 դ.		Հ	պահպանվել են բեկորներ

5.69. Ճոճկան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-18-րդ դդ.	«Ագեղցի» վայրում	Հ
	1.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	1.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	1.3			Խաչքար	13 դ.		Հ
	1.4			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	1.5			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	1.6			Կոթող	5-6-րդ դդ.		Հ
	1.7			Մատուռ	16-17-րդ դդ.		Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-20-րդ դդ.	գյուղի ամ մասում	Հ
	2.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	2.2			Խաչքար	13 դ.		Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-15-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ ամ, Շփրթնավանք տանող ճանապարհից ձախ	Հ
	3.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	3.2			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.3			Խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ
4				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	Դեբեդ գետի ձախ ափին, «Խարաբա ճալա» ձորաբերանին	Հ	ավերված
	4.1			Գերեզմանոց	միջնադար		Հ	առկա են 11-13-րդ դդ. խաչքարերի բեկորներ
5				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	գյուղից 5 կմ հս-ամ, «Շեյթան դաշ» վայրում	Հ
6				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ՇՏՐԹԱՆԱ ՎԱՆՔ», «ՇՓՐԹՆԱՎԱՆՔ»	17 դ.	գյուղից 4 կմ ամ	Հ
	6.1			Գերեզմանոց	10-17-րդ դդ.	համալիրի աե և հվ մասում	Հ
	6.2			Եկեղեցի	17 դ.		Հ	հվ-ային գլխավոր կառույցը
	6.3			Եկեղեցի	17 դ.		Հ	հս-ային փոքր կառույցը
	6.4			Օժանդակ շինություններ	17 դ.		Հ	ավերված
7				ԵԿԵՂԵՑԻ	1886 թ.	գյուղի հվ եզրին	Հ
8				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	Շփրթնավանքից 2.5 կմ աե	Հ
9				ԽԱՉՔԱՐ	15 դ.	գյուղի հս կողմում	Հ
10				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1980 թ.	գյուղի սկզբնամասում	Տ
11				ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ	13 դ.	գյուղից հվ-աե	Տ
	11.1			Խաչքար	10-11-րդ դդ.	մատուռում	Հ
12				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՆԱՀԱՏԱԿ	1621 թ.	գյուղից 3 կմ ամ, «Նահատակ» վայրում	Հ
	12.1			Գերեզմանոց	11-18-րդ դդ.		Հ
		12.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
		12.1.2		Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	որմնափակ
		12.1.3		Խաչքար	14 դ.		Հ
	12.2			Եկեղեցի	1621 թ.		Հ	կառուցել է Կիրակոս քահանան
	12.3			Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	1621 թ.	նախորդից հվ	Հ	կառուցել է Կիրակոս քահանան
		12.3.1		Թևավոր խաչ	13 դ.	եկեղեցում	Հ
		12.3.2		Խաչքար Ուրէչափի	1703 թ.	եկեղեցու խորանում	Հ	հատված
		12.3.3		Տապանաքար	17 դ.	եկեղեցում	Հ	օրորոցաձև
		12.3.4		Տապանաքար	17 դ.	եկեղեցում	Հ	օրորոցաձև
	12.4			Մատուռ	17 դ.	համալիրի հս կողմում	Հ	ավերված
	12.5			Շրջապարիսպ	17 դ.		Հ	ավերված
	12.6			Օժանդակ շինություններ	17 դ.	համալիրի հս և հս-ամ կողմում	Հ
13				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	միջնադար		Հ

5.70. Մարգահովիտ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք. ա. 4-3 հազ.	գյուղի հս եզրին, ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	զառիթափ լանջին
2				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՍԱՐԻ ՍՈՓ»	Ք. ա. 3-1 հազ.	գյուղի ամ եզրին	Հ	ոչ բարձր բլրի վրա
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	եկեղեցուց 70 մ ամ	Տ
4				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԿԱՐԱՊԵՏ	1872 թ.	գյուղի հվ մասում, բլրակի վրա	Հ	հվ-աե ավանդատան մուտքից վեր ագուցված է վաղ միջնադարյան հավասարաթև խաչապատկերով քար
	4.1			Գերեզմանոց	17-20-րդ դդ.	եկեղեցու շրջակայքում	Տ
		4.1.1		Եկեղեցի	վաղ միջնադար	գերեզմանոցի հվ մասում	Տ	ավերված
		4.1.2		Խաչքար	17-18-րդ դդ.		Տ	ընկած է գետնին
		4.1.3		Տապանաքար	16-17-րդ դդ.	գերեզմանոցի հվ եզրին, ճանապարհի մոտ	Հ	ուղղանկյուն, քանդակազարդ
		4.1.4		Տապանաքար	18-19-րդ դդ.		Տ	հարթ, մարդու գծապատկերով
	4.2			Զանգակատուն	19 դ.	եկեղեցուն կից	Տ
	4.3			Խաչքար	15-16-րդ դդ.	եկեղեցու մուտքի աջ անկյունում	Տ
	4.4			Խաչքար	15-16-րդ դդ.	եկեղեցու աե պատի վրա	Տ
5				ԽԱՉՔԱՐ	17 դ.	գյուղի ամ եզրին, «Սարի սոփ» կոչվող բլրի վրա	Հ	երկատված, ընկած է գետնին
6				ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970-ական թթ.	գյուղի աե եզրին, Վանաձոր - Դիլիջան մայրուղուց ձախ	Տ	լեռնալանջին
7				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ		գյուղի խնայդրամարկղի մոտ	Տ
8				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՍՏ. ՇԱՀՈՒՄՅԱՆԻՆ		հիվանդանոցի մոտ	Տ

5.71. Մարց գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1907 թ.	գյուղի կենտրոնում	Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-13-րդ դդ.	գյուղից հվ, Ահնիձոր տանող ճանապարհի աջ կողմում	Հ	զառիթափի վրա
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-14-րդ դդ.	գյուղի հս-ամ եզրին, «Բեմի խաչքար» տանող ճանապարհի աջ կողմում	Հ	բլրի վրա
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-17-րդ դդ.	գյուղի հվ մասում, «Քարի գլուխ» վայրում	Հ
	4.1			Խաչքար Վռիկի	1322 թ.		Հ
5				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-17-րդ դդ.	գյուղից 3 հվ, «Իգատակ» տանող ճանապարհի ձախ կողմում	Հ	բլրի գագաթի վրա
6				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-19-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
	6.1			Եկեղեցի «Մեծ Պապ»	վերակառ. 1825 թ.		Հ
		6.1.1		Խաչքար	11-12-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատին, մուտքից աե	Հ
		6.1.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատին, մուտքից ամ	Հ
		6.1.3		Խաչքար Գեորգ ճարտարապետի	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու աե պատուհանի հվ կողմում	Հ
		6.1.4		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատին	Հ
		6.1.5		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	վերին բեկորն ագուցված է աե ճակատին, ստորին բեկորը՝ հվ	Հ	երկատված
		6.1.6		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու բեմի ճակատին	Հ	վերնամաս
	6.2			Խաչքար	13-14-րդ դդ.	ընկած է եկեղեցուց հվ	Հ
7				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-15-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հվ-աե, «Բայդա» վայրում	Հ
	7.1			Խաչքար	13 դ.		Հ
8				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	17-20-րդ դդ.	գործող գերեզմանոցի աե մասում	Հ
9				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-14-րդ դդ.	գյուղից 1 կմ հս-ամ	Հ
	9.1			Խաչքար «Բեմ»	1211 թ.		Հ	կանգնեցրել է Կոստանդ Մամիկոնյանը
10				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ԽԱՉԻ ՅԱԼ»	16-17-րդ դդ.	գյուղից 7 կմ աե	Հ	կիսաքանդ

11				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՂԱՔԱՐ ԴԱՇ»	11-14-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հվ-աե, Թարղուտ վայրում	Հ
	11.1			Գերեզմանոց	11-13-րդ դդ.		Հ
		11.1.1		Խաչքար	12 դ.		Հ
		11.1.2		Խաչքար	13 դ		Հ
		11.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
12				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՐՓԱ ԹԱԼԱ»	13-14-րդ դդ.	գյուղից 7 կմ հս-ամ	Հ
	12.1			Գերեզմանոց	13-14-րդ դդ.		Հ	ավերված

		12.1.1		Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
13				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱՐԴՈՒՏ»	10-13-րդ դդ.	գյուղից 3 կմ աե, նույնանուն հանդամասում	Հ
	13.1			Գերեզմանոց	10-13-րդ դդ.	գյուղատեղիի հս-ամ մասում	Հ
14				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԶԱՂԻ ՏՆԵՐ»	12-19-րդ դդ.	գյուղից 10 կմ հս-աե, Չատինդաղ լեռան ստորոտում	Հ
	14.1			Գերեզմանոց	12-19-րդ դդ.		Հ
		14.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված
		14.1.2		Խաչքար	13 դ		Հ
15				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԻԳԱՏԱԿ»	9-15-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հվ-ամ	Հ	ավերված
	15.1			Գերեզմանոց	9-15-րդ դդ.	եկեղեցուց 200 մ հս	Հ
		15.1.1		Խաչքար	13 դ		Հ	խրված է հողի մեջ
		15.1.2		Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	խրված է հողի մեջ
		15.1.3		Խաչքար Գրիգոր Մամիկոնյանի	1236 թ.		Հ	հենած է պատվանդանին
	15.2			Գերեզմանոց	12-15-րդ դդ.	վանքից հվ	Հ
		15.2.1		Թևավոր խաչ	13 դ.		Հ
		15.2.2		Խաչքար	12 դ		Հ
		15.2.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		15.2.4		Խաչքար	13 դ.		Հ
	15.3			Եկեղեցի «Իգատակ» («Իգատակի վանք»)	1255 թ.		Հ	միանավ
		15.3.1		Խաչքար	1154 թ.	ագուցված է եկեղեցու խորանում, լուսամուտից հվ	Հ
	15.4			Մատուռ Սբ. Կիրակի	13 դ.		Հ
		15.4.1		Խաչքար	13 դ.	հենած է մատուռի աե պատին	Հ
		15.4.2		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
16				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԻՐԻՑԱՆՑ ՀՈՂԵՐ»	12-16-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ հս-աե, նույնանուն հանդամասում	Հ
	16.1			Գերեզմանոց	12-16-րդ դդ.		Հ
		16.1.1		Խաչքար	12 դ.		Հ
		16.1.2		Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
17				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՂԶԱՂԱՁՈՐ»	13-14-րդ դդ.	գյուղից 4 կմ աե, «Ղզագոմեր» վայրում	Հ	անտառի մեջ
	17.1			Գերեզմանոց	13-14 դդ		Հ
		17.1.1		Խաչքար	13 դ.
18				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄՈՏԿՈՐ»	13-17-րդ դդ.	գյուղից 10 կմ հս-աե	Հ	անտառում, կիսավեր
	18.1			Գերեզմանոց	13-17-րդ դդ.		Հ
19				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ԽԱՉ» («ՃԳՆԱՎՈՐԻ ԹԱԼԱ»)	10-13-րդ դդ.	գյուղից 4-5 կմ աե, նույնանուն հանդամասում	Հ
	19.1			Գերեզմանոց	12-14-րդ դդ.		Հ
		19.1.1		Խաչքար	1170 թ.		Հ
		19.1.2		Խաչքար	12 դ.		Հ
		19.1.3		Խաչքար	1231 թ.		Հ
		19.1.4		Խաչքար, գործ Սարգիս քարգործի	1235 թ.		Հ	արձանագիր
		19.1.5		Խաչքար	1245 թ.		Հ
		19.1.6		Խաչքար «Ամենափրկիչ»	1285 թ.		Հ	կերտել է Վահրամ Մամիկոնյանը
	19.2			Եկեղեցի Ամենափրկիչ «Ճգնավոր»	1170 թ.		Հ
20				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 1 հազ.	գյուղից 2 կմ հս, «Մեծ Պապ» մատուռի մոտ	Հ	բլրի գագաթին
21				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 14 կմ հվ-աե, Լորուտի սար տանող ճանապարհին, «Պողոսի գոմեր» հանդամասում	Հ	տարածվում է երկու բլուրների միջև
22				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 14 կմ հվ-աե, «Նազարի սար» հանդամասում	Հ
23				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 15 կմ հվ-աե, «Նավի թալա» հանդամասում	Հ
24				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	գյուղի սկզբնամասում՝ գյուղամիջյան ճանապարհի ձախ կողմում	Հ
25				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ	Ք. Խաչատրյանի տան քարե ցանկապատի շարվածքում
26				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	Իգատակ գյուղատեղի տանող ճանապարհի աջ եզրին, կամրջից 50 մ հեռու	Հ	խաչազարդ պատվանդանի վրա
27				ԽԱՉՔԱՐ	1217 թ.	գյուղից 1 կմ հս-աե	Հ
28				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	ագուցված է գյուղի գլխավոր փողոցի աջ կողմում՝ քարե ցանկապատի շարվածքում	Հ
29				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	Իգատակ գյուղատեղի տանող ճանապարհի աջ եզրին	Հ	խաչազարդ պատվանդանի վրա
30				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գյուղից մոտ 5 կմ հվ, Ահնիձոր տանող ճանապարհի ձախ կողմում, աղբյուրի մոտ	Հ	ստորին մասը, պատվանդանի վրա
31				ԽԱՉՔԱՐ «ՄԵԾ ՊԱՊ»	13-14-րդ դդ.	գյուղից 2 կմ հս	Հ
31				ԿԱՄՈՒՐՋ	12-13-րդ դդ.	Քարինջ-Մարց գյուղերի միջև, Քարինջ գյուղից 1 կմ հեռու, ճանապարհի աջ կողմում, Մարցաջուր գետի վրա	Հ	պահպանվել են խելերը
32				ԿԱՄՈՒՐՋ	15-17-րդ դդ.	Իգատակ գյուղատեղիից 1 կմ հվ, Մարցաջուր գետի վրա	Հ	ավերված
33				ԿԱՄՈՒՐՋ ՄՈՏԿՈՐԻ	12-13-րդ դդ.	Մարցաջուր գետի վրա, գյուղից 3 կմ հեռու՝ Լորուտի ճանապարհին	Հ	ավերված
34				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1981 թ.	գյուղի կենտրոնում	Տ
35				ՄԱՏՈՒՌ	13-14-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
36				ՄԱՏՈՒՌ «ԿԱՐՄԻՐ ԽԱՉ»	13 դ.	«Իգարակ» գյուղատեղից հվ-ամ	Հ
37				ՄԱՏՈՒՌ «ՄԵԾ ՊԱՊ»	13 դ.	գյուղից 2 կմ հս,	Հ	անտառի բացատում, ավերված
38				ՍՐԲԱՏԵՂԻ «ՓԻՐ ՂԱՇ»	Ք. ա. 2-1 հազ.	«Զաղի տներ» հանդամաս տանող ճանա պարհի ձախ կողմում	Հ	բլրի վրա

5.72 Մեդովկա գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	միջնադար	գյուղի մոտ	Հ	բլրի մոտ, ավերված

5.72.1 Կրուգլայա Շիշկա գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 2.5 կմ հվ	Հ	սարի գագաթին, ավերված
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԿԱՐՄՐԱԿԱՆ»	միջնադար	գյուղի ամ եզրին	Հ	ավերված
	2.1			Գերեզմանոց	միջնադար	գյուղից ամ	Հ	սարալանջին

5.74. Մեծավան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՄՐՈՑ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 1 կմ աե	Հ	սարի գագաթին
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԽԱՐԱԲԵՔ»	միջնադար	գյուղից 5 կմ հս	Հ	ավերված
	2.1			Գերեզմանոց	միջնադար		Հ
		2.1.1		Տապանաքար Մանգասարի	1661 թ.		Հ
	2.2			Եկեղեցի	վաղ միջնադար	գյուղատեղիում	Հ	միանավ, պահպանվել են աե, հս, մասամբ հվ պատերի մնացորդները
		2.2.1		Թևավոր խաչ	միջնադար	գյուղատեղիի հս եզրին, հայ-վրացական սահմանի մոտ	Հ	կանգնեցված է գետնի վրա
	2.3			Եկեղեցի «Պողոս-Պետրոս»	5-6-րդ դդ.	նախորդից ոչ հեռու	Հ	միանավ, վերակառ. 20 դ. սկզբին: Որոշ քարեր տեղափոխվել են «Կոկո-Բոգո» կոչվող մատուռը
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք. ա. 2-1 հազ.	գյուղից 5 կմ հս, «Խարաբեք» վայրում	Հ	պահպանվել են մի քանի դամ-բանաբլուրներ
	3.1			Մենհիր	Ք. ա. 2-1 հազ.	դամբարանադաշտի տարածքում	Հ	կանգնեցված է գետնի վրա
2				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ	13 դ.	գյուղի կենտր. մասում	Հ	միանավ սրահ, վերակառ.՝ 19 դ.
	2.1			Գերեզմանոց		եկեղեցու շուրջ	Հ
		2.1.1		Տապանաքար Մխիթար վարդապետի	1853 թ.	եկեղեցու հվ-աե կողմում	Հ	եղել է եկեղեցու մուտքի ճակատակալ քար՝ վրացերեն արձանագրությամբ (13 դ. 30-40-ական թթ.): Մխիթար վարդապետը 1820-ական թթ. վերջին վերաբնակված ալաշկերտցիների առաջնորդն էր
	2.2			Սրահ	19 դ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	Տ
3				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԳԵՎՈՐԳ	ուշ միջնադար	գյուղի կենտր. մասում, Սբ. Հովհաննեսից ոչ հեռու	Հ	ուղղանկյուն դահլիճ է՝ առանց խորանի
	3.1			Գերեզմանոց		եկեղեցու մոտ	Հ
4				ՄԱՏՈՒՌ	20 դ. սկզբ	թևավոր խաչից քիչ հեռու	Տ	անշուք
5				ՄԱՏՈՒՌ «ԿՈԿՈ-ԲՈԳՈ»	20 դ. սկզբ	գյուղից 1 կմ հս, դաշտ տանող ճանապարհի ձախ եզրին	Տ	անշուք

5.75. Մեծ Պառնի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԲԵՐԴՇԵՆ	Ք.ա. 4-3 հազ.	գյուղի հվ-ար եզրին	Հ
	1.1			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 4-3 հազ.	բնակատեղիի շրջակայքում	Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	գյուղի հս եզրին	Տ
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	գյուղի հվ-աե մասում, եկեղեցուց աե
4				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գյուղի մեջ	Հ
5				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1973-1974 թթ.	գյուղի հս եզրին, բլրի վրա	Տ
6				ՄԱՏՈՒՌ	13-14-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ

5.78. Մղարթ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԱՂԲՅՈՒՐ			Տ
2				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀՈՂՈՑԻՄ»	7-13-րդ դդ.	գյուղից աե	Հ
	2.1			Գերեզմանոց	7-13-րդ դդ.		Հ
		2.1.1		Խաչքար	12 դ.		Հ
		2.1.2		Խաչքար	12 դ.		Հ
		2.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.1.4		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.1.5		Խաչքար	13 դ.		Հ
		2.1.6		Խաչքար	13 դ.		Հ
	2.2			Եկեղեցի			Հ
3				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.		Հ
4				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.		Հ
5				ԵԿԵՂԵՑԻ	վերակառ. 19 դ.	գյուղի մեջ
	Հ
	5.1			Գերեզմանոց	13-19-րդ դդ.		Հ
		5.1.1		Խաչքար	13 դ.	հենած է եկեղեցու հվ պատին	Հ
		5.1.2		Խաչքար	13 դ.		Հ
		5.1.3		Խաչքար	13 դ.		Հ
		5.1.4		Խաչքար	13 դ.		Հ
	5.2			Զանգակատուն	1900 թ.		Տ
	5.3			Խաչքար	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատին	Հ	հատված
6				ԹԵՎԱՎՈՐ ԽԱՉ	9-10-րդ դդ.	գյուղի ամ եզրին	Հ
7				ԽԱՉՔԱՐ	1183 թ.	գյուղի մեջ	Հ	Ա. Մոսինյանի բակում
8				ԽԱՉՔԱՐ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	1201 թ.		Հ	Շալիկ Մամաջանյանի բակում
9				ԽԱՉՔԱՐ	1217 թ.	գյուղից 1.5 կմ աե	Հ
10				ԽԱՉՔԱՐ ՍԲ. ՍԱՐԳԻՍ	1225 թ.	գյուղից 1.5 կմ աե	Հ
11				ԽԱՉՔԱՐ ԲՈՒԲԱՔԻ	1303 թ.	գյուղից հս-աե	Հ
14				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1966 թ.	գյուղի եզրին	Տ
15				ՄԱՏՈՒՌ «ԾԱՂԿԱՎԱՆՔ»	14 դ.	գյուղի ամ եզրին	Հ
	15.1			Խաչքար	13 դ.	մատուռում	Հ
16				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ. ՀԱԿՈԲ	12 դ.	գյուղից 2 կմ ամ	Հ
	16.1			Գերեզմանոց	13-19-րդ դդ.	մատուռի շուրջը	Հ
		16.1.1		Խաչքար	13 դ.		Հ
	16.2			Խաչքար	13 դ.	մատուռում	Հ

5.79. Յաղդան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-13-րդ դդ.	գյուղի մեջ, Կողես տանող ճանապարհի ձախ եզրին	Հ
	1.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հատված
	1.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	1.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	1.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
2				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-17-րդ դդ.	գյուղից հվ-աե, Ձորագետի և վտակի միախառնման վայրում	Հ
	2.1			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	2.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա, վերնամասը կոտրված
	2.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած է գետնին, վերին եզրը կոտրված
	2.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	2.5			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
	2.6			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա, վերին ձախ անկյունը կոտրված
	2.7			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ
3				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	միջնադար	գյուղի աե եզրին, Կողես տանող ճանապարհի 1-ին կիլոմետրի աջ կողմում	Հ
	3.1			Խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	3.2			Խաչքար	11 դ.		Հ	պատվանդանի վրա
	3.3			Խաչքար	13 դ.		Հ	պատվանդանի վրա
	3.4			Խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	3.5			Խաչքար	14 դ.		Հ
4				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-15-րդ դդ.	գյուղից ամ, Ագարակ-Յաղդան ճանապարհի աջ եզրին	Հ
	4.1			Խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.2			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.3			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հենած է մի քարի
	4.4			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.5			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.6			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.7			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.8			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.9			Խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.10			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի հս-աե մասում, ճանապարհի մոտ	Հ
	4.11			Խաչքար	13 դ.	գերեզմանոցի հս-աե մասում, ճանապարհի մոտ	Հ
	4.12			Խաչքար	1268 թ.		Հ	պատվանդանի վրա, թիկունքն արձանագիր
	4.13			Խաչքար	14 դ.		Հ	կանգնեցված է գետնի վրա
	4.14			Խաչքար	1461 թ.		Հ	պատվանդանի վրա
	4.15			Տապանաքար	15 դ.		Հ	հարթ, մարդու գծապատկերով
	4.16			Տապանաքար Ղանվեսուն	1461 թ.		Հ	արձանագիր հարթ սալատապան
5				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	13-17-րդ դդ.	գյուղից ամ, Ձորագետի վտակի ձախ ափին	Հ	ավերված
6				ԵԿԵՂԵՑԻ	17 դ.	գյուղի կենտրոնում	Հ	կառուցված է հին եկեղեցու հիմքերի վրա
	6.1			Գերեզմանոց	13-20-րդ դդ.		Հ
		6.1.1		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի հվ պատի մոտ	Հ
		6.1.2		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի հվ պատի մոտ	Հ
		6.1.3		Խաչքար	12-13-րդ դդ.	գերեզմանոցի հվ պատի մոտ	Հ	ստորին մասը
		6.1.4		Խաչքար	15-16-րդ դդ.	եկեղեցու բակում	Հ	պատվանդանի վրա
7				ԹԵՎԱՎՈՐ ԽԱՉ	13 դ.	գյուղի հվ եզրին, Յաղդան-Ագարակ ճանա�